biology dna rna

1. DNA RNA ΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Οι πρωτεΐνες είναι οι χημικές ενώσεις, που παίζουν σημαντικό ρό-
λο στο κύτταρο και στον οργανισμό και σε αυτές οφείλονται οι πε-
ρισσότερες από τις ιδιότητες που εμφανίζουν.
Το γενετικό υλικό, το DNA, καθορίζει τη σειρά με την οποία συνδέ-
ονται τα αμινοξέα, στις πρωτεΐνες ενός οργανισμού και τελικά κα-
θορίζει και τις ιδιότητές του.
Το γενετικό υλικό περιέχει τις γενετικές πληροφορίες, σε συγκεκριμένα
τμήματά του, που λέγονται γονίδια.
Τα γονίδια σε συνδυασμό με τις συνθήκες του περιβάλλοντος παίζουν
σημαντικό ρόλο στην έκφραση των ιδιοτήτων ενός οργανισμού.
Στα ευκαρυωτικά κύτταρα το γενετικό υλικό βρίσκεται κυρίως στον πυ-
ρήνα και είναι ενωμένο με πρωτεΐνες, που το βοηθούν να συσπειρωθεί.
Έτσι σχηματίζει δομές που ονομάζονται χρωμοσώματα και που είναι
ορατές με το μικροσκόπιο σε συγκεκριμένη φάση της ζωής του κυττάρου.
Η απεικόνιση των χρωμοσωμάτων ενός κυττάρου ταξινομημένων
σε ζεύγη και κατά σειρά μεγέθους, ονομάζεται καρυότυπος. Ο κα-
ρυότυπος μας χρησιμεύει για να μελετήσουμε τα χρωμοσώματα και να
διαγνώσουμε τυχόν ανωμαλίες ή ασθένειες.
Καρυότυπος χιμπαντζή.
Κάθε είδος οργανισμού έχει συγκεκριμένο αριθμό χρωμοσωμά-
των. Ο άνθρωπος σε κάθε σωματικό κύτταρο, έχει 46 χρωμοσώματα,
που είναι ανά δύο όμοια, (εκτός από τα φυλετικά) έχει δηλαδή, 23 ζεύ-
γη χρωμοσωμάτων.
Τα δύο χρωμοσώματα ενός ζευγαριού, που είναι ίδια σε σχήμα και μέ-
γεθος, λέγονται ομόλογα χρωμοσώματα και περιέχουν πληροφορίες,
για τις ίδιες ιδιότητες, σε αντίστοιχες θέσεις.
Οι οργανισμοί των οποίων τα κύτταρα περιέχουν το κάθε χρωμόσωμα
δύο φορές, δηλαδή περιέχουν ομόλογα χρωμοσώματα, λέγονται διπλο-
ειδείς. Οι περισσότεροι ανώτεροι οργανισμοί είναι διπλοειδείς. Στους δι-
πλοειδείς οργανισμούς το ένα χρωμόσωμα από τα ομόλογα, προέρχε-
ται από τον πατέρα και το άλλο από την μητέρα. Για παράδειγμα ο άν-
θρωπος έχει 23 χρωμοσώματα από τον πατέρα του και 23 από τη μη-
τέρα του (23x2=46).
Οι προκαρυωτικοί και πολλοί μονοκύτταροι οργανισμοί, που τα χρωμο-
σώματά τους δεν είναι ανά δύο όμοια και άρα δεν είναι ομόλογα, ονο-
μάζονται απλοειδείς.
Το φύλο στον άνθρωπο καθορίζεται από την παρουσία του Υ χρω-

2. μοσώματος. Αυτό σημαίνει ότι όταν δεν υπάρχει το Υ χρωμόσωμα, τό-
τε το άτομο είναι θηλυκό.
