MODYUL I_ANG MGA SINAUNANG TAO_GRADE 8 FIRST QUARTER

1. 1
ARALING PANLIPUNAN
KASAYSAYAN NG DAIGDIG
MODYUL 1
HEOGRAPIYA AT MGA SINAUNANG
KABIHASNAN SA DAIGDIG
Aralin 2: Ang Mga Sinaunang Tao

2. 2
ARALIN 2
ANG MGA SINAUNANG TAO
ALAMIN
Gawain 1: High Five Tayo!
Hanapin ang limang salita na may kaugnayan sa mga unang tao at sa
kanilang pamumuhay.
Y U N G I B S A P
A N N G A B A N A
G M U L A A N G N
M G A S I N A U G
N A L U C Y N G A
T A O S I N O A N
G A T I N G M G G
G U M A G A L A A
A N I N U N O O S
H O M I N I D K O
Bago tuluyang maglakbay sa panahon ng mga sinaunang tao, marapat na
baunin mo ang mga impormasyong dati mo nang alam. Makatutulong ito sa pag-
unawa sa paksang kasunod na pag-aaralan.
Paano hinubog ng mga sinaunang tao ang kanilang kapaligiran upang mabuo
at umunlad ang kabihasnan? Paano namuhay ang mga sinaunang tao sa kanilang
kapaligiran upang makamit ang maunlad na kabihasnan?

3. 3
GAWAIN 2: I-R-F (Initial-Refined-Final Idea) Chart
Isulat sa unang kolum ng tsart ang sariling sagot sa tanong.
Paano umunlad ang pamumuhay ng tao noong sinaunang panahon?
Alam Ko Ngayon Nadagdag Kong
Kaalaman
Ito Na Ang Alam Ko
PAUNLARIN
PAKSA: LIMANG TEMA NG HEOGRAPIYA
Kailan nga ba unang nagkaroon ng tao sa daigdig? Saan tayo nagmula at paano
tayo nilikha? Paano nagbago ang ating mga kaanyuan? Ano ang mga salik na nagbigay-
daan sa ganitong pagbabago?
Ilan lamang ito sa mga katanungang tinatangkang sagutin ng mga dalubhasa noon
at ngayon. Sa katunayan, maraming kontrobersiya ang umusbong bunsod ng mga bagay
na may kinalaman sa pagpapaliwanag hinggil sa pinagmulan ng tao. Sa kasalukuyan,
dalawang pananaw ang maaaring makapagbigay-linaw ukol sa isyung ito - ang paliwanag
ng relihiyon at ang pananaw ng agham na alamin ang katotohanan sa likod ng
pinagmulan ng tao at ng kanyang kinalalagyan sa daigdig.
Pagkatapos masabi ang alam mo ngayon tungkol sa paksa, ay maaari nang
magtungo sa susunod na bahagi ng aralin. Sa yugtong ito, inaasahang iyong
matututuhan ang mahahalagang konsepto tungkol sa iba’t ibang paniniwala
tungkol sa pinagmulan ng mga sinaunang tao sa daigdig gamit ang mga teksto,
graphic organizer, at mga gawaing higit na magpapayabong sa iyong kaalaman.

