NDP wraz z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego opublikował Krajowy Raport o Rozwoju Społecznym Polska 2012. Rozwój Regionalny i Lokalny. Prezentuje on wyniki innowacyjnego i unikalnego w skali świata badania społecznego na poziomie lokalnym za pomocą nowatorskiego Wskaźnika Lokalnego Rozwoju Społecznego (LHDI – Local Human Development Index). Wskaźnik Lokalnego Rozwoju Społecznego został skonstruowany w oparciu o istniejącą i stosowaną międzynarodowo metodę Wskaźnika Rozwoju Społecznego (HDI – Human Development Index), która służy do badania rozwoju społeczno-ekonomicznego na poziomie krajowym. Jest to miernik wykorzystywany przez Organizację Narodów Zjednoczonych od lat 90., który uwzględnia na poziomie państw takie elementy, jak oczekiwana długość życia oraz dostęp do wiedzy i edukacji. Podejście to pozwala wyjść poza najczęściej stosowane miary rozwoju takie jak PKB, które mówią raczej o zamożności niż o jakości życia. Rosnące słupki PKB nie zawsze oznaczają bowiem, że w danym miejscu mieszkańcy i mieszkanki są zadowoleni ze swojego życia. Opracowanie i wykorzystanie wskaźnika HDI na poziomie lokalnym było przedsięwzięciem nowatorskim na skalę światową, poziom rozwoju społecznego został ustalony dla wszystkich województw i powiatów. Jak zauważył dr Andrey Ivanov, Główny Doradca ds. Rozwoju Społecznego w Centrum Regionalnym UNDP w Bratysławie i autor metodologii LHDI, innowacyjność tego narzędzia polega na tym, że łączy on wydatki na rzecz rozwoju z ich rezultatami na poziomie lokalnym. Badania za pomocą wskaźnika LHDI będą więc służyć m.in. lepszemu powiązaniu celów strategii rozwoju województw i strategii lokalnych z celami krajowymi oraz jako instrument planowania, monitoringu i oceny działań władz centralnych i samorządowych. Zastosowana w Polce metodologia badań Wskaźnika Lokalnego Rozwoju Społecznego zostanie również przekazana innym krajom zainteresowanym mierzeniem rozwoju społecznego na poziomie lokalnym. Badanie pozwoliło na sformułowanie licznych wniosków na temat rozwoju Polski w ujęciu powiatowym. Część z nich pokrywa się z wynikami dotychczasowych badań, inne zaś zaprzeczają niektórym stereotypowym przekonaniom. Potwierdziła się na przykład teza o szybszym rozwoju obszarów metropolitalnych w porównaniu z obszarami wiejskimi. Jednak badanie pokazało również, że poziom rozwoju społecznego nie zależy tylko od dochodu i zamożności mieszkańców powiatów. Bardzo ważny jest też poziom kapitału ludzkiego, który zależy głównie od edukacji. Zaskakujące może być także to, że z perspektywy LHDI w Rzeszowie żyje się lepiej niż na przykład we Wrocławiu, Gdańsku czy Katowicach. Rzeszów zajmuje siódmą pozycję w rankingu powiatów i miast na prawach powiatu indeksu HDI, którego pierwsze miejsce należy do Warszawy. Powiatem, który uzyskał w badaniu najniższy wynik, jest powiat suwalski.

