ไอกรน

1. โรคไอกรน
Pertussis
นพ.ปรัชญา ศรีสว่าง
21-Jul-14 1

2. การระบาดของโรคไอกรน
 โรคไอกรนเคยเป็นโรคที่พบได้บ่อย และเป็นหนึ่ง
ในสาเหตุหลักของการตายในเด็ก จนเคยได้ชื่อว่า
เป็น "Baby killer"
 ในระยะก่อนที่จะเริ่มมีการรณรงค์ให้วัคซีนทั่วโลก
มีผู้ป่วยประมาณ 45 ล้านคนต่อปี มีผู้ป่วยเสียชีวิต
จากโรคนี้ประมาณ 400,000 คนต่อปี
21-Jul-14 2

3.  อัตราป่วยตาย จากโรคนี้ในประเทศกาลัง
พัฒนาอาจสูงถึงประมาณร้อยละ15
 สาหรับประเทศไทยมีผู้ป่วยโรคนี้ลดลง
เรื่อยๆ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2531 ก่อนจะมีการระบาด
ใหญ่อีกครั้งในช่วงต้นปี พ.ศ. 2549 ที่ผ่านมา
การระบาดของโรคไอกรน
21-Jul-14 3

4. การระบาดของโรคไอกรน
 ในปี 2549 มีการระบาด มีผู้ป่วย 72 ราย
ไม่มีผู้เสียชีวิต โดยพบการระบาดที่จังหวัดน่าน
มีผู้ป่วย 60 ราย
 ในปี 2554 มีผู้ป่วยไอกรน 12 ราย ไม่มี
ผู้เสียชีวิต
21-Jul-14 4

5. การระบาดของโรคไอกรน
 ในประเทศไทย อุบัติการณ์ของโรคไอกรนลดลงมาก ซึ่งเป็น
ผลจากการเพิ่มระดับความครอบคลุมของการได้รับวัคซีนป้ องกัน
โรคคอตีบ ไอกรน บาดทะยัก
 โรคนี้พบในเด็กอายุเกิน 5 ปีมากขึ้น ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเด็กที่
ไม่ได้รับวัคซีน
 ระยะฟักตัวของโรคประมาณ 6-20 วัน ที่พบบ่อย 7-10 วัน
ถ้าสัมผัสโรคมาเกิน 3 สัปดาห์แล้วไม่มีอาการ แสดงว่าไม่ติดโรค
21-Jul-14 5

6. สาเหตุของโรคไอกรน
 เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย บอร์ดีเทลลา เปอร์ตัส
ซิส (Bordetella Pertyssis)
 โดยติดเชื้อจากการไอ จาม รดใส่กัน หรือ
ปนออกมากับเสมหะ น้ามูก น้าลาย
21-Jul-14 6

7. โรคไอกรนเกิดได้อย่างไร
 เชื้อ Bordettella เมื่อเข้าสู่ทางเดินหายใจแล้ว
 จะไปเกาะกับเซลล์เยื่อบุ หรือเยื่อเมือกของเนื้อเยื่อหลัง
โพรงจมูก
 ส่งผลต่อการอักเสบของเยื่อบุทางเดินหายใจ ทาให้เกิด
อาการต่างๆ ตามมา
 เชื้อโรคไอกรนเองมักไม่แพร่กระจายเข้าสู่กระแสเลือด
(โลหิต) จึงมักไม่ก่ออาการกับอวัยวะอื่น
21-Jul-14 7

8. อาการของโรคไอกรน
1.ระยะฟักตัวของโรคไอกรน
 ตั้งแต่ติดเชื้อจนกระทั่งแสดงอาการ คือ 7-10 วัน
 อาการจะแบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือ ระยะอาการหวัดไข้ต่าๆ
ไอเล็กน้อย มีน้ามูก อ่อนเพลีย
 ซึ่งจะเป็นอยู่ประมาณ 1-2 สัปดาห์ หรือ ระยะเยื่อเมือก
ทางเดินหายใจอักเสบ (Catarrhal phase) ระยะนี้
อาการจะเหมือนโรคหวัดธรรมดาทั่วไป
21-Jul-14 8

9. อาการของโรคไอกรน
2. ระยะอาการกาเริบ (Paroxysmal
phase)
 เป็นระยะที่อาการไอจะเกิดขึ้นเป็นพักๆ จะไอ
ติดต่อกันประมาณ 5-10 ครั้งต่อวัน หรือเกิดขึ้นหลาย
สิบครั้งในเวลาเพียง 1 ชั่วโมง
21-Jul-14 9

