04/11/2019; impreza: Wykład w ramach projektu „Akademia Sztuk Wszelakich”; organizacja: Kujawsko-pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy; miejsce: Kujawsko-pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, Bydgoszcz.

1. Portret współczesnego internauty
dr hab. Piotr Siuda
Instytut Komunikacji Społecznej i Mediów UKW
Akademia Sztuk Wszelakich
Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury
4 listopada 2019 roku

2. Znów dylematy…
1. Kolejny wykład z cyklu… (wcześniej
„Portret współczesnego Polaka” oraz
„Portret współczesnego celebryty”).
2. Uniwersalny obraz czy różne wątki
tematyczne?
3. Czy to bardziej refleksja o
dzisiejszym internecie (jako medium)?
4. I znów – konkretny region/krąg
kulturowy?

3. 0
10
20
30
40
50
60
70
80
2005 2009 2013 2019
Internauci w Polsce
PBI
Liczba internautów w
Polsce we wrześniu 2019
roku wyniosła ogółem 28,2
mln, z czego na
komputerach osobistych i
laptopach (komputery
osobiste używane w domu
oraz w pracy) – 22,9 mln, a
na urządzeniach mobilnych
(smartfony i tablety) 24,2
mln.

4. Jest manipulowany
Nie ma wolności wyboru / jest ubezwłasnowolniony / narusza się jego
prywatność…

5. Nie można nie mieć
profili…
Nie można nie mieć konta na
Facebooku.
Działania serwisów typu Facebook
są wstępem do uczynienia naszych
kont wirtualnymi odpowiednikami
dowodu osobistego. Jest to jednak
dowód inny niż w wypadku
państwowego.
Przykład „ciasteczek”…

6. Wokół giganta z Kalifornii, z którego serwisów
społecznościowych i komunikatorów korzysta ponad
polowa ludności świata, robi się naprawdę gorąco. Lada
tydzień będzie musiał przystać na zapłacenie amerykańskiej
administracji rekordowej kary – nawet kilku milionów
dolarów – za kiepską ochronę danych użytkowników. Za te i
inne grzechy coraz ostrzej dobierają mu się też do skóry
urzędnicy z Brukseli, a dochodzenia prowadzone przez
różne kraje i instytucje trudno już zliczyć. Na dodatek
przybywa głosów apelujących o administracyjny podział
potentata. Czy Facebook znalazł się w krytycznej fazie
swojego rozwoju?
Miłosz Węglewski, Michał Dziekan, Facebook da się lubić?, Newsweek 3-9.06.2019 r.
.

7. Federalna Komisja Handlu vs FB
Afera z Cambridge Analytica. Dane prawie 90 mln użytkowników Facebooka
(głównie Amerykanów) trafiły bez ich wiedzy do brytyjskiej firmy konsultingowej, a
na ich podstawie CA stworzyła szczegółowe profile psychologiczne.
Latem 2018 roku okazało się, że Facebook odpłatnie udostępniał profile
użytkowników, łącznie z danymi kontaktowymi, licznym producentom elektroniki
(m.in. koncern Huawei, który ma w USA status firmy dużego ryzyka).
Jesienią w mediach głośno było z kolei o luce, którą grupa hakerów wykorzystała do
kradzieży danych prawie 30 mln użytkowników (daty urodzenia, miejsce
zamieszkania, adresy e-mailowe czy wyszukiwane w internecie hasła).

8. FB rośnie
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
Dane
Nawet po skandalu z CA…
Przychody Facebooka,
których ponad 95 proc.
stanowią wpływy z reklam,
zwiększają się spektakularnie,
znacznie szybciej niż grono
użytkowników. W 2018 roku,
rosnąc o ponad jedną trzecią,
sięgnęły 56 mld dol., a czysty
zysk przekroczył 22 mld dol.,
6 mld więcej niż rok
wcześniej.

