εισηγήσεις 3ου σεμιναρίου πιαιδιατρικών λοιμώξεων Θεσσαλονίκη 2000

1. 3
ÈÝìáôá
Ðáéäéáôñéêþí
Ëïéìþîåùí
ÈÝìáôá
Ðáéäéáôñéêþí
Ëïéìþîåùí
ÈÝìáôá
Ðáéäéáôñéêþí
Ëïéìþîåùí

2. ÈÅÌÁÔÁ PEDIATRIC
ÐÁÉÄÉÁÔÑÉÊÙÍ INFECTIOUS
ËÏÉÌÙÎÅÙÍ DISEASES ISSUES
Åêäüôåò Editors
É. Êáâáëéþôçò J. Kavaliotis
Å. Ñïçëßäçò E. Roilidis
ÅéóçãÞóåéò Lectures of
3ïõ
Óåìéíáñßïõ 3rd
Seminar
Ðáéäéáôñéêþí Ëïéìþîåùí on Pediatric infectious Diseases
Èåóóáëïíßêç 12-2-2000 Thessaloniki 12-2-2000
Õðü ôçí áéãßäá ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò Ëïéìþîåùí
Under the auspice of Hellenic Society for Infectious Diseases

3. 2
Åõ÷áñéóôïýìå éäéáßôåñá ôéò öáñìáêåõôéêÝò åôáéñåßåò ðïõ ìå ôçí ïéêïíïìé-
êÞ áëëÜ êáé çèéêÞ ôïõò óõìðáñÜóôáóç âïÞèçóáí óôçí ðñáãìáôïðïßçóç
ôïõ 3ïõ
Óåìéíáñßïõ Ðáéäéáôñéêþí Ëïéìþîåùí êáé óôçí Ýêäïóç ôïõ ôåý÷ïõò
ôùí åéóçãÞóåùí:
ABBOT LABORATORIES HELLAS A.B.E.E.
Ð.Í. ÃÅÑÏËÕÌÁÔÏÓ
WYETH HELLAS S.A.
ÖÁÑÌÁÓÅÑÂ ËÉËËÕ Á.Å.Â.Å.
BRISTOL MYERS SQUIBB
GLAXO WELLCOME A.E.B.E.
NESTLE HELLAS A.E.
É.Ê. ÊÁÍÁÑÏÃËÏÕ & ÓÉÁ ÅÐÅ
NYCOMED HELLAS S.A.
SMITH KLINE BEECHAM A.E.B.E.
FRIESLAND HELLAS A.E.B.E.

4. ÐÑÏËÏÃÏÓ
Áãáðçôïß óõíÜäåëöïé,
Óõíå÷ßæïõìå ãéá ôñßôç ÷ñïíéÜ ôï ÓåìéíÜñéï Ðáéäéáôñéêþí Ëïéìþîåùí
ðéóôåýïíôáò üôé ìÝ÷ñé ôþñá ðñïóÝöåñå êÜðïéá åéäéêÞ ãíþóç óôá èÝìáôá
ðïõ áíáóêïðÞèçêáí.
Ç öåôéíÞ ÷ñïíéÜ åßíáé ôï ðÝñáóìá áðü Ýíáí áéþíá óå Ýíáí Üëëïí. Ìéá
íÝá ÷éëéåôßá áíáôÝëëåé, ìå åîåëßîåéò ðïõ áíáìÝíïíôáé ñáãäáßåò óå üëïõò
ôïõò ôïìåßò. ÖõóéêÜ ïé åîåëßîåéò áããßæïõí êáé ôçí éáôñéêÞ, éäéáßôåñá óôïí
ôïìÝá ðñüëçøçò êáé áíôéìåôþðéóçò ôùí íïóçìÜôùí, ëïéìùäþí êáé ìç. Åë-
ðßæïõìå üôé ïé åéóçãÞóåéò ôïõ óåìéíáñßïõ èá äþóïõí êÜðïéá øÞãìáôá áðü
ôéò åðåñ÷üìåíåò áõôÝò åîåëßîåéò.
ÖéëéêÜ,
É.È. Êáâáëéþôçò
Å. Ñïçëßäçò
3

5. ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
08.30 - 09.00 : ÅããñáöÝò
09.00 - 09.15 : ÐñïóöùíÞóåéò
09.15 – 10.45: Ðáñáóéôþóåéò
Ðñïåäñåßï: Á. ÁíôùíéÜäçò
1. ÅéóáãùãÞ óôçí ðáñáóéôïëïãßá – Ó. ×áñáëáìðßäçò
2. ÅíôåñéêÜ ðáñÜóéôá – Á. Êáíóïõæßäïõ
3. ÓõóôçìáôéêÝò ðáñáóéôþóåéò – Å. ÃáëáíÜêçò
4. Ôñüðïé ðñüëçøçò – áíôéìåôþðéóçò – Ì. Óéþí
Ó÷üëéá: Å. Ñïçëßäçò
10.45 – 11.00: Åìâüëéá - ôñÝ÷ïíôá äåäïìÝíá - É. Êáâáëéþôçò
Ðñïåäñåßï: Å. Ñïçëßäçò
11.00 - 11.30: ÄéÜëåéììá – êáöÝò
11.30 - 12.00: Towards new antibiotic schedules in children – H. Peltola
Ðñïåäñåßï: Ä. ÊáöåôæÞò
12.00 - 13.30: Ëïéìþîåéò áíáðíåõóôéêïý - èåñáðåõôéêÝò êáôåõèýíóåéò
Ðñïåäñåßï: ×. ÐáíôåëéÜäçò
1. Áìõãäáëßôéäá – Ì. Èåïäùñßäïõ
2. Ùôßôéäá – Ðáñáññéíïêïëðßôéäá
– ÐáéäéáôñéêÞ Üðïøç - Ä. ÊáöåôæÞò
– ÙôïñéíïëáñõããïëïãéêÞ Üðïøç - É. Äáíéçëßäçò
3. Ëïéìþîåéò êáôþôåñïõ áíáðíåõóôéêïý - É. ÔóáíÜêáò
13.30 - 14.00 ÁíôéìéêñïâéáêÞ ÷çìåéïèåñáðåßá:
Ðáñüí êáé ìÝëëïí – Å. ÃéáìáñÝëëïõ
Ðñïåäñåßï: Ð. Íéêïëáßäçò
4

6. ÏÌÉËÇÔÅÓ
Í. ÃáëáíÜêçò, Ðáéäßáôñïò – Ëïéìùîéïëüãïò
ËÝêôïñáò Ðáíåðéóôçìßïõ Éùáííßíùí, Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï, ÉùÜííéíá
Å. ÃéáìáñÝëëïõ, Ðáèïëüãïò - Ëïéìùîéïëüãïò
ÊáèçãÞôñéá Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, Äéåõèýíôñéá ÐáèïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò,
Óéóìáíüãëåéï Íïóïêïìåßï, ÁèÞíá
É. Äáíéçëßäçò, Ùôïñéíïëáñõããïëüãïò
ÊáèçãçôÞò ÁÐÈ, ÄéåõèõíôÞò ÙÑË ÊëéíéêÞò ÁÐÈ, Íïóïêïìåßï Á×ÅÐÁ,
Èåóóáëïíßêç
Ì. Ðáðáãñçãïñßïõ-Èåïäùñßäïõ, Ðáéäßáôñïò-Ëïéìùîéïëüãïò
Áíáðëçñþôñéá ÊáèçãÞôñéá Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, Íïóïêïìåßï Ðáßäùí
