Audyt dotyczy zgodności drogi dla rowerów (ciągu pieszo-rowerowego) z Prawem o Ruchu Drogowym i innymi zasadami projektowania, czyli tzw. dobrą praktyką inżynierską, a w szczególności z krakowskimi standardami projektowania infrastruktury rowerowej.

1. mgr inż. Piotr Rościszewski
Sprawozdanie z audytu ciągu pieszo-rowerowego przy ul. Pionierów
i ul. Perseusza w Gliwicach w dniu 2012-03-23
Dokumentację modernizacji ul. Pionierów i ul. Perseusza wraz z ciągiem pieszo-rowerowym przy
tych ulicach wykonała firma Eurodroga w Gliwicach w grudniu 2007 r. Realizacja projektu
zakończyła się w listopadzie 2011 r.
Ciąg pieszo-rowerowy wzdłuż tych ulic istniał już wcześniej, ale miał bardzo kręty przebieg,
m.in. 5 razy przekraczał jezdnię obu ulic i prawie na całej długości miał nawierzchnię żwirową.
Zakres modernizacji ul. Perseusza i wylotów ulic poprzecznych
Przebieg. Jak widać na powyższym planie, ul. Perseusza ma 4 zakręty. Po modernizacji kierowcy
muszą pokonać dodatkowo 3 zakręty na rondzie, od którego będzie odgałęziać się łącznik
do ul. Portowej z wiaduktem nad torami kolejowymi.
Rowerzyści musieli wcześniej pokonywać kilkanaście zakrętów, a po modernizacji ilość zakrętów
wzrosła do co najmniej 30, co będzie skutecznie zniechęcać rowerzystów do pokonywania tego
slalomu giganta. Szczegóły zostały omówione w dalszej części sprawozdania.
Szerokość ścieżki rowerowej. Załącznik nr 2 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia
3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych
pkt. 7.11 określa minimalną szerokość dwukierunkowego ciągu pieszo-rowerowego na 4,0 m, przy
czym droga dla rowerów przedstawiona na rys. 7.11.5 powinna mieć co najmniej 2,5 m, podczas gdy
wykonana ścieżka ma tylko 2,0 m szerokości.
Nawierzchnia. Jedynym prawidłowym rozwiązaniem byłaby dobrze wykonana nawierzchnia asfaltowa
i takiej właśnie nawierzchni od lat oczekują wszyscy rowerzyści. Zamiast tego tradycyjnie rowerzyści
zostali uraczeni betonowa kostką fazowaną, chociaż trzeba przyznać, że stosunkowo dobrze ułożoną.

2. 2
Nawierzchnia z betonowej kostki fazowanej
Obniżenia krawężników w większości można zaaprobować, chociaż rzadko kiedy uskok ma
przepisowe nie więcej niż 1 cm. Większość uskoków można oszacować na 2-3 cm, co oznacza,
że w ogóle nie powinny były zostać odebrane od wykonawcy przez inspektora nadzoru. Rowerzyści
powinni mieć zapewnioną wygodną jazdę, bez niepotrzebnego łamania niwelety i podrzucania roweru
na krawężnikach.
Nieprzepisowe obniżenie krawężnika przy rondzie
Zdarzają się też takie wpadki, jak na skrzyżowaniu z poprzecznym ciągiem pieszo-rowerowym
nieopodal ul. Oriona, gdzie w ogóle zapomniano o obniżeniu krawężnika. Należy też zwrócić uwagę
na to, że nie został wykonany dojazd do przejazdu od strony ścieżki.