9. Prywatność
Gubernator Nowego Jorku
zlecił np. śledztwo w sprawie
domniemanego pozyskiwania
przez Facebooka poufnych
danych o stanie zdrowia,
pobieranych z aplikacji
zdrowotnych czy sportowych.
W Niemczech podobnie.
Postulaty demonopolizacji
(podział Facebooka).
RODO…

10. Z jednej strony Bruksela zmusza Facebook do ścisłego
przestrzegania rygorów RODO, czyli rozporządzenia o ochronie
danych osobowych. Z drugiej, na mocy przyjętej niedawno
dyrektywy o prawach autorskich Facebook, jak inni potentaci
internetu, będzie musiał się dzielić z wydawcami pieniędzmi z
reklam wyświetlanych przy ich tekstach. Będzie musiał też
zadbać, by w jego serwisach nie pojawiały się autorskie teksty,
filmy czy piosenki bez wykupionej od ich twórców licencji. Na tym
nie koniec, bo pod naciskiem Brukseli Facebook będzie musiał
usuwać profile i posty o treściach rasistowskich czy
ekstremistycznych, a także autoryzować nadawców wszelkich
reklam politycznych.
Miłosz Węglewski, Michał Dziekan, Facebook da się lubić?, Newsweek 3-9.06.2019 r.
.

12. Moderacja
= dyskurs
Polityka moderacyjna
gigantów internetowych
zaczyna wyznaczać
granice dyskursu
publicznego.
Dlaczego moderowanie
jest gorsze od
tradycyjnej cenzury?
Co jest zakazane na FB?

13. „Główny
wyłącznik”

14. Odrodzenie wyłącznika
Konwergencja, czyli jedno
pudełko (jeden ekran), które jest
kontrolowane przez korporacje.
Usuwanie treści związanych
nie tylko z naruszeniami prawa
autorskiego.
Google w coraz większym
stopniu decyduje o tym, co
jest (i nie jest) pokazywane.
Główny wyłącznik działa
skuteczniej niż tradycyjna
cenzura charakterystyczna dla
totalitaryzmów.
Konkurencja dla korporacji nie
istnieje – upadek Seznam i
koniec „efektu Streisand”.
Cenzura państwowa wcale nie
zostaje dzięki internetowi
wyeliminowana.

15. Dostęp do informacji – bańka

17. Model totalnej państwowej
kontroli
W UE – zapowiada się
porządkowanie internetu (wybór
Margrethe Vestager na
wiceprzewodniczącą
odpowiedzialną za sprawy
cyfrowe).
W USA – Partia Demokratów i
ubiegająca się o nominację
Elizabeth Warren.
Chiny – drastyczny przykład:
„system zaufania społecznego”.
Trzecia droga
Dane powinny trafiać do
publicznego repozytorium. Stąd
będą udostępniane różnym
graczom w rozmaitych celach.
Firmy by je kupowały i
wynagradzały naszą pracę.
Trusty przejmujące dane
generowane przez komercyjne
platformy. Każdy użytkownik
mógłby określić, na jakie użycie
się zgadza.
Algorytmy oddane w ręce
użytkowników.
Otwarte dane.

18. Nie jest aż tak kreatywny
Jak chce wielu…

19. Internauta – twórczy
czy nie?
Czy wszyscy są twórcami? Jeśli nie są,
to może przynależą do biernej masy.
Dyktat mass-mediów i korporacji się
nie kończy – stąd aktywność nie ma
charakteru masowego.
Nawet na portalach
społecznościowych najpopularniejsze
są treści korporacyjne.
Nawet jeśli jest, to korporacje są
pośrednikami.

20. Mit o
piractwie
Wśród internetowych
optymistów
funkcjonuje mit, jakoby
piractwo nie godziło w
sprzedaż oryginałów.
Łatwo ten mit obalić.

