30o Συνέδριο Παγκρήτιας Παιδιατρικής Εταιρείας

1. Ο Διαδικτυακός εθισμός στους
εφήβους και ο ρόλος της
οικογένειας.
Η εμπειρία του ΚΕΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ.
Κοντάκη Μαρίνα - Ψυχολόγος
Υπεύθυνη Συμβουλευτικής Mονάδας Εφήβων
ΚΕΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ
Ρέθυμνο, 2018

2. ΜΟΝΑΔΑ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΦΗΒΩΝ
• Λειτουργεί από το 2004
• Απευθύνεται σε:
▫ Έφηβους και νεαρούς ενήλικες (13-21ετών) που
κάνουν χρήση - κατάχρηση νόμιμων και παράνομων
ουσιών, έχουν προβληματική σχέση με το Διαδίκτυο
καθώς και το τζόγο.
▫ Γονείς που τα παιδιά τους βρίσκονται σε μια συνθήκη
προβληματικής σχέσης, χρήσης - κατάχρησης των
παραπάνω (ναρκωτικά, αλκοόλ, διαδίκτυο, τζόγος).

3. ΕΦΗΒΕΙΑ…..

4. Ψυχοκοινωνικοί Στόχοι Εφήβου
• Ανεξαρτησία
• Θετική εικόνα εαυτού
• Ταυτότητα – Θέση στον κόσμο των ενηλίκων
• Ικανότητα δημιουργίας λειτουργικών σχέσεων
(κοινωνικών και σεξουαλικών)
• Ρεαλιστικός επαγγελματικός στόχος

5. Χαρακτηριστικά εφηβείας
• Περιέργεια-πειραματισμός
• Ριψοκίνδυνη συμπεριφορά
• Αμφισβήτηση γονεϊκής εξουσίας

6. Τι κάνει συνήθως ένας έφηβος στον
υπολογιστή και στο διαδίκτυο;
• Επικοινωνεί (Chat, Ε-mails, Μέσα
Κοινωνικής Δικτύωσης)
• Παίζει παιχνίδια****
• Ενημερώνεται
• Βλέπει ταινίες, «κατεβάζει» ταινίες
• Ακούει μουσική, «κατεβάζει» μουσική

7. Σημαντικά οφέλη:
Αποτελεί σημαντικό εκπαιδευτικό εργαλείο διότι:
• Ενισχύει την πολύπλευρη ανάπτυξη των εφήβων και
ιδιαίτερα των γνωστικών τους δεξιοτήτων
• Ενισχύει την αυτονομία των παιδιών
• Αυξάνει την αυτοεκτίμησή τους και ενισχύει τα κίνητρά
τους για μάθηση
• Ενίσχυση ήδη υπαρχόντων φιλικών σχέσεων (π.χ
επικοινωνία με μακρινούς φίλους μέσω Facebook,
Intagram, Messenger)

8. Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
• Η εμφάνιση των Κοινωνικών Δικτύων επέφερε
σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο
κοινωνικοποιούνται οι νέοι
• Πολλοί έφηβοι σήμερα γνωρίζονται, φλερτάρουν,
ερωτεύονται, τσακώνονται και… χωρίζουν μέσω
κοινωνικών δικτύων όπως Facebook, Τwitter, Ηι5,
Instagram, κ.α

9. Διαδικτυακός εθισμός
Η ανικανότητα του ατόμου να ελέγξει τη
χρήση του διαδικτύου, η οποία τελικά
προκαλεί ψυχολογικές, κοινωνικές,
σχολικές, επαγγελματικές δυσκολίες
στην ζωή του. (Davis ,2001; Sharira et al.,2000; Young, 1998).

11. Διαδικτυακός εθισμός
Διακρίνονται 5 υποκατηγορίες συμπεριφορών:
• Εθισμός στο διαδικτυακό σεξ
• Εθισμός σε διαδικτυακές σχέσεις
• Διαδικτυακούς καταναγκασμούς (τζόγος, αγορές)
• Yπερφόρτωση πληροφοριών
• Παίξιμο ηλεκτρονικών παιχνιδιών
(Young, 1999)

12. Χρήση, κατάχρηση, εξάρτηση…
• Αλλαγές στο DSM -5 στην τεκμηρίωση των
συμπεριφορών εξάρτησης όπου ανήκει η εξάρτηση
από το διαδίκτυο
• Διαφορετική ορολογία: προβληματική χρήση,
κατάχρηση, υπερβολική ενασχόληση και έλλειψη
ελέγχου του χρόνου χρήσης

13. Αίτια εθισμού
Ατομικοί παράγοντες:
Ένας αριθμός διαταραχών φαίνεται να συνδέεται με
την κατάχρηση του διαδικτύου: Συννοσηρότητα με
κατάθλιψη, μανιοκατάθλιψη, κοινωνική φοβία.
 Συχνότερο στα αγόρια
 Διάσπαση προσοχής
 Υπερκινητικότητα
Έρευνα Ε.Π.Ι.Ψ.Υ 2010

14. Αίτια Εθισμού
Κοινωνικοί παράγοντες:
Οικογένεια:
 Χαμηλά επίπεδα οικογενειακού ελέγχου.
 Περιορισμένη συναισθηματική στήριξη.
 Χαμηλή ικανοποίηση των εφήβων από τις
οικογενειακές σχέσεις.
Περιβάλλον – Κοινωνία:
 Πρότυπα
 Κρίση Αξιών
 Οικονομική Κρίση
Έρευνα Ε.Π.Ι.Ψ.Υ 2010

15. ΤΡΙΓΩΝΟ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ
ΕΞΑΡΤΗΣΗΕΞΑΡΤΗΣΗ
ΑΤΟΜΟΑΤΟΜΟ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Η/ΥΗ/Υ

16.  Ανεπάρκεια στη σύναψη
σχέσεων-εσωστρέφεια
 Ψυχαναγκασμός, εμμονές
 Σταθερά αρνητικό
συναίσθημα (υπέρμετρο
άγχος, κατάθλιψη)
 Διαταραχή προσοχής –
υπερκινητικότητα
 Ιατρικά θέματα
 Έχουν βιώσει κάποιο
τραυματικό γεγονός
 Οικογενειακά προβλήματα, εξαρτητικές συνήθειες,
όρια
 Συναισθηματική αποκοπή από την οικογένεια
 Έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας
 Επικοινωνία με αρνητικό τρόπο
 Κοινωνικό περιβάλλον
 Κρίση Αξιών
 Πρότυπα
 Εύκολη Πρόσβαση
 Ικανοποίηση από την χρήση
του ιστού
 Ολοένα και περισσότερος
χρόνος
ΕΞΑΡΤΗΣΗΕΞΑΡΤΗΣΗ
Παραμελεί την εμφάνιση του,
υγιεινή,
Δυσκολία στην επικοινωνία
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Πλήξη
Υψηλή Νοημοσύνη
Προβλήματα στο
σχολείο/Πανεπιστήμιο
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΑΤΟΜΟ
Η/Υ

17. Έχει πει αρκετές φορές
συνειδητά ότι πρέπει να
μειώσει τις ώρες που περνά
συνδεδεμένο στο διαδίκτυο
αλλά έχει αποτύχει να
τηρήσει το χρονοδιάγραμμα
που όρισε μόνος/μόνη
χωρίς καμία πίεση.
Ανησυχητικά σημάδια

18. Ανησυχητικά σημάδια
• Κρύβει από τους γονείς πόσες ώρες περνά
στο διαδίκτυο και συχνά δεν το ομολογεί
ούτε στον εαυτό του.
• Δείχνει άγχος, ανησυχία, εξάρσεις θυμού ή
βίας ή καταθλιπτική συμπεριφορά όταν δεν
παίζει στο διαδίκτυο.

19. Ανησυχητικά σημάδια
•Ξεχνιέται συχνά στον υπολογιστή
και δεν έχει συναίσθηση του χρόνου
που αναλώνει σε αυτόν
•Ασχολείται συνεχώς με το διαδίκτυο
ή με δραστηριότητες σχετικές με
αυτό, παραμελώντας συχνά τις
υποχρεώσεις του στο σπίτι και στο
σχολείο.
•Προτιμά τα παιχνίδια στο
διαδίκτυο, από το να συναντά
φίλους του, με αποτέλεσμα να
απομονώνεται

21. Ανησυχητικά σημάδια
•Πέφτει η απόδοσή του
στο σχολείο
•Λειτουργεί αμυντικά και εχθρικά
όταν κάποιος φέρνει τη συζήτηση
στο θέμα του διαδικτύου
•Το διαδίκτυο το απασχολεί ακόμα
και την ώρα που τρώει ή την ώρα
που διαβάζει ή όταν βρίσκεται
εκτός σπιτιού

22. Συμπτώματα
• Η υπερβολική ενασχόληση με το διαδίκτυο
• Συνεχής αύξηση του χρόνου που περνάει στο
διαδίκτυο
• Καταναγκαστικός ο χαρακτήρας της ενασχόλησης
• Απομάκρυνση από το εξωτερικό περιβάλλον
• Οτιδήποτε εκτός διαδικτύου είναι ανούσιο και
βαρετό
• Αύξηση μοναχικότητας και εμφάνιση καταθλιπτικών
συμπτωμάτων

23. Σωματικά συμπτώματα
• Ξηρά μάτια, ημικρανίες
• Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
• Πόνοι στην πλάτη και στην μέση, μυοσκελετικά
προβλήματα (σκολίωση)
• Διαταραχές ύπνου, αλλαγή των συνηθειών και
έλλειψη ύπνου
• Ακανόνιστη σχέση με το φαγητό, διατροφικές
διαταραχές
• Παραμέληση προσωπικής υγιεινής, θεμάτων υγείας

24. WORLD OF
WARCRAFT

25. L.O.L

26. L.O.L

27. Second
Life

28. Lineage

29. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
• Ο διαδικτυακός εθισμός διαταράσσει την
οικογενειακή λειτουργικότητα και τις σχέσεις μεταξύ
των μελών της και το αντίστροφο
• Η δυσλειτουργία στην οικογενειακή επικοινωνία και
η οικογενειακή βία σχετίζεται με αυξημένα ποσοστά
εθισμού
• Άτομα με εξάρτηση από το διαδίκτυο έχουν κοινά
χαρακτηριστικά γνωρίσματα με άτομα που κάνουν
χρήση ουσιών

31. Επικοινωνία γονέων –εφήβων
και το γονεϊκό παράδειγμα
• Η προβληματική χρήση του διαδικτύου συνδέετε με
μείωση της επικοινωνίας μεταξύ των μελών της
οικογένειας.
• Οι στάσεις, συμπεριφορές και συνήθειες των
γονέων σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου,
επηρεάζουν τις συμπεριφορές και αντικατοπτρίζουν
τις ριψοκίνδυνες συμπεριφορές των παιδιών
απέναντι στο κάπνισμα, το αλκοόλ, τη χρήση
ουσιών.

32. Τι λέει η έρευνα…
E.Π.Ι.Ψ.Υ 2010 Πανελλήνια Έρευνα
(Μαθητές 11,13 και 15 ετών)
• Από την ηλικία των 10 ετών ασχολούνται καθημερινά με τον Η/Υ, όχι
μόνο στο σπίτι τους αλλά και σε διάφορα άλλα κοινωνικά πλαίσια (π.χ.
στο σπίτι φίλων τους, σε ίντερνετ καφέ).
• Υπερβολική χρήση του Η/Υ και του διαδικτύου καθημερινά (για
τουλάχιστον 3 ώρες την ημέρα) κάνει 1 τους 3 εφήβους (38,4%).
• Η υπερβολική χρήση του Η/Υ και του διαδικτύου συνδέεται με
συμπτώματα διαταραχής συναισθήματος (κυρίως στα κορίτσια),
διαταραχή ελλειμματικής προσοχής - υπερκινητικότητας (κυρίως σε
μαθητές ηλικίας 13 ετών) και με την εμφάνιση διαφόρων άλλων
ψυχολογικών και συμπτωμάτων.
• Ενασχόληση παιδιών με Η/Υ ή ηλεκτρονικά παιχνίδια (Play-station, Wii)
πολλές φορές χωρίς όρια, χωρίς έλεγχο, για πολλές ώρες.

33. Τι λέει η έρευνα…
Έρευνα Ε.Π.Ι.Ψ.Υ 2015
▫ Η μεγάλη πλειονότητα των εφήβων στην Ελλάδα περνούν ένα
μεγάλο μέρος της ημέρας τους μπροστά σε συσκευές με οθόνη.
Αρκετοί ασχολούνται με τον τζόγο.
▫ Περισσότεροι από τους μισούς έφηβους ηλικίας 11 έως 15 ετών
ανέφεραν ότι βρίσκονται
μπροστά σε κάποια οθόνη τουλάχιστον 5 ώρες την ημέρα
εβδομαδιαίως.
▫ Τα σαββατοκύριακα ο χρόνος αυτός αυξάνεται σε 8 ώρες την ημέρα.
Ένας στους 7 εφήβους εμφανίζει συμπτώματα εξάρτησης από τη
χρήση του διαδικτύου.

34. Η εμπειρία του ΚΕΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ
Κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά
•Το μεγαλύτερο ποσοστό 47,7% των παιδιών που ζήτησαν
βοήθεια από το ΚΕΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ ανήκαν στην ηλικιακή ομάδα
14 έως και 16 ετών (16 ετών 21,7%, 15 ετών 13% και 14 ετών
13%)
•To 50% συγκατοικεί με άτομα που είναι προβληματικοί
χρήστες διαδικτύου
•Tο 78,3% είναι άνδρες και το 21,7% είναι γυναίκες
•Έχουν Ελληνική εθνικότητα σε ποσοστό 93,5%

35. • Εκπαίδευση: Μαθητές β΄θμιας εκπαίδευσης 52,2%
 Μαθητές Γυμνασίου 26,1%
 Μαθητές Λυκείου 26,1%
 Φοιτητές ΤΕΙ: 19,6%
 Φοιτητές ΑΕΙ: 10,9%
 Απώλεια σχολικής χρονιάς: 21,7%
 Απώλεια εξαμήνου: 21,7%
• Διαγνωσμένο πρόβλημα ψυχικής υγείας: 19,6%
 Κατάθλιψη: 6,5%
 Άγχος: 2,2%
 Αγοραφοβία, ειδική φοβία: 4,4%
 Ψυχώσεις: 2,2%

36. • Μαθησιακές δυσκολίες: 6,5%
• Χρήση ναρκωτικών ουσιών: 26,1%, κύρια ουσία 23,9% χασίς
• Ηλικία έναρξης: 14-16 ετών 6,7%, 17-19 ετών 13% 21 ετών 2,2%
• Διάρκεια χρήσης: 1-2 μήνες 10,8%, 4 μήνες 2,2%, 19 μήνες 2,2%, 36
μήνες 2,2%
• Τζόγος στο διαδίκτυο: 8,7%
• Σεξουαλικές σχέσεις (τελευταίο χρόνο): 19,6%

37. Συνήθειες χρηστών … διαδικτύου
• Πρόσβαση: από υπνοδωμάτιο 60,9%, καθιστικό
σπιτιού32,6%,Internet καφέ2,2%, σπίτι φίλου 2,2%
• Συχνή εφαρμογή: Chatrooms 8,7%, MMORPGs 32,6%, Blogs 2,2%
Κατέβασμα οπτικοακουστικού υλικού 8,7% Facebook 17,4%
• Χρόνος χρήσης εφαρμογής (ώρες ημερησίως):
 2-3 ώρες 19,6%
 4-5 ώρες 37%
 6-10ώρες 28,3%
• Χρόνος χρήσης εφαρμογής στο Σαββατοκύριακο:
 2-3 ώρες 23,9%
 4-5 ώρες 21,7%
 6-10 ώρες 28,3%
 11-20 ώρες 10,9%
 πάνω από 20 ώρες 4,3%

38. Προβλήματα…
• Οικογενειακή ζωή:54,3%
• Κοινωνική ζωή: 34,8%
• Εκπαίδευση:37%
• Συνάντηση με άγνωστο άτομο από το διαδίκτυο: 47,8%
• Παρενόχληση μέσω διαδικτύου: 19,6%
• Πόσο συχνά κάνεις νέες γνωριμίες με χρήστες του διαδικτύου σαν και
εσένα: συχνά 13%, αρκετά συχνά 13%, πάντα 4,3%
• Επιλογή συχνά να ξοδέψει χρόνο στο διαδίκτυο από το να βγει έξω με
άλλους:17,2%
• Απασχόληση με άλλες δραστηριότητες ή χόμπι (ποτέ/ σπάνια ή
περιστασιακά: 17,4%)
• Παραμέληση δουλειάς προκειμένου να παραμείνει περισσότερο στο
διαδίκτυο: συχνά 23,9%, αρκετά συχνά 17,4%

39. • Προτιμότερο να περνάει χρόνο στο διαδίκτυο από τους
φίλους ή σύντροφο: συχνά 15,2%, αρκετά συχνά και
πάντα 15,2%
• Πόσο συχνά επιβαρύνονται οι επιδόσεις (βαθμοί) σου
στο σχολείο ή σχολικές σου υποχρεώσεις εξαιτίας της
ποσότητας του χρόνου που δαπανάς στο διαδίκτυο:
πάντα 28,3%, αρκετά συχνά 8,7%, συχνά 17,4%
• Πόσο συχνά η απόδοση σου στη δουλειά επιβαρύνεται
λόγω του διαδικτύου: πάντα 13%, αρκετά συχνά και
συχνά 6,5%

40.  Ανεπάρκεια στη σύναψη
σχέσεων-εσωστρέφεια
 Ψυχαναγκασμός, εμμονές
 Σταθερά αρνητικό
συναίσθημα (υπέρμετρο
άγχος, κατάθλιψη)
 Διαταραχή προσοχής –
υπερκινητικότητα
 Ιατρικά θέματα
 Έχουν βιώσει κάποιο
τραυματικό γεγονός
 Οικογενειακά προβλήματα, εξαρτητικές συνήθειες,
όρια
 Συναισθηματική αποκοπή από την οικογένεια
 Έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας
 Επικοινωνία με αρνητικό τρόπο
 Κοινωνικό περιβάλλον
 Κρίση Αξιών
 Πρότυπα
 Εύκολη Πρόσβαση
 Ικανοποίηση από την χρήση
του ιστού
 Ολοένα και περισσότερος
χρόνος
ΕΞΑΡΤΗΣΗΕΞΑΡΤΗΣΗ
Παραμελεί την εμφάνιση του,
υγιεινή,
Δυσκολία στην επικοινωνία
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Πλήξη
Υψηλή Νοημοσύνη
Προβλήματα στο
σχολείο/Πανεπιστήμιο
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΑΤΟΜΟ
Η/Υ

41. Συμπεράσματα
• Εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης σε σχολεία σε
συνδυασμό με την τοπική κοινωνία (δομές ψυχικής υγείας,
συμβουλευτικούς σταθμούς νέων)
• Συνεργασία με τον οικογενειακό παιδίατρο με σκοπό την
έγκαιρη αναγνώριση των παιδιών υψηλού κινδύνου και την
παραπομπή τους στις κατάλληλες θεραπευτικές δομές
• Ενθάρρυνση στην συμμετοχή των γονέων σε ομάδες
έγκαιρης παρέμβασης για να ενδυναμώσουν τον ρόλο τους
και να βελτιώσουν την οικογενειακή επικοινωνία