Partnerstwo Publiczno-Prywatne - podstawowe wiadomości

1. Partnerstwo Publiczno-Prawne
wybrane zagadnienia
Dr Paweł J. Dąbrowski

2. Paweł J. Dąbrowski – kim jestem..
– Doktorat zarządzania (UW)
(negocjacje/gry symulacyjne/kreatywność)
– Studia podyplomowe:
• Finanse (Victoria University of Technology, Melbourne)
• Pedagogika Twórczości
– Mgr matematyki (UW)
– książka „Praktyczna teoria negocjacji” (‘90, ‘91)
– Twórca „Centrum Negocjacji” KPP
– Wykłady - Internat. Communication & Negotiations
International Business Negotiations (Monash Uni.,
Swinburne UT – Melbourne)
– Klienci – KPMG, KGHM, Mercedes, Fiat, Coca-cola

3. wykładowca
Dr Paweł J. Dąbrowski
trener, konsultant i mediator BCC.
Zaangażowany w projekty międzynarodowe, m.in. dla
wykorzystania doświadczeń PPP Melbourne Citylink.
Zajmuje się strategią rozwoju, innowacjami i przedsiębiorczości
– Doktor zarządzania (UW - negocjacje/gry symulac./kreatywność)
– Studia podyplomowe:
• Finanse (Victoria University of Technology, Melbourne)
• Pedagogika Twórczości
– mgr matematyki (UW)
– autor książki „Praktyczna teoria negocjacji” (‘90, ‘91)
– twórca „Centrum Negocjacji” KPP
– klienci – KPMG, KGHM, Mercedes, Fiat, Coca-cola

4. PPP w praktyce – dlaczego warto?
• Melbourne CityLink
Melbourne: 1990 totalnie
„zakorkowane” centrum;
najgorzej wygląda sytuacja
zachodnich dzielnic:
Robotnicze, b. gęsto zabudowane
dzielnice. Przejazd samochodem
do centrum to często
kilkugodzinne korki.
Skutek: zablokowanie rozwoju
gospodarczego – mało
zachęcające warunki życia i
prowadzenia biznesu

5. Melbourne CityLink w liczbach
• 1996 – rozpoczęcie
• 2001 – oddanie
• 22 km w pełni e-płatnej
autostrady,
• 2 długie tunele, most,
17 węzłów wiaduktów
• Będzie zarządzane do
2034 przez Transurban
• 2.2 mld AUD - 6 mld zł

6. Melbourne CityLink - korzyści
• Oszczędności: $190 mln rocznie na kosztach przejazdów, 3 mln na
utrzymaniu dróg, 13 mln – mniej wypadków , 50 mln na transporcie
gosp., 40 mln dzięki lepszej efektywności logistyki
• Wzrost wartości nieruchomości o 30 mln, otwarcie nowych, teraz
atrakcyjnych terenów dla budownictwa mieszkaniowego i
przemysłowego
• Korzyści ekologiczne (posadzono 2 mln roślin), estetyczne, jakość
życia…

7. Melbourne CityLink - realizacja
• Formuła BOOT:
finace-design-build-own-
operate-transfer
• Finansowanie:
– 510 mln kapitału
– 1,3 mld + 51 mln
pożyczki bankowe,
– 350 mln obligacje
• Nie bez problemów:
błędy w opłatach itp.

8. Co grozi, gdy jest ciekawy projekt
ale nie ma pieniędzy..
„Teatr w budowie” w
Lublinie;
rozpoczęto w 1974 roku;
miała tam być największa
scena obrotowa w kraju;
W 2013 złomowano
kosztowny mechanizm
sceny i podjęto na
nowo prace..

