1. Εξαιρετική είναι η συγκίνηση που αισθάνονται όλοι οι Έλληνες, όταν καλούν
στην µνήµη τους αναµνήσεις από τα ένδοξα γεγονότα του 1940. Πράγµατι τα
µεγάλα και φωτεινά αυτά γεγονότα, επισφράγισαν µε ανεξίτηλη δόξα την
ιστορική πορεία του έθνους µας.
Ήταν η αρχή µιας εκστρατείας που Η Κοινωνία των Εθνών (ΚΤΕ), στην
όλοι τη λένε quot;Έποςquot; που κάλυψε ένα οποία τα Έθνη στήριζαν τις ελπίδες τους
ένδοξο µέρος της µακραίωνης για διαρκή ειρήνη, έχασε κάθε ουσιαστικό
ελληνικής ιστορίας µας, που περιέχει κύρος µε την αποχώρηση των ΗΠΑ, που
επέλεξαν πολιτική αποµονωτικών
εν αφθονία τα δύο στοιχεία που
τάσεων, της Γερµανίας το 1939, της
συνθέτουν γενικά την ιστορία, τα Ιταλίας το 1935, αλλά και του
γεγονότα και το άρωµα της εποχής. συναγωνισµού επιδείξεως quot;αρχών
Τα µεν γεγονότα έχουν καταγραφεί ειρηνοφιλίαςquot; από τα λοιπά ∆ηµοκρατικά
από ιστορικούς, ώστε να δύνανται οι κράτη της ∆ύσεως και κυρίως την Αγγλία
και Γαλλία, που δεν µπόρεσαν έγκαιρα να
ενδιαφερόµενοι να ανατρέξουν σε
προβλέψουν τον επερχόµενο κίνδυνο.
συγγράµµατα προς γνώση και
εξαγωγή συµπερασµάτων και ακόµη
µεταγενέστεροι ιστορικοί να
µπορούν να τα αποκαταστήσουν έστω και αν έχουν παρέλθει αιώνες.
Το quot;Έπος του 40quot;, φαινόµενο ψυχολογικό και ιστορικά απροσδόκητο για όλο
το κόσµο, αδικήθηκε κατάφωρα από τα µετέπειτα γεγονότα, την κατοχή, την
αντίσταση, τις εκτελέσεις, το κίνηµα του ∆εκέµβρη, τα πρώτα µεταπολεµικά
χρόνια, το ξύπνηµα της πυρηνικής εποχής, γεγονότα τα οποία τα σκέπασαν
και έτσι αυτό το κεφάλαιο σφραγίστηκε βιαστικά και κλείστηκε στο αρχείο
προτού µνηµειωθεί, για να ανοίξει µετά την απελευθέρωση της χώρας από τη
γερµανική µπότα.
Η γενιά του '40 απέδειξε για µια ακόµη φορά, ότι το ιερό πάθος για την
ελευθερία της Πατρίδας είναι υπέρτατο καθήκον όλων των Ελλήνων, που
επανειληµµένα το έχουν αποδείξει κατά τη διάρκεια της µακραίωνης ύπαρξής
τους.
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

2. Από την αρχή του αιώνα µας είχαν φανεί οι εχθρικές προθέσεις της Ιταλίας
εναντίον της χώρας µας και µόνο αξιοθρήνητη θα µπορούσε κανείς να
χαρακτηρίσει την προσπάθεια υποκρισίας της, µε αποκορύφωση τον ύπουλο
τορπιλισµό του αντιτορπιλικού ΕΛΛΗ στο λιµάνι της Τήνου στις 15 Αυγούστου
1940, παρά το σύµφωνο φιλίας που είχε υπογραφεί µεταξύ των δύο χωρών
από τον Σεπτέµβρη του 1928. Ο Μουσολίνι είχε προφανώς πιστέψει πως η
θρασύτητα µπορεί να αφοπλίσει την αξιοπρέπεια, η υποκρισία τη δίψα για την
ελευθερία και η στρατιωτική υπεροχή το, από υπάρξεώς του, ιερό καθήκον
του Έλληνα στρατιώτη. Είχε πιστέψει σε ένα παλαιότερο όνειρο, την
ανασύσταση της ρωµαϊκής αυτοκρατορίας, ή τουλάχιστον της ενετικής
θαλασσοκρατίας.
Η χώρα µας από το 1923 βαριά τραυµατισµένη από τα αποτελέσµατα της
Μικρασιατικής καταστροφής, κατέβαλλε προσπάθειες για να απορροφήσει
ενάµισι εκατοµµύριο πρόσφυγες και να ανασυντάξει την οικονοµία και την
πολιτική της.
