1. ΡΑΤΕ΢Α ΣΤΟ ΣΡΙΤΙ
ΑΛΕΞΑΝΔ΢ΟΣ ΡΑΡΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
(Σκιάκοσ 4 Μαρτίου 1851-Σκιάκοσ 3 Ιανουαρίου 1911)
Μια εργαςία των μακθτϊν:
Τηία Αλιϊηθ
Φανι Γεωργιτηίκθ
Μαρία Γιαςτικτςι
Φωτεινι Δαμιανίδου
Διμθτρα Καλαμάρθ
Δθμιτρθσ Κουτίδθσ

2. Ο Αλζξανδροσ Παπαδιαμάντησ…
Γεννικθκε ςτθ Σκιάκο το 1851.Μεγάλωςε ανάμεςα ςε εννιά παιδιά ,και εξοικειϊκθκε νωρίσ
με τα εκκλθςιαςτικά πράγματα, τθ κρθςκευτικι ατμόςφαιρα, τισ λειτουργίεσ, τα εξωκκλιςια
και τθν ιςυχθ ηωι του νθςιϊτικου περίγυρου. Πλα αυτά διαμόρφωςαν μια χριςτιανοπρεπι
ιδιοςυγκραςία, που διατιρθςε με πείςμα ωσ το τζλοσ.
Φοίτθςε ςτο Γυμνάςιο (με πολλζσ διακοπζσ, λόγω οικονομικϊν δυςκολιϊν) ςτθ Χαλκίδα και
ςτον Ρειραιά και το τελείωςε ςτο Βαρβάκειο τθσ Ακινασ. Ράντα φτωχόσ, άρχιςε από
μακθτισ να κερδίηει το ψωμί του με παραδόςεισ και προγυμνάςεισ μακθτϊν . Στθν Ακινα
γράφτθκε ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Ρανεπιςτθμίου, τθν οποία, με όλεσ τισ προςπάκειεσ
που ζκανε, δεν τελείωςε, γιατί θ φτϊχεια, θ ανζχεια και θ επιςφαλισ υγεία του τοφ
ςτάκθκαν ανυπζρβλθτα εμπόδια. Από τθ ςτιγμι που γράφτθκε ςτο Ρανεπιςτιμιο άρχιςε να
δθμοςιογραφεί και να κάνει μεταφράςεισ από τα Γαλλικά και Αγγλικά, γλϊςςεσ που είχε
μάκει ςε βάκοσ και που λίγοι τισ γνϊριηαν τόςο καλά ςτθν εποχι του .
Πταν ο Ραπαδιαμάντθσ ξεκίνθςε τθ ςυνεργαςία του με τθν εφθμερίδα "Το Άςτυ", ο
διευκυντισ του προςζφερε για μιςκό 150 δραχμζσ. Η απάντθςθ του Ραπαδιαμάντθ ιταν:
«Ρολλζσ είναι εκατόν πενιντα. Μου φτάνουνε εκατό». Η βαςανιςμζνθ αυτι ηωι, θ εντατικι
εργαςία, το ξενφχτι και προπάντων το ποτό, που ςιγά-ςιγά του ζγινε πάκοσ , κακϊσ και το
τςιγάρο και θ κακθμερινι υπερβολικι κοφραςθ, κατζςτρεψαν τθν υγεία του και τον ζφεραν
πρόωρα ςτο κάνατο.
Ὁ Ἀλζξαντροσ Παπαδιαμάντθσ, ποιθτὴσ μὲ τὸν πεηὸ τὸ λόγο, καὶ κάποτε,
μὰ πολὺ ςπάνια, μὲ τὸ ςτίχο, ἕνασ ἀπὸ τοὺσ ξεχωριςτοὺσ ἁρμονικοὺσ
ἀντιπροςϊπουσ τῆσ νζασ καὶ ἄμουςθσ ἀκόμα ςὲ πολλὰ ἑλλθνικῆσ ψυχῆσ.