9. PPP na świecie
• Transport
– Tunel pod kanałem La Manche
– Autostrady, porty lotnicze, połączenia kolejowe
• Gospodarka wodą i ściekami Niemcy,
Rumunia, Irlandia, Czechy, Słowacja;
– Ciekawostka: Dwr Cymru – Walia, model Not-for-
Profit (! – zarządzanie przez org. Społeczną)
• Gospodarka odpadami: Węgry, Bułgaria, UK,
Rumunia, Macedonia

10. PPP w Polsce
• Port Lotniczy Okęcie (1990-1992):
– pierwszy, pilotażowy przypadek PPP w krajach
kandydackich EU; finansowanie: 50 mln Euro dla PPL,
potem jeszcze (wzrósł popyt) jeszcze 200 mln
– Zrealizowany przed uchwaleniem Ustawy o PPP
• PPP w gminach
– Oświetlenie miasta Krakowa (oszczędności w
kosztach); autostrada A1 Gdańsk-Toruń, zarządzanie
wodociągami i kanalizacją w Gdańsku
– Warszawa – utrzymanie i sprzątanie wiat
przystankowych za prawo dochodu z reklam

11. Korzyści społeczne PPP
• Dostęp do prywatnego kapitału, ograniczenie
długu publicznego
• Inwestycje są PPP zwykle tańsze o 15-17%
• Są realizowane sprawniej (27% publiczny w
terminie, a 70% PPP)
• Zwykle jakość świadczonych usług jest lepsza
dzięki specjalizacji, większa możliwość wyk.
Innowacji
• Stymulacyjny efekt dla rozwoju

12. Podstawowe kierunki PPP
• Praktyka światowa:
– Infrastruktura drogowa, szpitale, rewitalizacja
• W Polsce (nagrody PKPP Lewiatan, 2009):
– Infrastruktura komunalna – Rewitalizacja terenów
przydworcowych w Sopocie (+ komunikacja)
– Infrastruktura sportowa – Rozbudowa OSiR Kolna
(Kraków)
– małe projekty (< 10 mln E) – Parking
wielopoziomowy (Płock)

13. PPP – kluczowe obszary
Koncepcja
biznesowa
Kwestie
prawne
Kwestie
techniczne
Czy projekt opłaca się
stronom? Wszystkim
interesariuszom?
Ograniczenia?
Wymogi?
Procedury?
Najlepsze
technologie?
Tempo zmian?

14. Koncepcja biznesowa
• Jest – i powinna być – punktem wyjścia do pracy
nad PPP; to „dobry deal” dla obu stron
– Strona publiczna uzyskuje korzyści niedostępne bez
PPP, a strona prywatna ma okazję
• Strona publiczna potrzebuje przeanalizować
konsekwencje dla wszystkich interesariuszy (nie
tylko dla budżetu JST, czy planów rozwoju)
• Projekty PPP są „z definicji” droższe niż
realizowane samodzielnie. Dają jednak możliwość
realizacji potrzeb społecznych „już teraz”, a nie
„kiedyś w przyszłości”. Jak dom na kredyt..

15. Modele biznesowe PPP
• Najpopularniejszy (z odmianami)
– BOOT Build, Own, Operate, Transfer
• Czasem DBOOT (+ Design)
• DBOO (zastosowany w Singapurze)
– Design, Build, Own, Operate,
– Punkt wyjścia – stacja odsalania wody rozrosła się o: ośrodki
sportowe, stancje dla studnentów, gospodarkę odpadami
• D&R – develop and resell – zastosowany w Queensland, dla
rozwoju nowych osiedli mieszkaniowych; władze lokalne
wnoszą teren, firma buduje infrastrukturę, projektuje i
wznosi osiedla i centra handlowe, rozprzedaje
nieruchomości; zyski do podziału..

16. Kluczowe korzyści z PPP
• realizacja projektów w sytuacji ograniczonej
dostępności kapitału publicznego
• ograniczone koszty całkowite projektu
• lepsza alokacja ryzyka
• zwiększona efektywność procesu wdrażania i
zarządzania projektem
• wyższa jakość usług publicznych
• generowanie dodatkowych przychodów
• poprawa działania administracji publicznej
• wprowadzenie mechanizmów konkurencji w proces
świadczenia usług publicznych

17. Zagrożenia związane z PPP
• zagrożenia dla prawidłowości świadczenia
usług: dostępność, jakość, cena
• zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania
administracji publicznej („to już nie nasza
sprawa”
• konflikt interesów
– (druk pieniędzy, więzienia w USA)
• Upolitycznienie procesu (fałszywe zarzuty)