“Áãßá Óïößá”, ÁèÞíá
É. Êáâáëéþôçò, Ðáéäßáôñïò-Ëïéìùîéïëüãïò
ÁíáðëçñùôÞò ÄéåõèõíôÞò ÅÓÕ, Íïóïêïìåßï Åéäéêþí ÐáèÞóåùí, Èåóóáëïíßêç
Á. Êáíóïõæßäïõ-Êáíáêïýäç, ÊëéíéêÞ Ìéêñïâéïëüãïò
Äéåõèýíôñéá Ìéêñïâéïëïãéêïý Åñãáóôçñßïõ, Íïóïêïìåßï Åéäéêþí ÐáèÞóåùí,
Èåóóáëïíßêç
Ä. ÊáöåôæÞò, Ðáéäßáôñïò-Ëïéìùîéïëüãïò
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, Íïóïêïìåßï Ðáßäùí
“Á. Êõñéáêïý”, ÁèÞíá
H. Peltola, Ðáéäßáôñïò-Ëïéìùîéïëüãïò
ÊáèçãçôÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Åëóßíêé, ÄéåõèõíôÞò ÐáéäéáôñéêÞò ÊëéíéêÞò, Åëóßíêé
Å. Ñïçëßäçò, Ðáéäßáôñïò-Ëïéìùîéïëüãïò
Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞò ÁÐÈ, Íïóïêïìåßï ÉððïêñÜôåéï, Èåóóáëïíßêç
Ì. Ë. Óéþí, Ðáèïëüãïò
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ÁÐÈ, ÄéåõèõíôÞò ÐáèïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò,
Íïóïêïìåßï “Ã. ÐáðáíéêïëÜïõ”, Èåóóáëïíßêç
É.Í. ÔóáíÜêáò, Ðáéäßáôñïò – Ðíåõìïíïëüãïò
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ÁÐÈ, Íïóïêïìåßï ÉððïêñÜôåéï, Èåóóáëïíßêç
Ó.È. ×áñáëáìðßäçò, Êôçíßáôñïò
ÊáèçãçôÞò ÁÐÈ, ÄéåõèõíôÞò Åñãáóôçñßïõ Ðáñáóéôïëïãßáò ÊôçíéáôñéêÞò Ó÷ïëÞò,
Èåóóáëïíßêç
5

7. ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ
ÅéóáãùãÞ óôçí ðáñáóéôïëïãßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Ó. È. ×áñáëáìðßäçò
ÅíôåñéêÜ ðáñÜóéôá. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Á. Êáíóïõæßäïõ-Êáíáêïýäç
ÓõóôçìáôéêÝò ðáñáóéôþóåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Å. ÃáëáíÜêçò
Ç ðñïöýëáîç áðü ôá ðáñáóéôéêÜ íïóÞìáôá. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Ì.Ë. Óéþí
Åìâüëéá-ÔñÝ÷ïíôá äåäïìÝíá. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
É.È.Êáâáëéþôçò
Towards new antibiotic schedules in children . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
H. Peltola
Ïîåßá öáñõããïáìõãäáëßôéäá: ÈåñáðåõôéêÝò êáôåõèýíóåéò . . . . . . . . . . 80
Ì. Ðáðáãñçãïñßïõ-Èåïäùñßäïõ
Ùôßôéäá-ðáñáññéíïêïëðßôéäá: ÈåñáðåõôéêÝò êáôåõèýíóåéò . . . . . . 87
Ç ðáéäéáôñéêÞ Üðïøç
Ä. Á. ÊáöåôæÞò
Ùôßôéäá-ðáñáññéíïêïëðßôéäá: ÈåñáðåõôéêÝò êáôåõèýíóåéò . . . . . . . . . . 93
Ç ùôïñéíïëáñõããïëïãéêÞ Üðïøç
É. Äáíéçëßäçò
Ëïéìþîåéò êáôþôåñïõ áíáðíåõóôéêïý: ÈåñáðåõôéêÝò êáôåõèýíóåéò. . . . 99
É.Í. ÔóáíÜêáò
6

8. ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÇÍ ÐÁÑÁÓÉÔÏËÏÃÉÁ
Ó. È. ×áñáëáìðßäçò
ÅñãáóôÞñéï Ðáñáóéôïëïãßáò & Ðáñáóéôéêþí ÍïóçìÜôùí,
ÔìÞìá ÊôçíéáôñéêÞò ÁÐÈ, Èåóóáëïíßêç
ÐáñÜóéôï åßíáé êÜèå ïñãáíéóìüò ðïõ åðéâéþíåé óå âÜñïò Üëëïõ. Ìå ôçí Ýí-
íïéá áõôÞ üëïé ïé æùéêïß ïñãáíéóìïß åðéâéþíïõí ðáñáóéôéêÜ, åðåéäÞ åîáñôþíôáé
ìåôáâïëéêÜ áðü Üëëïõò, óå áíôßèåóç ìå ôá öõôÜ ðïõ åîáóöáëßæïõí ôçí åðéâßù-
óÞ ôïõò ìåôáôñÝðïíôáò óå ÷çìéêÞ åíÝñãåéá ôçí åíÝñãåéá ðïõ ðåñéêëåßåôáé óôá
öùôüíéá. ÊáôÜ ôïí ðáñáóéôéóìü ï Ýíáò ïñãáíéóìüò åõåñãåôåßôáé (ðáñÜóéôï),
åíþ ï Üëëïò âëÜðôåôáé (îåíéóôÞò). ¼ôáí ïé âëÜâåò óôïí îåíéóôÞ îåðåñíïýí êÜ-
ðïéï üñéï, åìöáíßæåôáé ðáñáóéôéêü íüóçìá êáé ôï ðáñÜóéôï èåùñåßôáé ðáèïãüíï
êáé åðéðëÝïí, “áðïôõ÷çìÝíï”, åðåéäÞ ï óôü÷ïò ôïõ ðáñáóßôïõ åßíáé íá åîáóöá-
ëßóåé “óôÝãç”, ðñïóôáóßá êáé ôñïöÞ, ÷ùñßò íá ðñïêáëåß óçìáíôéêÞ åíü÷ëçóç
óôïí îåíéóôÞ ï ïðïßïò ôïõ ôá ðáñÝ÷åé. Óôçí áíôßèåôç ðåñßðôùóç, ï îåíéóôÞò á-
íôéäñÜ Ýíôïíá êáé êáôáóôñÝöåé ôï ðáñÜóéôï Þ õðïêýðôåé óôéò äñáóôçñéüôçôåò
ôïõ ðáñáóßôïõ, áëëÜ óõìðáñáóýñåé êáé áõôü óôçí êáôáóôñïöÞ.