4. 4
Iba’t Ibang Paniniwala Ukol sa Pinagmulan ng Tao
Creationism – Ang lahat ng uri ng hayop sa kasalukuyang panahon at maging lahat ng
nangawala na ay kaanak ng mga unang hayop na nilikha ng Diyos sa loob lamang ng
anim na araw. Ito ay laganap na paniniwala, particular sa mga Kristiyano. Ito ay maaaring
uriin sa dalawang pangkat – Young Earth Creationists at Old Earth Creationists
• Young Earth Creationists. Sila ay naniniwala na ang daigdig, mga nilalang at lahat
ng bagay sa kalawakan ay nilikha ng Diyos halos 10,000 taon na ang nakalilipas.
Kakaunting pagbabago na lamang ang naganap sa mga uri o species ng mga
nilalang matapos ang paglikhang ito. Walang panibagong uri ang lumitaw at
nalikha. Ang konseptong ito ay itinataguyod ng mga taong naniniwala sa kawalang
kamalian ng sagradong aklat ng Bibliya at sa pagpapakahulugan nitong literal.
• Old Earth Creationists. Sila ay naniniwala na ang daigdig ay may ilang bilyong
taon nang naririto. Ito ay mula sa mga ipinapakita ng heolohiya at mga
makabagong kagamitan hinggil sa pagtatakda ng panahon. Gayunpaman, sila ay
naniniwala na ang daigdig at lahat sa kalawakan ay nilikha ng Diyos.
Naturalistic Evolution – Ito ay tumutukoy sa anumang pagbabagong nagaganap sa loob
ng mahabang panahon. Sa konteksto ng biyolohiya, ito ay ukol sa mga pagbabago sa
katangian ng isang nabubuhay na organism sa loob ng mahabang henerasyon, kabilang
na ang paglitaw ng panibagong species nito.
Ang isa sa mga kauna-unahang nagtaguyod ng teorya ukol sa ebolusyong
biyolohikal ay si Jean-Baptiste Lamarck, isang French naturalist, noong unang bahagi ng
ika-19 na siglo. Subalit ang kanyang kaisipan ay hindi kaagad tinanggap ng publiko.

5. 5
Noong 1858, dahil sa pananaliksik nina Charles Darwin at Alfred Russel Wallace
at sa paglabas ng aklat ni Darwin noong 1859, ang teoryang ebolusyon sa pamamagitan
ng natural selection ay lubusang nakilala. Ang natural selection ay naglalarawan sa isang
proseso kung saan ang mga indibidwal na nagtataglay ng pinaka-angkop na katangian
ay nabubuhay at dumarami nang mas mabilis kung ihahambing sa iba.
Ang aklat ni Darwin na On the Origin of Species by Means of Natural Selection ay
isa sa mahahalagang akda sa biyolohiya. Ang terminong “ebolusyon” ay tumutukoy rin
sa teoryang ang lahat ng uri ng mga nilalang ngayon ay nagmula sa iisang ugat o ninuno,
ang nag-iisang organism na may selula. Ang naging modelo ni Darwin sa ebolusyon ay
ang kaisipang “matira ang matibay” o survival of the fittest na tanggap ng mga
makabagong siyentista bilang isang katotohanan ng buhay.
Theistic Evolution – Ito ay isang pagtatangkang pag-ugnayin ang kaisipang nakapaloob
sa Creationism at ebolusyon.
Gawain 2: Teorya Mo, Iguhit Mo! Paniniwala Mo, Ipaliwanag Mo!
Pumili ng isang pananaw tungkol sa pinagmulan ng tao. Ipaliwanag ito sa
pamamagitan ng pagbuo ng poster tungkol sa pananaw na napili.

6. 6
Pamprosesong mga Tanong
1. Dapat bang pahalagahan ang mga pag-aaral at pananaliksik ng mga siyentista ukol sa
pinagmulan ng tao? Bakit?
2. Naging kapaki-pakinabang ba ang kapaligirang pisikal sa ebolusyon ng tao sa daigdig?
3. Paano binago ng aralin, patungkol sa mga sinaunang tao ang iyong pananaw tungkol
sa sangkatauhan?
Batay sa makaagham na pag-aaral ng pinagmulan ng tao, Nakita ang mga ninuno
ng tao may 2.5 milyong taon na ang nakalilipas. Sila ang homo species (homo na
nangangahulugang tao) nagtagumpay makiayon sa kanilang kapaligiran at nagawang
harapin ang mga hamon ng sitwasyon noong sinaunang panahon.
May tatlong pangkat ng homo species na nabuhay sa daigdig at naging mga
ninuno ng mga kasalukuyang tao. Pag-aralan ang diyagram tungkol sa Teorya ng
Ebolusyon ng tao mula sa pagiging Ape hanggang sa paglitaw ng mga homo sapiens.
https://images.app.goo.gl/9P86VpU36GrTYtPk9
https://images.app.goo.gl/LpbDk4yxQpqCF9yy7
https://images.app.goo.gl/iD8cCywSRmoTPVfW8
Ape -
sinasabing
pinagmulan
ng tao
Chimpanzee –
pinapalagay na
pinakamalapit na
kaanak ng tao,
ayon sa mga
siyentista
Australopithecine –
tinatayang ninuno ng
makabagong tao; Ape
na may kakayahang
tumayo nang tuwid
Lucy – pinakatanyag na
Australopithecus afarensis na
natuklasan ang mga labi noong 1974
Homo habilis,
Homo
erectus, at
Homo
sapiens –
mga pangkat
ng
homo species