3. 3
Brak obniżonego krawężnika przy źle oznakowanym przejeździe dla rowerzystów
oraz brak dojazdu do przejazdu od strony ścieżki
Niepotrzebne zakręty. Z uwagi na brak ogólnopolskich standardów infrastruktury rowerowej
projektanci powinni kierować się tzw. dobrą praktyką inżynierską, sięgając m.in. do
krakowskich standardów technicznych tej infrastruktury, dostępnych m.in. pod adresem
http://www.bip.krakow.pl/wladze/zarzadzenia/pliki/zp_2103_04.pdf. Zdumiewa, że projektanci nie
zastosowali tych standardów, ani nie sprawdziły tego osoby odbierające projekt w Zarządzie Dróg
Miejskich. Zgodnie ze standardami (i ze zdrowym rozsądkiem) droga dla rowerów powinna biec
prosto, a jak już zajdzie konieczność zaprojektowania zakrętów, to łuki poziome powinny mieć
promień R = 20 m, a wyjątkowo R = 10 m, a przy skrzyżowaniach R = 4 m, tymczasem w projekcie
nagminnie występują miejsca, gdzie ścieżka załamuje się zupełnie niepotrzebnie, a promienie łuków
mają promień mniejszy od R = 4 m. Przy skrzyżowaniach ścieżka uporczywie trzyma się krawężnika,
zamiast zmierzać w stronę przejazdu dla rowerzystów bez zbędnych zakrętów, a przy wylocie
ul. Oriona inwestor i projektant zupełnie „zapomnieli” o wykonaniu przejazdu dla rowerzystów.
Zgodnie z opinią Zespołu ds. Ścieżek Rowerowych GDDKiA opublikowanej pod adresem
http://www.gddkia.gov.pl/userfiles/articles/i/infrastruktura-
rowerowa_3000/documents/opinia_odginanie__3_.pdf oś ścieżki rowerowej nie powinna odginać się w
rejonie skrzyżowań od osi jezdni, jeżeli nie jest to niezbędne.
Ciągłość ścieżki. Ścieżka rowerowa jest ustawiczne przerywana na splotach z chodnikiem, a także na
zjazdach gospodarczych, z tym, że z uwagi na stosowanie jednakowej kostki betonowej jest to
uciążliwe jedynie pod względem orientacyjnym, powodując niepotrzebny dyskomfort psychiczny
u rowerzystów poruszających się ścieżką. Jednocześnie kierowcy powinni mieć jednoznaczny sygnał, że
przecinając wyraźnie wydzieloną ścieżkę nie mają na niej pierwszeństwa, niezależnie od konieczności
zaprojektowania przy niej odpowiednich znaków drogowych pionowych i poziomych.
Oznakowanie. Stale powtarzają się takie błędy. Znaki poziome P-11 „przejazd dla rowerzystów”
mają jeden rząd kostek zamiast dwóch. Droga dla rowerów ma nienaruszalną skrajnię 20 cm od jej
krawędzi, tymczasem w skrajni zostały umieszczone niemal wszystkie znaki stojące przy tej drodze.

4. 4
Po lewej rondo na ul. Pionierów – nieprawidłowo ustawiony słupek znaku drogowego
Po prawej przykład – prawidłowo ustawiony wysięgnik ze znakami drogowymi
(Zawadzkie, ul. Opolska)
Poniżej kilkanaście ważniejszych błędów dotyczących całej trasy ścieżki rowerowej.
Rondo na ul. Pionierów – droga dla rowerów zamiast jednego zakrętu ma 3 zakręty

5. 5
Rondo na ul. Pionierów – prawidłowe wyprofilowanie zakrętu
Rondo na ul. Pionierów
– nieprawidłowo wykonany znak P-11 „przejazd dla rowerzystów” (brak drugiego rzędu kostek)
i nieprawidłowo ustawiony znak A-7 „ustąp pierwszeństwa” za przejazdem

6. 6
Niewłaściwie został wykonany przejazd dla rowerzystów – znak P-11 zamiast 2 rzędów kostek ma
tylko jeden, co praktycznie uniemożliwia zidentyfikowanie go przez kierowców samochodów
i rowerzystów jako przejazdu dla rowerzystów. Jest to tym bardziej uciążliwe, że według Prawa
o Ruchu Drogowym obowiązującym od kwietnia 2011 r. rowerzyści mają pierwszeństwo ma
przejazdach przylegających do rond, co zresztą sygnalizuje znak A-7 znajdujący się przed rondem na
projekcie, a na zdjęciu został nieprawidłowo zlokalizowany za przejazdem. Dla pewności od strony
ronda przed przejazdem również powinien zostać umieszczony znak A-7.
Kolejnym błędem jest pominięcie oznakowania dojazdu do ogródków działkowych, skompilowanego
tutaj z trasą rowerową – brak przerwy w linii P-4 na umieszczenie znaku P-1.
Nieopodal znajduje się zjazd do bazy samochodowej. Po 4 miesiącach od ukończenia przebudowy
ul. Pionierów znaki poziome przejścia dla pieszych i przejazdu dla rowerzystów już zanikły.
Ul. Pionierów, zjazd do bazy samochodowej
– znaki poziome przejścia dla pieszych i przejazdu dla rowerzystów już zanikły