Ç “åðéôõ÷ßá” ôïõ ðáñáóßôïõ óôçñßæåôáé óôçí éêáíüôçôÜ ôïõ íá áíôéêáèéóôÜ,
áìÝóùò ìåôÜ ôçí åßóïäü ôïõ óôïí îåíéóôÞ, ôïí çëåêôñïèåôéêÜ öïñôéóìÝíï “ìáí-
äýá” ðïõ ôï åðéêáëýðôåé (ãëõêïêÜëõêáò), ìå Üëëïí çëåêôñáñíçôéêÜ öïñôéóìÝ-
íï. Êé’ áõôü, ãéá íá ìç “ðñïêáëåß” õðåñâïëéêÜ ôá êýôôáñá ôïõ îåíéóôÞ, ðïõ êáé
áõôÜ öõóéïëïãéêÜ Ý÷ïõí çëåêôñáñíçôéêÜ öïñôéóìÝíï ãëõêïêÜëõêá. Åðßóçò, ôï
“åðéôõ÷çìÝíï” ðáñÜóéôï åðéêïëëÜ óôçí åðéöÜíåéÜ ôïõ ìüñéá ãëõêïðñùôåúíþí
ôïõ îåíéóôÞ, ðïõ êùäéêïðïéïýíôáé áðü ãïíßäéá MHC ôÜîç É, êáé äåí áíáãíùñß-
æåôáé ùò “îÝíï” Þ ðáñÜãåé áíôé-Ýíæõìá êáé åîïõäåôåñþíåé ôá ëõôéêÜ Ýíæõìá ôïõ
îåíéóôÞ Þ ðáñåìðïäßæåé ôçí åíåñãïðïßçóç ôùí Ôh-1 âïçèçôéêþí ëåìöïêõôôÜ-
ñùí ôïõ îåíéóôÞ, ðïõ êáôáóôñÝöïõí ôá ðáñÜóéôá ìå ôçí åíåñãïðïßçóç ôùí
Ô-êõôôáñïôïîéêþí ëåìöïêõôôÜñùí Þ åíåñãïðïéåß ôá Ôh-2 âïçèçôéêÜ ëåìöïêýô-
ôáñá (Ô-helpers-2) ôïõ îåíéóôÞ, ðïõ ðñïÜãïõí ôçí ðáñáãùãÞ ôùí áíôéóùìÜôùí,
åßíáé üìùò áíáðïôåëåóìáôéêÜ óôéò ðáñáóéôéêÝò ìïëýíóåéò Þ åíåñãïðïéåß ôá
Ô-êáôáóôáëôéêÜ ëåìöïêýôôáñá, ðïõ ìåéþíïõí ôçí Ýíôáóç ôùí ìç÷áíéóìþí Ü-
ìõíáò ê.Ü.
Ìå ôïõò ìç÷áíéóìïýò áõôïýò êáé ìå ðïëëïýò Üëëïõò, ôï ðáñÜóéôï “ðñïóáñ-
ìüæåôáé” êáé “ðñïóáñìüæåé” ôïí îåíéóôÞ óôïí ôýðï áõôü ôçò óõìâßùóçò, Ýôóé
9

9. þóôå íá äéáóöáëßæåé ôçí åðéâßùóÞ ôïõ, ÷ùñßò íá äéáôáñÜóóåé óå ìåãÜëï âáèìü
ôçí ïìïéïóôáóßá ôïõ îåíéóôÞ. Ãé áõôü óõíÞèùò, óôéò ðáñáóéôéêÝò ìïëýíóåéò ïé
áëëïéþóåéò åßíáé åëáöñÝò, ôá óõìðôþìáôá Þðéá êáé ç äéÜñêåéá ôïõ ðáñáóéôé-
óìïý ìåãÜëç.
Ïé ðñþôïé ïñãáíéóìïß ðïõ ðñïóáñìüóèçêáí óôïí ðáñáóéôéêü ôñüðï æùÞò,
ðéóôåýåôáé üôé ðñïÞëèáí áðü åëåýèåñïõò ïñãáíéóìïýò, ðïõ Ýöèáíáí ìå ôçí ôñï-
öÞ êáé ôï íåñü óôï Ýíôåñï Üëëùí ïñãáíéóìþí, üðïõ Ýðñåðå íá åðéâéþóïõí Þ íá
êáôáóôñáöïýí. Ìå óåéñÜ äéåñãáóéþí åêöõëéóìïý, äéáöïñïðïßçóçò êáé õðåñåé-
äßêåõóçò, ïé ïñãáíéóìïß áõôïß åðÝôõ÷áí íá ðñïóáñìïóèïýí, íá åðéâéþóïõí êáé
íá åðåêôáèïýí óå Üëëïõò éóôïýò êáé üñãáíá ôïõ îåíéóôÞ. Ìå ôïí ßäéï ôñüðï, åß-
íáé ðéèáíüí, ïñéóìÝíá åßäç áéìïðáñáóßôùí (ëåúóìÜíéåò, ðëáóìüäéá, öéëÜñéåò
ê.Ü.), íá ðñïóáñìüóèçêáí êáé íá åðéâßùóáí, óå ðñþôï óôÜäéï óôï ðåðôéêü óý-
óôçìá áéìïìõæçôéêþí áñèñïðüäùí êáé óå äåýôåñï óôÜäéï óôïõò éóôïýò îåíé-
óôþí áðü ôïõò ïðïßïõò ôá áñèñüðïäá áðïìõæïýóáí áßìá.