7. 7
Pagkaraang lumitaw ang mga Homo species partikular ang Homo habilis noong
dakong 2.5 milyong taon ang nakararaan, nagsimula na rin ang Panahong Paleolitiko,
ang unang yugto sa pag-unlad ng kultura ng mga sinaunang tao.
• Tinatawag ding “Panahon ng Lumang
Bato” (Old Stone Age)
• Nagmula ang Paleolitiko sa mga
katagang paleos o matanda at lithos o
bato
• Pinakamahabang yugto sa kasaysayan
ng sangkatauhan
• Maiuugat sa pagsisimula ng paggamit
ng kasangkapang bato ng mga hominid
• Unang gumamit ng apoy at nangaso ang
mga sinaunang tao
Lower Paleolithic Period
• Nagwakas dakong 120,000 taon na ang
nakararaan
• Pinakamaagang pananatili ng tao sa
daigdig
• Hindi pa lumilikha ng mga kasangkapan
• Ang Homo habilis ay nangangahulugang
able man o handy man dahil sila ang
unang species ng hominid na marunong
gumawa ng kagamitang bato
• Sinundan ng mga Homo erectus nang
higit na may kakayahan sa paggawa ng
kagamitang bato
Upper Paleolithic Period
• Dakong 40,000 – 8500 taon ang
nakararaan
• Nagkaroon na ng mga unang
pamayanan sa anyong mga campsite na
kadalasang matatagpuan sa mga lambak
• Ang mga Taong Neanderthal ay nawala
sa panahong ito at napalitan ng mga
Taong Cro- Magnon
• Lumitaw ang mga komplikadong
pagpapangkat sa lipunan.
Middle Paleolithic Period
• Dakong 120,000 – 40,000 taon ang
nakararaan
• Paglitaw ng makabagong tao noong
100,000 taon ang nakalilipas
• Umusbong ang Pagiging artistiko ng
mga tao sa pagpipinta sa katawan at
pagguhit sa bato
• Nabuhay ang taong Neanderthal na
natuklasan sa Germany ang mga labi
Panahong Paleolitiko
dakong 2,500,000 – 10,000 B.C.E.

8. 8
Mga Tanyag na Prehistorikong Tao
Ang Homo Sapiens ang pinakahuling species na ebolusyon ng tao, ang Homo
sapiens Neanderthalensis (circa 200,000 - 30,000 taon CE). Higit na malaki ang utak ng
Homo sapiens kung ihahambing sa mga naunang species kaya nangangahulugan higit
ang kanilang kakayahan sa pamumuhay at paggawa ng kagamitan. May mga patunay
na may kaalaman ang Neanderthal sa paglilibing samantalang ang Cro-Magnon ay
lumikha ng sining ng pagpipinta sa kuweba.
Homo sapiens
Neanderthalensis Cro-Magnon
https://images.app.goo.gl/6A7ajF8eSVxkKzVN7 https://images.app.goo.gl/aZ8UeyreUYHF395B6
Sa loob ng maraming libong taon, namuhay ang mga prehistorikong tao sa
pangangaso at pangangalap ng pagkain. Dakong 12,000 taon nang matutuhan ng
mga sinaunang tao ang pagtatanim. Tuluyan ding umunlad ang kanilang mga
kasangkapan sa paggamit ng mas makinis na bato. Ito ang nagpasimula sa
Panahong Neolitiko.