Από τον Απρίλιο του 1939 η Ιταλία είχε καταλάβει την Αλβανία, και µε
περιστροφές, διπλωµατικούς ελιγµούς, παλινωδίες και αυτοδιαψεύσεις
προσπαθούσε να συγκαλύψει τις επεκτατικές της προθέσεις προς την
Ελλάδα. Η κατάληψη της Αλβανίας, ήταν φυσικό, να ανησυχήσει ιδιαίτερα τις
δύο συνορεύουσες χώρες, Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία, και µάλιστα από
απειλή που δεν προερχόταν από την Ιταλία µόνη, αλλά από τον Άξονα του
οποίου την ίδρυση είχε εξαγγείλει ο Μουσολίνι από τον Νοέµβριο του 1936.
Από τη πλευρά της Αγγλίας δια των πρωθυπουργών Τσάµπερλαιν και
Νταλαντιαί, του υπουργού εξωτερικών Λόρδου Χάλιφαξ, του πρώτου Λόρδου
του αγγλικού Ναυαρχείου Ουίνστον Τσώρτσιλ, δίδονταν άφθονες και
συναισθηµατικά παρήγορες εγγυήσεις για την ανεξαρτησία και ακεραιότητα
της Ελλάδας, που δυστυχώς για διάφορους λόγους δεν υλοποιήθηκαν. Όλα
αυτά σήµαιναν για την Ελλάδα, ότι µόνη έπρεπε να προετοιµαστεί, για µια
πιθανή αναµέτρηση, προς διαφύλαξη της ανεξαρτησίας της.
Τον Αύγουστο του 1939 υπό το πρόσχηµα γυµνασίων οι ιταλικές δυνάµεις
συγκεντρώθηκαν στα ελληνικά σύνορα για να ανησυχήσει το ελληνικό Γενικό
Επιτελείο και να εισηγηθεί στη Κυβέρνηση την επιστράτευση απέναντι της
Αλβανίας κάποιων µονάδων. Η διαταγή επιστρατεύσεως εκδόθηκε την νύχτα
της 23ης Αυγούστου. Τη προηγούµενη ηµέρα είχε υπογραφεί στη Μόσχα
γερµανοσοβιετικό σύµφωνο περί µη επιθέσεως, που σήµαινε, ότι
απερίσπαστος και ανενόχλητος ο Άξονας θα µπορούσε να δράσει στη ∆ύση
και το Νότο.
Στις 29 Αυγούστου 1939 ο Ιταλός στρατιωτικός ακόλουθος ζητάει από τον
Αρχηγό του ελληνικού Γενικού Επιτελείου, Αλέξανδρο Παπάγο, πληροφορίες
για την συγκέντρωση των ελληνικών στρατευµάτων, ενώ δίνει την
διαβεβαίωση, ότι ισχύει πάντοτε η εγγύηση εκ µέρους της Ιταλίας, για το
απαραβίαστο του ελληνικού εδάφους.
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

3. Η Ευρώπη την 28ην Οκτωβρίου 1940
Οι προθέσεις του άξονα αποκαλύπτονταν τρεις ηµέρες αργότερα. Την 1η
Σεπτεµβρίου 1939, η Γερµανία αρχίζει ξαφνικά επίθεση κατά της Πολωνίας, ο
δεύτερος Παγκόσµιος πόλεµος ξέσπαζε. Η Πολωνία εντός εικοσαηµέρου
κυριεύεται και διανέµεται µεταξύ Χίτλερ και Στάλιν.
Στο επακολουθήσαν χρονικό διάστηµα, εντάθηκαν οι προσπάθειες
αποκοιµίσεως της Ελλάδας και από τους δύο εταίρους του Άξονα. Η Ιταλία
συνέχιζε να προετοιµάζεται για την παραβίαση της ελληνικής ανεξαρτησίας,
όµως η αιφνιδιαστική έναρξη του πολέµου από τον Χίτλερ και οι
κεραυνοβόλες επιτυχίες του στα πεδία των µαχών την έκαναν να χάσει τη
ψυχραιµία της και να επιχειρήσει και αυτή κάτι εντυπωσιακό, ώστε να
προλάβει να επωφεληθεί, αισθανόµενη το τέλος του πολέµου.
Το καλοκαίρι του 1940 η Ιταλία εκτός από την ασυναγώνιστη αριθµητική
υπεροχή διέθετε:
Την πρωτοβουλία ενάρξεως των επιχειρήσεων, δηλαδή το
•
ασυναγώνιστο όπλο του αιφνιδιασµού.
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

4. Τροµακτική αεροπορική υπεροχή, επταπλάσια σε αριθµό, µε σύγχρονα
•
για την εποχή αεροσκάφη, και µάλιστα, δικών τους εργοστασίων - Φίατ,
που σήµαινε αφθονία ανταλλακτικών.