18. „bankowalność”
• Projekty PPP z zasady wymagają dodatkowego
finansowania. Co może to uniemożliwić?
– Przeniesienie na partnera prywatnego zbyt
wielkiego ryzyka
– Brak dostatecznych kompetencji
– Zbyt restrykcyjny system kar i potrąceń
– Brak skutecznych i spolegliwych metod
rozwiązywania konfliktów (sądy zamiast mediacji i
arbitrażu) (Raport o PPP w Polsce, 2013)

19. PPP – struktura projektu
Partner
publiczny
Partner
prywatny
Instytucja
finansująca
Kontrakt PPP
Umowa bezpośrednia;
rzadko, ale możliwe
Umowa kredytu
lub joint venture

20. Ocena korzystności umowy
• Jakie są podstawowe korzyści z umowy?
• Jak można je skwantyfikować?
– Długofalowo? Jakie są skutkipośrednie PPP?
• Jakie podstawowe grupy interesariuszy odnoszą
korzyści?
• Czy istnieją grupy, które będą doświadczać
negatywnych skutków?
– Jaka jest ew. skala skutków społecznych? Jak mogą
być zrekompensowane? Jakie stwarzają zagrożenie
dla PPP?

21. Ocena partnera prywatnego
• Mechanizm wynagradzania
• System kar i potrąceń związany z ryzykiem
• Doświadczenie i wiarygodność partnera pryw.
– Czy ma kompetencje związane z projektem?
– Dotychczasowe projekty? Wartość, liczba?
– Trudności we wcześniejszych projektach?
• Doświadczenie i wiarygodność
współwykonawców?

22. Ocena partnera publicznego
• Sytuacja polityczna
– Jakie jest ryzyko, że następcy nie dotrzymają
ustaleń?
• finansowa i prawna – czy JST rzeczywiście
dysponuje prawem majątkowym do
wnoszonego wkładu?

23. Rynkowy kontekst inwestycji
• Jak wygląda popyt na dane usługi/produkty?
• Jak wygląda konkurencyjność w sektorze?
• Jak wygląda elastyczność popytu?
• Jakie są prognozy ew. zmian rynku?
• Jaka jest możliwość dywersyfikacji dochodów?
• Jakie są zagrożenia rynkowe?
– Czy istnieją zastępniki?
– Czy istnieją efektywni konkurenci?

24. Podstawy prawne PPP
• Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym
• Ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi
• Ustawa prawo zamówień publicznych
• Podstawy prawne realizacji projektów PPP w Polsce
• Ustawa o gospodarce komunalnej
• Ustawa o finansach publicznych
• Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
• Ustawa o autostradach płatnych
• Interpretacja UZP

25. Kluczowe elementy ustawy o PPP
• Ustawa z dn. 19 grudnia 2008 „O partnerstwie
publiczno-prawnym
• Ustawodawca – dążył do jak największego
odformalizowania PPP w Polsce,
• przyznania zainteresowanym jak największej
swobody kształtowania partnerstwa,
• ochrony długu publicznego,
• zgodności z prawem Unii Europejskiej.
• możliwość włączenia w projekty PPP środków UE

26. Def. partnerstwa publiczno-prywatnego
(Art. 1 ust. 2 UPPP )
Przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego
jest:
• wspólna realizacja przedsięwzięcia,
• oparta na podziale zadań i ryzyk
pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem
prywatnym.

27. DEFINICJA PRZEDSIĘWZIĘCIA
Art. 2 pkt. 4 UPPP -
Przez „przedsięwzięcie” należy rozumieć:
• budowę lub remont obiektu budowlanego,
• świadczenie usług,
• wykonanie dzieła, w szczególności wyposażenie
składnika majątkowego w urządzenia podwyższające
jego wartość, lub
• inne świadczenie
• połączone z eksploatacją utrzymaniem lub
zarządzaniem składnikiem majątkowym, który jest
• wykorzystywany do realizacji przedsięwzięcia
publiczno-prywatnego lub jest z nim związany

28. Wynagrodzenie jako motywacja
dla sektora prywatnego (Art. 7. 1. UPPP)
• Przez umowę o PPP partner prywatny
zobowiązuje się do realizacji przedsięwzięcia za
wynagrodzeniem oraz poniesienia w całości albo
w części oraz poniesienia w całości albo w części
wydatków na jego realizację lub poniesienia ich
przez osobę trzecią, a podmiot publiczny
zobowiązuje się do współdziałania w osiągnięciu
celu przedsięwzięcia, w szczególności poprzez
wniesienie wkładu własnego.