Ένας άνδρας έχει στα σωματικά κύτταρά του 22 ζεύγη αυτοσωμικών
και 1 ζευγάρι φυλετικών χρωμοσωμάτων, το Χ και το Υ (άρα 23 ζεύ-
γη χρωμοσωμάτων) και
• μία γυναίκα έχει στα σωματικά κύτταρά της 22 ζεύγη αυτοσωμικών
και 1 ζευγάρι φυλετικών χρωμοσωμάτων, το Χ και το Χ, (άρα 23 ζεύ-
γη χρωμοσωμάτων). Δηλαδή, τα φυλετικά χρωμοσώματα στον άνδρα
δεν είναι μορφολογικά όμοια, ενώ στη γυναίκα είναι.
Ποιες είναι οι κύριες διαφορές του DNA με το RNA;
1. το DNA περιέχει το σάκχαρο δεοξυριβόζη, ενώ το RNA από το σάκχαρο
ριβόζη,
2. το DNA περιέχει την αζωτούχο βάση θυμίνη και το RNA την ουρακίλη.
3. το DNA είναι δίκλωνο μόριο, που περιελίσσεται στο χώρο και σχηματίζει
την διπλή έλικα, ενώ το RNA είναι μονόκλωνο.
4. Το DNA στην ουσία αποθηκεύει την γενετική πληροφορία με σκοπό να
την μεταβιβάσει άθικτη στις επόμενες γενιές, ενώ τα διάφορα είδη του
RNA, όπως το mRNA, tRNA και το rRNA έχουν διαφορετικούς ρόλους στο
κύτταρο.
Με ποιο τρόπο συνδέονται τα νουκλεοτίδια σε μία
πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα;
Τα νουκλεοτίδια συνδέονται με ισχυρούς χημικούς δεσμούς μεταξύ τους.
Συγκεκριμένα το σάκχαρο του ενός νουκλεοτιδίου ενώνεται με τη φωσφορι-
κή ομάδα του επόμενου. Έτσι σχηματίζονται πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες
Με ποιο τρόπο συνδέονται μεταξύ τους δύο
πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες;
Δύο πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες ενώνονται μεταξύ τους με ασθενείς χη-
μικούς δεσμούς, οι οποίοι σχηματίζονται μεταξύ των συμπληρωματικών
αζωτούχων βάσεων. Δηλαδή μεταξύ αδενίνης και θυμίνης και μεταξύ κυτο-
σίνης και γουανίνης. (Α-Τ/ C-G).
Γιατί είναι σημαντικό για ένα κύτταρο να αντιγράψει και να
μεταβιβάσει στα θυγατρικά κύτταρα, με ακρίβεια τις γενετικές
του πληροφορίες;
Το DNA κάθε κυττάρου περιέχει όλες τις γενετικές πληροφορίες για την
δομή και την λειτουργία του. Για το λόγο αυτόν, είναι πολύ σημαντικό για ένα
κύτταρο να μεταβιβάσει τις γενετικές πληροφορίες, στα θυγατρικά κύτταρα,
με μεγάλη ακρίβεια. Η διαδικασία της αντιγραφής του DNA έχει μεγάλη ση-
μασία για το κύτταρο.
Η αντιγραφή του DNA γίνεται πάντα πριν την διαίρεση ενός κυττάρου, με
σκοπό κάθε νέο κύτταρο, που θα προκύψει, να περιέχει ένα πανομοιότυπο
αντίγραφο του πατρικού DNA.

3. Πού γίνεται η αντιγραφή του DNA και με ποιο τρόπο;
Η αντιγραφή του DNA ενός κυττάρου γίνεται στον πυρήνα του κυττάρου.
Κατά την αντιγραφή του DNA:
1. ανοίγει η διπλή έλικα του μορίου και σπάνε μερικοί από τους δεσμούς
μεταξύ των αζωτούχων βάσεων,
2. οι αζωτούχες βάσεις μένουν αζευγάρωτες και έτσι ενώνονται με συμπλη-
ρωματικές βάσεις άλλων, ελεύθερων δεοξυριβονουκλεοτιδίων. Ο κάθε
παλιός κλώνος του DNA λειτουργεί σαν καλούπι για να συντεθεί ο νέος
κλώνος.