9. 9
• Ang huling bahagi ng Panahong Bato ay
tinatawag na Panahong Neolitiko
(Neolithic Period) o Panahon ng Bagong
Bato (New Stone Age) na hango sa mga
salitang Greek na neos o “bago” at lithos
o “bato.”
• Ang terminong neolitiko ay ginagamit sa
arkeolohiya at antropolohiya upang
italaga ang isang antas ng ebolusyong
pangkalinangan o pagbabago sa
pamumuhay at teknolohiya.
• Kilala ang panahong ito sa paggamit ng
makikinis na kasangkapang bato,
permanenteng paninirahan sa
pamayanan, pagtatanim, paggawa ng
palayok at paghahabi.
• Naganap sa panahong ito ang
Rebolusyong Neolitiko o sistematikong
pagtatanim.
• Isa itong rebolusyong agrikultural
sapagkat natustusan na ang
pangangailangan sa pagkain.
• Ito rin ang nagbigay-daan sa
permanenteng paninirahan sa isang lugar
upang alagaan ang mga pananim
• May populasyong mula 3000 – 6000
katao
• Magkakadikit ang mga dingding ng
kabahayan at ang tabing pasukan ng
isang bahay ay mula sa bubungan pababa
sa hagdan
• Inililibing ang mga yumao loob ng
kanilang bahay
• May paghahabi, paggawa ng mga
alahas, salamin, at kutsilyo
• Catal Huyuk – Isang pamayanang
Neolitikong matatagpuan sa kapatagan ng
Konya ng gitnang Anatolia (Turkey
ngayon)
• Isang pamayanang sakahan
Teksto mula sa Kasaysayan ng Daigdig ni Mateo et.al, edisyon 2012 (pp. 12-20)
Panahong Neolitiko
dakong 10,000 – 4000 B.C.E.
Nagkaroon ng malaking pagbabago sa pamumuhay ng mga sinaunang tao nang
matutuhan nila ang paggamit ng mga kasangkapan at sandatang yari sa metal.
Naganap ito dakong 4000 B.C.E. Inilalarawan sa susunod na diyagram – ang
Panahon ng Metal.

10. 10
Panahon ng Tanso
• Naging mabilis ang pagunlad ng tao
dahil sa tanso subalit patuloy pa rin ang
paggamit sa kagamitang yari sa bato.
• Nagsimulang gamitin ang tanso noong
4000 B.C. sa ilang lugar sa Asya, at 2000
B.C.E. sa Europe at 1500 B.C.E. naman
sa Egypt
• Nalinang na mabuti ang paggawa at
pagpapanday ng mga kagamitang yari sa
tanso..
Panahon ng Bronse
• Naging malawakan na noon ang
paggamit ng bronse nang matuklasan ang
panibagong paraan ng pagpapatigas dito
• Pinaghalo ang tanso at lata (tin) upang
makagawa ng higit na matigas na bagay
• Iba’t ibang kagamitan at armas ang
nagagawa mula sa tanso tulad ng espada,
palakol, kutsilyo, punyal, martilyo, pana, at
sibat
• Sa panahong ito natutong
makipagkalakalan ang mga tao sa mga
karatig-pook
Persian Silver Cup
https://images.app.goo.gl/ACJibbXN9tpUMo7CA
Panahon ng Bakal
• Natuklasan ang bakal ng mga Hittite,
isang pangkat ng Indo- Europeo na
nanirahan sa Kanlurang Asya dakong
1500 B.C.E.
• Natutuhan nilang magtunaw at
magpanday ng bakal.
• Matagal nilang pinanatiling lihim ang
pagtutunaw at pagpapanday ng bakal.
• Nang lumaon, lumaganap ang paggamit
ng bakal sa iba pang kaharian.
Teksto mula sa Araling Panlipunan III Project EASE Module 2
Panahon ng Metal
dakong 4000 B.C.E. – kasalukuyan

