1. Ο ΣΟΠΟ΢ (πριν το 1922), και οι
ΑΝΚΡΩΠΟΛ (μετά το 1922)
Ο ΣΟΠΟ΢ ΚΑΛ ΟΛ ΑΝΚΡΩΠΟΛ

2. 1θ χριςθ: ΑΛΩΝΟΣΟΠΟ΢-ΧΑΡΜΑΝΚΛΟΪ
ΣΟΤΡΚΟΚΡΑΣΛΑ

3. 1θ χριςθ: ΑΛΩΝΟΣΟΠΟ΢
• Σο Χαρμάνκιοϊ ιταν μια τεράςτια ζκταςθ, θ
οποία περιλάμβανε τισ ςθμερινζσ περιοχζσ
Νζου Κορδελιοφ, Ελευκερίου, Διαλογισ,
Μενεμζνθσ, Αμπελοκιπων, Εφοςμου και
Θλιοφπολθσ. Σο τοπωνφμιο Harmanköf ι
Harman-kioi (Χαρμάνκιοϊ, τουρκ. λ. = χωριό με
αλώνια) ςυναντάται για πρώτθ φορά ςτισ
πθγζσ ςτισ αρχζσ του 17ου αι.

4. 2θ χριςθ: MΑΝΣΕΜΟΧΩΡΛ-
ΧΑΡΜΑΝΚΛΟΪ
ΣΟΤΡΚΟΚΡΑΣΛΑ

5. 2θ χριςθ: ΜΑΝΣΕΜΟΧΩΡΛ
• ΢ε φορολογικοφσ καταλόγουσ εκείνθσ τθσ περιόδου το
Χαρμάνκιοϊ, αναφερόταν ωσ «χωριό που ζδινε
κάρβουνο». Οι κάτοικοι των χωριών τθσ Κεςςαλονίκθσ
εκτόσ από τουσ φόρουσ ιταν υποχρεωμζνοι να
προςφζρουν ςτθν Οκωμανικι Αυτοκρατορία και
οριςμζνεσ υπθρεςίεσ, ςτθν προκειμζνθ περίπτωςθ τθν
παροχι κάρβουνου. Ιταν επιφορτιςμζνοι δθλαδι με
τθν ετιςια παραγωγι και παράδοςθ ςτο κράτοσ
οριςμζνθσ ποςότθτασ ξυλοκάρβουνων, τα οποία
χρθςιμοποιοφνταν για τθν καφςθ και τθν κατεργαςία
(κακαριςμό) των μεταλλευμάτων τθσ Χαλκιδικισ.

6. Α΄ΠΑΓΚΟ΢ΜΛΟ΢ ΠΟΛΕΜΟ΢
ΓΑΛΛΛΚΟ ΢ΣΡΑΣΟΠΕΔΟ

7. Α΄ ΠΑΓΚΟ΢ΜΛΟ΢ ΠΟΛΕΜΟ΢
• Σο Χαρμάνκιοϊ βρζκθκε ςτο προςκινιο ςτα αμζςωσ επόμενα
χρόνια, αφοφ οι Δυνάμεισ τθσ Entente δθμιοφργθςαν εκεί το
λεγόμενο «Μακεδονικό Μζτωπο» ςτθν επίςθμα ουδζτερθ ακόμθ
τότε Ελλάδα, επιχειρώντασ πολεμικό αντιπεριςπαςμό ςε βάροσ
των Κεντρικών Δυνάμεων το φκινόπωρο του 1915. Θ γνωςτι
«΢τρατιά τθσ Ανατολισ» (Armée d'Orient) πραγματοποίθςε
απόβαςθ ςτθ Κεςςαλονίκθ υπό τθν ανώτατθ ςτρατιωτικι διοίκθςθ
του γάλλου ςτρατθγοφ Μορίσ ΢αράιγ (M. Sarrail), δθμιουργώντασ
ζτςι το περίφθμο «Περιχαρακωμζνο ΢τρατόπεδο» Κεςςαλονίκθσ.
• Παρόλα αυτά, οι Αγγλογάλλοι για αρκετό καιρό δεν ενεπλάκθςαν
ςε πολεμικζσ επιχειριςεισ, αλλά αρκζςτθκαν ςτθ διάνοιξθ
ορυγμάτων και χαρακωμάτων περιμετρικά τθσ Κεςςαλονίκθσ,
ώςτε να είναι προετοιμαςμζνοι για ενδεχόμενθ
γερμανοβουλγαρικι επίκεςθ.