Κωςτισ Παλαμάσ

3. Το ζργο του…
- Διθγιματα , μυκιςτοριματα και λίγεσ νουβζλεσ και ποιιματα
- Χαρακτθριςτικά του ζργου του : θκογραφία
ρεαλιςμόσ
ψυχογραφία
κοινωνικόσ προβλθματιςμόσ
αυτοβιογραφικό ςτοιχείο
- Μζςα ςτο ζργο του ο Ραπαδιαμάντθσ μιλάει για τθν αρετι και τθν
κακία, για τον αγϊνα τθσ εξφψωςθσ του ελλθνικοφ ζκνουσ, για
τον Χριςτιανιςμό, που γι' αυτόν δεν είναι μόνο τυφλι πίςτθ, είναι
ςφςτθμα ηωισ και αλικειασ. Επίςθσ μιλάει για τθν πολιτικι κατάντια του
καιροφ του και προτείνει μζτρα για τθν θκικι ανάπλαςθ, μζτρα για τθν
παιδεία, το χτφπθμα του λογιοτατιςμοφ και τθν αλθκινι ανόρκωςθ τθσ
παιδείασ, με το ηωντανό πνεφμα τθσ λαϊκισ παράδοςθσ.

4. Ειςαγωγή
Ο Ραπαδιαμάντθσ επθρεαςμζνοσ από τισ κακθμερινζσ δοκιμαςίεσ τθσ φτϊχιασ και των
κοινωνικϊν προβλθμάτων που εντοπίηει ςτθν εποχι του, επιλζγει ωσ ςκθνικό του
διθγιματοσ τθν ακθναϊκι φτωχογειτονιά μζςα ςτθν οποία ηει. Ο Ραπαδιαμάντθσ δεν
παρουςιάηει απλά τθν κοινωνικι κατάςταςθ ςτισ φτωχογειτονιζσ ωσ μια ζκκεςθ
γεγονότων. Αποκαλφπτει προβλιματα που περνοφν απαρατιρθτα με ςτόχο να
καταγγείλει και να προβλθματίςει τουσ αναγνϊςτεσ του. Ο χϊροσ αυτόσ αποτελεί το
μικρόκοςμο τθσ κοινωνίασ τθσ οποίασ ο ίδιοσ αποτελεί κφτταρο τθσ. Στόχοσ του είναι
να κίξει τα ςοβαρά κοινωνικά προβλιματα που δθμιουργοφνται με τθ διάλυςθ
οικογενειϊν εξαιτίασ τθσ απουςίασ του πατζρα. Ταυτόχρονα επιδιϊκει να δείξει τθν
κοινωνικι αναλγθςία απζναντι ςτουσ δυςτυχιςμζνουσ και κατατρεγμζνουσ
ανκρϊπουσ. Το διιγθμα για τουσ λόγουσ αυτοφσ μπορεί να χαρακτθριςτεί ωσ
θκογραφικό – κοινωνικό.
Πρόςωπα
Ρρωταγωνιςτζσ είναι άνκρωποι δυςτυχιςμζνοι που αντιμετωπίηουν προβλιματα
ακόμθ και ςε επίπεδο επιβίωςθσ. Ο Ραπαδιαμάντθσ ψυχογραφεί τουσ
πρωταγωνιςτζσ, παρουςιάηοντασ τισ ενζργειζσ τουσ μζςα από ρεαλιςτικά ςτιγμιότυπα
τα οποία εξελίςςονται ςτθ φτωχογειτονιά και ςτα ςπίτια που ηουν. Ο ςυγγραφζασ,
μζςα από τθν παρουςίαςθ τθσ κακθμερινισ ηωισ, καταφζρνει να παρουςιάςει τουσ
διάφορουσ χαρακτιρεσ διειςδφοντασ ςτο βάκοσ τθσ ψυχισ τουσ.