7. 7
Ul. Pionierów, przejście dla pieszych między przystankami autobusowymi
– droga dla rowerów robi jakieś dziwne zygzaki, zamiast prowadzić prosto, jak na rysunku po prawej,
znaki drogowe nieprawidłowo umieszczone w skrajni drogi dla rowerów
Przy wylocie ul. Wielkiej Niedźwiedzicy ul. Pionierów przechodzi w ul. Perseusza. Droga dla
rowerów na tym odcinku ma kilka zupełnie niepotrzebnych zakrętów, utrudniających jazdę rowerem,
a także zmniejszających bezpieczeństwo ruchu drogowego. Niewłaściwie został wykonany przejazd
dla rowerzystów – znak P-11 zamiast 2 rzędów kostek ma tylko jeden, co praktycznie uniemożliwia
zidentyfikowanie go przez kierowców samochodów i rowerzystów jako przejazdu dla rowerzystów.
Dodatkowym utrudnieniem są znaki drogowe pionowe wchodzące w skrajnię drogi dla rowerów
Według Prawa o Ruchu Drogowym obowiązującym od kwietnia 2011 r. rowerzyści mają
pierwszeństwo ma przejazdach, jeżeli jadą wzdłuż głównej ulicy, co kierowcom samochodów
powinien sygnalizować znak B-20 „stop” ustawiony przy wylocie ul. Wielkiej Niedźwiedzicy,
tymczasem został nieprawidłowo zlokalizowany za przejazdem.

8. 8
Skrzyżowanie ul. Pionierów, ul. Perseusza i ul. Wielkiej Niedźwiedzicy (po prawej)
– niepotrzebne zbliżenie drogi dla rowerów do krawężnika
Skrzyżowanie ul. Pionierów, ul. Perseusza i ul. Wielkiej Niedźwiedzicy (po prawej)
– niepotrzebne oddalenie przejazdu dla rowerzystów od skrzyżowania

9. 9
Skrzyżowanie
ul. Pionierów, ul. Perseusza
i ul. Wielkiej Niedźwiedzicy (po prawej)
Na rysunku po lewej propozycja
wyprostowania drogi dla rowerów
w sposób przyjazny dla rowerzystów.

10. 10
Skrzyżowanie ul. Pionierów, ul. Perseusza i ul. Wielkiej Niedźwiedzicy (po prawej)
– nieprawidłowo wykonany znak P-11 „przejazd dla rowerzystów” (brak drugiego rzędu kostek)
i nieprawidłowo ustawiony znak B-20 „stop” za przejazdem
Skrzyżowanie ul. Pionierów, ul. Perseusza i ul. Wielkiej Niedźwiedzicy (po prawej)
– droga dla rowerów robi jakieś dziwne zygzaki, zamiast prowadzić prosto,
a przejazd utrudniają wchodzące w skrajnię ścieżki słupki znaków drogowych

11. 11
Ul. Perseusza, wylot ul. Kopernika – zbyt małe łuki poziome drogi dla rowerów,
nieprawidłowo wykonany znak P-11 „przejazd dla rowerzystów” (brak drugiego rzędu kostek),
nieprawidłowo ustawiony znak B-20 „stop” za przejazdem,
przejazd utrudniają wchodzące w skrajnię ścieżki słupki znaków drogowych
Nic nie stało na przeszkodzie, aby na drodze
dla rowerów zastosować łuki poziome
o promieniach co najmniej R = 20 m.

12. 12
Skrzyżowanie ul. Perseusza i ul. Bereniki
– zbyt małe łuki poziome drogi dla rowerów,
nieprawidłowo wykonany
znak P-11 „przejazd dla rowerzystów”
(brak drugiego rzędu kostek),
i nieprawidłowo ustawiony znak B-20 „stop”
za przejazdem,
przejazd utrudniają wchodzące w skrajnię
ścieżki słupki znaków drogowych
Na rondzie na skrzyżowaniu ul. Perseusza z ul. Gwiazdy Polarnej droga dla rowerów ma kilka łuków
o małych promieniach, utrudniających jazdę rowerem, a także zmniejszających bezpieczeństwo ruchu
drogowego.
Ul. Perseusza, rondo na skrzyżowaniu z ul. Gwiazdy Polarnej
– droga dla rowerów „przyczepiona” do krawężnika ronda,
znaki drogowe nieprawidłowo umieszczone w skrajni drogi dla rowerów