8. 1θ ςυνζπεια τθσ παρουςίασ των
γαλλικών ςτρατευμάτων

9. 1θ ςυνζπεια
• Σο Χαρμάνκιοϊ αποτελοφςε το ςτρατόπεδο του
Ηεϊτενλίκ, τον πυρινα δθλαδι του τεράςτιου
ςτρατοπζδου, ςτο οποίο μόλισ αναφερκικαμε. Σο
Χαρμάνκιοϊ υπάχκθκε ςτον γαλλικό τομζα του
ςτρατώνα. Παρά τισ αντίξοεσ και άκλιεσ ςυνκικεσ
διαβίωςθσ, οι Γάλλοι καταςκεφαςαν πολλά και
ςθμαντικά ζργα υποδομισ: οδοποιία, ςιδθρόδρομοσ,
αποξθραντικά ζργα για τθν αντιμετώπιςθ τθσ
ελονοςίασ και δίκτυο φδρευςθσ. Από τθν καταςκευι
των παραπάνω ζργων προκφπτει ότι ο ρόλοσ των
ςυμμάχων για το Χαρμάνκιοϊ υπιρξε καταλυτικόσ και
ευεργετικόσ ςυνάμα για το μζλλον του, ιδιαίτερα όταν
αργότερα ςτθν περιοχι αφίχκθκαν οι πρόςφυγεσ.

10. 2θ ςυνζπεια
ΑΝΑ΢ΚΑΦΕ΢ ΓΑΛΛΩΝ-
ΑΠΟΛΛΚΩΜΑΣΑ

11. 2θ ςυνζπεια τθσ παρουςίασ των
γαλλικών ςτρατευμάτων
• Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δηάλνημεο ηωλ ραξαθωκάηωλ, ν ζπληαγκαηάξρεο Arambourg
αλαγλώξηζε κέζα ζηα ηδήκαηα ηεο πεξηνρήο πνιιά νζηά απνιηζωκέλωλ δώωλ, ηα
νπνία θαη ζπλέιεμε. ΢ηε ζπλέρεηα δηνξγάλωζε παιαηνληνινγηθέο αλαζθαθέο, θαηά
ηε δηάξθεηα ηωλ νπνίωλ κειέηεζε ηε γεωινγία ηεο επξύηεξεο πεξηνρήο θαη
ζπλέιεμε ζεκαληηθό αξηζκό απνιηζωκάηωλ.
• Η ζπιινγή πεξηιακβάλεη πξνϊζηνξηθά δώα, ηα νπνία έδεζαλ ζηελ θνηιάδα ηνπ
Αμηνύ θαηά ηε γεωινγηθή επνρή ηνπ άλω Μεηνθαίλνπ, δειαδή πεξίπνπ 11 έωο 5
εθαηνκκύξηα ρξόληα πξηλ από ζήκεξα. Πξόθεηηαη γηα πξωηόγνλεο κνξθέο
ηππνεηδώλ (ηππάξηα), βννεηδώλ (π.ρ. αληηιόπεο), θακεινπαξδάιεωλ, ζαξθνθάγωλ
(π.ρ. ύαηλεο, καραηξόδνληεο), ξηλόθεξωλ θαη πξνβνζθηδωηώλ. Από ηε κειέηε ηεο
παλίδαο πξνθύπηεη όηη θαηά ην άλω Μεηόθαηλν ζηελ θνηιάδα ηνπ Αμηνύ, αιιά θαη
ζηελ επξύηεξε πεξηνρή, επηθξαηνύζε έλα ζεξκό θαη μεξό θιίκα, ηύπνπ ζαβάλαο, κε
πεξηόδνπο βξνρώλ θαη εθηεηακέλεο πεξηόδνπο μεξαζίαο. Μεηαμύ ηωλ επξεκάηωλ
εμέρνπζα ζέζε θαηέρνπλ απηά πνπ αλήθνπλ ζηνλ Οπξαλνπίζεθν ηνλ καθεδνληθό
(Ouranopithecus macedoniensis), έλα αλζξωπνεηδέο πνπ έδεζε ζην ρώξν ηεο
Μαθεδνλίαο πεξίπνπ πξηλ από 10-9 εθαηνκκύξηα ρξόληα θαη ζεωξείηαη ωο έλαο
καθξηλόο πξόγνλνο ηωλ αλζξωπίδωλ.