5. Περιεχόμενο
Ο ςυγγραφζασ - αφθγθτισ βρίςκεται ςτον μπακάλθ τθσ φτωχογειτονιάσ παρακολουκϊντασ ζνα
ςτιγμιότυπο που πρόκειται να αποτελζςει τθν αφετθρία του διθγιματοσ. Ζνα πεντάχρονο αγόρι
ηθτιανεφει για λίγο λάδι ομολογϊντασ με τθν παιδικι αφζλεια το οικογενειακό τουσ πρόβλθμα, τθν
εγκατάλειψθ τουσ από τον πατζρα. Ο μπακάλθσ, ωσ γνϊςτθσ των οικογενειακϊν ιςτοριϊν τθσ γειτονιάσ,
πλθροφορεί το ςυγγραφζα - αφθγθτι για το μικρό παιδί που είναι ζνα από τα πζντε παιδιά τθσ
οικογζνειασ. Ο πατζρασ, ξυλουργόσ, δεν ιταν κακόλου εργατικόσ ςε αντίκεςθ με τθν μθτζρα που ζκανε
ότι μποροφςε για να βοθκιςει τθν οικογζνειά τθσ. Η οικονομικι κατάςταςθ χειροτζρευε και τα
προβλιματα απειλοφςαν τθν ίδια τθν επιβίωςθ τουσ. Σ' αυτι τθν κατάςταςθ προςτζκθκε και ζνα
ςκάνδαλο που ξζςπαςε ανάμεςα ςτο αντρόγυνο εξαιτίασ των ςυχνϊν επιςκζψεων ενόσ κουμπάρου. Οι
κακιζσ γλϊςςεσ και θ ηιλια του ςυηφγου ιταν αρκετά για να δθμιουργιςουν ςυγκροφςεισ παρά τθν τίμια
ςτάςθ που κρατοφςε θ ςφηυγοσ. Κορφφωςθ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ οικογζνειασ από τον πατζρα και ο
κάνατοσ ενόσ από τα παιδιά τουσ. Η μθτζρα μζνει μόνθ με τα παιδιά τθσ χωρίσ δουλειά και χωρίσ πόρουσ
επιβίωςθσ. Γι' αυτό άλλωςτε το πεντάχρονο αγόρι ηθτά ωσ ελεθμοςφνθ λίγο λάδι, γιατί δεν ζχουν πατζρα
ςτο ςπίτι.
Τρόποσ αφήγηςησ
Η αφιγθςθ αρχίηει με τθν παρουςία του μικροφ παιδιοφ ςτο μικρό ςυνοικιακό μπακάλικο να ηθτά
ελεθμοςφνθ. Το γεγονόσ αυτό κακϊσ και θ φράςθ-κλειδί που χρθςιμοποιείται, «δεν ζχουμε πατζρα ςτο
ςπίτι», αποτελεί το νιμα από το οποίο κα ξετυλιχκεί θ ιςτορία. Ο Ραπαδιαμάντθσ κα το πετφχει αυτό με
αναδρομι ςτο παρελκόν παρουςιάηοντασ ςτον αναγνϊςτθ όλα όςα ζχουν προθγθκεί. Με τον τρόπο
αυτό, θ αφιγθςθ οργανϊνεται «in medias res» («ςτο μζςο των πραγμάτων») δθλαδι αρχίηοντασ χρονικά
από τθ μζςθ μιασ υπόκεςθσ και όχι από τθν αρχι. Η τεχνικι αυτι βοθκά ςτθ διζγερςθ του ενδιαφζροντοσ
των αναγνωςτϊν αφοφ πλθροφοροφνται για ζνα ςθμαντικό ςθμείο τθσ ιςτορίασ και αναμζνουν τθν
αποκάλυψθ τθσ κατάςταςθσ αυτισ.