ÊÜèå éóôüò êáé üñãáíï åßíáé äõíáôüí íá ðáñáóéôåßôáé áðü Ýíá ôïõëÜ÷éóôïí
åßäïò ðáñáóßôïõ. Ï îåíéóôÞò ðïõ ðáñáóéôåßôáé áðü åíÞëéêåò Þ þñéìåò ìïñöÝò
ôïõ ðáñáóßôïõ ïíïìÜæåôáé “ôåëéêüò” êáé áõôüò ðïõ ðáñáóéôåßôáé áðü ðñïíõì-
öéêÝò Þ Üùñåò ìïñöÝò ôïõ ðáñáóßôïõ, “åíäéÜìåóïò”. ÕðÜñ÷ïõí êáé Üëëåò êáôç-
ãïñßåò îåíéóôþí, üðùò ðáñáôåéíéêüò, øåõäïîåíéóôÞò, öõóéêüò, ìç öõóéêüò ê.Ü.,
áíÜëïãá ìå ôï ñüëï ðïõ ðáßæïõí óôçí áíÜðôõîç ôïõ âéïëïãéêïý êýêëïõ ôùí ðá-
ñáóßôùí.
Ôï óýíïëï ôùí ìïñöþí ðïõ äéÝñ÷åôáé ôï ðáñÜóéôï, ð.÷. áðü ôï óôÜäéï ôïõ
áõãïý Ýùò ôï óôÜäéï ôïõ þñéìïõ ðáñáóßôïõ, ðïõ ðáñÜãåé áõãÜ, ÷áñáêôçñßæåôáé
“âéïëïãéêüò êýêëïò”. ¸ôóé, ð.÷. ï âéïëïãéêüò êýêëïò ôçò ëåúóìÜíéáò (Leishma-
nia infantum) ðåñéëáìâÜíåé ôá óôÜäéá:
<ÁìáóôéãùôÞ ìïñöÞ-ÐñïìáóôéãùôÞ ìïñöÞ*-ÁìáóôéãùôÞ ìïñöÞ>, ôçò ëÜ-
ìðëéáò (Giardia lamblia): <ÔñïöïæùéêÞ ìïñöÞ-ÊõóôéêÞ ìïñöÞ*-ÔñïöïæùéêÞ
ìïñöÞ>, ôïõ ôïîïðëÜóìáôïò (Toxoplasma gondii) êáé ôùí êñõðôïóðïñéäßùí
(Cryptosporidium spp.):<áùñç ùïêýóôç-¿ñéìç ùïêýóôç*-Ìåñïæùßäéï- Ãáìå-
ôïêýôôáñá- áùñç ùïêýóôç>, ôïõ ðëáóìüäéïõ ôçò åëïíïóßáò (Plasmodium
spp.): <Óðïñïæùßäéï*-Ìåñïæùßäéï-Ãáìåôïêýôôáñá-Ùïêýóôç-Óðïñïæùßäéï>,
ôùí ïîýïõñùí (Enterobius vermicularis) êáé ôùí áóêáñßäùí (Ascaris lumbri-
coides): <Áõãü-Ðñïíýìöç*-ÅíÞëéêï-Áõãü> ê.Ü. Èá ðñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé
êÜèå ìïñöÞ ðáñáóßôïõ åßíáé äõíáôüí íá Ý÷åé ðåñéóóüôåñá ôïõ åíüò óôÜäéá,
üðùò á´, â´, ã´ óôáäßïõ ðñïíýìöç ê.Ü. (* “ìïëýíïõóá ìïñöÞ”).
Ç ìïñöÞ ôïõ ðáñáóßôïõ ìå ôçí ïðïßá ìïëýíåôáé ï ôåëéêüò îåíéóôÞò ïíïìÜ-
æåôáé “ìïëýíïõóá”. ¼ôáí ç ìïëýíïõóá ìïñöÞ ðáñáóßôùí, üðùò ëÜìðëéá, êñõ-
ðôïóðïñßäéá, ïîýïõñïò, áóêáñßäåò ê.Ü., áíáðôýóóåôáé óôï åîùôåñéêü ðåñéâÜë-
10

10. ëïí êáé ç ìüëõíóç ôïõ ôåëéêïý îåíéóôÞ ãßíåôáé Üìåóá ìå ôçí ôñïöÞ êáé ôï íåñü,
ôüôå ï âéïëïãéêüò êýêëïò ÷áñáêôçñßæåôáé “Üìåóïò”. ¼ôáí ç ìïëýíïõóá ìïñöÞ
ðáñáóßôùí, üðùò ôïîüðëáóìá, ëåúóìÜíéá, ðëáóìüäéï åëïíïóßáò, å÷éíüêïêêïò
ê.Ü., áíáðôýóóåôáé ìÝóá óå åíäéÜìåóï îåíéóôÞ (óêíßðá, êïõíïýðé, ðñüâáôï, Üí-
èñùðïò ê.Ü.) êáé ç ìüëõíóç ôïõ ôåëéêïý îåíéóôÞ ãßíåôáé Ýììåóá ìå ôçí êáôáíÜ-
ëùóç Þ ôï ôóßìðçìá ê.Ü. ôïõ åíäéÜìåóïõ îåíéóôÞ, ôüôå ï âéïëïãéêüò êýêëïò ÷á-
ñáêôçñßæåôáé “Ýììåóïò”.