Μεγάλο αριθµό θωρακισµένων ταχυκίνητων µέσων.
•
Αποθηκευµένο στην Αλβανία πολεµικό υλικό κατά πολύ µεγαλύτερο
•
από όσο ήταν απαραίτητο για τις εκεί δυνάµεις.
∆υνατότητα ανεµπόδιστης µεταφοράς και άλλων στρατευµάτων µέσω
•
της Αδριατικής.
Ακολούθησε µια προσπάθεια από τον Μουσολίνι εξερεθισµού της Ελλάδας
και αναζήτησης αφορµών, ρυθµισµένη µε µαθηµατική ακρίβεια ώστε να
ακολουθεί την ανιούσα και δεν έλειπαν και οι προκλήσεις:
Βοµβαρδισµός ελληνικών πολεµικών πλοίων, συµπεριλαµβανοµένου
•
του αντιτορπιλικού Ύδρα.
Συνεχής παραβίαση του ελληνικού εναέριου χώρου.
•
Ιταλικός τύπος δηµοσιεύει µε εντυπωσιακούς τίτλους, ότι quot;ο µέγας
•
Αλβανός πατριώτης Νταούτ Χότζα δολοφονήθηκε στην
ελληνοαλβανική µεθόριο από Έλληνες πράκτορεςquot;. (Ο Νταούτ Χότζα
ήταν ληστής επικηρυγµένος προ εικοσαετίας, σκοτώθηκε σε καυγά από
δύο Αλβανούς, τους οποίους µάλιστα προ διµήνου είχαν συλλάβει οι
ελληνικές Αρχές).
Ο γνωστός δηµοσιογράφος Γκάυντα, φερέφωνο του φασιστικού
•
κόµµατος, την 14 Αυγούστου, µε άρθρο του στον κατευθυνόµενο
ιταλικό τύπο έδινε το γενικό σύνθηµα: Γενική επίθεση κατά της
Ελλάδος. Η Ιταλία πλέον είχε αποβάλει το προσωπείο.
Την εποµένη, 15 Αυγούστου, ακολούθησε ο άνανδρος τορπιλισµός του
•
καταδροµικού ΕΛΛΗ στο λιµάνι της Τήνου.
Από της 22 Οκτωβρίου, στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ρώµης, ο Τσιάνο,
αρχίζει να συντάσσει το περιλάλητο τελεσίγραφο, που προορίζετο για την
ελληνική Κυβέρνηση, το οποίο δεν άφηνε περιθώρια για διέξοδο, παρά µόνο
quot;ή αποδοχή της κατοχής ή εκτέλεση επίθεσηςquot;.
Το αντιτορπιλικό „ Έλλη “
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

5. Ο ελληνικός λαός δεν γνώριζε τα ξηµερώµατα της 28ης Οκτωβρίου τι είχε
προηγηθεί από της 3ης πρωινής ώρας στην οικία του πρωθυπουργού, ούτε
τις αποφάσεις του Υπουργικού Συµβουλίου και όµως, όταν την 6η πρωινή
ώρα οι σειρήνες της αντιαεροπορικής άµυνας ξύπνησαν την Αθήνα, ο κόσµος
ξεχύθηκε στους δρόµους σαν να περίµενε ακριβώς την στιγµή να
βροντοφωνάξει το ιστορικό quot;ΟΧΙquot;, καθολική επιλογή που δεν υπήρχε
περίπτωση να ήταν διαφορετική.
Η είδηση έτρεχε από στόµα σε Το πρώτο πολεµικό ανακοινωθέν που
στόµα quot;Πόλεµος! Οι Ιταλοί εκφωνήθηκε από το ραδιόφωνο και
εισβάλλουν!quot;. Τα συναισθήµατα δηµοσιεύθηκε σε έκτακτες εκδόσεις των
διαδέχονταν το ένα το άλλο, εφηµερίδων της εποχής έδινε µε λιτή
αξιοπρέπεια τον τόνο της όλης
υπερηφάνεια, φιλότιµο, λεβεντιά,
υπόθεσης:
αγανάκτηση, περιφρόνηση, και quot;Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάµεις
µάλιστα όχι µόνο από αυτούς που προσβάλλουν από τις 5.30 σήµερον τα
έτρεχαν να καταταγούν, αλλά και ηµέτερα τµήµατα προκαλύψεως της
από τον άµαχο πληθυσµό, που και ελληνοαλβανικής µεθορίου. Αι ηµέτεραι
δυνάµεις αµύνονται του πατρίου
αυτός αργότερα προσέφερε
εδάφουςquot;.