1. Krajowy Raport o Rozwoju
Społecznym
Polska 2012
Rozwój regionalny i lokalny
Kamil Wyszkowski, Head of Office, Biuro Projektowe UNDP w Polsce
Piotr Arak, Project Coordinator, Biuro Projektowe UNDP w Polsce
Prof. Irena E. Kotowska, Instytut Statystyki i Demografii SGH
Andrey Ivanov, Senior Policy Adviser, UNDP RBEC

2. Polały się łzy me czyste, rzęsiste
Na me dzieciństwo sielskie, anielskie,
Na moją młodość górną i durną,
Na mój wiek męski, wiek klęski;
Polały się łzy me czyste, rzęsiste...
A. Mickiewicz „Polały się łzy me czyste, rzęsiste...”
2

3. Filozofia rozwoju społecznego
• Przez dziesiątki lat głównym nurtem politycznego myślenia rządził
paradygmat materialny, oparty na założeniu, że to posiadanie
automatycznie przekłada się na szczęście i rozwój człowieka.
„Wzbogać się, a będziesz szczęśliwszy” – znajduje ona swoje odbicie
w dominacji PKB jako głównego wskaźnika ludzkiego postępu oraz w
asymetrycznym znaczeniu, jakie odgrywa dziś w naszym życiu dochód
mierzony w pieniądzu.
• W końcu dla każdego najważniejsza jest osiągnięta jakość życia, a
więc zdrowie, wykształcenie oraz prowadzenie wartościowego życia
wśród kochających i szanujących nas ludzi.
• Rozwój społeczny (ang. human development) to proces, w wyniku
którego następuje poprawa warunków społeczno-ekonomicznych w
danej społeczności.
• To więcej niż rozwój gospodarczy.
3

4. Rozwój społeczny i capabilities approach
• Rozwój Społeczny jest wzrostem wolności ludzi oraz możliwości
życia w taki sposób, jaki jest dla nich najlepszy, chodzi zatem
o zwiększenie możliwości wyboru.
• Amartya Sen (1993) pisał, że rozwój społeczny tworzą dwa
składniki:
– kreowanie nowych „możliwości” dla ludzi – takich jak poprawa
zdrowia, rozwój wiedzy czy kompetencji
– użytek, jaki z tych nowo nabytych możliwości robią ludzie – w celach
produkcji, rozrywki, uczestnictwa w kulturze, w sferach społecznych
i politycznych.
– „capabilities„/”możliwości” powinny być rozumiane jako różne
kombinacje postaw i działań jednostki składających się na to, co
określa „dobre życie” z punktu widzenia jednostki,
osiągalnych/dostępnych dla niej
• Kładąc nacisk na „możliwości", a nie po prostu osiągnięte rezultaty,
podkreślone zostaje znaczenie wolności wyboru.
4

5. Wymiary rozwoju społecznego - zdrowie
http://www.flickr.com/photos/dancingw
ithwords/2318825480/
5

6. Wymiary rozwoju społecznego -
edukacja
http://www.flickr.com/photos/antmcneil
l/4686147794/
6

7. Wymiaru rozwoju społecznego -
zamożność
http://www.flickr.com/photos/chatirywo
rld/4916147728/
7

8. Czym jest Wskaźnik Rozwoju Społecznego (HDI)?
• Wskaźnik Rozwoju Społecznego został utworzony w roku 1990 z inicjatywy
Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (ang. UNDP)
• Podnosi świadomość na temat wyzwań, przed którymi stają kraje na różnym
poziomie rozwoju oraz mobilizuje poparcie społeczne dla polityk mających
na celu poprawę sytuacji na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.
• HDI mówi o potencjale rozwojowym, wskazując na kluczowe kwestie, które
powinny być wspierane przez państwo: warunki życia, poziom edukacji i
zdrowie obywateli.
Do pomiaru rozwoju społecznego UNDP używa: oczekiwanej długość życia, średniej
liczby lat edukacji osób w wieku 25+, oczekiwanej liczby lat edukacji dla dzieci
rozpoczynających proces kształcenia oraz dochodu narodowego per capita (w USD
PPP).
HDI może być także wykorzystany w polityce regionalnej poprzez obliczenie
wskaźnika na poziomie krajów i ich regionów, a także mniejszych jednostek
terytorialnych.
8

