Trashegimi natyore do te quajme teresine e vlerave te mjedisit
fizik dhe jetesor te trasheguat brez pas brezi.

Vlera materiale
Vlera jomateriale
Historike
Gjuha
Vallet
Arkitekturore
Zakonet
Kenget
Arkeologjike
Traditat
Letersia
Fetare
Artisitike
Mjedisore

Monumente Historike
•Në territorin e Shqipërisë gjenden një varg kështjellash të cilat datojnë që
prej periudhave antike e deri në mesjete.E veçanta është se disa prej tyre
vazhojnë të banohen edhe në ditet tona. Disa nga kalate me te njohura jane:
Kalaja e Krujës
Kalaja e Elbasanit
Kalaja e Beratit
Kalaja e Shkodrës
Kalaja e Tepelenës
Kalaja e Tiranës
Monumentit të Ali Pashë Tepelenës është prej bronxi, me peshë 4 ton. Ai
është vendosur në qytetin e Tepelenës. Ceremonia e inaugurimit u zhvillua
me veprimtaritë e shumta për dy ditë resht, më 21 dhe 22 shtator të vitit 2002.
Monumente Arkitekturore
-Tempulli “Ngjallja e Krishtit”
-Amfieatri I Butrintit, I Bylisit,I Durresit, I Apollonis
etj.
-Pazari I Krujes
-Varri i Kapllan Pashës
-Banesa e Shijakasve
-Ura e Tabakeve, e Beratit, Mesjetare (Elbasan) etj.
Monumente Arkeologjike
Territori i Shqiperise njihet si nje nga vendet me nr te larte
zonash arkeologjike qe deshmojne qytereimin e lashte ilir.
Te tilla jane qyteti I:
-Durresit
-Vlores
-Sarandes
-Elbasanit
-Beratit
-Gjirokastes
-Tiranes
-Tepelenes
-Shkodres

Monumente Fetare
 Manastiri i Mesopotamit (Sarande)
 Xhamia Mbret (Berat)
 Xhamia e Hysen Pashës (Berat)
 Xhamia e Ethem Beut (Tirane)
 Teqja e Dollmës (Kruje)
 Teqeja e Zallit (Gjirokaster)
 Tyrbja e Kapllan Pashës (Tirane)
 Kulla e Dervish Aliut (Vlore)
 Katedralja Fjetja e Shën Mërisë (Berat)
 Kisha e Shën Premtes (Kavaje)
 Kisha e Grabovës (Gramsh)
 Kisha e Shën Sotirit (Permet)
 Faltorja (Shkoder)

 Mozaiku I Tiranes
 Mozaiku i Orfeut (Durres)
 Skulptura e skenderbeut
 Skulptura “I Urituri” (Odise
Paskali)
 Monumenti i Pavarësisë

Monumente Mjedisore
Monumentet mjedisore perbejne
vlera te trashegimise kombetare,
duke u radhitur nw kategorine e
trete te zonave te mbrojtura.Ato
gezojne mbrojtjen e kategorise se
pare. Te tilla monumente jane:
-Kanioni i osumit
-Liqeni I Luleve
-Shpella e pirateve
-Burimi i syrit te kalter
-Shkembi I Kavajes
-Liqeni I Deges
-Liqeni I Ohrit
-Hinka e Kosoves
-Shpella e Kabashit

Në kulturën e shqiptarëve ka
lënë gjurmën e saj të thellë
historia e tyre e brendshme
dhe e jashtme. Gjate sundimit
osman jeta kulturore u fashit,
monumentet e kulturës
materiale e shpirtërore u
zhdukën nën rrënojat e
shkatërrimit të luftërave;
gjysmëhëna e uli kryqin dhe
gati dy të tretat e popullatës në
fund të shek. XVII ishin
konvertuar në fenë islame.
Qëndresa në fushën e kulturës u shpreh në radhë të parë përmes lëvrimit të shqipes
nepermjet botimeve të teksteve fetare. Reforma protestante gjallëroi shpresat e
zhvillimit të gjuhës e të traditës letrare vendëse kur prifti Gj. Buzuku ne 1555 shkroi
vepren e pare ne shqip ‘Meshari’.

Veshjet popullore, janë pa dyshim një nga
manifestimet më të fuqishme të kulturës tradicionale.
Ato janë trashëguese e transmetuese të shumë
elementëve, që vijnë nga lashtësia dhe nga koha e
mesme, por janë njëkohësisht edhe shprehje e
marrëdhënieve kulturore me popuj të tjerë gjatë
shekujve.
Veshja me fustanelle
Kjo veshje burrash kete emertim e merr nga
njefund i bardhe, i bere me pelhure pambuku
dhe me shume rrudha. Nen kete fund vishen te
mbathura te gjata, mbi te cilat nga nyje e
kembes e deri tek gjuri visheshin kallei prej
shajaku.
Ne pjesen e siperme vishej nje kemishe e
shkurtw me menge te gjera, jeleku dhe
mengorja. Ne bel vinin nje brez te gjere leshi,
mbi te dhe nje tjeter prej lekure te zbukuruar
mbi te cilin futeshin e vareshin armet e
brezit.Ne koke vihet nje feste e bardhe me nje
thumb ne mes. Deri ne fillim te shek. XX kjo
veshje eshte mbajtur ne te gjitha trevat
shqiptare, qe nga Kosova e deri ne cameri. Me
pas ajo u kufizua vetem ne Shqiperine e Jugut.

Keisi Mecaj