πολύτιµες
Την εξέλιξη της αναµετρήσεως
κανείς δεν µπορούσε να προβλέψει, αν και οι ενδείξεις, λογικά, έπειθαν πως ο
επιτιθέµενος αργά ή γρήγορα θα επικρατούσε.
Στιγµιότυπο από την αναχώρηση για το µέτωπο.
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

6. Την ίδια ηµέρα της εισβολής έρχονται τα
πρώτα τηλεγραφικά µηνύµατα, του Γεωργίου quot;οµπρός, κ' η Ελλάδα σηκώθηκε
του ΣΤ' της Αγγλίας: quot;Η υπόθεσίς σας είναι και διασκορπάει τα σκότη!
και δική µας υπόθεσιςquot;, του πρωθυπουργού Ανάστα, η Ανθρωπότης,
της Ουίνστον Τσώρτσιλ: quot;Η Ιταλία εύρε τας κι ακολούθα την...Οµπρός!quot;
απειλάς του εκφοβισµού ανωφελείς έναντι
Α. Σικελιανός
του ηρέµου θάρρους σαςquot;, του
πρωθυπουργού του Καναδά Μακένζυ Κινγκ:
quot;Η κοιτίς του ευγενεστέρου πολιτισµού που
εγνώρισεν η ανθρωπότης, η χώρα εις την οποίαν οφείλοµεν ό,τι καθιστά την
ζωήν ανωτέραν και ωραιοτέραν, υφίσταται τοιαύτην επίθεσιν, όλων των
αληθινών ανθρώπων η θέσις έιναι παρά το πλευρόν τηςquot;.
Το φυλακτό της µάνας.
Η Γαλλία, που η Γερµανική κατοχή την είχε ήδη φιµώσει, εκπέµπει από
ελεύθερο ραδιοφωνικό σταθµό της Αφρικής, για τους Έλληνες: quot;τους
εξορκίζουµε να µη πιστέψουν πως οι Γάλλοι αδιαφορούν για την τύχη της
ένδοξης πατρίδας τουςquot;.
Ακόµη και η Τουρκία, τότε, µε σύσσωµο τον Τύπο της, πανηγυρίζει: quot;Ζήτω η
Ελλάςquot; και quot;Είµεθα υπερήφανοι διότι συνδεόµεθα δια συµµαχίας µε ένα τέτοιο
Έθνοςquot; Ικδάµ 29 Οκτωβρίου, quot;αλησµόνητον δι όλον τον κόσµον παράδειγµα
γεναιότητοςquot; Βακή 29 Οκτωβρίου.
Από την µακρινή Ινδία φθάνει ο απόηχος: quot;Το µέλλον των Βαλκανίων
εξαρτάται από την τύχη της Ελλάδοςquot;.
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

7. Ασυγκράτητος είναι και ο ενθουσιασµός των ελλήνων της
Κωνσταντινούπολης, Κύπρου, Αιγύπτου, στα προξενεία των οποίων
παρουσιάζονται στρατεύσιµοι για να πολεµήσουν στο πλευρό της µητέρας
Ελλάδας.
H επίλεκτη µεραρχία των Ιταλών quot;Πίνδοςquot; Οι δύο ελληνικές συλλαβές που
Τζούλια άρχισε στις απόκρηµνες περικλείουν το ωραιότερο νόηµα: Την
βουνοκορφές της βόρειας Πίνδου ακαταµάχητη πίστη στην ελευθερία.
την επίθεσή της εναντίον της χώρας (Έκθεση πολέµου Ελλάδος και θυσιών 1940-
1941)
µας, για να προελάσει γρήγορα προς
τα Γιάννενα, όπως πίστευε το Ιταλικό
Επιτελείο, και να διευκολύνει τον
quot;άνετο περίπατοquot; των υπολοίπων ιταλικών µεραρχιών προς την Αθήνα. Η
έκπληξη όµως των quot;γενναίωνquot; του Μουσολίνι γρήγορα µετατράπηκε σε
απογοήτευση, όταν οι ταµπουρωµένοι Έλληνες φαντάροι των φυλακίων, δεν
τους προσέφεραν την υποδοχή που ήθελαν, αλλά πυκνά πυρά.
Ως γνωστό, το βάρος της άµυνας το έφερε η
Αυτό το λόγο θα σας πω
µεραρχία Ηπείρου, που είχε τη τύχη µόνη από τις
δεν έχω άλλο κανένα
µεγάλες δυνάµεις να υπερασπίζεται τη τιµή και την
µεθύστε µε το αθάνατο
εδαφική ακεραιότητα της χώρας, µε κύρια
κρασί του εικοσιένα.
