1. การพยาบาลผู้ป่วย
ที่ได้รับการรักษาด้วยการตัดแขนขา

2. วัตถุประสงค์
เมื่อสิ้นสุดการเรียนการสอน นิสิต
สามารถ
1. อธิบายเกี่ยวกับความหมายและ
วัตถุประสงค์ของการรักษาด้วยการ
ตัดแขนขาได้
2. อธิบายเกี่ยวกับข้อบ่งชี้ในการรักษา
ด้วยการตัดแขนขาได้
3. อธิบายเกี่ยวกับการแบ่งชนิดและระดับ
ของการตัดแขนขาได้
4. อธิบายเกี่ยวกับภาวะแทรกซ้อนภาย

3. ความหมายของการผ่าตัด
Amputation
Below Knee
Amputation
VDO

4. ความหมายของการผา่ตัด
Amputation
 การตัดส่วนของอวัยวะที่
ไมต่้องการออก มกัใช้ใน
การอธิบายถึงส่วนของ
แขนหรือขาที่ถูกตัด หาก
เป็นการตัดผ่านข้อพอดี
เรียกว่า
“Disarticulation” ส่วน
ที่เหลือจากการตัด เรียก

5. ข้อบ่งชี้ในการรักษาด้วย
การตัดแขนขา

6. ชนิดของการตัดแขนขา
1.Open amputation 2.Closed amputation

7. ระดับของการตัดแขนขา
ขึ้นอยู่กับพยาธิสภาพทจี่ำาเป็นเชน่
การไหลเวียนเลือด เนอื้เยื่อและอวัยวะ
ใกล้เคียง ความเหมาะสมของการเตรี
ยมตอแขนขาเพื่อให้ได้ประโยชน์สูงสุด
ในการใสแ่ขนขาเทยีมในภายหลัง
Skin
Soft tissue
Strength
Sensation
Shape
Size
Steering property
-ข้อควร
คำานึงถึง
7S

8. ระดับการตัดแขน
การตัดนิ้วมือ : Ray amputation
Wrist disarticulation
Elbow disarticulation
Below elbow amputation : B.E.
Above elbow amputation : A.E.
Shoulder disarticulation

9. ระดับของการตัดขา
1. Chopart and
Lisfranc amputation
2. Foot amputation
3. Below knee
amputation
4. Knee
disarticulation
5. Above knee

10. ระดับการตัด
แขนขา

12. ภาวะแทรกซ้อนภายหลังการตัดแขนขา
1. Reactionary hemorrhage
2. Secondary haemorrhage
3. Infection
4. Blood clot
5. Tissue necrosis
6. Flexion deformity or Contracture
7. Neuroma
8. Phantom pain and Phantom limb
sensation

13. Phantom pain & Phantom limb
sensation เกิดจากกลไกการทำางาน
ของระบบประสาท ซงึ่มกีารเชื่อมโยง
การรับรู้ส่วนต่างๆของ
ร่างกาย(Neurosignature) เมื่อได้รับ
การตัดแขนขา ทำาให้การเชื่อมโยง
กระแสประสาทบกพร่อง บริเวณที่รับรู้
ความรู้สกึในสมองจึงเปลี่ยนไปด้วย
จึงทำาให้ผู้ป่วยมีความรู้สึกหลอนว่า
อวัยวะที่ถูกตัดออกไปยังคงอยู่ และมี
อาการต่างๆ ที่ไม่เฉพาะเจาะจง

14. การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับ
การตัดแขนขา
1. การพยาบาลก่อนผ่าตัด
การเตรียมทางด้าน
ร่างกาย
การเตรียมทางด้าน
จิตใจ
2. การพยาบาลหลังผ่าตัด

15. การพยาบาลผู้ป่วยก่อน
การตัดแขนขา
เรื่องการประเมินภาวะสุขภาพและ
วางแผนการพยาบาลทงั้ในด้านร่างกาย
จิตใจ อารมณ ์ และสังคม เน้นในด้าน
จิตใจ เนื่องจากผู้ป่วยมักวิตกกังวล
เครียด และซึมเศร้า ไม่ยอมรับในการ
รักษา ทตี่อ้งมีการสญูเสยีขาหรือแขน
ซึ่งถือเป็นอวัยวะที่สำาคัญในการดำารง
ชพี รวมถึงด้านภาพลักษณ์

16. ตัวอย่างข้อวินิจฉัยการพยาบาล
ก่อนผ่าตัดแขนขา
* มีความวิตกกังวลเกี่ยวกับการ
ผ่าตัด
*ขาดความรู้เกี่ยวกับการเตรียม
ความพร้อมก่อนผ่าตัด

17. การพยาบาลก่อนผ่าตัด
 สร้างสัมพันธภาพที่ดี
 เปิดโอกาสให้ผู้ป่วยพูดระบาย
ความรู้สึก
 อาจใช้เทคนิคกลุ่มบำาบัด
 แนะนำาการออกกำาลังกายก่อน
ผ่าตัด เตรียมความพร้อมเพื่อการ
ระงับความรู้สึก
 ดูแลบริเวณแผลหรือผิวหนังที่มี

18. การพยาบาลหลังผ่าตัด
 วัตถุประสงค์เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยกลับคืนสู่
สภาพปกตไิด้โดยเร็ว ตลอดจนไม่มี
ภาวะแทรกซ้อนภายหลังการผ่าตดั โดย
เฉพาะ 24-48 ชวั่โมงหลังผ่าตดั
 ตัวอย่างของข้อวินิจฉัยและการ
พยาบาลหลังผ่าตัด
- เสี่ยงต่อภาวะตกเลือดจากการผ่าตัดแขนขา
- มีอาการปวด บวมบริเวณแผลหลังผ่าตัด
เสี่ยงต่อการเกิดอุปสรรคในการใส่อวัยวะ