21. Trendy dyktują mu influencerzy
Rozrywka / moda / zdrowie / seks / inne dziedziny życia…

22. Topowi influencerzy
Sa Waredega – 28-letni
Sylwester Wardęga. Od
2011 roku bawi i
szokuje internautów
filmami. Jest królem YT
(3,5 mln
subskrybentów), a
profil na FB obserwuje
1,6 mln użytkowników.
Blowek – 22-letni Karol
Gązwa to
najpopularniejszy
„gamer” w Polsce. (3,3
mln Na YT). Zdobył
popularność pasją do
gier, nowinek IT i
aplikacji.
Maffashion – Julia
Kuczyńska
wykorzystuje
Instagram i Facebook
(1 mln fanów). Była
twarzą Dior, Swarovski,
Maybelline. Ma własną
markę odzieżową.
Sexmasterka – „Wisłocka
2.0” . Vlog od 4 lat. Jej
kontrowersyjny, erotyczny
poradnik bije rekordy
popularności na
Snapchacie (7 mln
odtworzeń klipów w ciągu
miesiąca).

23. Skąd się bierze ich
popularność?
Skuteczność tradycyjnej reklamy w Polsce
topnieje.
Najwięcej problemów mają firmy z dotarciem
do młodych (sceptycyzm wobec tradycyjnych
celebrytów – Wojewódzki, Krupa, Majdanowie,
itd.).
Gwiazdy sieci mają dziesiątki, setki tysięcy, a
nawet miliony fanów – dominują gamerzy,
blogerki/vlogerki modowe, promotorzy
zdrowego trybu życia, diety, fitness. Blogi/vlogi
podróżnicze, motoryzacyjne, lifestylowe,
kosmetyczne, parentingowe.

24. Z niedawnego raportu firmy IRCenter wynika, że ponad
połowa internetowych konsumentów decyzję o zakupie
jakiegoś produktu podjęła pod wpływem osoby, którą
obserwuje w mediach społecznościowych. Do wyboru
nowego modelu smartfona rzadko przekona milenialsa
telewizyjny celebryta, prędzej Paweł Warzecha (kanał
Mobzilla na YouTube z ponad 300 tysiącami
subskrybentów), który ze swadą przetestował na wizji setki
takich urządzeń.
Prócz kompetencji internauci cenią też autentyczność i
emocje. Dlatego o skuteczności plastra opatrunkowego
bardziej niż telewizyjna reklama może ich przekonać test
Marka Hoffmana (…), który dał się wcześniej pociąć nożem.
Miłosz Węglewski, Jak zarabiają Influencerzy, Newsweek 5-11.03.2018 r.

25. Infuencer marketing
Infuencer marketing –
najszybciej
rozwijający się
segment rynku
reklamy.
Kominek – Burger
King i skandal (1,5
tys. dolarów za noc
w hotelu; szastanie
pieniędzmi w Las
Vegas; kubańskie
cygara).
Agencje influence
marketingu –
hash.fm, GetHero,
LifeTube (ponad
400 kanałów na
YouTube; pół
miliarda wyświetleń
na miesiąc).
Barter – niszowi
blogerzy.
Megainfluencerzy.
Od zasięgu
ważniejsze jest
zaangażowanie.

26. Ile zarabiają?
Blogmedia (2017) – z ponad 400
przebadanych blogerów i vlogerów połowa
daje wpisy sponsorowane. Średnia stawka –
około 700 zł; post na blogu – 1850 zł. (Ale
pół miliona odwiedzin daje 4 tys. złotych).
Megainflunecerzy – można się tylko
domyślać (w USA 50-70 tys. dolarów za
post). Plus zakres współpracy bardzo
szeroki (trudno dowodzić).
Czołówka zarabia masę. To „marki”
zatrudniające ludzi i mające dodatkowe
biznesy. Coraz więcej pojawia się w realu…
Ponda 90 proc. polskich blogerów/vlogerów
w ogóle nie zarabia – od czasu do czasu
kilkaset złotych.
Raport APYNews (100 znanych youtuberów)
– średni miesięczny zarobek to około 9 tys.
złotych – lifestyle, gamerzy.

