Czy wiesz "Kto zapyla przy Twoim jedzeniu?" W niedzielny wieczór poznasz niestrudzonych zawodowców, którzy ciężko pracują, żeby rośliny mogły TO robić. Zobaczysz jak TO robią rośliny i jaki to ma związek z Twoim obiadem i deserem! Dowiesz się, co możesz zrobić sam/sama w domu i ogrodzie, żeby łatwiej było im zapylać, jak zbudować SKUTECZNY hotel dla zapylaczy z restauracją. Temat w sam raz na niedzielny wieczór, dostarczy praktycznych informacji jak i właściwej dawki rozrywki. Ten wykład jest dla Ciebie, jeśli: - chcesz dowiedzieć się, jak powstaje Twoje jedzenie, - chcesz dowiedzieć się o co chodzi z tymi zapylaczami, co to za jedne i czy pszczoły rzeczywiście mają aż tak źle, - chcesz działać i pomóc zapylaczom ale nie wiesz jak, - chcesz działać, ale się trochę martwisz, bo masz tylko trawnik, balkon albo mały ogródek i myślisz, że tam niewiele można zrobić, - interesujesz się przyrodą i chcesz dowiedzieć się więcej o owadach zapylających, ich zagrożeniach i tym co pozwala im przeżyć. O tym wszystkim opowie podglądaczka pszczół i roślin, Teresa Porankiewicz-Bartkowiak, na co dzień pszczelarka w Gospodarstwo Pszczelarskie "Miody Bartkowiaka", z pasji ogrodniczka i architekt krajobrazu. Gospodarstwo Pszczelarskie "Miody Bartkowiaka" www.miodybartkowiaka.pl Spotkanie zorganizowała: POKOSPOKOO (Poznańska Kooperatywa Spozywcza): https://www.facebook.com/PoznanskaKoo... w Centrum Amarant: https://www.facebook.com/centrum.amar...

1. KTO ZAPYLA PRZY JEDZENIU?
6 III 2016 r.
POZNAŃSKA
KOOPERATYWA
SPOŻYWCZA

3. Teresa
Porankiewicz-Bartkowiak

4. Co na śniadanie?

5. Co jemy i dlaczego?

6. Inne pomysły
http://www.drfuhrman.com/library/foodpyramid.aspx
Piramida żywienia
produktami o wysokiej
zawartości odżywczej

7. Gags9999, Flickr, CC BY 2.0

8. Rośliny nasienne

9. Eksperci od zapylania
osy
błonkoskrzydłe
przenoszą pyłek na znamię słupka roślin nasiennych
owady:
chrząszcze
motylemuchówki
bzyg

10. Miejsce w ekosystemie
bzyg
Thompsma, Wiki, CC BY-SA
3.0

11. Pyłek jest źródłem
cennego białka i bioskładników
Pyłek

12. Kwiat złożony wymaga do zapylenia
częstych odwiedzin
Zapylenie plantacji jagodowych
- dzięki pełnemu zapyleniu przez owady
wzrost plonu na plantacjach jagodowych
o 30-60%
Wzrost masy owoców,
poprawa kształtu i jakości owoców

13. Pancrat_CC BY-SA 3.0
Zapylanie truskawek
Zapylanie przez owady zwiększa
jakość owoców

14. Pancrat_CC BY-SA 3.0
Zapylanie plantacji sadowniczych
- dzięki pełnemu zapyleniu przez owady
wzrost plonu o 30-60%

15. Plantacje zielarskie
Murarka ogrodowa

16. Plantacje nasienne
Koniczyna czerwona, lucerna, ogórki,
gorczyca, słonecznik, marchew, len,
rośliny dyniowate i inne
1/3 żywności!

17. Specjaliści
André Karwath aka Aka CC BY-SA 2.5

18. - krótki języczek
- grzebyk do zbierania pyłku
- tworzy rodziny, podział ról przy pracach,
-gromadzi zapasy pokarmu,
- żyje 3-6 tygodni, zimą do 7 miesięcy,
matka do 5 lat,
- długość lotu robotnicy do 3km,
- taniec jako sposób przekazywania informacji
- feromony
Pszczoła miodna

19. Jak wygląda w ulu?

20. Jak wygląda w ulu?
Latem pszczela rodzina liczy 30-60 000 robotnic,
Zimą pszczela rodzina liczy 10-30 000 robotnic

21. Jak wygląda w ulu?

22. Owad społeczny
Najwcześniejsze pożywienie

23. Kwiaty wierzby dają
zapylaczom nektar
i cenny pyłek
Najwcześniejsze pożywienie

24. Owad społeczny
Obecność wody

25. Owad społeczny
Obecność wody

26. Wprowadzenie owadów
wzrost plonu rzepaku do 30%
Maj

27. Rójka

28. Czerwiec

29. Owad społeczny
Czerwiec

30. Czerwiec

31. Czerwiec

32. Lipiec

33. Sierpień i jesień?

34. - zubożenie bazy pokarmowej (wielohektarowe monokultury),
- zmniejszenie ilości naturalnych siedlisk i miejsc na gniazda,
- stosowanie chemicznych środków ochrony roślin (zatrucia, śmierć)
- osłabienie odporności,
- choroby wywołane przez wirusy, grzyby, bakterie, pierwotniaki, roztocza
Zagrożenia