13. 13
Ul. Perseusza, rondo na skrzyżowaniu z ul. Gwiazdy Polarnej
– droga dla rowerów „przyczepiona” do krawężnika ronda,
znaki drogowe nieprawidłowo umieszczone w skrajni drogi dla rowerów
Ul. Perseusza, rondo na skrzyżowaniu z ul. Gwiazdy Polarnej
– droga dla rowerów robi jakieś dziwne zygzaki
znaki drogowe nieprawidłowo umieszczone w skrajni drogi dla rowerów

14. 14
Niewłaściwie zostały wykonane przejazdy dla rowerzystów – znak P-11 zamiast 2 rzędów kostek ma
tylko jeden, co praktycznie uniemożliwia zidentyfikowanie go przez kierowców samochodów
i rowerzystów jako przejazdu dla rowerzystów. Jest to tym bardziej uciążliwe, że według Prawa
o Ruchu Drogowym obowiązującym od kwietnia 2011 r. rowerzyści mają pierwszeństwo ma
przejazdach przylegających do rond, co zresztą sygnalizuje znak A-7 znajdujący się przed rondem.
Dodatkowym utrudnieniem są znaki drogowe pionowe wchodzące w skrajnię drogi dla rowerów.
Ul. Perseusza, rondo na skrzyżowaniu z ul. Gwiazdy Polarnej – zbyt małe łuki poziome drogi dla
rowerów, nieprawidłowo wykonane znaki P-11 „przejazd dla rowerzystów” (brak drugiego
rzędu kostek), część znaków zanika po 4 miesiącach od zakończenia przebudowy,
przejazd utrudnia wchodzący w skrajnię ścieżki słupek znaków drogowych

15. 15
Ul. Perseusza, rondo na skrzyżowaniu z ul. Gwiazdy Polarnej
– prawidłowe wyprofilowanie zakrętów dróg dla rowerów

16. 16
Ul. Perseusza, przystanek autobusowy
koło ronda – droga dla rowerów
robi jakieś dziwne zygzaki,
zamiast prowadzić prosto,
znaki drogowe nieprawidłowo
umieszczone w skrajni drogi dla rowerów
Ul. Perseusza, skrzyżowanie z ciągiem pieszo-rowerowym nieopodal wylotu ul. Oriona
– brak oznakowania bocznego ciągu

17. 17
Droga dla rowerów kończy się nieoczekiwanie przy wylocie ul. Oriona, przy czy, nie ma możliwości
zjazdu z niej ani na ul. Perseusza z uwagi na brak obniżonego krawężnika, ani na ul. Oriona,
ponieważ kończy się ślepo przejściem dla pieszych, tak jakby inwestor i projektant zapomnieli, że
rower służy do jeżdżenia. Brak jest też możliwości wjazdu na drogę dla rowerów zarówno z ul.
Perseusza, jak i ul. Oriona, a znak początku ciągu pieszo-rowerowego jest widoczny tylko od strony
ul. Oriona.
Skrzyżowanie to powinno być poprawione poprzez wykonanie przejazdu dla rowerzystów przez
ul. Oriona i dodatkowo wykonanie obniżonego krawężnika umożliwiającego wjazd na ścieżkę
z ul. Perseusza od strony północnej.
Ul. Perseusza, wylot ul. Oriona – droga dla rowerów zakręca przy krawężniku, bez możliwości
zjazdu na ul. Perseusza, a także bez możliwości wjazdu na nią z drugiej strony

18. 18
Ul. Perseusza, wylot ul. Oriona – droga dla rowerów zakręca przy krawężniku, bez możliwości
zjazdu na ul. Oriona, a także bez możliwości wjazdu na nią z drugiej strony
Ul. Perseusza, wylot ul. Oriona – propozycja rozwiązania możliwości zjazdu na jezdnię
ul. Perseusza i ul. Oriona oraz wjazdu z tych ulic na ścieżkę rowerową poprzez wykonanie
przejazdu dla rowerzystów i obniżonego krawężnika
oraz wykonanie znaku pionowego C-16/13 i znaku poziomego P-1 w miejsce znaku P-4