9. Przesłanki powstania HDI
Mahbub ul Haq (2003) określił kilka przesłanek, zgodnie z którymi
tworzony był nowy wskaźnik – HDI (Human Development Index)
1. znalezienie wskaźnika, który by wykraczał poza przychód, przy
zachowaniu jego wiarygodności pod względem metodologicznym,
2. ograniczenie liczby zmiennych składowych wskaźnika w celu
zachowania jego prostoty i funkcjonalności,
3. stworzenie jednego, syntetycznego wskaźnika, a nie rozbudowanego
ich zestawu oraz
4. połączenie we wskaźniku składowych społecznych i ekonomicznych
(ul Haq 2003).
Od 1990 roku HDI był stopniowo modyfikowany, lecz jego główne
założenia pozostały niezmienione.
9

10. Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego (LHDI)
• HDI przeniesiony na szczebel powiatowy pokazuje, jak poszczególne
jednostki administracyjne pozycjonują się względem siebie, jakie są
ich mocne i słabe strony.
• Nie chodzi tylko o stworzenie rankingu jednostek terytorialnych i
pozycjonowanie ich w układzie „lepsza-gorsza”.
• Celem jest ukazanie na podstawie jakich składowych poszczególne
regiony osiągnęły daną wartość wskaźnika LHDI – czy były to dobre
wyniki gospodarcze, zdrowie ludności, czy wysoka jakość edukacji
kompensująca opóźnienia w innych dziedzinach.
• Do jego obliczenia wykorzystano szereg czasowy 2007-2010.
10

11. Celem był pełen obraz Polski
11

12. Nowe podejście do mierzenia rozwoju
społecznego w ujęciu regionalnym
• Zdefiniowanie wskaźników nakładów – oszacowanie
wskaźników o charakterze ilościowym i
wartościującym, podzielonych ze względu na typ
nakładów: finansowych, infrastrukturalnych i innych
zasobów polityk publicznych.
• Zdefiniowanie wskaźników efektów – oszacowanie
wskaźników o charakterze ilościowym oceniających
efekty w obszarze interwencji publicznej (mniejsza
umieralność, większy poziom wiedzy obywateli i lepsze
dochody).
12

13. Podział terytorialny
Poziom Liczba jednostek
NUTS 2 – Województwa 16
LAU 1 – Powiaty i miasta na
314+65
prawach powiatu
13

14. Wskaźniki LHDI
Wymiar Zdrowie Edukacja Zamożność
Wskaźniki cząstkowe LHDI Wskaźnik przeciętnego Wskaźnik edukacji
(wskaźniki) trwania życia przedszkolnej
(Oczekiwane trwanie życia (Odsetek dzieci w edukacji
noworodka) przedszkolnej: przedział
wiekowy 3-4 lata)
Wskaźnik zamożności
Zagregowany współczynnik Wskaźnik wyników
(Średni poziom zamożności
zgonów egzaminu gimnazjalnego
mieszkańców)
(Zagregowany współczynnik (Średnia z wyników egzaminu
zgonów z powodu gimnazjalnego: tylko dla części
nowotworów i chorób układu matematyczno-przyrodniczej)
krążenia)
Wskaźniki grupowe LHDI Wskaźnik Zdrowia Wskaźnik Edukacji Wskaźnik Zamożności
Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego (LHDI) - powiat i województwo
Rozwój społeczny w ujęciu lokalnym i regionalnym
14

15. Metodyka liczenia
i=1,2,...n;
LHDIi oznacza wartość wskaźnika rozwoju społecznego
dla powiatu lub województwa i,
HIi- Wskaźnik Zdrowia (ang. Health Index) w i-tym
powiecie,
EIi- Wskaźnik Edukacji (ang. Education Index) w i-tym
powiecie,
WIi - Wskaźnik Zamożności (ang. Welfare Index) w i-tym
powiecie.
15