35. - zubożenie bazy pokarmowej (wielohektarowe monokultury),
- zmniejszenie ilości naturalnych siedlisk i miejsc na gniazda,
- stosowanie chemicznych środków ochrony roślin (zatrucia, śmierć)
- osłabienie odporności,
- choroby wywołane przez wirusy, grzyby, bakterie, pierwotniaki, roztocza
Zagrożenia

36. Owad społeczny
- 36 gatunków w Polsce,
- 12 -15 gatunków w terenach rolniczych,
- tworzą rodziny sezonowe (150-300 osobników,
również 500 jak i tylko 40),
- przenoszą więcej pyłku niż pszczoły
- częściej odwiedzają kwiaty
- używany do zapylania upraw pomidorów
Trzmiel

37. - języczki znacznie dłuższe niż u pszczół –
mogą zapylać kwiaty długorurkowe, który
ch nie zapylą pszczoły miodne
- gęste owłosienie – pozwala na loty już
przy przy temperaturze 8 stopni Celsjusza
Szczegóły

38. - trzmiele mają języczki znacznie dłuższe niż
pszczoły, dlatego mogą zapylać kwiaty
długorurkowe:
wyki, bób, koniczyna czerwona,
ostróżki, traganek
również nasturcję z głęboko ukrytym
nektarem.
Szczegóły

39. Siedliska na gniazda
Zapewniające schronienie i pokarm:
- na obrzeżach lasów,
zadrzewień śródpolnych,
- w zakrzaczeniach,
- pod miedzami i drogami
polnymi,
- na otwartych polach uprawnych.

40. Miejsca na gniazda
- w ziemi (opuszczone norki),
- w stertach kamieni, gałęzi,
- w kępach zaschłej trawy,
- w dziuplach drzew.
Królowe - samice trzmieli
zimują pojedynczo w ziemi,
w ściółce lub pod mchem
TimmusLev, Wiki,
CC BY-SA 4.0

41. Gniazdo trzmieli w naturze
Autor: Panoramedia, Wiki

42. Atrakcyjne miejsca na gniazda

43. Grafika pochodzi ze strony: www.trzmielewogrodzie.pl
Wiosna: kolebka z
pierwszymi jajami,
obok komórka z
zapasem
pokarmu
Wylęgają się
larwy, matka
składa kolejne
jaja, ogrzewa
larwy swoim
ciepłem
Larwy przędą
kokony,
przepoczwarczają
się i wygryzają w
formie dorosłej,
cykl twa 21 dniMłode pracownice pomagają
w budowie gniazda
Młode samice kopulują
zsamcami, nie wracają do
gniazda, szukają miejsca na
zimowlę

44. Murarka ogrodowa
- nie tworzy rodziny,
- małe rozmiary ciała,
- na spodzie ciała specjalne wyrostki
do zbierania pyłku,
- ciało owłosione,
- lubi ciepło,
- nie żądli,
- zasięg lotu: max 200 m
- używana do zapylania upraw sadowniczych

45. Pszczoła samotnica:
pojedynczoe owady budują
indywidualne gniazda

46. Zdjęcia: Krzysztof Brożek,
www.murarkaogrodowa.com

47. Zdjęcia: Krzysztof Brożek,
www.murarkaogrodowa.com

49. Gniazda murarek
Autor: Orangeaurochs, Wiki
najlepszy materiał gniazdowy dla
murarki ogrodowej to trzcina
(zdrowotność)

50. Możliwości specjalistów
Pszczoła miodna
Trzmiel
Murarka
1000
200
100
3000
1000
200
Dobre warunki pogodowe
Wybrane grupy pracownic
Promień zasięgu lotu [m]
Zimują kokony,
Aktywność lotna przy
temp. powyżej 15 stopni
Celsjusza
Zimuje samic.a
Aktywność lotna nawet
w dni pochmurne i
dżdżyste, w temp. 10
stopni Celsjusza
Zimuje rodzina.
Aktywność lotna w
temp. od 14 stopni
Celsjusza

51. ...co można na balkonie?

52. ...a co w mieście?
Zioła odporne na
niesprzyjające
warunki:
tymianek,
macierzanka,
bazylia, mięta

53. ...a co w mieście?
krzewy liściaste:
lilak, krzewuszka,
ligustr,
oliwnik,
śnieguliczka,
tamaryszek,
suchodrzew,
parczelina
drzewa:
wierzby,
jabłoń, grusza,
jarzębina,
klony,
lipy,
kasztanowce
chwasty

54. Czy hotel może być
bez restauracji?
Hotelu dla zapylaczy:
podstawowy warunek to
obecność kwitnących
roślin nasiennych.
Hotele ustawione w Polsce,
zbadane na skuteczność
zasiedleń były zasiedlone w
zaledwie kilku procentach.