3. Τα νέα δεοξυριβονουκλεοτίδια ενώνονται με ασθενείς δεσμούς με τις συ-
μπληρωματικές βάσεις του αρχικού DNA και με ισχυρούς δεσμούς μετα-
ξύ τους. Με αυτόν τον τρόπο σχηματίζεται απέναντι από κάθε κλώνο του
αρχικού DNA, μία νέα πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα.
4. Στο τέλος της αντιγραφής του DNA, έχουν σχηματιστεί δύο δίκλωνα μό-
ρια. Κάθε ένα από αυτά αποτελείται από μία παλιά και από μία νέα πο-
λυνουκλεοτιδική αλυσίδα. Τα μόρια είναι πανομοιότυπα μεταξύ τους
(εκτός ελάχιστων λαθών) και με το αρχικό μόριο DNA και συνεπώς έχουν
την ίδια γενετική πληροφορία.
Ποια είναι η σημασία της διαδικασίας της μεταγραφής και για
ποιο λόγο είναι απαραίτητη στο κύτταρο; Σε ποιο μέρος του
κυττάρου γίνεται;
Η σειρά των αμινοξέων στις πρωτεΐνες, καθορίζεται από τις γενετικές
πληροφορίες, που περιέχονται στα τμήματα του DNA.
Όμως το DNA ενός κυττάρου, βρίσκεται στον πυρήνα, ενώ οι
πρωτεΐνες συντίθενται στα ριβοσώματα, τα οποία βρίσκονται στο
κυτταρόπλασμα.
Έτσι, κάθε φορά που είναι απαραίτητη στο κύτταρο μία πρωτεΐνη, μεταγρά-
φεται το τμήμα του DΝΑ, που περιέχει την πληροφορία για την σύνθεσή της.
Με τη μεταγραφή συντίθεται στον πυρήνα του κυττάρου ένα μονόκλωνο μό-
ριο RNA, χρησιμοποιώντας σαν «καλούπι», ένα δίκλωνο μόριο DNA, με τη
βοήθεια ενζύμων.
Έτσι σχηματίζεται το αγγελιαφόρο RNA (mRNA), το οποίο
μεταφέρει την πληροφορία από τον πυρήνα στο κυτταρόπλασμα. Ακόμη με
τη μεταγραφή συντίθενται και άλλα μόρια RNΑ, όπως το ριβοσωμικό (rRNA)
και το μεταφορικό (tRNA).
Ποια είναι τα στάδια της μεταγραφής του DNA σε RNA;
Η μεταγραφή του DNA σε mRNA περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια:
1. Aνοίγει και ξεδιπλώνεται το τμήμα του DNA το οποίο περιέχει την πλη-
ροφορία για τη σύνθεση π.χ. μίας πρωτεΐνης. Σπάνε οι δεσμοί μεταξύ
των αζωτούχων βάσεων και αυτές, μένουν αζευγάρωτες.
2. Στις αζευγάρωτες βάσεις των δεοξυριβονουκλεοτιδίων πλησιάζουν ριβο-
νουκλεοτίδια, που φέρουν συμπληρωματικές βάσεις. Τα ριβονουκλεοτίδια,
αντί για την αζωτούχο βάση θυμίνη, έχουν την αζωτούχο βάση ουρακίλη.
3. Τα ριβονουκλεοτίδια ενώνονται μεταξύ τους με ισχυρούς δεσμούς, σχη-
ματίζοντας έτσι μία αλυσίδα RNA, που περιέχει την γενετική πληρο-
φορία του DNA, στην αλληλουχία των ριβονουκλεοτιδίων.
4. Το RNA που έχει σχηματιστεί λέγεται αγγελιαφόρο RNA (mRNA) και σε
αυτό έχει «μεταγραφεί» η γενετική πληροφορία για την σύνθεση π.χ.