Ç åßóïäïò ôçò ìïëýíïõóáò ìïñöÞò ôïõ ðáñáóßôïõ óôïí îåíéóôÞ ãßíåôáé: á)
áðü ôï óôüìá (ðáèçôéêÜ ìå ôçí ôñïöÞ êáé ôï íåñü êáé åíåñãçôéêÜ ìå Ýñðõóç),
â) áðü ôï äÝñìá (ðáèçôéêÜ ìå ôç âïÞèåéá áéìïìõæçôéêþí áñèñüðïäùí êáé åíåñ-
ãçôéêÜ ìå äéáôñçôéêÜ üñãáíá êáé ëõôéêÜ Ýíæõìá), ã) áðü ôá ñéíéêÜ áíïßãìáôá
(ðáèçôéêÜ ìå ôçí åéóðíïÞ êáé åíåñãçôéêÜ ìå Ýñðõóç), ä) áðü ôá ãåííçôéêÜ üñãá-
íá (ðáèçôéêÜ êáôÜ ôç óåîïõáëéêÞ åðáöÞ êáé åíåñãçôéêÜ ìå Ýñðõóç), êáé å) áðü
ôïí ðëáêïýíôá (“åìâñõúêÞ” Þ “åíäïìçôñéêÞ ìüëõíóç”).
Ãéá íá åéóâÜëëïõí ôá ðáñÜóéôá, áñ÷éêÜ óôï äÝñìá êáé óôïí âëåííïãüíï êáé
ìåôÜ óôïõò éóôïýò ôïõ îåíéóôÞ, ÷ñçóéìïðïéïýí äéáôñõôéêÜ üñãáíá, üðùò ëüã÷åò,
åéäéêÜ óôïìáôéêÜ ìüñéá ê.Ü., êáèþò êáé åéäéêÜ Ýíæõìá ãéá ôç ëýóç ôùí ãëõêï-
ðñùôåúíþí ôùí âáóéêþí ìåìâñáíþí êáé ôùí ìåóïêõôôáñéêþí ÷þñùí. Óôá ðáé-
äéÜ, ôéò Ýãêõåò, ôá Üôïìá ìå áíïóïêáôáóôïëÞ, ìå áâéôáìßíùóç C ê.Ü., ïé ãëõêï-
ðñùôåúíåò áõôÝò åßíáé ëåðôÝò êáé ÷áëáñÝò êáé ôá ðáñÜóéôá ôéò äéáðåñíïýí ìå åõ-
êïëßá, åíþ óôïõò åíÞëéêåò êáé ôá õãéÞ Üôïìá åßíáé ðá÷ýôåñåò êáé óõìðáãÝóôå-
ñåò êáé ç äéÝëåõóç ôùí ðáñáóßôùí ãßíåôáé äõóêïëüôåñá Þ ðáñåìðïäßæåôáé (”á-
íôßóôáóç ôçò çëéêßáò”).
Óôá ðëáßóéá ôçò ðñïóáñìïãÞò ôïõ ðáñáóßôïõ óôïí ðáñáóéôéêü ôñüðï æùÞò,
ç ìåôáíÜóôåõóç ôùí ðáñáóßôùí óôïõò éóôïýò ôïõ öõóéêïý îåíéóôÞ ñõèìßæåôáé
áðü ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõ îåíéóôÞ óå óõãêåêñéìÝíá áíôéãïíéêÜ åñåèßóìáôá ôïõ
ðáñáóßôïõ. Ìå ôïí ôñüðï áõôü, âåëôéþíïíôáé ïé áìïéâáßåò ó÷Ýóåéò áíï÷Þò (á-
ìïéâáßá ðñïóáñìïãÞ) êáé ïëïêëçñþíïíôáé óôï üñãáíï ôçò ôåëéêÞò åðéëïãÞò,
üðïõ ôï ðáñÜóéôï åíçëéêéþíåôáé. Óôïõò ìç öõóéêïýò îåíéóôÝò, ç Ýëëåéøç ôùí
åéäéêþí åñåèéóìÜôùí êáé áíôéäñÜóåùí áíáãêÜæåé ôá ðáñÜóéôá íá ðåñéðëáíþ-
íôáé Üóêïðá óôïõò éóôïýò ôïõ îåíéóôÞ, ÷ùñßò íá ìðïñïýí íá öèÜóïõí óôï üñ-
ãáíï ôçò ôåëéêÞò åíôüðéóçò ãéá íá åíçëéêéùèïýí. ÐáñÜ ôáýôá üìùò, ç ìåôáíÜ-
óôåõóç, ç åãêáôÜóôáóç, ç åíçëéêßùóç êáé ï ðïëëáðëáóéáóìüò ôùí ðáñáóß-
ôùí åðçñåÜæïíôáé êáé áðü Üëëïõò ðáñÜãïíôåò, üðùò ç óýíèåóç ôùí ÷ïëéêþí
áëÜôùí, ôï pH, ç ùóìùôéêÞ ðßåóç, ç ôÜóç ôïõ ïîõãüíïõ ê.Ü., êáé êõñßùò, áðü
ðáñÜãïíôåò ðïõ ìåéþíïõí ôï öõóéïëïãéêü çëåêôñáñíçôéêü äõíáìéêü (óèÝíïò)
ôïõ îåíéóôÞ.
11

11. ÅÍÔÅÑÉÊÁ ÐÁÑÁÓÉÔÁ
Á. Êáíóïõæßäïõ-Êáíáêïýäç
Ìéêñïâéïëïãéêü ÅñãáóôÞñéï Íïóïêïìåßïõ Åéäéêþí ÐáèÞóåùí Èåóóáëïíßêçò
Ôá ðáñÜóéôá ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ðáãêüóìéá äéáóðïñÜ êáé áðïôåëïýí óç-
ìáíôéêÞ áéôßá åíôåñéêÞò ëïßìùîçò ðñïóâÜëëïíôáò üëåò ôéò çëéêßåò, êõñßùò üìùò
ôá ðáéäéÜ. ÐáñÜ ôéò óçìáíôéêÝò âåëôéþóåéò ðïõ ðáñáôçñÞèçêáí ôá ôåëåõôáßá
÷ñüíéá óôéò óõíèÞêåò äéáâßùóçò ôïõ áíèñþðïõ, óçìáíôéêÞ áýîçóç ôùí ðåñé-
ðôþóåùí åíôåñßôéäáò áðü ðáñÜóéôá ðáñáôçñåßôáé ó÷åäüí óå üëï ôïí êüóìï.