10. อาการของโรคไอกรน
2. ระยะอาการกาเริบ (Paroxysmal phase)
 เมื่อการไอสิ้นสุด จะมีการหายใจเข้าอย่างรวดเร็วหนึ่ง
ครั้ง ซึ่งลมหายใจนี้จะไปกระทบกับฝากล่องเสียงที่ปิดอยู่
ทาให้มีเสียงดังที่มีลักษณะจาเพาะ คือ เสียงดังวู๊ป
(Whooping cough)
 ระยะนี้จะเป็นอยู่นาน 2-4 สัปดาห์ หรืออาจนานกว่า
นี้ได้
21-Jul-14 10

11. อาการของโรคไอกรน
3. ระยะฟื้นตัว หรือ ระยะพักฟื้น
(Convalescent phase)
 ระยะนี้กินเวลาตั้งแต่ 1 ถึง 3 เดือน
เป็นระยะที่อาการไอจะค่อยๆลดลงจนหายไปใน
ที่สุด
21-Jul-14 11

12. การติดต่อ
การติดต่อทางตรง
 โดยการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วย ทาให้ติดต่อ
ได้โดยตรงจากน้ามูก น้าลาย เสมหะของผู้ป่วย
ด้วยการไอ จาม หรือหายใจรดกัน
21-Jul-14 12

13. การติดต่อ
การติดต่อทางอ้อม
 โดยการใช้ผ้าเช็ดหน้า ภาชนะในการดื่มและ
รับประทานอาหารร่วมกับผู้ป่วย หรือหายใจเอา
ฝุ่นละอองที่มีเชื้อโรคเข้าไป
21-Jul-14 13

14. การวินิจฉัยโรคไอกรน
มีประวัติการสัมผัสโรค และ ลักษณะการไอเป็นสาคัญ
คือ ไอติดต่อกันนานมากกว่า 2 สัปดาห์ขึ้นไป ร่วมกับ
 อาการไอที่ติดกันเป็นชุดๆ
 และ/หรือ ในช่วงสุดท้ายของการไอมีเสียงดังวู๊ปหรือวู้
 และ/หรือ มีอาเจียนหลังไอ
 และ/หรือ อาการไอเกิดขึ้นในช่วงที่มีการระบาดของ
โรคไอกรน
21-Jul-14 14

15. การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
 การเพาะเชื้อ โดยการนาสารคัดหลั่งจากโพรงหลังจมูก
มาเพาะเชื้อ
 การตรวจหาสารพันธุกรรม (DNA) ด้วยเทคนิคที่
เรียกว่า พีซีอาร์ (PCR)
 การตรวจหาแอนติบอดี (Immunoglobulin A
หรือ Immunoglobulin G)
 การตรวจดูเม็ดเลือด (CBC)
21-Jul-14 15

16. โรคแทรกซ้อน
 ปอดอักเสบ เป็นสาเหตุของการตายที่สาคัญ
 การไอมากๆ ทาให้มีเลือดออกในเยื่อบุตา มี
petechiae ที่หน้า และในสมอง
 ระบบประสาท อาจมีอาการชัก พบบ่อยใน
เด็กเล็ก
21-Jul-14 16

17. การรักษา
 ให้ยา Erythromycin 50 มก./นน.ตัว 1 กก.
 ให้ Hyperimmune gamma globullin 3-6
ซีซี. ฉีดเข้ากล้ามเนี้อ
 ให้อาหารที่มีแคลอรี่สูง
 พักผ่อนให้เพียงพอ
 ให้ยาขับเสมหะ และยากล่อมประสาท
21-Jul-14 17

18. การปฏิบัติตน
 ควรจัดแยกผู้ป่วยให้อยู่ต่างหากทันทีเมื่อ
เห็นว่ามีอาการของโรค
 ควรทาลายเชื้อที่ออกมากับน้ามูก น้าลาย
เสมหะ ในน้ายาฆ่าเชื้อโรค แล้วจึงนาไปฝัง
หรือ เผาไฟทิ้ง หรือก่อนนาไปซักล้างแล้วต้ม
21-Jul-14 18

19. การป้ องกัน
การแยกผู้ป่วย
 ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วย erythromycin
 เชื้อจะหมดไปภายใน 5 วัน
 ดังนั้น จึงแยกผู้ป่วย 5 วัน นับจากที่เริ่มให้ยา หรือ
แยกไว้ 3 สัปดาห์ หลังจากที่เริ่มมีอาการไอแบบ
paroxysmal
21-Jul-14 19

20. การป้ องกัน
ผู้สัมผัสโรค
 ควรได้รับการติดตามดูว่าจะมีอาการไอเกิดขึ้น
หรือไม่อย่างใกล้ชิด โดยติดตามไปอย่างน้อย 2
สัปดาห์
 เด็กที่สัมผัสโรคอย่างใกล้ชิดควรได้รับ
erythromycin (40-50 มก./กก./วัน) 14 วัน
21-Jul-14 20

21. การฉีดวัคซีน
21-Jul-14 21

22. ช่องทางการติดต่อ….
Facebook:
prachaya56@hotmail.com
ในกลุ่มคลินิกอาชีวอนามัย
21-Jul-14 22