12. 3θ ςυνζπεια
ΗΕΪΣΕΝΛΛΚ
΢ΤΜΜΑΧΛΚΟ ΝΕΚΡΟΣΑΦΕΛΟ

13. 3θ ςυνζπεια τθσ παρουςίασ των
γαλλικών ςτρατευμάτων
• ΢υμμαχικό νεκροταφείο:
• Σα ςυμμαχικά νεκροταφεία του Ηζιτενλικ ςτθ
Κεςςαλονίκθ είναι θ μεγαλφτερθ ςτρατιωτικι
νεκρόπολθ τθσ χώρασ, όπου βρίςκονται καμμζνοι
20.500 ςτρατιώτεσ των ςυμμάχων τθσ Αντάντ, που
πολζμθςαν ςτο Μακεδονικό Μζτωπο κατά τθ διάρκεια
του Πρώτου Παγκοςμίου Πολζμου. Σο νεκροταφείο
χωρίηεται ςε 5 τομείσ, ανάλογα με τθν εκνικότθτα των
πεςόντων: Γαλλικόσ τομζασ, ΢ερβικόσ τομζασ, Λταλικόσ
τομζασ, Βρετανικόσ τομζασ, Ρωςικόσ τομζασ. Θ
ςυμφωνία για τθν ίδρυςθ των Γαλλικών, Αγγλικών,
Λταλικών και ΢ερβικών νεκροταφείων υπεγράφθ ςτισ
20 Νοεμβρίου 1920.

14. 1οσ τόποσ προζλευςθσ
ΠΡΟ΢ΦΤΓΕ΢ ΑΠΟ ΣΘ ΢ΜΤΡΝΘ…

15. ΑΠΌ ΣΟ ΚΟΡΔΕΛΛΟ ΢ΜΤΡΝΘ΢…
• Σν Νέν Κνξδειηό ηδξύζεθε ην 1924 από πξόζθπγεο πνπ εγθαηαζηάζεθαλ
από ηελ Δπηηξνπή Απνθαηαζηάζεωο Πξνζθύγωλ ( ΔΑΠ) θαη πξόζθπγεο
από ηε Μηθξά Αζία 1922-1924. H πιεηνλόηεηα όκωο ηωλ θαηνίθωλ
θαηαγόηαλ από ηελ παξαιηαθή θωκόπνιε ηεο Μηθξάο Αζίαο ην Κνξδειηό
ηεο ΢κύξλεο. Ξαθνπζηό πξνάζηην 13 ρκ. έμω από ηε ΢κύξλε. Γλωζηό
επίζεο κε ηα νλόκαηα Πεξαία θαη Καξζί-Γηαθά, δειαδή "πέξα καθξηά"
όπνπ πξηλ από ηε Μηθξαζηαηηθή θαηαζηξνθή ζηελ πόιε θαηνηθνύζαλ
πεξίπνπ 15.000 Έιιελεο. Έηζη ν ζπλνηθηζκόο ζε αλάκλεζε ηεο γελέηεηξαο
ηωλ θαηνίθωλ νλνκάζηεθε ΚΟΡΓΔΛΙΟ θαη θέξεη ωο ζήκεξα ηελ νλνκαζία
απηή. Αξγόηεξα θαηά ηα έηε 1927-1928 εγθαηαζηάζεθαλ ζηνλ ζπλνηθηζκό
απηό από ηελ Δπηηξνπή Απνθαηάζηαζεο Πξνζθύγωλ, πξόζθπγεο από ην
Βαζηιηθό ηεο Αλαηνιηθήο Θξάθεο.