Ðñïêáëïýí óðïñáäéêÝò ðåñéðôþóåéò, áëëÜ êáé åðéäçìßåò, ôüóï óôéò áíáðôõóóü-
ìåíåò, üóï êáé óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò. Óôéò ÇÐÁ áðü ìéá ìåãÜëç åðéäçìéïëï-
ãéêÞ ìåëÝôç âñÝèçêå üôé ôá ðáñÜóéôá åíï÷ïðïéïýíôáé ãéá ôï 20% ôùí ðåñéðôþ-
óåùí äéÜññïéáò. Éäéáßôåñá óôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò êáé ãåíéêÜ óå ÷þñåò ìå
êáêÝò óõíèÞêåò äéáâßùóçò, ôá ðáñÜóéôá áðïôåëïýí óçìáíôéêÞ áéôßá íïóçñüôç-
ôáò êáé êáèõóôÝñçóçò ôçò áíÜðôõîçò ôùí ðáéäéþí. Åðßóçò áõîÞèçêå óçìáíôéêÜ
ï áñéèìüò ôùí áóèåíþí ìå íïóÞìáôá ôïõ áíïóïâéïëïãéêïý óõóôÞìáôïò, üðùò
ïé áóèåíåßò ìå AIDS, óôïõò ïðïßïõò ôá äéÜöïñá ðáñÜóéôá ðáñïõóéÜæïõí ìåãÜ-
ëç óõ÷íüôçôá åìöÜíéóçò.
Ç áíåýñåóç ôïõ ðáèïãüíïõ áéôßïõ ôçò åíôåñßôéäáò Ý÷åé ìåãÜëç óçìáóßá ãéá
ôçí Ýêâáóç ôçò íüóïõ, ãéá ôçí êáôÜëëçëç èåñáðåßá êáé ðñïöýëáîç ôùí áôüìùí
ôïõ áìÝóïõ ðåñéâÜëëïíôïò ôïõ áóèåíïýò. ÄéÜöïñïé åßíáé ïé ðáñÜãïíôåò, ïé ï-
ðïßïé üôáí õðÜñ÷ïõí èá ðñÝðåé ôá ðáñÜóéôá íá èåùñïýíôáé ðéèáíÞ áéôßá åíôåñé-
êÞò ëïßìùîç:
• ¼ôáí ç äéÜññïéá åßíáé ïîåßá ìç öëåãìïíþäçò Þ ðáñáôåßíåôáé ãéá ðåñéóóüôå-
ñï áðü 10 çìÝñåò. Ç åíôåñéêÞ ëïßìùîç áðü ðáñÜóéôá êáôÜ êáíüíá äåí óõíï-
äåýåôáé áðü ðõïóöáßñéá óôá êüðñáíá.
• ¼ôáí ôá óõìðôþìáôá ôçò íüóïõ åßíáé Þðéá ìå êõñßáñ÷ï óýìðôùìá ôç äéÜñ-
ñïéá, ÷ùñßò ðõñåôü êáé åìÝôïõò êáé Ý÷ïõí äéáëåßðïíôá ÷áñáêôÞñá Þ üôáí õ-
ðÜñ÷åé åîÜíèçìá ìå êíçóìü êáé áýîçóç ôùí çùóéíïößëùí ëåõêïêõôôÜñùí.
• Óå ðåñßðôùóç õäáôïãåíïýò åðéäçìßáò ãáóôñåíôåñßôéäáò.
• Óå ðåñßðôùóç åìöÜíéóçò ôçò äéÜññïéáò ìåôÜ áðü ðñüóöáôï ôáîßäé óå ôñïðé-
êÝò ÷þñåò ìå êáêÞ õãéåéíÞ êáé ìå ìç áóöáëÞ ðáñï÷Þ ðüóéìïõ íåñïý.
Óôçí ðáñïýóá ìåëÝôç èá áíáðôõ÷èïýí ðáñÜóéôá, üðùò ôï êñõðôïóðïñßäéï,
12

12. ç ëÜìâëéá êáé ïé ïîýïõñïé, ôá ïðïßá áðïôåëïýí óõ÷íü åýñçìá óå ðáéäéÜ ìå å-
íôåñéêÞ ëïßìùîç óôçí ÅëëÜäá, áëëÜ êáé ðáñÜóéôá, üðùò ôï êõêëüóðïñá, ôï ï-
ðïßï äåí áíåõñßóêåôáé óôçí ÅëëÜäá, áíáêáëýöèçêå üìùò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá.
Giardia lamblia
Ç ëáìâëßáóç åßíáé ìéá áðü ôéò ðéï óõíçèéóìÝíåò ðáñáóéôþóåéò ôïõ åíôÝñïõ
êáé ïöåßëåôáé óôï ðñùôüæùï Giardia lamblia. Õðïëïãßæåôáé üôé ðåñßðïõ 200 å-
êáôïìýñéá Üôïìá ðñïóâÜëëïíôáé áðü ëÜìâëéá êÜèå ÷ñüíï óå üëï ôïí êüóìï. Ç
ëÜìâëéá áíáêáëýöèçêå ôï 1681 áðü ôïí Van Leenwenhoek, ï ïðïßïò âñÞêå ôï
ðáñÜóéôï åîåôÜæïíôáò ôá êüðñáíÜ ôïõ, áíáãíùñßóôçêå üìùò ùò ðñáãìáôéêü
ðáèïãüíï ôïõ åíôÝñïõ ìüíï ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò.
Åðéäçìéïëïãßá
Ôï ðáñÜóéôï Ý÷åé ðáãêüóìéá ãåùãñáöéêÞ äéáóðïñÜ êáé ðñïóâÜëëåé êõñßùò
ôá ðáéäéÜ. Ç ðñáãìáôéêÞ åðßðôùóç ôçò íüóïõ ãåíéêÜ óå üëåò ôéò ÷þñåò ôïõ êü-
óìïõ åßíáé Üãíùóôç, ëüãù ìç êáëÞò êáôáãñáöÞò êáé åðéäçìéïëïãéêÞò ðáñáêï-
ëïýèçóçò. Óå ðïëëÝò ÷þñåò áðïôåëåß ôï ðéï óõ÷íü åíôåñéêü ðáñÜóéôï. Óôéò áíá-
ðôõóóüìåíåò ÷þñåò óçìáíôéêüò åßíáé ï ñüëïò ôïõ ðáñáóßôïõ óôçí áéôéïëïãßá
ôçò åíôåñéêÞò ëïßìùîçò óôá ðáéäéÜ, óôá ïðïßá áðïôåëåß óçìáíôéêÞ áéôßá êáêÞò
áíÜðôõîçò. Ðáñáôçñïýíôáé ôüóï óðïñáäéêÝò ðåñéðôþóåéò íüóïõ üóï êáé åðéäç-
ìßåò êõñßùò ôïõò èåñìïýò ìÞíåò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá åðéäçìéþí ç áíáëïãßá ðñï-
óâïëÞò áðü ôï ðáñÜóéôï êõìáßíåôáé áðü 17-90%.