27. Ruch w
drugą
stronę
Twarze tv, sportu,
show-biznesu stają się
blogerami/vlogerami.
(Filip Chajzer, Martyna
Wojciechowska, Anna
Lewandowska).

28. Lans polityczny – coś nowego

29. Kontrowersje
Patotreści
Picie na umór, przeklinanie, stosowanie
różnych form przemocy i inne…
Raport „Patotreści w sieci” Fundacji
Dajemy Dzieciom Siłę: Aż 37 proc.
badanych w wieku 13-15 lat przyznało, że
ogląda w internecie kontrowersyjne
materiały, z czego połowa regularnie. (…)
Jedna trzecia uważa, że pokazują
prawdziwe życie.
Uczciwość
Jak zweryfikować influencerów, jak
sprawdzić, czy są godni zaufania,
merytorycznie przygotowani; czy nie
kupują lajków i czy uczciwie zapracowali
na zasięg (jeśli konto ma wielu fanów i
mało interakcji, coś może być na rzeczy).

30. Leczy się w sieci
Przede wszystkim u doktora Google…

31. Najsłynniejszy lekarz
na świecie
Dr Google potrafi odpowiedzieć na każde,
nawet najtrudniejsze pytanie, nigdy nie
bywa przemęczony ani sfrustrowany.
Nigdzie się nie spieszy, jest dostępny przez
całą dobę.
Porady są bezpłatne, można pytać o
wszystko bez ryzyka, że narazimy się na
śmieszność, doktor Google wie wszystko.
Kiedyś ludzie w kryzysowych sytuacjach
pytali o radę swoje matki lub babcie
(rodzinę).

32. Krytyka
Rzadko kiedy
rzetelna wiedza
pokrywa się z
obiegową,
udostępnianą
przez dra Googla.
Kiedyś załamywano
ręce nad niską
świadomością
zdrowotną. Teraz
pacjenci „wiedzą”
wszystko.
Ale lepiej
prostować czyjeś
poglądy, niż uczyć
wszystkiego od
podstaw – lekarze
mogą to
wykorzystać, aby
edukować.
Najczęściej ma się
chorobę
nowotworową;
podatność na porady
szarlatanów;
podjudzanie fobii
(np. ruch
antyszczepionkowy).

33. Upadek
autorytetu
Socjologowie
dostrzegli to w wielu
dziedzinach.
Erozję autorytetu
lekarza mogłoby
zatrzymać poświęcanie
pacjentom większej
uwagi.

34. Łatwo przekroczyć cienką granicę, gdzie kończą się zalety i
korzyści, a zaczyna cyberchondria (czyli sieciowa odmiana
hipochondrii), na którą zaczyna cierpieć coraz więcej osób.
Po wpisaniu w wyszukiwarkę swoich dolegliwości
cyberchondrycy sami stawiają sobie diagnozy, potem
dobierają leki (najczęściej bez recept). Odwiedzają lekarzy
tylko po to, by potwierdzić autorozpoznanie albo gdy mimo
kuracji (uzgodnionej z innymi w internecie) objawy nie
mijają. Wtedy okazuje się, że chorują na coś zupełnie
innego. Na pytanie o ból głowy 25 proc. wyszukiwań w
Google odsyła do stron o guzie mózgu, zamiast o migrenie
czy chorych zatokach.
Pozostaje zdrowy rozsądek. Ustalanie wiarygodności
otrzymywanych w sieci informacji, zwłaszcza na forach
dyskusyjnych, odbywać się musi metodą prób i błędów.
Paweł Walewski, Dr Google całodobowo, Polityka nr 21 (3161), 23.05-29.05.2018.

35. Chce uciec (coraz częściej)
Cyfrowy detoks / work-life balance zastępowane przez tech-life harmony…

36. Jest hejterem
Kujawski Uniwersytet Trzeciego Wieku – 20 i 27 listopada 2019 r.

37. Dziękuję za uwagę
piotr.siuda@gmail.com
piotrsiuda.com
piotrsiuda.pl