4. μιας πρωτεΐνης. Έτσι αυτό απομακρύνεται από τον πυρήνα και μεταφέ-
ρει την πληροφορία στο κυτταρόπλασμα.
5. Τέλος, οι αλυσίδες του DNA ενώνονται και πάλι με τις συμπληρωματικές
αζωτούχες βάσεις και το μόριο παίρνει και πάλι την μορφή της διπλής
έλικας.
Με την μεταγραφή συντίθενται εκτός από mRNA άλλα μόρια RNA
όπως το μεταφορικό (tRNA) και το ριβοσωμικό (rRNA)
Με ποιο τρόπο συνθέτει ένα κύτταρο τις πρωτεΐνες του;
Ένα κύτταρο συνθέτει τις πρωτεΐνες του με τη διαδικασία της μετάφρα-
σης ή πρωτεϊνοσύνθεσης, η οποία περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια:
1. Το mRNA που έχει συντεθεί κατά την μεταγραφή, συνδέεται με το ένα
του άκρο, με τα μόρια του rRNA του ριβοσώματος, μέσω των αζωτού-
χων βάσεων, με βάση την συμπληρωματικότητα.
2. Κατόπιν, μόρια tRNA, τα οποία μεταφέρουν στο ένα τους άκρο τα κα-
τάλληλα αμινοξέα, με το άλλο τους άκρο συνδέονται, στο mRNΑ, με βά-
ση την συμπληρωματικότητα.
3. Έτσι τα αμινοξέα τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο και τελικά ενώ-
νονται μεταξύ τους, σχηματίζοντας μια πρωτεΐνη.
Πόσα είδη RNA λαμβάνουν μέρος στην μετάφραση; Ποιος
είναι ο ρόλος του καθενός από αυτά;
Στην μετάφραση λαμβάνουν μέρος τρία είδη RNA: το αγγελιαφόρο RNA
ή mRNA, το ριβοσωμικό RNA ή rRNA και το μεταφορικό RNA ή tRNA.
Το αγγελιαφόρο RNA, (mRNA) συντίθεται στον πυρήνα του κυττάρου με
καλούπι το τμήμα του DNA, που περιέχει την πληροφορία για την σύνθεση
της πρωτεΐνης και μεταφέρει την γενετική πληροφορία στο κυτταρόπλασμα.
Εκεί προσδένεται στο ριβόσωμα για να ξεκινήσει η πρωτεϊνοσύνθεση.
Το ριβοσωμικό RNA (rRNA), ενωμένο με πρωτεΐνες αποτελεί το ριβόσω-
μα, το οποίο βρίσκεται στο κυτταρόπλασμα. Στο ριβόσωμα γίνεται η σύνθε-
ση των πρωτεϊνών.
Το μεταφορικό (tRNA) είναι το RNA το οποίο μεταφέρει τα κατάλληλα
αμινοξέα στο ριβόσωμα και συνδέεται με βάση την συμπληρωματικότητα με
το μόριο του mRNA.
Ποιο είναι το κεντρικό δόγμα της βιολογίας;
Για να καταλάβουμε καλύτερα το κεντρικό δόγμα της βιολογίας αρκεί να
σκεφτούμε, ότι κάθε δευτερόλεπτο, σε κάθε κύτταρο συμβαίνουν χιλιάδες
μετατροπές από DNA σε RNA και τελικά σε πρωτεΐνες. Όλα τα κύτταρα, από
τα βακτήρια έως τον άνθρωπο, εκφράζουν τις γενετικές πληροφορίες τους
με αυτόν τρόπο. Γι’ αυτό το κεντρικό δόγμα της βιολογίας θεωρείται μία θε-
μελιώδης αρχή:

5. Τι ονομάζουμε γονίδιο;
Γονίδιο ονομάζουμε κάθε τμήμα του DNA που έχει τη δυνατότητα να με-
ταγραφεί.
Πολλά γονίδια περιέχουν τη πληροφορία για τη σύνθεση μιας πρωτεΐνης
ή μιας ομάδας πρωτεϊνών.