Óôçí ÁìåñéêÞ ç ëÜìâëéá áðïôåëåß ôç óõ÷íüôåñç áéôßá õäáôïãåíþí åðéäç-
ìéþí ðïõ ïöåßëïíôáé ôüóï óå ìüëõíóç ôïõ ðüóéìïõ íåñïý, üóï êáé óå ìåôÜäïóç
ôïõ ðáñáóßôïõ ìå íåñÜ áíáøõ÷Þò (êïëýìâçóç óå ëßìíåò êáé ðïôÜìéá). Åðßóçò õ-
äáôïãåíåßò åðéäçìßåò áðü ëÜìâëéá Ý÷ïõí ðåñéãñáöåß êáé óôçí Áããëßá, üðïõ ôá
ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ðáñáôçñåßôáé áýîçóç ôçò áíåýñåóçò ôïõ ðáñáóßôïõ óå áóèå-
íåßò ìå åíôåñéêÞ ëïßìùîç.
¸÷ïõí ðåñéãñáöåß êáé ôñïöïãåíåßò åðéäçìßåò, ïé ïðïßåò üìùò äåí åßíáé óõ-
÷íÝò, åíþ ðéï óõ÷íÝò åßíáé ïé åðéäçìßåò ìå ìåôÜäïóç ôïõ ðáñáóßôïõ áðü Üôïìï
óå Üôïìï, êõñßùò óå ðáéäéêïýò óôáèìïýò êáé êÝíôñá öýëáîçò ðáéäéþí. Óôéò ðå-
ñéðôþóåéò áõôÝò ç ìåôÜäïóç ôïõ ðáñáóßôïõ åõíïåßôáé áðü ôç óôåíÞ åðáöÞ ôùí
ðáéäéþí, áðü ôçí åëëéðÞ ðñïóùðéêÞ õãéåéíÞ êáé áðü ôç óõíÞèåéá ôùí ðáéäéþí íá
âÜæïõí ôá ÷Ýñéá óôï óôüìá. Ïé åðéäçìßåò áõôÝò ðáßæïõí óçìáíôéêü ñüëï óôç
äéáóðïñÜ ôçò ëïßìùîçò óôçí êïéíüôçôá, ãéáôß ôï ðáñÜóéôï ìåôáöÝñåôáé áðü ôá
ðáéäéÜ óôéò ïéêïãÝíåéÝò ôïõò.
13

13. Ç áíáëïãßá áíåýñåóçò ôïõ ðáñáóßôïõ óå ðåñéðôþóåéò åíôåñéêÞò ëïßìùîçò
óå ÷þñåò ôçò Åõñþðçò êáôÜ ìÝóï üñï åßíáé 1,5%, åíþ óôéò ÇÐÁ åßíáé 6%. Åðß-
óçò óôçí ÁìåñéêÞ õðïëïãßæåôáé üôé ïé õãéåßò öïñåßò áíÝñ÷ïíôáé óå áíáëïãßá ðå-
ñßðïõ 7%. Óôçí Áããëßá ç åðßðôùóç ôçò íüóïõ åßíáé 6-9 ðåñéðôþóåéò áíÜ
100.000 êáôïßêïõò, åíþ óå ó÷Ýóç ìå ôçí çëéêßá ç áíáëïãßá åìöÜíéóçò ôçò íü-
óïõ ðáñïõóéÜæåé äýï êïñõöÝò, óôçí çëéêßá 1-4 åôþí êáé 20-30 åôþí. Óôçí çëé-
êßá 20-30 åôþí Ýíá óçìáíôéêü ìÝñïò ôçò íüóïõ ó÷åôßæåôáé ìå ôáîßäéá.
Óôçí ÅëëÜäá ôá åðéäçìéïëïãéêÜ óôïé÷åßá ãéá ôç óõ÷íüôçôá ôçò íüóïõ åßíáé
åëëéðÞ êáé áõôÜ ðïõ õðÜñ÷ïõí ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ìéêñü áñéèìü ìåëåôþí. Óôéò ìå-
ëÝôåò áõôÝò ç ëÜìâëéá áðïôåëåß ôï äåýôåñï óå óõ÷íüôçôá ðáñÜóéôï ðïõ áíåõñß-
óêåôáé óôá ðáéäéÜ, óå áíáëïãßá 0,2%. Ìåãáëýôåñç óõ÷íüôçôá ðáñáôçñÞèçêå
óôéò çëéêßåò 4-5 åôþí êáé 7-9 åôþí êáé áõôü öáßíåôáé íá Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôçí åßóï-
äï ôùí ðáéäéþí óå ðáéäéêïýò óôáèìïýò, íçðéáãùãåßá êáé äçìïôéêÜ ó÷ïëåßá óôéò
çëéêßåò áõôÝò áíôßóôïé÷á. Óå ðáëéüôåñåò ìåëÝôåò üìùò ç áíåýñåóç ôïõ ðáñáóß-
ôïõ áíáöÝñåôáé óå ìåãáëýôåñç áíáëïãßá 2,4%. Åðßóçò ôï 1997 åêäçëþèçêå å-
ðéäçìßá ëáìâëßáóçò óå ôïõñßóôåò ðïõ äéÝìåíáí óå îåíïäï÷åßï ôçò ÅëëÜäáò êáé
ç ìåôÜäïóç ôïõ ðáñáóßôïõ áðïäüèçêå óôï íåñü.
Ôï ðáñÜóéôï ðñïóâÜëëåé êáé ôïõò áóèåíåßò ìå AIDS, óôïõò ïðïßïõò ðñïêá-
ëåß äéÜññïéá óå áíáëïãßá 2-15%, áëëÜ áíåõñßóêåôáé êáé óå áóèåíåßò ìå AIDS
êáé ÷ùñßò äéÜññïéá óå áíáëïãßá 5%.