16. Zależność Wskaźnika Zamożności (WI) ze Wskaźnikiem
Zdrowia (HI) i zależność Wskaźnika Zamożności ze
Wskaźnikiem Edukacji (EI) w 2010 roku według powiatów
100
R² = 0,49
Wartość Wskaźnika Edukacji (EI) i Wartość Wskaźnika
90
80
70 R² = 0,05
60
Zdrowia (HI)
Wskaźnik Edukacji - EI
50
Wskaźnik Zdrowia - HI
40 Liniowy (Wskaźnik Edukacji - EI)
Liniowy (Wskaźnik Zdrowia - HI)
30
20
10
0
0 20 40 60 80 100
Wartość Wskaźnika Zamożności (WI)
16

17. Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego (LHDI)
w województwach w 2010 roku (wskaźnik
przyjmuje wartości od 1 do 100 punktów)
70
60,2
60
51,9
49,5 50,2 51,1
50 46,3 47,0
42,3 42,9 43,8 44,4 44,4
39,3 39,6 41,2
40 36,8
30
20
10
0
17

18. Ranking województw ze względu na wartości LHDI w
roku 2010 i zmiana w pozycji województw w rankingu
w porównaniu do 2007 roku
Zmiana pozycji
Pozycja wg w porównaniu
Województwo LHDI HI EI WI
LHDI 2010 do 2007 r.
Mazowieckie 1 0 60,21 58,18 61,68 60,84
Małopolskie 2 0 51,93 69,10 57,65 35,15
Pomorskie 3 0 51,14 71,28 47,16 39,79
Wielkopolskie 4 0 50,22 63,32 50,19 39,86
Śląskie 5 0 49,54 48,39 53,92 46,59
Opolskie 6 0 46,95 59,76 55,94 30,96
Dolnośląskie 7 0 46,34 47,61 48,79 42,84
Podlaskie 8 1 44,40 66,08 51,60 25,67
Lubuskie 9 2 44,36 54,72 47,21 33,79
Podkarpackie 10 0 43,77 72,28 48,15 24,09
Zachodniopomo
rskie 11 -3 42,89 52,31 42,51 35,48
Warmińsko-
Mazurskie 12 0 42,33 58,61 41,85 30,93
Kujawsko-
Pomorskie 13 0 41,22 49,17 42,31 33,67
Lubelskie 14 1 39,55 48,61 46,46 27,40
Łódzkie 15 1 39,28 31,48 52,25 36,85
Świętokrzyskie 16 -2 36,78 45,95 39,18 27,62
18

19. Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego (LHDI) w
powiatach w 2010 roku (wskaźnik przyjmuje wartości
od 1 do 100, w punktach)
19

20. Wskaźnik Zdrowia (HI) w 2010 roku w
powiatach
20

21. Wskaźnik Edukacji (EI) w powiatach w
2010 roku
21

22. Wskaźnik Zamożności (WI) LHDI w
powiatach w 2010 roku
22

23. Ranking 10 powiatów o najwyższych wartościach
LHDI w roku 2010 i zmiana pozycji w rankingu w
porównaniu do 2007 roku
Pozycja Zmiana pozycji w
Powiat wg LHDI porównaniu do LHDI HI EI WI
2010 2007 r.
Warszawa 1 0 87,63 68,97 97,75 99,83
Piaseczyński 2 0 80,75 68,01 83,74 92,44
Pruszkowski 3 0 72,92 59,95 78,93 81,96
Warszawski Zachodni 4 1 72,48 67,39 70,88 79,72
Kraków 5 -1 72,05 69,00 88,47 61,27
Poznań 6 0 71,52 62,35 85,83 68,37
Rzeszów 7 0 71,22 85,90 83,24 50,52
Sopot 8 10 69,78 52,86 88,38 72,74
Gdynia 9 2 69,55 75,60 77,53 57,40
Legionowski 10 3 69,09 66,35 73,76 67,37
23