Το γονίδιο αποτελεί την στοιχειώδη φυσική και λειτουργική μονάδα της
κληρονομικότητας, που μεταφέρεται από τους γονείς στα παιδιά τους.
Όπως μπορείτε να διακρίνετε στη διπλανή εικόνα, η
απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών ζευγών βάσεων του DNA είναι 0,34nm.
α. Να υπολογίσετε, σε μέτρα, το συνολικό μήκος που θα έχει το DNA
ενός ανθρώπινου σωματικού κυττάρου, με δεδομένο ότι το DNA
αυτό αποτελείται από 6x109 ζεύγη βάσεων.
Δίνεται ότι 1m = 109 nm.
β. Να εξηγήσετε, με τη βοήθεια της εικόνας 5.2 του σχολικού βιβλί-
ου, πώς ένα μόριο με τόσο μεγάλο μήκος χωράει στον πυρήνα
του κυττάρου.
ΑΠΆΝΤΗΣΗ
α. Για να υπολογίσουμε το συνολικό μήκος του DNA σε μέτρα, πρέπει να
πολλαπλασιάσουμε τον αριθμό των ζευγαριών των βάσεων με την από-
σταση μεταξύ δύο διαδοχικών βάσεων.
Επίσης, ξέρουμε ότι 1m = 109
nm.
Δηλαδή: 6x109 x 0.34nm x 10-9 m / nm = 2,04 m !
β. Όπως προκύπτει από τους υπολογισμούς το DNA ενός κυττάρου φτάνει
σε μήκος σχεδόν τα 2 μέτρα! Και όμως χωράει, όχι μόνο στο κύτταρο,
που δεν φαίνεται με γυμνό μάτι, αλλά στον πυρήνα του και μάλιστα είναι
λειτουργικό δηλαδή, αντιγράφεται και μεταγράφεται.
Στο πακετάρισμα του
μορίου του DNA βοηθούν πολύ ειδικές πρωτεΐνες με τις οποίες είναι ενω-
μένο και έτσι μπορεί και συσπειρώνεται. Όταν το κύτταρο πρόκειται να δι-
αιρεθεί, το DNA φτάνει στο μεγαλύτερο βαθμό συσπείρωσης και έτσι σχη-
ματίζονται τα χρωμοσώματα.

6. Μάθαμε ότι οι διπλοειδείς οργανισμοί περιέχουν ζεύγη ομόλογων
χρωμοσωμάτων, από τα οποία, το ένα προέρχεται από τον
πατέρα και το
άλλο από τη μητέρα. Δηλαδή, περιέχουν δύο φορές το κάθε χρωμόσω-
μα, άρα περιέχουν δύο φορές και το κάθε γονίδιο, που βρίσκεται στο
χρωμόσωμα.
➤ Κάθε ένα από αυτά τα γονίδια μπορεί να εμφανίζεται με διαφορετικές
μορφές, που ονομάζονται αλληλόμορφα.
➤ Τα αλληλόμορφα γονίδια, βρίσκονται σε αντίστοιχες θέσεις
ομόλογων χρωμοσωμάτων και ελέγχουν το ίδιο χαρακτηριστικό.
➤ Όταν ένα άτομο φέρει δύο ίδια αλληλόμορφα, τότε το ονομάζουμε
ομόζυγο, ως προς αυτό το χαρακτηριστικό. Όταν ένα άτομο φέρει δύο
διαφορετικά αλληλόμορφα, τότε το ονομάζουμε ετερόζυγο, ως προς
αυτό το χαρακτηριστικό.
Για παράδειγμα:
➤ Το χαρακτηριστικό για την μορφή του λοβού των αυτιών, ελέγχεται
από δύο αλληλόμορφα γονίδια: αυτό για ελεύθερους λοβούς και αυτό,
για προσκολλημένους λοβούς. Κάποιος που φέρει δύο φορές το ίδιο
γονίδιο, για τους ελεύθερους λοβούς, (ομόζυγος), έχει αυτιά με
ελεύθερους λοβούς.