αποστολή quot;την κάλυψη της κεντρικής Ελλάδος από
(Κ. Παλαµάς) την κατεύθυνση Ιωάννινα - Ζυγός Μετσόβουquot; και
δευτερεύουσα quot;την προάσπιση εθνικού εδάφουςquot;,
και η οποία µε απόφαση του διοικητή της
υποστράτηγου Χαράλαµπου Κατσιµήτρου, δεν εγκατέλειψε την προωθηµένη
αµυντική γραµµή και αγωνίσθηκε χωρίς να παραχωρίσει εθνικό έδαφος.
Θα ήταν παράλειψη να µην Η πρόθυµος και αβίαστος συµµετοχή του
αναφερθεί η ουσιαστκή συµβολή αµάχου πληθυσµού της Πίνδου -
στον αγώνα του ηρωικού γερόντων, γυναικών, κοριτσιών και
αποσπάσµατος του συνταγµατάρχη παιδιών- εις την υπερτάτην προσπάθειαν
εφοδιασµού των µαχοµένων είναι µία
∆αβάκη, που αµυνόµενο σθεναρά µε
από τάς ωραιοτέρας εκδηλώσεις της
λίγους στρατιώτες, µε πενιχρά µέσα εθνικής ανατάσεως κατά τάς δραµατικάς
αλλά µε µεγάλη αυτοθυσία, αυτάς ηµέρας.
απέκρουσε τις αλλεπάλληλες
επιθέσεις του εχθρού και έδωσε Θ. Παπακωνσταντίνου
πολύτιµο χρόνο στον Ελληνικό quot;Η µάχη της Ελλάδοςquot;
στρατό να ανασυνταχθεί και να
αντεπιτεθεί καταδιώκοντας τους
εισβολείς εκείθεν των Αλβανικών συνόρων, στα ιστορικά χώµατα της Βορείου
Ηπείρου.
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

8. Κατά την αντεπίθεση της 1ης Νοεµβρίου, από το
Κείνοι που πράξαν το κακό
ηρωικό απόσπασµα Πίνδου επετεύχθη η
τους πήρε µαύρο σύγνεφο
ανακατάληψη της Γραµµής quot;Γύφτισσα - Οξυάquot;
Μα κείνος που τ' αντίκρυσε
συνελήφθησαν τρείς Ιταλοί αξιωµατικοί και
στους δρόµους τ' ουρανού
Ανεβαίνει τώρα µόνος διακόσιοι είκοσι δύο οπλίτες, περιήλθαν δε στα
και ολόλαµπρος.
ελληνικά τµήµατα 140 κτήνη και αρκετά εφόδια,
αλλά εκεί άφησε την τελευταία του πνοή και ο
Οδυσσέας Ελύτης
πρώτος Έλληνας αξιωµατικός του πολέµου, ο
Απόσπασµα ποιήµατος
Υπολοχαγός Αλέξανδρος ∆ιάκος.
Αλέξανδρος ∆ιάκος
Από τις πρώτες ηµέρες του πολέµου, άρχισαν να γίνονται αισθητές οι
ελλείψεις, ιδιαίτερα στην αεροπορία. Η βοήθεια της Αγγλίας, ήταν εντελώς
ανεπαρκής. Το ενδιαφέρον των Άγγλων στρατιωτικών ήταν στραµµένο
σχεδόν αποκλειστικά στην άµυνα της Κρήτης, όπου έφθασαν από τις πρώτες
ηµέρες δυνάµεις σε πεζικό και αντιαεροπορικά από τη Μέση Ανατολή.
Στις 14 Νοεµβρίου, άρχισε η ελληνική αντεπίθεση στο µέτωπο και η
προέλαση στη Αλβανία. Το γεγονός των αλλεπάλληλων καταλήψεων
Βορειοηπειρωτικών πόλεων και χωριών κατέλαβε τις πρώτες σελίδες του
ελεύθερου τύπου, στην Μεγάλη Βρετανία, στις Η.Π.Α. και λοιπές χώρες του
κόσµου ενώ η κεντρική Ευρώπη βρισκόταν υπό το πέλµα του Γερµανικού
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

9. στρατού, που ήδη είχε καταλάβει την Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, τις
Κάτω Χώρες και το ήµισυ σχεδόν της Γαλλίας.
Οι ανέλπιστες ελληνικές επιτυχίες είχαν σοβαρές επιπτώσειςστην πολιτική της
Αγγλίας, που από τα µέσα Νοεµβρίου, άρχισε να προσανατολίζεται προς
ενίσχυση του µετώπου. Ο Άγγλος πρεσβευτής στην Αθήνα, πίστευε ότι το
µέτωπο στην Ελλάδα, όπως αυτό διαµορφώθηκε ύστερα από τις ηρωικές
επιτυχίες του ελληνικού στρατού, πρόσφερε την ευκαιρία στην Αγγλία να
µεταφέρει εκεί το θέατρο των επιχειρήσεων κατά της Ιταλίας.