24. Ranking 10 powiatów o najniższych wartościach LHDI w roku
2010 i zmiana pozycji w rankingu w porównaniu do 2007 roku
Pozycj
Zmiana pozycji w
a wg
Powiat porównaniu do 2007 LHDI HI EI WI
LHDI
r.
2010
Moniecki 369 5 23,31 53,11 33,64 7,09
Skierniewicki 370 -18 23,24 13,07 37,20 25,80
Janowski 371 -6 22,78 30,51 30,77 12,60
Opatowski 372 -19 22,67 21,39 26,66 20,43
Przysuski 373 -3 21,30 23,11 28,52 14,66
Kolneński 374 4 20,47 66,39 25,00 5,16
Chełmski 375 2 20,46 29,67 17,13 16,86
Łomżyński 376 3 18,69 57,26 16,82 6,78
Pińczowski 377 -79 18,11 9,67 29,07 21,13
Kazimierski 378 -5 17,91 17,18 29,29 11,41
Suwalski 379 -3 17,24 54,53 6,89 13,65
24

25. Kontekst i nakłady polityk
publicznych
25

26. Wymiary i wskaźniki kontekstowe
rozwoju społecznego
Kapitał ludzki Rynek pracy Ubóstwo Aktywność Aktywność Upełnomoc Ochrona
Wymiar
obywatelska cyfrowa nienie środowiska
kobiet
Średnia liczba Stopa Odsetek Frekwencja Odsetek Mandaty Zmieszane
lat potrzebna bezrobocia osób w wyborach deklaracji pełnione odpady
na zdobycie rejestrowaneg korzystający samorządowyc podatkowyc w samorząd komunalne
osiągniętego o ch ze h (Rada h ach przez zebrane
poziomu wsparcia Gminy) składanych kobiety z gospodarst
wykształcenia pomocy przez w domowych
Wskaźnik
przez osoby społecznej Internet per capita
powyżej 25 r.ż. w gospodars
(NSP2002) twach
domowych
w stosunku
do liczby
mieszkańcó
w ogółem
Kontekst Lokalnego Wskaźnika Rozwoju Społecznego
Rozwój Społeczny na poziomie powiatu i województwa
26

27. Relacje między rozwojem społecznym a
nakładami polityk publicznych
Wpływ pozostałych
Rozwój społeczny czynników: polityki rządu,
inflacji, zmian zjawisk
demograficznych,
Lokalny Wskaźnik Rozwoju
Społecznego - LHDI ukształtowania
przestrzennego, położenia
geograficznego, zaszłości
historycznych etc.
Nakłady polityk publicznych
(administracyjne, społeczne,
infrastrukturalne w wymiarach:
zdrowia, edukacji i
ekonomicznym)
Lokalny Wskaźnik Rozwoju
Społecznego nakładów
polityki publicznej - LHDIPI
27

28. Wymiary nakładów polityki publicznej ujęte w
Lokalnym Wskaźniku Rozwoju Społecznego (LHDIPI)
Wymiar Zdrowie Edukacja Zamożność
Wskaźniki cząstkowe Wskaźnik Opieki Lekarskiej i Wskaźnik Wydatków na
(wskaźniki) Lekarsko-Dentystycznej Edukację
Wskaźnik Wydatków
(Liczba lekarzy i lekarzy (Wydatki na edukację na Lokalnych
dentystów wg podstawowego ucznia ogółem: przedszkola,
miejsca pracy, na 100 tys. szkoły podstawowe, gimnazja i (Suma wydatków z budżetów
osób) średnie) gmin i powiatów, na terenie
danego powiatu bez wydatków
Wskaźnik Opieki Wskaźnik Liczby Uczniów na z UE oraz pozycji
Pielęgniarskiej i Położniczej Nauczyciela budżetowych sfinansowanych
ze środków unijnych
(Liczba pielęgniarek i (Liczba uczniów przypadająca w budżetach samorządu
położnych wg podstawowego na jednego nauczyciela: szkoły terytorialnego podzielona
miejsca pracy, na 100 tys. podstawowe i gimnazjalne) przez liczbę mieszkańców)
osób)
Wskaźniki grupowe LHDIPI Wskaźnik Nakładów Wskaźnik Nakładów Wskaźnik Wydatków
Zdrowotnych Edukacyjnych Lokalnych
Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego nakładów polityki (LHDIPI) - powiat i województwo
Nakłady polityk publicznych na poziomie lokalnym i regionalnym w ujęciu rozwoju społecznego
28