16. …΢ΣΟ ΕΛΕΤΚΕΡΛΟ

17. …΢ΣΟ ΕΛΕΤΚΕΡΛΟ
• Σα ΕΛΕΤΚΕΡΛΑ κατά τον πρώτο Παγκόςμιο Πόλεμο, ιταν θ κζςθ ςτθν
οποία είναι ςιμερα ο ΢υνοικιςμόσ αυτόσ. Ιταν ςτρατώνασ των Αγγλο-
Γαλλικών ςτρατευμάτων. ΢τα ξφλινα αυτά παραπιγματα που ζμενε ο
ςτρατόσ , αργότερα μετά τθ Μικραςιατικι καταςτροφι ςτεγάςτθκαν και
από διάφορα μζρθ τθσ Μικράσ Αςίασ πρόςφυγεσ γιατί αυτόσ ο
ςυνοικιςμόσ μζχρι και το 1928 χρθςιμοποιικθκε ωσ Κζντρο Διαμονισ
Προςφφγων. Σο 1924 μετονομάςτθκε ςε ΕΛΕΤΚΕΡΛΑ γιατί πζραςε από κει
ο Ελευκζριοσ Βενιηζλοσ και θ Κοινότθτα πλζον ονομάςτθκε επίςθμα -
Κοινότθτα Ελευκερίου. Οι εναπομείναντεσ πρόςφυγεσ, αφοφ ζμειναν
μζχρι το 1936 ςτθ ςυνζχεια ίδρυςαν τον ΢υνοικιςμό ΧΑΡΜΑΝΚΛΟΪ που
ςθμαίνει ςτθν τουρκικι γλώςςα "αλωνότοποσ", γιατί ωσ τζτοιοσ
χρθςιμοποιικθκε ο ςυνοικιςμόσ επί Σουρκοκρατίασ.. Με το Προεδρικό
Διάταγμα αρικ. 555 τθσ 13.8.1982 θ Κοινότθτα Ελευκερίου και ο
΢υνοικιςμόσ Νζου Κορδελιοφ ενώκθκαν και αποτζλεςαν από κοινοφ το
ςθμερινό Διμο Ελευκερίου Κορδελιοφ, διατθρώντασ και τα δφο
τοπωνφμια, γεγονόσ που δεν ςυναντάται ςε άλλεσ περιοχζσ τθσ χώρασ
μασ.

18. 2οσ τόποσ προζλευςθσ:
Α΢ΣΛΚΟΠΟΛΘ΢Θ
ΜΕΣΑ ΣΟ Β΄ ΠΑΓΚΟ΢ΜΛΟ ΠΟΛΕΜΟ

19. Α΢ΣΛΚΟΠΟΛΘ΢Θ-ΑΛΣΛΑ
• Σα τελευταία χρόνια ο αρικμόσ των ανκρώπων που μζνουν
ςε πόλεισ (αςτικόσ πλθκυςμόσ) ζχει αυξθκεί ςθμαντικά. Σο
φαινόμενο αυτό ξεκίνθςε μετά το τζλοσ του Β΄ Παγκόςμιου
Πολζμου (1944) και ςυνεχίηεται μζχρι τισ μζρεσ μασ.
• Πολλζσ είναι οι αιτίεσ που οδθγοφν τον πλθκυςμό τθσ
υπαίκρου (αγροτικόσ πλθκυςμόσ) να μετακινείται ςτισ
πόλεισ.
• Οι δφςκολεσ ςυνκικεσ ηωισ ςτισ ορεινζσ περιοχζσ εξαιτίασ
τθσ μορφολογίασ του εδάφουσ και των κλιματικών
ςυνκθκών.
• θ βιομθχανικι ανάπτυξθ και θ ςυγκζντρωςθ παραγωγικών
μονάδων ςτισ μεγαλουπόλεισ, που πρόςφεραν
μεγαλφτερεσ δυνατότθτεσ απαςχόλθςθσ.