55. Czy hotel może być
bez restauracji?
Zanim zbudujesz hotel dla zapylaczy,
stwórz przyjazne siedlisko.
Wybierz rośliny nektarodajne i pyłkodajne, których terminy
kwitnienia zazębiają się, zapewniając ciągłość dostępu do
pokarmu.
Omijaj odmiany
roślin o kwiatach pełnych.

56. Pamiętamy:
W promieniu 200 metrów dostępna bogata
baza pokarmowa
Materiał na gniazdo dla murarki to trzcina i
bambus, rdest, optymalna średnica otworu:
6-8 mm (ale zasiedlają zasiedlają otwory od 4-12mm)
Trzcina jak najgrubsza,
Spiąć,
Osłonić przed deszczem,
Stanowisko osłonięte od wiatru.

57. Wnętrze hotelu dla zapylaczy
Autor: StefanDor, CC BY-SA 4.0

58. Gliniane ściany
Gliniane ściany zbudowane w Turtulu dla
ochrony ok. 100 gatunków pszczół,
wysmugowatych, podwijkowatych,
złotolitkowatych, osowatych,
kopułkowatych i grzebaczkowatych,
które składają jaja w glinie
Olaf, CC BY-SA 3.0

59. Gliniane ściany
Gliniane ściany zbudowane w Turtulu
(Suwalski Park Krajobrazowy) dla
ochrony ok. 100 gatunków pszczół,
wysmugowatych, podwijkowatych,
złotolitkowatych, osowatych,
kopułkowatych i grzebaczkowatych,
które składają jaja w glinie
Olaf, CC BY-SA 3.0

60. Sterty gałęzi, drewna
Owadzi hotel
Łysy Młyn k.
Poznania
MOs810, CC BY-SA 4.0

61. Skąd pozyskać murarkę?
Kokony murarki ogrodowej (Zdjęcie: www.murarkaogrodowa.com)
www.murarkaogrodowa.com
- informacje dotyczące biologii,
- liczne obserwacje z życia murarki,
- możliwość zakupu kokonów,
domków

62. Skąd pozyskać murarkę?
Osmia_rufa_male_Pancrat_CC BY-SA 3.0
- koszt kokonów: 250 szt./ 38 zł
( 2016r.)
-x sztuk wystarczy do zapylenia
kwiatów na powierzchni ...m2
- zasięg lotu: do 200 m
- trzcina umocowana stabilnie w
skrzynce,
zasklepiona z jednej strony,
osłonięta od deszczu,
-

63. Ule z trzmielami - gdzie kupić?
MINIPOL
Mały ul trzmieli na ogródki działkowe i
małe tunele foliowe,
Powierzchnia: poniżej 750 m2.
Czas życia kolonii: 4-7 tygodni.
Koszt: ok. 170 zł ( 2016r.)
Wysyłka: ok. 60 zł (żywy organizm)
Pożywka znajdująca się w ulu wystarcza
na cały okres życia kolonii.
Ule zabezpieczyć przed mrówkami.
Unikać stykania się roślin z ulem.
Lepy.

64. Sposób użytkowania
Najlepiej ustawić ule na poziomej platformie
Po umieszczeniu ula we właściwym miejscu należy
pozostawić trzmiele na co najmniej 10 minut, by się
uspokoiły. Potem można otworzyć wlot
Trzmiele zapylają najskuteczniej w temperaturach
8-28°C, 50-85% RH
Ule zabezpieczyć przed mrówkami. Unikać stykania
się roślin z ulem. Lepy.

65. Samoobrona
Trzmiele, pszczoła miodna
żądlą
Waugsberg, CC BY-SA 3.0
Hadi, CC BY-SA 4.0

66. Domek dla trzmieli
Termin: przedwiośnie
Potrzebne:
Skrzynka, delikatna sucha trawa (wybrana z zimo
wego trawnika)
Trawę przeciera się w dłoni.
Tworzy kłębek o średnicy 15 cm.
Włożyć do drewnianej skrzyneczki
z wywierconym otworem o średnicy 15-20mm.
Przykryć daszkiem z płyty pilśniowej lub deski.
Ustawiać na ziemi na cegłach, kamykach.
Można podwieszać na drzewach.
Domki można budować również z glinianych
doniczek, wyściełanych trawą.
Autor: Orangeaurochs, Wiki

67. Restauracja z dobrym menu
Murarka ogrodowa

68. Ogród, dobre siedlisko
- bez stosowania chemicznych środków ochrony roślin
- z dzikim fragmentem,
- z ukryciami, stertą kamieni i gałązek,
- z różnorodną bazą pokarmową, kwitnącą przez cały sezon
wegetacyjny

69. Dziękuję za uwagę :)