29. Zależność między Lokalnym Wskaźnikiem Rozwoju
Społecznego (LHDI) a Lokalnym Wskaźnikiem Rozwoju
Społecznego nakładów polityki publicznej (LHDIPI) w 2010 roku
według powiatów
80
Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego nakładów
70
60
polityki publicznej (LHDIPI)
50
40
R² = 0,17
30
20
10
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego (LHDI)
29

30. Nakłady na rozwój społeczny
• W przypadku inwestycji takich jak ochrona zdrowia, czy edukacja okres
zwrotu nakładów inwestycyjnych w postaci zwiększonego poziomu
rozwoju społecznego może być dłuższy niż perspektywa 4 lat objętych tym
badaniem.
• Potwierdza to fakt, że współczynnik korelacji liniowej LHDIPI z 2007 roku z
wartościami LHDI w 2010 roku wynosi 0,538 i jest większy niż w
przypadku korelacji LHDIPI dla 2010 roku. Oznacza to, że zależność
między nakładami z roku 2007 a poziomem rozwoju społecznego w roku
2010 jest silniejsza niż zależność z bieżącymi nakładami.
• Należy także pamiętać, że rok 2007 był kulminacyjnym momentem
rozliczania środków z perspektywy finansowej 2004-2006, w którym
samorządy inwestowały większość zakontraktowanych inwestycji i
projektów.
30

31. Zależność między sumą wydawanych środków unijnych z budżetów
samorządów gminnych i powiatowych na obszarze danego powiatu w
latach 2006-2010 w przeliczeniu na mieszkańca (w zł, nominalnie) a
wartością Lokalnego Wskaźnika Rozwoju Społecznego (LHDI) w 2010 roku
według powiatów
3000
danego powiatu w latach 2006-2010 w przeliczeniu na
samorządów gminnych i powiatowych na obszarze
Suma wydawanych środków unijnych z budżetów
2500
mieszkańca (w zł, nominalnie)
2000
1500
1000
R² = 0,00
500
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego (LHDI)
31

32. Zależność między wartością sumy dofinansowania projektów z Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki do końca 2010 roku w przeliczeniu na
mieszkańca (w zł, nominalnie) a wartością Lokalnego Wskaźnika Rozwoju
Społecznego (LHDI) w 2010 roku według powiatów
700
600
Wartość sumy dofinansowania projektów z Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki do końca2010 roku w
przeliczeniu na mieszkańca (w zł, nominalnie)
500
400
300
200
100
R² = 0,34
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
-100
Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego (LHDI)
32

33. Zależność między średnią liczba lat nauki potrzebną na zdobycie
osiągniętego wykształcenia dla osób w wieku powyżej 25 r.ż. w 2002 roku
(w latach) a wartością Lokalnego Wskaźnika Rozwoju Społecznego (LHDI)
w 2010 roku według powiatów
16
osiągniętego wykształcenia dla osob w wieku powyżej 25
14 R² = 0,76
Średnia liczba lat nauki potrzebnych na zdobycie
12
10
r.ż. w 2002 roku
8
6
4
2
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego (LHDI)
33