29. Wkład własny jako element wynagrodzenia - transfery
Art. 11. 1 UPPP:
Po zakończeniu czasu trwania umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym
partner prywatny lub spółka celowa PPP przekazuje podmiotowi publicznemu
składnik majątkowy, który był wykorzystywany do realizacji przedsięwzięcia, w stanie
niepogorszonym, z uwzględnieniem jego zużycia wskutek prawidłowego
Art. 11.2 UPPP
Umowa o partnerstwie publiczno-prywatnym może stanowić, że przekazanie
składnika majątkowego nastąpi na rzecz państwowej lub samorządowej osoby
prawnej lub spółki handlowej z co najmniej większościowym udziałem jednostki
samorządu terytorialnego albo Skarbu Państwa
Art. 12. 1. UPPP
W razie sprzedaży przez podmiot publiczny albo spółkę celową ppp nieruchomości będącej
wkładem własnym, partnerowi prywatnemu przysługuje prawo pierwokupu, które moŜe być
wykonane w ciągu dwóch miesięcy od dnia zawiadomienia go o treści umowy zawartej z
osobą trzecią, chyba Ŝe umowa o partnerstwie publiczno-prywatnym przewiduje dłuŜszy
termin.

30. Wynagrodzenie a tryb wyboru
partnera prywatnego
Art. 4. UPPP
1. Jeżeli wynagrodzeniem partnera prywatnego jest prawo do
pobierania pożytków z przedmiotu partnerstwa publiczno-prywatnego,
albo przede wszystkim to prawo wraz z zapłatą sumy
pieniężnej, do wyboru partnera prywatnego i umowy o
partnerstwie publiczno-prywatnym stosuje się przepisy ustawy z
dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi
(Dz. U. Nr 19, poz. 101, Nr 157, poz. 1241 i Nr 223, poz.1778), w
zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie.
2. W przypadkach innych niż określone w ust. 1, do wyboru partnera
prywatnego i umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym stosuje
się przepisy ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 , z późn. zm.), w
zakresie nieregulowanym w niniejszej ustawie.

31. PPP a zamówienie publiczne
• Istotą różnicy pomiędzy PPP a zamówieniem, jest
ponoszenie ryzyka inwestycyjnego lub
eksploatacyjnego
• Jeżeli płatność określona w umowie będzie na
poziomie w całości pokrywającym nakłady
(inwestycyjne i eksploatacyjne – w przypadku
koncesji budowlanej lub tylko eksploatacyjne –
w przypadku koncesji usługowej) lub
przekraczającym je, wówczas będzie to zwykłe
zamówienie publiczne.

32. Ustawa o Koncesjach - przedmiot
Koncesjonariusz na podstawie umowy o
charakterze odpłatnym (koncesji) zawieranej z
koncesjonodawcą, zobowiązuje się do wykonania
przedmiotu koncesji za wynagrodzeniem, które
stanowi:
• w przypadku koncesji na roboty budowlane
wyłącznie prawo do korzystania z obiektu
budowlanego, albo takie prawo wraz z
płatnością,
• w przypadku koncesji na usługi wyłącznie prawo
do korzystania z usługi, albo takie prawo wraz z
płatnością.

33. Płatność na rzecz koncesjonariusza
• nie może prowadzić do odzyskania całości
związanych z wykonywaniem koncesji nakładów
poniesionych przez koncesjonariusza.
• Koncesjonariusz ponosi w zasadniczej części
ryzyko ekonomiczne wykonywania koncesji.
• Koncesjodawca będzie mógł ponieść część ryzyka
ekonomicznego, ale nie będzie ona mogła być
równa lub wyższa od części ryzyka spoczywającej
na koncesjonariuszu.