11. 11
Gawain 3: Know Thy Age
A. Tukuyin ang katangian ng sumusunod: Kumpletuhin ang tsart sa ibaba.
# Panahon Katangian
1 Paleolitiko
2 Neolitiko
3 Metal
B. Pag-isipan at pangatwiranan:
1. Bakit higit na mas mataas ang antas ng pamumuhay sa Panahon ng Metal?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2. Bakit higit na pinapahalagahan ang bakal?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
3. Paano mapahahalagahan ang mga nagawa ng mga tao sa Panahong Paleolitiko at
Panahong Neoitiko?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
4. Ano-ano ang mga mahahalagang aral na maaari nating makuha mula sa paraan ng
pamumuhay ng mga sinaunang tao?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

12. 12
Gawain 4: Timeline: Those Were The Days
Bumuo ng timeline na nagpapakita ng mga mahahalagang pangyayari noong
Panahong Paleolitiko, Neolitiko at Metal. Ipaliwanag ang timeline sa klase.
https://images.app.goo.gl/cqxL4dbhiSS8gQxc9
Panahong
Metal
Panahong
Neolitiko
Panahong
Paleolitiko

13. 13
Gawain 5. Pamana ng Sinauna
Pagkatapos tukuyin ang mahahalagang konsepto tungkol sa bawat yugto ng pag-
unlad ng kultura ng tao, maiisip din ang kahalagahan ng mga konseptong ito sa
kasalukuyang pamumuhay.Nararapat iugnay ang mga pangyayari ng nakaraan sa
kasalukuyan sapagkat sa tulong nito, mas nakikita ang tunay na kabuluhan ng
kasaysayan.
Tukuyin ang kahalagahan ng ilan sa mga pangyayaring naganap sa iba’t ibang
yugto ng pag-unlad ng sinaunang tao sa tulong ng tsart, Isulat sa kahon ang kahalagahan
o epekto sa kasalukuyan ng pangyayaring nasa kaliwang kahon.
Mga pangyayari sa iba-ibang yugto ng
pag-unlad
Kahalagahan sa kasalukuyan
Paggamit ng apoy
Pagsasaka
Pag-iimbak ng labis na pagkain
Paggamit ng mga pinatulis na bato
Paggamit ng mga kasangkapang metal
Pagtatayo ng permanenting tirahan
Pag-aalaga ng mga hayop
Rubric sa Pagmamarka ng Pamana ng Sinauna
Pamantayan Paglalarawan Puntos
Nilalaman Mahusay na nailahad ang kaugnayan ng mga pangyayari
noong sinaunang panahon sa kasalukuyan
10
Ebidensya Napatunayan ang kaugnayang ito sa tulong ng mga
kongkretong halimbawa
10
Kabuuan 20

14. 14
Pamprosesong Tanong
1. Gaano kahalaga ang mga pag-unlad na naganap noong sinaunang panahon?
2. Paano hinubog ng mga pagbabagong ito ang kasalukuyang pamumuhay ng tao?
3. Sa iyong palagay, alin sa mga pagbabago sa pamumuhay ng tao ang may
pinakamalaking epekto sa kasalukuyan?
PAGNILAYAN/UNAWAIN
Sa pagkakataong ito, muling balikan ang iyong I-R-F Chart. Muling sagutin
ang tanong na nasa itaas ng chart. Isulat ito sa ikalawang kolum, sa Refined Idea.
Bunga ng mga bagong kaalamang natutuhan mo mula sa pagbabasa ng
mahahalagang teksto at pagsagot sa mga gawaing nagpayabong ng iyong
kaalaman, maiwawasto mo ngayon ang mga konsepto sa Initial Idea.
Sa puntong ito, mayabong na ang iyong kaalaman tungkol sa paksa. Higit
pang palalalimin at patatatagin sa bahaging ito ang iyong kaalaman sa
pamamagitan ng kritikal at malikhaing pag-iisip. Isang hamon para sa iyo na
makabuo ng mga konsepto at makapagbahagi ng iyong kaalaman sapangkatang
gawain sa bahaging ito.
Paano hinubog ng mga sinaunang tao ang kanilang kapaligiran upang mabuo
at umunlad ang kabihasnan?