19. เสี่ยงต่อภาวะตกเลือดจาก
การผ่าตัดแขนขา
 ประเมินอาการและอาการแสดงของ
การตกเลือด
 ดูแลการทำางานของขวดระบาย
 การสังเกตการไหลเวียน บริเวณ
แผลผ่าตัด ดูแลพันผ้ายืดและยกขา
 ดูแลให้ได้รับสารนำ้าทางหลอดเลือด
ดำา
 ดูแลบันทึกสารนำ้าเข้าและออก
สังเกต Urine output

20. มีอาการปวด บวมบริเวณ
แผลหลังผ่าตัด
 การประเมินความปวด ต้องแยกให้
ออกว่าปวดแผลผ่าตดัทเี่ย็บหรือ
Neuroma ปวดจาก Phantom pain
ลักษณะปวดแปล๊บคล้ายเข็มแทง
บบีรัด ปวดแสบปวดร้อน ไม่แน่นอน
บางรายมี Phantom sensation หรือ
ความรู้สกึหลอนว่าอวัยวะหดเข้ามาหา
stump รู้สึกชา รู้สกึแขนขาที่ตดัไป
เคลอื่นไหวหรือแกวง่ลอย

21. มีอาการปวด บวมบริเวณแผล
หลังผ่าตัด(ต่อ)
 ดูแลให้พักตอแขนขาในระยะ 24-48
ชวั่โมงแรกหลังผ่าตัด
 ยกตอขาให้สงู หรือวางบนหมอน
 จัดท่ายกปลายเท้าเตียงให้สูงเพื่อช่วยลด
บวม ลดปวด
 ดูแลทางด้านจิตใจ และให้ความรู้
 แนะนำาและกระตุ้นให้ผู้ป่วยออกกำาลัง
กล้ามเนื้อ
 ใช้เทคนิคการเคาะเบาๆ ที่ตอขา

22. ในระยะหลัง 48 ชั่วโมงไปแล้ว
อาจมีการติดเชื้อที่แผลผ่าตัด
-ดูแลประเมินบริเวณแผลผ่าตัด โดย
เฉพาะในราย
ทผี่่าตัด Opened stump
- ทำาแผลผ่าตัดด้วยหลัก Aseptic
technique
-ควรประเมินสัญญาณชีพ โดยเฉพาะ
อุณหภูมิ
ในร่างกาย

23. : เสี่ยงต่อการเกิดอุปสรรคในการ
ใส่อวัยวะเทียมจากการผิดรูปของ
ตอขา (Stump)
 ผู้ป่วยA.K. amputation ให้นอน
ควำ่าหมุนขาเข้าข้างในไม่วางหมอน
ระหวา่งขา
 ผู้ป่วย B.K. amputation หลีกเลี่ยง
การอยู่ในท่างอตอขา
 แนะนำาทา่ตา่งๆ ทคี่วรหลีกเลยี่ง
 ดูแลพันผ้าทตี่อแขนขาให้ได้รูป ลด
อาการบวม พนัอวัยวะให้ได้รูปโคน

24. การดูแล Stump

25. เทคนิคการพันผ้า
 พัน stump ให้มีคุณภาพ
- พันผ้ายืดไปทางเดียวกัน
- พันแบบทะแยงมุม ไม่พัน
circular
- พันสูงถึงระดับเหนือข้อที่ตัด
มากที่สุด
- พันตลอด 24 ชวั่โมงและแก้
พันใหม่เมื่อหลวม
วันละ 2 - 3 ครั้ง

28. เทคนิคการพันผ้า
- กรณี BKA :พันให้มีรูปร่างทรง
กระบอก (cylindrical)
- กรณี AKA : พันให้เป็นรูปโคน
(conical)
ใช้ผ้ายืดกว้าง 4 และ 6 นิ้ว สำาหรับ
ตอระดับ BKA และ AKA

29. อาจเกิดความวิตกกังวลกับสภาพความเจ็บ
ป่วยและปรับตัว
 สร้างสมัพันธภาพกบัผู้ปว่ย เปดิ
โอกาสให้ผู้ป่วยระบายความรู้สึกตลอด
จนปญัหาและความตอ้งการ พยาบาล
ปลอบโยนและให้กำาลังใจแก่ผู้ป่วย
ดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด แนะนำาเกี่ยว
กบัเทคนิคผ่อนคลายความวิตกกังวล
และให้คำาแนะนำาเกี่ยวกับการดูแลตอ
แขนขาเพื่อให้ผู้ป่วยสามารถสวมแขน
ขาเทียมได้เร็วที่สุด

30. ขาดความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติตนเมื่อ
กลับไปอยู่บ้าน  แนะนำาการทำาความสะอาดตอแขนขา
ไม่แช่ Stump นวดเบาๆ เพื่อกระตุ้นให้มี
การไหลเวียนเลือด
 บอกวัตถุประสงค์และวิธีการพัน Stump
แก่ผู้ป่วยหรือผู้ดูแล
 สอนหลักทั่วไปในการพันผ้า
 แนะนำาการออกกำาลังกายแขนขาข้างที่
ถูกตัด
 ให้ผู้ป่วยมาพบแพทย์ หากพบอาการ

34. Stump Exercise