34. Wytyczne Komisji Europejskiej
płatność strony publicznej nie może zmieniać „natury”
kontraktu koncesyjnego (ani PPP), ale możliwe są
• bieżące płatności na pokrycie kosztów operacyjnych
związanych z bieżącą realizacją zadań;
• pokrywanie kosztów finansowych (np. dopłaty do
oprocentowania kredytu), w tym kompensowanie
zobowiązań podatkowych;
• subsydiowanie przepływu dochodów (dotacyjne
stymulowanie ceny);
• obejmowanie przez sektor publiczny udziału w
realizowanych przedsięwzięciach;
• udzielanie pomocy publicznej. (Komunikat, 2000)

35. Czynniki techniczne
• Każda grupa projektów ma swoje unikalne
czynniki techniczne; inne w oczyszczalniach, inne
w parkingach czy drogach. Ale..
• Zawsze należy dokonać niezależnego przeglądu
dostępnych technologii, oraz perspektyw zmian
technologicznych w dającej się przewidzieć
przyszłości (p. system opłat na autostradach)
– Partner prywatny będzie miał tendencje to
preferowania swoich rozwiązań
– a inne stają się coraz tańsze, i lepsze..

36. Jak stworzyć i zrealizować PPP
• Poszukiwanie i wybór pomysłów
– Jakie potrzeby społeczne są niedostatecznie
zaspakajane?
– Jakie istnieją niespożytkowane zasoby w danej
JST? Budynki? Tereny?
– Wybór - jakie projekty dają najlepsze relacje
nakłady/korzyści? Jakie mogą być zrealizowane
możliwie szybko? (efekt „przecierania szlaku”)

37. Jak stworzyć i zrealizować PPP
• Przygotowanie projektów: nawet tam, gdzie nie
ma prawnych wymogów, dotyczących analiz
przedkontraktowych , niezbędne są one
– Ze względu na staranność biznesową due diligence
– ze względu na ryzyko polityczne
• Potrzebne są analizy
– Techniczne – wykonalność
– Ekonomiczne - opłacalność dla każdego z partnerów
– Środowiskowe i społeczne – wpływ na wszystkich
interesariuszy i środowisko naturalne

38. Realizacja PPP
• Potrzebna jest
– „mapa drogowa”,
– z precyzyjnie zdefiniowanymi „kamieniami
milowymi”
• Potrzebna jest
– Świadomość ryzyk i zagrożeń
– Oraz wizja ew. działań zaradczych, koncepcja ich
wdrażania oraz uwzględnienie tego w kontrakcie
(przypadek dostawy usług patrolowych dla rządu
Australii)

39. Realizacja PPP - finał
• Należy, dla zminimalizowania ryzyka politycznego,
stworzyć spójna, klarowną
– Dokumentację Projektu PPP
• Z rekomendacji „Raportu o PPP”, prof. Hausnera,
sfinansowanego przez Fundację Batorego wynika
potrzeba utworzenia ośrodka opiniodawczego dla PPP.
Opinia takiego ośrodka, o celowości, i sensowności
planowanego PPP mogła by w istotny sposób
ograniczyć ryzyka polityczne i prawne („czwarte P”)
– Taki ośrodek, np. jako Społeczne Centrum PPP może być
utworzony przez władze samorządu woj. mazowieckiego

40. Ściągi, literatura
• Ministerstwo gospodarki przygotowało wzory
umów (nie obowiązujące, jedynie „ściągi”) dla:
– Budowy parkingu, budynków użyteczności publicznej,
budowy i utrzymania sieci kanalizacyjnej (
http://www.mg.gov.pl/node/19133 )
• Materiały:
– Part. Publ-Prywatne, (praca zbior. Red. B. Korbus)
– Raport o PPP (red. J. Hausner)
– Raport PPP w Polsce 2009-2011 (MRR, red. K. Siwek)
– Bankowalność proj. PPP – podejście inst. finansowych
red. Kolasa i Abramowski