Πρωτοσέλιδο της εφηµερίδας Ασύρµατος την 22 Νοε. 1940.
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

10. Εφηµερίδες της εποχής.
Η επιτυχής έκβαση της Με µιας σκορπάει ο ουρανός ζαφείρια και τοπάζια.
παράτολµης απόφασης Γελά η µατιά, αστραποβολούν στα στήθια τα τσαπράζια.
και η επί µακρόν Κι η Κορυτσά η ελληνική φοράει µε µιας γαλάζια.
διατηρηθείσα ψυχική
δύναµη της Ελλάδας, Στ. Σπεράντζας.
συνετέλεσαν στη
διάψευση του θρύλου
quot;για το αήττητο του Άξοναquot; και άρχισε η µεταβολή στις εκτιµήσεις για την
εξέλιξη του πολέµου µε θετικές επιπτώσεις στο διπλωµατικό πεδίο. Κράτη
που θεωρούνταν βέβαιο, ότι θα µετείχαν στον πόλεµο υπέρ του Άξονα
άρχισαν να εµφανίζουν διστακτικότητα για τη συµµετοχή τους ή και να
προβάλλουν άρνηση. Οι Τάιµς έγραφαν στο φύλλο τους της 28ης Νοεµβρίου:
quot;Οι ελληνικές νίκες είχαν τεράστια απήχηση στην εγγύς Ανατολή... Στην
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

11. Αίγυπτο διέλυσαν εντελώς τις ανησυχίες για ιταλική εισβολή και µετέβαλαν το
Μουσολίνι, που θεωρούνταν από τη λαϊκή φαντασία ως κάτι σπουδαίο, σε
κωµικό πρόσωποquot;.
Θα ήταν παράλειψη να µην
Του λοιπού δεν θα λέγεται ότι οι Έλληνες
αναφερθεί και η συµµετοχή στον
επολέµησαν σαν ήρωες, αλλά ότι οι
αγώνα του ελληνικού πολεµικού
ήρωες επολέµησαν σαν Έλληνες.
ναυτικού, παρά την µεγάλη διαφορά
που υπήρχε σε σχέση µε το ιταλικό,
(Εφηµ. quot;Manchester Guardianquot;, 19-4-41)
σε αριθµό, θωράκιση, ταχύτητα,
δύναµη πυρός και χρόνο πλεύσεως
για τα υποβρύχια. Παρ' όλα αυτά τα ελληνικά σκάφη εξετέλεσαν τη δύσκολη
αποστολή τους χωρίς σοβαρές απώλειες. Βύθισαν εχθρικά µεταφορικά
χωρητικότητας αρκετών δεκάδων χιλιάδων τόνων και συνόδευσαν µε επιτυχία
τις στρατιωτικές αποστολές στο µέτωπο. Τα Χριστούγεννα, το υποβρύχιο
quot;Παπανικολήςquot; µε κυβερνήτη τον πλωτάρχη Ιατρίδη, προσέβαλε ιταλική
νηοποµπή στα ανοιχτά της Αυλώνας, βυθίζοντας δύο µεταγωγικά 20.000 και
15.000 τόνων και διέφυγε παρά τον απηνή διωγµό από ιταλικά αντιτορπιλικά.
Λίγες ηµέρες αργότερα το υποβρύχιο quot;Πρωτεύςquot; µε κυβερνήτη τον
υποπλοίαρχο Χατζηκωνσταντή, βύθισε ιταλικό µεταγωγικό που µετέφερε
στρατιωτικές δυνάµεις στην Αλβανία, για να βυθισθεί στη συνέχεια και το ίδιο
αύτανδρο, έπειτα από εµβολισµό που δέχτηκε από ιταλικό αντιτορπιλικό. Την
πρωτοχρονιά το υποβρύχιο quot;Λάµπρος Κατσώνηςquot;, µε κυβερνήτη τον
πλωτάρχη Σπανίδη, πυρπόλησε ιταλικό πετρελαιοφόρο, ενώ το
quot;Παπανικολήςquot; βύθισε στα ανοιχτά του Μπρίντεζι ιταλικό µεταγωγικό.
Ανάλογες επιτυχίες σηµείωσαν το υποβρύχιο quot;Νηρεύςquot;, το τορπιλοβόλο
quot;Σφενδόνηquot;, το αντιτορπιλικό quot;Ψαράquot; και το υποβρύχιο quot;Τρίτωνquot;.