6. Χαρακτήρεσ :
-Μθτζρα (Γιαννοφλα):
Ρρόκειται για μια αφοςιωμζνθ μθτζρα και ζνα εργατικό άνκρωπο που αγωνίηεται να ςυντθριςει
τθν οικογζνειά τθσ υπομζνοντασ τισ ταπεινϊςεισ και τα αρνθτικά ςχόλια. Ραρά τισ προςπάκειζσ
τθσ να κρατιςει ιςορροπίεσ ςτο ςπίτι τθσ, καταδικάηεται εριμθν από τθ γειτονιά και τον άντρα τθσ.
Στο τζλοσ μζνει μόνθ να υπομζνει τισ ςυμφορζσ και τισ δυςκολίεσ τθσ κακθμερινισ επιβίωςθσ.
-Ρατζρασ (Μανϊλθσ):
Από τθν αρχι παρουςιάηεται αδιάφοροσ για τθν οικογζνειά του. Είναι τεμπζλθσ, ανεφκυνοσ και
άςωτοσ παρά το ρόλο που ζχει ωσ πατζρασ. Οι ενζργειζσ του ταλαιπωροφν τθν οικογζνειά του
αλλά ο κοινωνικόσ περίγυροσ δεν κατακρίνει τθ ςυμπεριφορά του. Η εγκατάλειψθ τθσ οικογζνειάσ
του αποτελεί είδοσ τιμωρίασ τθσ γυναίκασ του αλλά ο ίδιοσ δεν φαίνεται να προβλθματίηεται για
τισ ςυνζπειεσ των αποφάςεϊν του.
- Κουμπάροσ :
Άγαμοσ και τεςςαρακοντοφτθσ , ομορφάνκρωποσ με ‘πλατφ ηωνάρι’ μζγασ και πολφσ , άνκρωποσ
με επιρροι , κομματάρχθσ και γεροντοπαλίκαρο ,παχφσ και ακμαίοσ , καλοκαμωμζνοσ …
- Ραιδί : ηωθρό με παιδικι χάρθ , ακϊο και αγακό τολμάει και δεν φοβάται να ηθτιςει τα
απαραίτθτα για να ηιςει , ακόμα και αν δεν ζχει λεφτά να πλθρϊςει.
- Μπακάλθσ: προςπακεί με υπομονι να καταλάβει τα παιδιά να τα φροντίςει και να τα βοθκιςει ,
τα λυπάται και ζτςι τουσ δίνει πράγματα χωρίσ να πλθρϊςουν , είναι τίμιοσ και ςυνετόσ . Ραρόλα
αυτά όμωσ κζλει να μακαίνει τα πάντα για τισ υποκζςεισ των άλλων και να τουσ κουτςομπολεφει.

7. ΑΦΗΓΗΤΗΣ:
Μθ δραματοποιθμζνοσ-δεν ςυμμετζχει ςτθν αναπαράςταςθ των γεγονότων
,εμφανίηεται ωσ απλι φωνι
Αυτοςυνθδθτοποιθμζνοσ- γνωρίηει πωσ αφθγείται μια ιςτορία
Ρρονομιακόσ- ζχει βακιά γνϊςθ όςων αφθγείται
Ενδοδιθγθτικόσ- ετεροδιθγθτικόσ τφποσ – δεν μετζχει ςτα περιςςότερα από τα
γεγονότα που αφθγείται
ΑΦΗΓΗΣΗ:
Εςωτερικι εςτίαςθ - ο αφθγθτισ ξζρει όςα και οι ιρωεσ
Εγκιβωτιςμζνθ - λζει όςα του αφθγικθκε ο μπακάλθσ
Χρόνοι - παρελκοντικοί και ενεςτϊτασ
Χρόνοσ ιςτορίασ > χρόνοσ αφιγθςθσ
Χρονικι ςυχνότθτα – ζνα γεγονόσ το αναφζρει πολλζσ φορζσ
Ανάδρομθ αφιγθςθ
Γλϊςςα- κακαρεφουςα χωρίσ ιδιωματιςμοφσ

8. Σχζςεισ μεταξφ θρϊων:
-Οι ςχζςεισ του Μανϊλθ με τθν Γιαννοφλα ιταν τυπικζσ ςε όλα τα κζματα . Η
Γιαννοφλα κα ζπρεπε να τον υπακοφει και να μθν αντιδρά ςτα λεγόμενα του , ακόμα
και όταν θ ςυμπεριφορά του γινόταν βίαιθ . Μποροφμε να ποφμε πωσ δεν υπιρχε
αγάπθ μεταξφ τουσ . Επίςθσ θ μοναδικι ζγνοια του Μανϊλθ ιταν να καλοπερνά και
όχι να φροντίηει τθν οικογζνεια του κακϊσ ςπαταλοφςε τισ οικονομίεσ τθσ οικογενείασ
για τθν προςωπικι του ικανοποίθςθ.