19. 19
Podsumowanie. Śląska Inicjatywa Rowerowa przed modernizacją ul. Pionierów i ul. Perseusza przesłała do
Zarządu Dróg Miejskich pismo z licznymi uwagami, z których większość została zignorowana. Pismo to
zostało opublikowane na stronie http://www.slideshare.net/RoweroweGliwice/ddr-perseusza-projekt-12 .
1. Należy żałować, że Zarząd Dróg Miejskich zmarnował szansę wykonania drogi dla rowerów
z prawdziwego zdarzenia, wykonaną zgodnie z dość popularnymi już w Polsce krakowskimi
standardami technicznymi infrastruktury rowerowej.
2. Droga dla rowerów powinna mieć co najmniej takie same parametry, jak jezdnia, przy której
prowadzi, tymczasem ma znacznie gorszą nawierzchnię z betonowej kostki fazowanej.
3. Droga dla rowerów ma znacznie więcej zakrętów niż jezdnia, w większości o bardzo małych
promieniach łuków.
4. Droga dla rowerów z przylegającym do niej chodnikiem powinna mieć co najmniej 2,5 m
szerokości, a zamiast tego ma tylko 2,0 m, co powoduje dodatkowy niepotrzebny dyskomfort
jazdy.
5. Obniżenia krawężników w większości można zaaprobować, chociaż rzadko kiedy uskok ma
przepisowe nie więcej niż 1 cm. Większość uskoków można oszacować na 2-3 cm,
co oznacza, że w ogóle nie powinny były zostać odebrane od wykonawcy.
6. Wykonawstwo ścieżki zupełnie nie uwzględnia faktu zmiany w kwietniu 2011 r. Prawa
o Ruchu Drogowym – znaki A-7 „ustąp pierwszeństwa” i B-20 „stop” ustawiono „po
staremu” między przejazdami dla rowerzystów a skrzyżowaniami jezdni.
7. Znaki poziome P-11 „przejazd dla rowerzystów” wykonano w sposób zupełnie nieczytelny,
a w związku z tym niebezpieczny – zamiast dwóch rzędów kostek wykonano tylko jeden,
przy czym część znaków wykonano bardzo niestarannie tak, że niektóre z nich zanikły już po
4 miesiącach od ukończenia modernizacji ulic.
8. Droga dla rowerów ma skrajnię 20 cm od jej krawędzi, tymczasem w skrajni zostały
umieszczone niemal wszystkie znaki stojące przy tej drodze.
9. Droga dla rowerów kończy się przy wylocie ul. Oriona, przy czy, nie ma możliwości zjazdu
z niej ani na ul. Perseusza, ani na ul. Oriona, ponieważ kończy się ślepo przejściem dla
pieszych. Brak jest też możliwości wjazdu na drogę dla rowerów zarówno z ul. Perseusza, jak
i ul. Oriona.
10. Znaki E-12a oznaczające trasę rowerową Centrum – Czechowice zostały odtworzone
w sposób chaotyczny w miejscach zupełnie przypadkowych.
Wnioski.
1. Z wprowadzeniem większości uwag niestety trzeba będzie zaczekać do następnej
modernizacji.
2. Należy bezwzględnie wyegzekwować od wykonawcy prawidłowe wykonanie obniżeń
krawężników, przynajmniej tych, które obecnie mają ponad 2 cm wysokości.
3. Znaki A-7 i B-20 należy ustawić zgodnie z obecnym Prawem o Ruchu Drogowym tak, aby
obejmowały przejazdy dla rowerzystów znajdujące się w obrębie skrzyżowań.
4. Należy wykonać poprawnie wszystkie znaki P-11.
5. Należy wszystkie znaki pionowe ustawić poza skrajnią ciągu pieszo-rowerowego, a razie
potrzeby umocować znaki na wysięgnikach nad ciagiem.
6. Należy poprawić skrzyżowanie ul. Perseusza i ul. Oriona tak, aby dało się je przejechać
rowerem poprzez wykonanie przejazdu dla rowerzystów przez ul. Oriona i dodatkowo
wykonanie obniżonego krawężnika umożliwiającego wjazd na ścieżkę z ul. Perseusza od
strony północnej.
7. Znaki E-12a powinny być docelowo zastąpione znakami R-1 i R-3 trasy rowerowej nr 17
Śląskiej Sieci Tras Rowerowych według oddzielnego projektu.