Αντίθετα, κάποιος που φέρει δύο φορές το γονίδιο για τους προσκολλη-
μένους λοβούς (ομόζυγος), έχει αυτιά με προσκολλημένους λοβούς.
➤ Εάν κάποιος είναι ετερόζυγος, ως προς την ιδιότητα αυτή, δηλαδή
φέρει ένα γονίδιο για ελεύθερους και ένα γονίδιο για προσκολλημένους
λοβούς, τότε θα έχει λοβούς ελεύθερους. Εδώ βλέπουμε ότι το ένα
γονίδιο επικαλύπτει τη δράση του άλλου.
➤ Όταν το ένα αλληλόμορφο γονίδιο καλύπτει τη δράση του άλλου και
εκδηλώνεται στην ετερόζυγη κατάσταση, λέγεται επικρατές.
➤ Το άλλο αλληλόμορφο, του οποίου η δράση του καλύπτεται, λέγεται
υπολειπόμενο.
➤ Τα υπολειπόμενα γονίδια μπορούν να εμφανίζουν τη δράση τους
μόνο όταν είναι σε ομόζυγη κατάσταση.
Πότε λέμε ότι ένα άτομο είναι ομόζυγο για ένα γνώρισμα;
Ένα άτομο είναι ομόζυγο για ένα γνώρισμα όταν και τα δύο αλληλόμορ-
φα, που φέρει για το γνώρισμα αυτό, είναι ίδια. Για παράδειγμα: Αυτός
που έχει δύο φορές το αλληλόμορφο για το μπλε χρώμα ματιών, είναι
ομόζυγος για το χαρακτηριστικό αυτό.

7. Πότε λέμε ότι ένα άτομο είναι ετερόζυγο για ένα γνώρισμα;
Ένα άτομο είναι ετερόζυγο για ένα γνώρισμα όταν φέρει δύο
διαφορετικά αλληλόμορφα για το γνώρισμα αυτό. Για παράδειγμα:
κάποιος που έχει ένα αλληλόμορφο για το καστανό χρώμα ματιών
και ένα αλληλόμορφο για το γαλανό χρώμα των ματιών είναι
ετερόζυγος για το χαρακτηριστικό αυτό.
Ποιο γονίδιο λέγεται επικρατές και ποιο υπολειπόμενο; Πότε
εκδηλώνεται η δράση των υπολειπόμενων γονιδίων;
Μπορείτε να δώσετε ένα παράδειγμα;
Όταν το ένα αλληλόμορφο γονίδιο καλύπτει τη δράση του άλλου και εκ-
δηλώνεται στην ετερόζυγη κατάσταση, λέγεται επικρατές.
Το άλλο αλληλόμορφο, του οποίου η δράση του καλύπτεται, λέγεται υπολειπόμενο.
Τα υπολειπόμενα γονίδια μπορούν να εμφανίζουν τη δράση τους μόνο όταν εί-
ναι σε ομόζυγη κατάσταση.
Για παράδειγμα κάποιος που είναι ετερόζυγος για το χρώμα των ματιών
και έχει ένα αλληλόμορφο για τα καστανά μάτια και ένα γονίδιο για τα γαλα-
νά, έχει καστανό χρώμα ματιών. Δηλαδή το αλληλόμορφο για τα καστανά
μάτια επικαλύπτει την δράση του γονιδίου για το γαλανό χρώμα ματιών.
Για να εκδηλωθεί η δράση ενός υπολειπόμενου γονιδίου θα πρέπει να βρί-
σκεται σε ομόζυγη κατάσταση, δηλαδή να υπάρχει το ίδιο αλληλόμορφο δύο
φορές.