15. 15
GAWAIN 6: Portrayal of Contributions
A. Malaki ang naging ambag ng mga unang tao sa kabihasnan. Bigyang pagkilalaang
kanilang mga nagawa sa pamamagitan ng sumusunod:
1. Isipin mong nagbalik ka sa Panahon ng Bagong Bato (Neolitiko), gumawa ng isang
kuwento tungkol sa iyong pagbisita sa isang pamayanan. Isama sa iyong kuwento
ang katangi-tanging Gawain sa pamayanan.
2. Bumuo ng isang graphic organizer patungkol sa buhay sa Panahong Paleolitiko at
Neolitiko. Ikumpara ang dalawang panahon gamit ang sumusunod: paraan ng
pagkuha ng pagkain, anyo ng tirahan, at mga teknolohiyang ginagamit. Isama sa
organizer ang katumbas ng mga teknolohiya sa ngayon.
3. Gumuhit ng isang poster na nagtatampok sa mga ambag ng mga sinaunang tao
sa daigdig. Samahan ng maikling paliwanag.
B. Napag-alaman mo na may kaalaman na sa sining ang mga sinaunang tao at iyan
ay kanilang ipinakita sa mga iginuhit/ipininta nila. Mangalap ng mga larawan na
nagpapakita sa iba pang ipininta ng mga sinaunang tao at bigyan ito ng sariling
interpretasyon hinggil sa mensaheng nais ipabatid.
Rubric sa Pagmamarka ng Portrayal of Contributions
Pamantayan Paglalarawan Puntos
Interpretasyon Makabuluhan at wasto ang mensaheng binibigyang
interpretasyon
5
Estilo Angkop ang estilo at materyales na ginamit 5
Pagkamasining Masining ang pagkagawa 5
Pagkagawa Malinis at makinis ang pagkagawa 5
Kawastuhan Wasto ang mga ipinakita 5
Kabuuan 25

16. 16
Pagkatapos talakayin ang mga sagot sa Portrayal of Contributions, muling
sagutin ang tanong na nasa I-R-F Chart. Sa puntong ito, ilagay ang sagot sa huling
kolum,na Final Idea. Pagkatapos ay ibahagi sa klase ang lahat ng iyong kasagutan
sa tatlong kolum ng chart.

17. 17
Sanggunian
A. Aklat
Kayamanan Kasaysayan ng Daigdig nina Celia D. Soriano et.al Binagong Edisyon
2017, pp.39-52
Araling Panlipunan Kasaysayan ng Daigdig,- Modyul ng Mag-aaral Unang Edisyon
2014, pp.39-52
Kasaysayan ng Daigdig Batayang Aklat para sa Ikatlong Taon nina Teofista L.
Vivar, Ed.D. et.al, pp.18-29
Kasaysayan ng Daigdig Batayang Aklat sa Araling Panlipunan Ikatlong Taon nina
Grace Estela C. Mateo, Ph.D. Binagong Edisyon 2012, pp.22-41
Kasaysayan ng Daigdig Araling Panlipunan Gabay sa Pagtuturo, Kagawaran ng
Edukasyon, Unang Edisyon 2013, pp.16-25
B. Module
Project EASE Araling Panlipunan III, Modyul 2