34. Zależność między udziałem deklaracji podatkowych wysłanych przez
system e-Deklaracje w ogóle deklaracji wysłanych z danego powiatu (w
proc.) a wartością Lokalnego Wskaźnika Rozwoju Społecznego (LHDI) w
2010 roku według powiatów
8,0%
Udział deklaracji podatkowych wysłanych przez system e-
Deklaracje w ogóle deklaracji podatkowych złożonych w
7,0%
6,0%
danym powiecie (w proc.)
5,0%
4,0%
R² = 0,22
3,0%
2,0%
1,0%
0,0%
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Lokalny Wskaźnik Rozwoju Społecznego (LHDI)
34

35. Wnioski i rekomendacje
35

36. Wnioski
MIASTA STARZENIE SIĘ
OBSZARY WIEJSKIE
KAPITAŁ LUDZKI BIG DATA
PO KL
BADANIA JAKOŚCIOWE
KOMPETENCJE
CYFROWE
POLITYKA SPÓJNOŚĆI
36

37. Rekomendacje (1/4)
1. Konieczne jest przyjęcie ustawy metropolitalnej umożliwiającej stworzenie
funkcjonalnych obszarów metropolitalnych. W efekcie łatwiejsze będzie
koordynowanie transportu publicznego, rozbudowy infrastruktury transportu i ochrony
środowiska, zapewnienie spójności zagospodarowania przestrzennego, efektywności
systemu świadczeń i usług publicznych, infrastruktury ochrony środowiska oraz
infrastruktury kultury.
2. Należy powiązać obszary wiejskie, które są słabiej rozwinięte z regionalnymi i
lokalnymi ośrodkami wzrostu, czyli ze średnimi miastami, a te z kolei należy powiązać
z dużymi miastami i metropoliami. Należy wspierać rozwój sieci miast – ze
zwiększenia potencjału rynku pracy (dostęp do zasobów pracy z obszarów wiejskich),
instytucji edukacyjnych, kulturalnych, społecznych, infrastruktury transportowej itd.,
będą mogły korzystać obszary peryferyjne.
3. Polityka rozwojowa powinna uwzględniać kluczowe znaczenie kapitału ludzkiego
(także w aspekcie zdrowia publicznego) dla rozwoju gospodarczego i społecznego.
Jest to opisane w rządowej Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego. Prowadząc polityki
mające na celu poprawę stanu zdrowia należy brać pod uwagę determinanty
różnicujące stan zdrowia w regionach. Wyróżniają się zwłaszcza trzy odrębne typy
obszarów – słabo zurbanizowane obszary rolnicze, obszary na których zachodzą
procesy suburbanizacji oraz obszary relatywnie zamożne. W ramach tych działań
należy dostosować do potrzeb regionów efektywne wydawanie środków, promocję
zdrowego trybu życia oraz badań profilaktycznych. Należy rozważyć regionalizację
systemu ochrony zdrowia oraz wprowadzenie systemu efektywnościowego
ewaluującego działanie świadczeniodawców na każdym etapie leczenia.
37

38. Rekomendacje (2/4)
4. Aby stwarzać endogeniczny potencjał rozwoju regionów należy inwestować w
infrastrukturę telekomunikacyjną i rozwój kompetencji cyfrowych tak starszych, jak i
młodszych Polaków.
5. Należy dokładniej przeanalizować wydawane środków z Programów Operacyjnych w
odniesieniu do bezpośrednio obserwowalnych efektów interwencji. Konieczna jest
dalsza analiza struktury projektów oraz obszarów i typów działań podejmowanych w
ramach wszystkich programów operacyjnych. Należy rozważyć powołanie zespołu
zadaniowego, który stworzyłby i wprowadził algorytm przeliczania inwestycji liniowych
na niższy poziom terytorialny. Konieczne wydaje się stworzenie jednolitego systemu
ewaluacyjnego opierającego się na danych dotyczących przepływów finansowych,
korzyści w postaci zatrudnienia, zaprzestania korzystania z pomocy społecznej, czy
długości trwania projektu oraz przy wykorzystaniu rejestrów administracyjnych
pochodzących z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Ministerstwa Finansów,
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.
6. Usprawnienie systemu edukacyjnego na obszarach wiejskich, poprzez m.in.
podniesienie jakości dostosowanego do potrzeb lokalnego rynku pracy szkolnictwa
zawodowego i technicznego. Rozważenie wprowadzenie dualnego systemu kształcenia
zawodowego w oparciu na środkach EFS i działanie firm rodzinnych. Wsparcie dla osób
podejmujących pracę na odległość, w tym techniczne, szkoleniowe i prawne przy
wykorzystaniu środków EFS.
38