-Οι ςχζςεισ μεταξφ τθσ μθτζρασ και των παιδιϊν χαρακτθρίηονταν από αγάπθ και
αφοςίωςθ. Η Γιαννοφλα νοιαηόταν για τα παιδιά τθσ και γινόταν κυςία κακϊσ λόγω τθσ
οικονομικισ δυςχζρειασ που αντιμετϊπιηαν αναγκάςτθκε να εκμεταλλευτεί τον
κουμπάρο και να τον καλοπιάςει ϊςτε αυτόσ να φζρνει χριματα και δϊρα για τα
παιδιά τθσ.
- Στο κείμενο δεν ζχουμε ςαφείσ αναφορζσ για τισ ςχζςεισ του πατζρα με τα παιδιά του
. Ωςτόςο μποροφμε να ποφμε ότι θ φροντίδα και θ αγάπθ που τουσ ζδειχνε ιταν
ελλιπισ αφοφ θ οικογζνεια του αντιμετϊπιηε οικονομικζσ δυςκολίεσ και τα παιδιά του
ιταν ρακζνδυτα. Ραρόλα αυτά όμωσ , αυτόσ ωσ μζκυςοσ , ςυνζχιηε να ςπαταλά τουσ
λιγοςτοφσ οικονομικοφσ πόρουσ τθσ οικογζνειασ
-Τα παιδιά από τθν , μεριά τουσ το λιγότερο που μποροφςαν να κάνουν για τθν μθτζρα
τουσ που ιταν πολυάςχολθ , ιταν να πθγαίνουν ςτον μπακάλθ για να κάνουν αγορζσ .
- ο μπακάλθσ , ςυμπεριφερόταν ςτα παιδιά , με αγάπθ και υπομονι , κακϊσ δεν τα
μάλωνε που ζχαναν τα αγακά και τα ρζςτα ςτον δρόμο. Επίςθσ , κα μποροφςαμε να
ποφμε ότι ςυμπεριφερόταν ςτο παιδί που δεν είχε πατζρα με ςτοργι και κατανόθςθ.
Αυτό το καταλαβαίνουμε , από τθν ιρεμθ ςτάςθ του και τθν καλοςφνθ του .
- ο κουμπάροσ ιταν άνκρωποσ που εκμεταλλευόταν τουσ γφρω του και τθν Γιαννοφλα
επίςθσ . Αυτι κακϊσ επωφελοφνταν οικονομικά από τισ επιςκζψεισ του , δεν τον
ζδιωχνε και τον δεχόταν κάκε μζρα ςτο ςπίτι τθσ , αυτόσ όμωσ μόλισ βρικε άλλθ
γυναίκα τθν παράτθςε και δεν τθν βοικθςε ποτζ ξανά.

9. ΣΑΣ ΕΥΧΑ΢ΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ
Ρ΢ΟΣΟΧΗ ΣΑΣ !!!