Στην εικόνα του σχολικού βιβλίου, έχουν
σχεδιασθεί τα γονίδια ενός
ατόμου για πέντε χαρακτηριστικά. Τα διαφορετικά αλληλόμορφα
παριστάνονται με διαφορετικά χρώματα. Για ποια χαρακτηριστικά
το άτομο είναι ομόζυγο και για ποια ετερόζυγο; Να αιτιολογήσετε
την απάντησή σας. (Υποθέτουμε ότι τα γονίδια για τα συγκεκριμένα
χαρακτηριστικά εντοπίζονται στο ίδιο χρωμόσωμα).
Όταν ένα άτομο φέρει δύο ίδια αλληλόμορφα, τότε το ονομάζουμε ομό-
ζυγο, ως προς αυτό το χαρακτηριστικό.
Όταν ένα άτομο φέρει δύο διαφορετικά αλληλόμορφα, τότε το ονομά-
ζουμε ετερόζυγο, ως προς αυτό το χαρακτηριστικό.
Το άτομο φέρει:
α. Έχει δύο διαφορετικά αλληλόμορφα, ένα για ίσια μύτη και ένα για αναση-
κωμένη, δηλαδή είναι ετερόζυγο για το χαρακτηριστικό αυτό.

8. β. Έχει δύο ίδια αλληλόμορφα για φακίδες, άρα είναι ομόζυγο για το χαρα-
κτηριστικό αυτό.
γ. Έχει δύο διαφορετικά αλληλόμορφα, ένα για γαλάζια μάτια και ένα για κα-
στανά, άρα είναι ετερόζυγο για το χαρακτηριστικό αυτό.
δ. Έχει δύο διαφορετικά αλληλόμορφα, ένα για ίσια μαλλιά και ένα για κα-
τσαρά, άρα είναι ετερόζυγο για το χαρακτηριστικό αυτό.
ε. Έχει δύο ίδια αλληλόμορφα για ελεύθερους λοβούς αυτιών, άρα είναι
ομόζυγο για το χαρακτηριστικό αυτό.
3. Ο Αχιλλέας διαθέτει τα παρακάτω αλληλόμορφα:
ΑΛΛΗΛΟΜΟΡΦΑ
Γραμμή τριχοφυΐας με κορυφή
(επικρατές)
Γραμμή τριχοφυΐας χωρίς κορυφή
(υπολειπόμενο)
Προσκολλημένοι λοβοί αυτιών
(υπολειπόμενο)
Προσκολλημένοι λοβοί αυτιών
(υπολειπόμενο)
Πτύχωση γλώσσας (επικρατές) Μη πτύχωση γλώσσας
(υπολειπόμενο)
Γαλάζια μάτια (υπολειπόμενο) Καστανά μάτια (επικρατές)
Να σχεδιάσετε τον Αχιλλέα έτσι ώστε να διακρίνονται τα χαρακτηριστικά του σύμφωνα με
τον παραπάνω πίνακα. Να αιτιολογήσετε κάθε επιλογή σας.
Για να ζωγραφίσεις τον Αχιλλέα με τα σωστά χαρακτηριστικά θα πρέπει
να ξεχωρίσεις για ποια από αυτά τα γονίδια είναι ομόζυγος και για ποια
ετερόζυγος.
Όταν τα αλληλόμορφα που φέρει ένα άτομο είναι ίδια, το άτομο είναι
ομόζυγο για το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό, ενώ αν είναι διαφορετικά,
το άτομο ονομάζεται ετερόζυγο. Επίσης γνωρίζουμε ότι το επικρατές
αλληλόμορφο επικαλύπτει τη δράση του υπολειπόμενου και έτσι, εκφράζεται και στην
ομόζυγη και στην ετερόζυγη κατάσταση.
Άρα ο Αχιλλέας έχει:
α. γραμμή τριχοφυΐας με κορυφή, αφού είναι ετερόζυγος για το επικρα-
τές,
β. προσκολλημένους λοβούς αυτιών, αφού είναι ομόζυγος για το υπολει-
πόμενο,
γ. πτύχωση γλώσσας, γιατί είναι ομόζυγος για το επικρατές
δ. καστανά μάτια γιατί είναι ετερόζυγος για το επικρατές.