Για την αεροπορία, που όπως προαναφέρθηκε, είχε τα περισσότερα
αεροσκάφη της παλαιά έως άχρηστα, µε λιγοστά αεροδρόµια και ακατάλληλα
για χρήση τον περισσότερο καιρό, µε στοιχειώδη αντιαεροπορική άµυνα, δεν
θα ήταν υπερβολή να γραφεί ότι στο βαθµό που λειτούργησε, αυτό οφειλόταν
στην εξαιρετική ευψυχία των Ελλήνων αεροπόρων και µάλιστα µε
αξιοσηµείωτες επιτυχίες. Έµειναν παροιµιώδεις οι πτήσεις των Ελλήνων
αεροπόρων σε χαµηλό ύψος στις χαράδρες των βουνών, quot;στα µονοπάτια του
ουρανούquot;, και τα κατορθώµατά τους, όπως του Υποσµηναγού Μικραλέξη ο
οποίος αφού εξήντλησε τα πυροµαχικά του, κάρφωσε εκουσίως µε τον έλικα
του αεροσκάφους του το πηδάλιο ιταλικού βοµβαρδιστικού το οποίο και
κατέρριψε για να προσγειωθεί δίπλα στο πενταµελές ιταλικό πλήρωµα που
είχε πέσει µε αλεξίπτωτα, να το συλλάβει και να το οδηγήσει αιχµάλωτο στη
στρατιωτική διοίκηση Θεσσαλονίκης.
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

12. Αεροσκάφη της εποχής
Μετά το άδοξο τέλος των ιταλικών επιχειρήσεων στο Αλβανικό µέτωπο, στη
Γιουγκοσλαβία συνέβησαν συγκλονιστικά γεγονότα, ευχάριστα κατά κάποιον
τρόπο, στην Ελλάδα και τους συµµάχους γενικότερα. Εξεγέρθηκαν
φιλελεύθερες δυνάµεις, που ανέτρεψαν στις 27 Μαρτίου το καθεστώς της
Αντιβασιλείας και την κυβέρνηση Τσβέκοβιτς, που είχε ταχθεί µε το πλευρό
του Άξονα και ανακήρυξαν Βασιλέα τον νεαρό Πέτρο τον Β'. ∆ύο ηµέρες
αργότερα κηρύχθηκε γενική επιστράτευση. Όλα σήµαιναν ότι η Γιουγκοσλαβία
θα αντιστεκόταν στην επικείµενη γερµανική εισβολή ή τουλάχιστον θα
τηρούσε ουδετερότητα. Τελικά αποφασίστηκε κοινή ελληνογιουγκοσλαβική
ενέργεια κατά των Ιταλών, που αµήχανοι προσπαθούσαν να κρατηθούν στην
βόρειο Αλβανία, ώστε να λείψει τελείως έτσι η ανοικτή πληγή. Η κοινή αυτή
ελληνογιουγκοσλαβική ενέργεια δεν πρόλαβε να υλοποιηθεί διότι η Γερµανία
έθεσε σε εφαρµογή εν τω µεταξύ, το σχέδιο Μαρίτα, όχι βέβαια για να σώσει
τους συµµάχους της Ιταλούς από τον έσχατο εξευτελισµό, αλλά γα να
προλάβει ανεπιθύµητη αντίδραση των Ρώσων, που πάντοτε υποψιαζόταν.
Πράγµατι στις 5.15 της Κυριακής 6 Απριλίου 1941 άρχισε η γερµανική
επίθεση εναντίον της Ελλάδας ταυτόχρονα µε την επίδοση διακοινώσεως,
στην οποία τονιζόταν ότι ο σκοπός της γερµανικής ενέργειας ήταν η εκδίωξη
των Άγγλων από την Ελλάδα.
Η πίστη στο δίκαιο και στην ορθότητα των εθνικών επιδιώξεων
πολλαπλασίασαν και πάλι τις διαθέσιµες ψυχικές δυνάµεις και η ώρα µας
όρθωσε για άλλη µια φορά το ανάστηµά της στον χιτλερικό στρατό, αλλά
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

13. παρά την σθεναρή αντίσταση των Ελλήνων, δεν ήταν ανθρωπίνως δυνατόν
να αντισταθεί για πολύ στη γερµανική υπεροπλία και λύγισε.
quot;Οι Γερµανοί µιλάν µε απορία για την ελληνική
άµυνα, που την χαρακτηρίζουν ως µεγαλειώδη. Πριν
δουν από κοντά τα φρούρια, φαντάζονται πως είναι
ανώτερα από τα γαλλικά της Μαζινό. Μόλις όµως τα
επισκέπτονται σαστίζουν. Πόσο λίγο προσωπικό τα
υπηρετούσε! Με τι ελάχιστα κανόνια και πυροµαχικά,
έδωσαν εντύπωση µεγίστης ισχύος και αφθονίας
µέσων! Η πενιχρότητα των όπλων που διέθεταν οι
Έλληνες κάνει τον εχθρό να καταλάβει το ρόλο που
έπαιξε η παλικαριά σ' αυτόν τον αγώνα. Ο
στρατηγός Μπαίµε, ο ίδιος που διεύθυνε τον κατά
µέτωπο αγώνα, δεν πιστεύει στα µάτια του όταν
βλέπει το Περιθώρι µε 120 µόνο φαντάρους φρουρά
να έχει πιάσει 300 Γερµανούς αιχµαλώτους.