39. Rekomendacje (3/4)
7. Działania władz centralnych i samorządowych muszą zmierzać do
przeciwdziałania utracie równowagi społecznej i ekonomicznej ze
względu na prawdopodobne utrwalenie zarówno problemów finansowych,
jak i ludnościowych będących wynikiem starzenia się społeczeństwa.
Pewną szansą może być profilowanie w celu przyciągania pożądanych
mieszkańców do miast, w tym takich, dla których przestanie być
atrakcyjna strefa podmiejska. Mogą to być zatem działania takie jak:
a) kreowanie atrakcyjności i tym samym konkurencyjności oferty
zamieszkania w mieście – dostępność atrakcyjnej (w tym cenowo i dzięki
przekształceniom jakościowym) substancji budowlanej oraz przestrzeni,
łatwo dostępnych terenów do inwestycji;
b) tworzenie przestrzeni odpowiadającej na potrzeby potencjalnych
mieszkańców poszczególnych części aglomeracji, w tym śródmieścia
(osoby starsze, samotne, czasowi mieszkańcy miasta: studenci,
pracownicy czasowi);
c) preferowanie typów i form zabudowy zapewniającej odpowiednią
gęstość zaludnienia (budownictwo wielorodzinne, zabudowa niska
intensywna). 39

40. Rekomendacje (4/4)
8. Zwiększenie ilości dostępnych w sieci zasobów publicznych (m.in. zasobów informacji)
w celu zapewnienia podaży treści wysokiej jakości. Opracowanie otwartych
standardów udostępniania informacji publicznych, uwzględniając kwestie prawne,
techniczne oraz finansowe, w celu zapewnienia m.in. możliwości maszynowego
przetwarzania informacji. Wprowadzenie zasad ponownego wykorzystania informacji
publicznej, wraz z systemem repozytoryjnym udostępniającym publiczne zasoby
informacyjne (w tym statystykę publiczną) w sposób otwarty i zestandaryzowany dla
wszystkich podmiotów. Udostępnienie zgodnie ze standardami otwartości istniejących
publicznych zasobów ze sfer edukacji, nauki oraz kultury, a w tym zasobów mediów
publicznych, efektów publicznych programów cyfryzacji treści, programów instytucji
naukowych i badawczo-rozwojowych finansowanych ze środków państwowych oraz
zasobów publicznych instytucji statystycznych i rejestrów administracyjnych.
9. Wykonanie dalszych szczegółowych badań jakościowych obszarów, które są
„odstające”, jeżeli chodzi o poziom rozwoju społecznego. Zanalizować szczegółowo
jakie czynniki, których nie da się zaobserwować przez dane ilościowe, mogły wpłynąć
na sytuację zdrowotną, edukacyjną lub na poziom zamożności danego powiatu.
Należy także zweryfikować jakie interwencje publiczne w opinii samorządowców
najbardziej związane są z poziomem rozwoju społecznego na danym obszarze.
40

41. Instytucje, którym chcemy podziękować:
• Szkoła Główna Handlowa
• Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
• Główny Urząd Statystyczny
• MojaPolis.pl
• Ministerstwo Finansów
• Ministerstwo Edukacji Narodowej
• Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
41

42. Cel dalekosiężny: dobrostan 2030
http://www.flickr.com/photos/t
orrelodones/2727949918/
42

43. Dziękujemy za uwagę
Kontakt: registry.pl@undp.org
43