20. 3οσ τόποσ προζλευςθσ:
ΠΑΛΛΝΝΟ΢ΣΘ΢Θ ΑΠΟ ΓΕΡΜΑΝΛΑ ΚΑΛ
ΑΠΟ ΠΡΩΘΝ ΢Ο΢ΛΑΛΛ΢ΣΛΚΕ΢ ΧΩΡΕ΢
ΔΕΚΑΕΣΛΑ 1970

21. 3οσ τόποσ προζλευςθσ
• ΢ταδιακά και από τθ δεκαετία του 1970 θ Ελλάδα άρχιςε
να μεταβάλλεται από κακαρά μεταναςτευτικι χώρα ςε
χώρα υποδοχισ τόςο παλιννοςτοφντων Ελλινων, κυρίωσ
από τθν τότε Δ. Γερμανία, όςο και αλλοδαπών
μεταναςτών. ΢υγκεκριμζνα ςτθ δεκαετία 1970-1980
επαναπατρίςτθκαν περίπου 330.000 απόδθμοι, από τουσ
οποίουσ 30.000 ζωσ 40.000 ιταν Ζλλθνεσ πολιτικοί
πρόςφυγεσ από τισ πρώθν ςοςιαλιςτικζσ χώρεσ.
• Οι πολιτικοί πρόςφυγεσ (πρόςφυγεσ του Εμφυλίου
Πολζμου ςε χώρεσ του Ανατολικοφ μπλοκ) αποτελοφν
επίςθσ ιδιαίτερθ ομάδα παλιννοςτοφντων. Ο μαηικόσ
επαναπατριςμόσ τουσ ξεκίνθςε από τα τζλθ τθσ δεκαετίασ
του 1970.

22. 4οσ τόποσ προζλευςθσ:
ΠΑΛΛΝΝΟ΢ΣΘ΢Θ ΑΠΟ ΧΩΡΕ΢ ΣΘ΢
ΠΡΩΘΝ ΢ΟΒΛΕΣΛΚΘ΢ ΕΝΩ΢Θ΢
ΔΕΚΑΕΣΛΑ 1990

23. 4οσ τόποσ προζλευςθσ
• Σθ δεκαετία του 1990 ζνασ μεγάλοσ αρικμόσ
Παλιννοςτοφντων επζλεξε το Διμο Ελευκερίου
Κορδελιοφ ωσ τόπο εγκατάςταςισ τουσ.
• Παραλλιλωσ, προσ το τζλοσ τθσ δεκαετίασ αυτισ,
εκδθλώκθκε με αιφνίδιο τρόπο το κφμα των
επαναπατριηόμενων Ελλινων, κυρίωσ Ελλθνοποντίων,
από τθν πρώθν ΢οβιετικι Ζνωςθ και Βορειοθπειρωτών
από τθν Αλβανία, φςτερα από τθν κατάρρευςθ των
εκεί κακεςτώτων. Τπολογίηεται δε ότι από το 1988 ζωσ
το 2000 εγκαταςτάκθκαν ςτθν Ελλάδα ςυνολικά
150.000 ομογενείσ από τισ παραπάνω χώρεσ.

24. ΠΑΛΛΝΝΟ΢ΣΘ΢Θ ΑΠΟ ΒΟΡΕΛΑ ΘΠΕΛΡΟ
ΔΕΚΑΕΣΛΑ 1990