(Απόσπασµα από το βιβλίο
του Χρ.Ζαλοκώστα quot;Ρούπελquot;)
Στις 27 Απριλίου το πρωί τα πρώτα γερµανικά στρατεύµατα εισήλθαν στην
Αθήνα µε κατεύθυνση την Ακρόπολη για να στήσουν τη σηµαία τους µε τον
αγκυλωτό σταυρό. Εκείνη την ώρα ο ραδιοφωνικός σταθµός Αθηνών
απηύθυνε προς τον ελληνικό λαό το τελευταίο ελεύθερο µήνυµα: quot;Έλληνες,
ύστερα από λίγα λεπτά ο ραδιοφωνικός σταθµός δεν θα είναι ελληνικός...
Αδέλφια, ψηλά τις καρδιές...quot;.
Άρχιζε ένας νέος κύκλος µαρτυρίου για την πρωτεύουσα και τη χώρα γενικά.
Ήταν η τελευταία σύγκρουση στην Ευρώπη µε δυσανάλογες δυνάµεις, µέσα
και όπλα. Από τη µια ο Γολιάθ µε βαρύ οπλισµό σύγχρονης τεχνοκρατίας,
από την άλλη ο ∆αυίδ µε αναχρονιστικά µέσα, που αγωνίζεται για την ύπαρξή
του, για τις παραδόσεις του. Στον αγώνα αυτόν ο ελληνικός λαός έδωσε και
πάλι το προσωπικό του ύφος, όµοιο µε αυτό του 1821. Η αναµέτρηση του
1940-41 γίνεται ανάµεσα στη λιτότητα και το στόµφο, τη φιλοπατρία και τον
ιµπεριαλισµό, το πάθος για την ελευθερία και την ικανοποίηση σκοταδιστικών
ορέξεων
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim

14. Η τεχνοκρατία, χάρις στον σιδερένιο
της όγκο, θα πετύχει για µια στιγµή
Η αύρα των γύρω του ναού ορέων ας
να γονατίσει τη µαχόµενη ψυχή,
συγκεντρώνει πάντοτε εις µίαν
όµως η αναστροφή θα έρθει
ατελείωτον παρέλασιν ολόκληρον την
γρήγορα. Το ελληνικό µέτωπο
θεωρίαν των απανταχού ηρώων Άγγλων,
Αµερικανών, Πολωνών, Ρώσων, κατάρρευσε τον Απρίλιο του 1941,
ελευθέρων Γάλλων, Ολλανδών, Βέλγων,
αλλά και κατά την διάρκεια της
Νορβηγών και εις την κεφαλήν της
κατοχικής περιόδου (1941-1944) το
παρατάξεως ας τεθή ένας Έλλην
Έθνος συνέχισε µε κάθε τρόπο την
πολεµιστής, το γνησιότερον τέκνον της
αντίσταση κατά του Άξονα, τόσο
ελευθερίας, του οποίου η κραυγή quot;ΑΕΡΑquot;
θ' αντηχή πάντοτε υπεράνω των στην κατεχόµενη Ελλάδα όσο και
θαλασσών και των ορέων. στη Βόρεια Αφρική, την Ιταλία και τα
νησιά του Αιγαίου.
Άνεµος Ελευθερίας.
Κόµπτον Μάκενζυ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ελύτη Οδυσσέα, Άσµα ηρωικό και πένθιµο για τον χαµένο
•
ανθυπολοχαγό της Αλβανίας.
Ζαφείρη Ηρακλή, Υπτγου ε.α., Στρατιωτική Ιστορία της Ελλάδας,
•
ΓΕΣ/7ο ΕΓ/5, 1990.
Τερζάκη Άγγελου, Ελληνική Εποποιία 1940-41, ΓΕΣ/7ο ΕΓ, 1990.
•
Εθνικές επάλξεις, Τεύχος 24.
•
Ηπειρωτική Εταιρεία, quot;∆ελτίο πνευµατικής ενηµερώσεωςquot;, Τεύχος 246.
•
Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim