«Το Φαινόμενο της Οικονομικής Κρίσης και οι Ψυχοκοινωνικές του Επιπτώσεις» «Η οικονομική ύφεση αποτελεί ένα παγκόσμιο κοινωνικό-πολιτικό πρόβλημα και η διερεύνηση των επιπτώσεών της στον τομέα της ψυχικής υγείας έχει προκαλέσει το ερευνητικό ενδιαφέρον σε τοπικό και οικουμενικό επίπεδο. Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας φανερώνει μια δυναμική αρνητική συσχέτιση μεταξύ οικονομικής κρίσης και ψυχικής υγείας. Ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν την σταδιακή αύξηση των ψυχοπαθολογικών συμπεριφορών σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο από την εμφάνιση των πρώτων οικονομικών δυσκολιών μέχρι σήμερα. Η ακούσια διακοπή της επαγγελματικής ιδιότητας αφενός και η απώλεια εισοδήματος αφετέρου έχουν πυροδοτήσει σειρά ψυχολογικών και σωματικών επιπτώσεων. Μελέτες φανερώνουν ότι έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια η κατάθλιψη, η αντικοινωνική συμπεριφορά, η κατάχρηση ψυχοτρόπων ουσιών, η πρόθεση αυτοκτονίας και η αύξηση της θνησιμότητας στους ανέργους. Ενώ έχει επιταθεί το ψυχοκοινωνικό στρες και η διατάραξη στις οικογενειακές και ευρύτερα κοινωνικές σχέσεις. Το άτομο παρουσιάζεται αποπροσανατολισμένο και ψυχοκοινωνικά ευάλωτο στην διαχείριση των νέων οικονομικών δεδομένων. Γεγονός που επιτείνει την υπαρξιακή του μοναξιά και αποκαθηλώνει το ιδεώδες Εγώ του, το οποίο διαμορφώθηκε στα πλαίσια ενός καπιταλιστικού συστήματος. Συνεπώς, η ανάγκη για ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις και παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε άτομα και ομάδες αποτελεί επείγον μέλημα των κρατών πρόνοιας της σύγχρονης Ευρώπης.»

1. Ψυχολογικό Κέντρο Χανίων
•Θεόδωρος Τσιριγώτης, Ψυχολόγος, M.
Sc., Ph.D. Cand., Ψυχοδυναμικός
Ψυχοθεραπευτής
•Αναστάσιος Χαραλαμπάκης, Ψυχολόγος,
M. Sc., Ψυχοδυναμικός Ψυχοθεραπευτής

2. Οι Ψυχοκοινωνικές
Επιπτώσεις της Οικονομικής
Κρίσης

3. H Ελλάδα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη
οικονομική κρίση της σύγχρονης ιστορίας
H εκρηκτική αύξηση των
ανέργων μετά το 2009
είχε ως αποτέλεσμα την
εκτίναξη του ποσοστού
ανεργίας.
Το υψηλότερο
ποσοστό παρατηρείται
στους νέους ηλικίας 15-
24 ετών (57%), το οποίο
στις νέες γυναίκες
φθάνει στο 62,5%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία
της περιόδου 2010-2014,
οι εγγεγραμμένοι άνεργοι
αυξήθηκαν από 804.597
το 2010 στους 1.062.509
το 2014.
Ενώ σύμφωνα με
εκτιμήσεις αναλυτών το
ποσοστό θα φτάσει το
27% του Γενικού
Πληθυσμού της χώρας.

4. Ανεργία & Φτώχεια
Τα παιδιά και οι άνεργοι
αντιμετωπίζουν
συστηματικά υψηλότερο
κίνδυνο φτώχειας από
τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Τα παιδιά ηλικίας μέχρι
17 ετών αντιμετωπίζουν
σε ποσοστό περίπου
26,9% τον κίνδυνο
φτώχειας έναντι 48%
των ανέργων
Η κοινωνική όψη της
Πιο ενδεικτικό της
κατάστασης είναι ότι ο
πληθυσμός που ζει σε κίνδυνο
φτώχειας ή κοινωνικό
αποκλεισμό ( δηλαδή
πληθυσμός που στερείται
τουλάχιστον 4 από ένα
κατάλογο 9 αγαθών και
υπηρεσιών) ή που διαβιεί σε
νοικοκυριά με χαμηλή ένταση
εργασίας, ανέρχεται σε
3.795.100 άτομα ή σε 34,6%
του συνόλου του πληθυσμού
(το έτος 2011 ήταν 3.403.300
άτομα).

5. Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία
Το ποσοστό πληθυσμού που δηλώνει οικονομική
αδυναμία ικανοποίησης διατροφής συγκεκριμένης
θρεπτικής αξίας αυξήθηκε από 7,9% το 2007 στο 14,3%
το 2013 με το αντίστοιχο ποσοστό για τους φτωχούς
από το 33,5% στο 50,9%,
Το ποσοστό πληθυσμού που δηλώνει οικονομική
αδυναμία για ικανοποιητική θέρμανση αυξήθηκε από
15,6% το 2008 στο 29,7% το 2014 με το αντίστοιχο
ποσοστό για τους φτωχούς από 10,6% στο 47,6%, &
Το 51,1% των φτωχών και το 24,2% των μη φτωχών
δηλώνει δυσκολία ανταπόκρισης στην πληρωμή
πάγιων λογαριασμών, όπως ηλεκτρικό ρεύμα, νερό και

6. Άστεγοι
Λόγω της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας, το
τελευταίο διάστημα διαπιστώνεται ότι υπάρχει σαφής
αυξητική τάση, περίπου στο 25%. Σύμφωνα με τα
αποτελέσματα της έρευνας, η έλλειψη στέγης στην
Ελλάδα του 2014, όπως αναφέρει το Δίκτυο για το
Δικαίωμα στη Στέγη και την Κατοικία, μέλος του
Ευρωπαϊκού Δικτύου «Feantsa», είναι ένα φαινόμενο
που διαρκώς ογκώνεται και μάλιστα με πρωτοφανή
τρόπο για μία χώρα που παραδοσιακά και για μεγάλα
ποσοστά του πληθυσμού ισχύει η ιδιοκατοίκηση.

7. Ψυχική Υγεία
Δηλωτικά των επιπτώσεων της κρίσης είναι τα
στοιχεία από τη χρήση της γραμμής βοήθειας για την
κατάθλιψη του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού
Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής: Το ποσοστό κλήσεων
με άμεση ή έμμεση αναφορά στην οικονομική κρίση
αυξήθηκε από 1,8% την περίοδο Ιούλιος-Δεκέμβριος
2008 στο 8,4% και 26,9% την ίδια περίοδο το 2009 και
το 2010, αντίστοιχα (Οικονόμου, Μ. κ.ά., 2012).

8. Υγεία
Μελέτη, του Αλέξανδρου Κεντικελένη και άλλων, η
οποία δημοσιεύτηκε στο Επιστημονικό Περιοδικό
Lancet επιβεβαιώνει τις τραγικές συνέπειες στην υγεία
των πολιτών:
Τα περιστατικά AIDS μεταξύ των χρηστών
ναρκωτικών υπερδιπλασιάστηκαν κατά την περίοδο
2009-2012 (από 15 σε 484).
Τα περιστατικά φυματίωσης μεταξύ των χρηστών
ναρκωτικών υπερδιπλασιάστηκαν το 2013 σε σχέση με
το 2012 (με βάση προκαταρκτικά στοιχεία).
Η κρατική χρηματοδότηση για την ψυχική υγεία

9. Ελληνικές Έρευνες (Παν/μιο Αθηνών &
Ιωαννίνων):
Τα άτομα που αντιμετώπιζαν
αρκετές έως πολλές οικονομικές
δυσκολίες (ανεξάρτητα από το
ύψος του εισοδήματός τους) ήταν
σχεδόν 3 φορές πιο πιθανό να
εμφανίσουν σοβαρή
ψυχοπαθολογία σε σχέση με τα
άτομα που δεν αντιμετώπιζαν

10. Ελληνικές Έρευνες (Παν/μιο Αθηνών &
Ιωαννίνων):
Σχετικά με την απασχόληση, τη μικρότερη
συχνότητα σοβαρής ψυχοπαθολογίας είχαν όσοι
εργάζονται.
Οι άνεργοι είχαν διπλάσια σχεδόν πιθανότητα να
εμφανίσουν σοβαρή ψυχοπαθολογία, &
Είναι δυόμισι φορές πιο πιθανό να παρουσιάζουν
«ευχές θανάτου» και ιδέες αναξιότητας για την
ζωή τους.

11. Αυτοκτονίες
Σύμφωνα με τον Stuckler (2009), σε ευρωπαϊκό
επίπεδο 1% αύξηση της ανεργίας συνδέεται με 0,79%
αύξηση των αυτοκτονιών σε ηλικίες μικρότερες των 65
ετών και κάθε 3% αύξηση της ανεργίας συνδέεται με
4,45% αύξηση των αυτοκτονιών.
Πρόσφατες έρευνες στη Ελλάδα (Giotakos et al., 2011,
Economou et al., 2011, Madianos et al., 2011, Stuckler
et al., 2009) δείχνουν ότι υπάρχει ισχυρή σύνδεση της
ανεργίας και της αύξησης των ανθρωποκτονιών αλλά
και της αυτοκτονικής συμπεριφοράς. Σε απόλυτους
αριθμούς, που προέρχονται από την Ελληνική
Στατιστική Υπηρεσία, τεκμηριώνεται ότι από το 2007

12. Παρεμβάσεις
Πολιτεία Άτομο
Ευαισθητοποίηση
Κοινωνικών Φορέων.
Επαναπροσδιορισμός
του Κράτους Πρόνοιας.
Άσκηση Πίεσης από
Συλλόγους και
Οργανισμούς.
Μαζική Εναντίωση
Αποδοχή των Νέων
Δεδομένων
Επαναπροσδιορισμός
Αναγκών.
Ενίσχυση της
Αλληλεγγύης.
Διαχείριση Αρνητικών
Σκέψεων
Απόδοση & Ανάληψη