Êýêëïò æùÞò
Ôï ðáñÜóéôï ÷áñáêôçñßæåôáé áðü äýï ìïñöÝò, ôçí êõóôéêÞ ìïñöÞ êáé ôïí
ôñïöïæùÀôç. Ïé êýóôåéò ôïõ ðáñáóßôïõ åðéâéþíïõí åêôüò ôïõ óþìáôïò ãéá ìåãÜ-
ëåò ÷ñïíéêÝò ðåñéüäïõò êáé áðïôåëïýí ôç ëïéìïãüíï ìïñöÞ ôïõ, åíþ áíôßèåôá ïé
ôñïöïæùÀôåò äåí Ý÷ïõí ëïéìïãüíï éêáíüôçôá, ãéáôß äåí åðéâéþíïõí åêôüò ôïõ
óþìáôïò êáé åßíáé åõáßóèçôïé óôï ãáóôñéêü õãñü. Ïé éäáíéêÝò óõíèÞêåò óôéò ï-
ðïßåò åðéâéþíïõí ãéá ìÞíåò ïé êýóôåéò ôïõ ðáñáóßôïõ åßíáé õãñü êáé êñýï ðåñé-
âÜëëïí (íåñü óå èåñìïêñáóßá 4-10ï
C), êáôáóôñÝöïíôáé üìùò ìå ôï âñÜóéìï,
ôçí îçñáóßá êáé ôçí ðáóôåñßùóç. Óôï ðüóéìï íåñü ïé êýóôåéò äåí êáôáóôñÝöï-
íôáé ìå ôç ÷ëùñßùóç, áëëÜ áðïìáêñýíïíôáé ìå ôá ößëôñá Üììïõ áðü ôá ïðïßá
äéÝñ÷åôáé ôï íåñü êáôÜ ôïí êáèáñéóìü ôïõ. ÐçãÞ ôïõ ðáñáóßôïõ åßíáé ï Üíèñù-
ðïò áðü ôïí ïðïßï ìïëýíåôáé ôï ðåñéâÜëëïí, áíåõñßóêåôáé üìùò êáé óôïí åíôå-
ñéêü óùëÞíá äéáöüñùí æþùí.
Ï Üíèñùðïò ìïëýíåôáé ìå ôç ëÞøç áðü ôïõ óôüìáôïò ôùí ëïéìïãüíùí êý-
óôåùí ôïõ ðáñáóßôïõ, ïé ïðïßåò åßíáé áíèåêôéêÝò óôï ãáóôñéêü õãñü. Ç ìïëõ-
óìáôéêÞ äüóç åßíáé ìéêñÞ, 10-100 êýóôåéò. Ï êýêëïò æùÞò ôïõ ðáñáóßôïõ áñ÷ß-
æåé ìå ôçí êáôÜðïóç ôùí êýóôåùí, ôï êõôôáñüðëáóìá ôùí ïðïßùí ìÝóá óôï ëå-
ðôü Ýíôåñï äéáöïñïðïéåßôáé óå äýï ôñïöïæùÀôåò, ïé ïðïßïé âãáßíïõí áðü ôçí êý-
14

14. óôç êáé ðñïóêïëëþíôáé óôï ôïß÷ùìá ôùí êõôôÜñùí ôïõ ëåðôïý åíôÝñïõ êáé
ðïëëáðëáóéÜæïíôáé. Óôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ åíôÝñïõ ïé ôñïöïæùÀôåò ó÷çìáôßæïõí
êýóôåéò, ïé ïðïßåò áðïâÜëëïíôáé ìå ôá êüðñáíá. Óôá êüðñáíá áíåõñßóêïíôáé
óõíÞèùò ïé êýóôåéò ôïõ ðáñáóßôïõ ìå êõìáéíüìåíï áñéèìü áíÜ çìÝñá êáé ü÷é ïé
ôñïöïæùÀôåò, ïé ïðïßïé áðïâÜëëïíôáé ðïëý óðÜíéá êáé ìüíï üôáí ç íüóïò åßíáé
ïîåßá. Åðßóçò ç áðïâïëÞ ôùí êýóôåùí ìðïñåß íá åßíáé äéáëåßðïõóá ìå ìåóïäéá-
óôÞìáôá ìåôáîý ôùí èåôéêþí äåéãìÜôùí ôùí êïðñÜíùí Ýùò êáé 20 çìÝñåò.
ÌåôÜäïóç
Ôï íåñü ðáñáìÝíåé ï êõñéüôåñïò ôñüðïò ìåôÜäïóçò ôïõ ðáñáóßôïõ óôïí Üí-
èñùðï, áëëÜ Ý÷ïõí ðåñéãñáöåß êáé ðåñéðôþóåéò ìåôÜäïóçò áðü Üôïìï óå Üôïìï,
êõñßùò óå ðáéäéêïýò óôáèìïýò êáé ìÝóá óôçí ïéêïãÝíåéá. Áêüìç ôï ðáñÜóéôï
ìðïñåß íá ìåôáäïèåß óôïí Üíèñùðï êáé ìå ôéò ôñïöÝò, ðáñüëï ðïõ ïé êýóôåéò
ôïõ ðáñáóßôïõ äåí ðïëëáðëáóéÜæïíôáé óôéò ôñïöÝò, áëëÜ ìðïñåß íá äéáôçñïý-
íôáé ëïéìïãüíåò ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá.
ÊëéíéêÞ åéêüíá
Ï ÷ñüíïò åðþáóçò ôçò íüóïõ åßíáé 12-20 çìÝñåò. Ç óõìðôùìáôïëïãßá ôçò
íüóïõ ðáñïõóéÜæåé óçìáíôéêÝò äéáêõìÜíóåéò êáé ðïëëÝò öïñÝò äéáöÝñåé óçìá-
íôéêÜ áðü Üôïìï óå Üôïìï. Ç ìïñöÞ ôçò íüóïõ ìðïñåß íá êõìáßíåôáé áðü ïîåßá
äéÜññïéá ìå ìïñöÞ äõóåíôåñßáò Ýùò Þðéá ëïßìùîç. ÓõíÞèùò ôá ðáéäéÜ Ý÷ïõí ðéï
Þðéá óõìðôþìáôá áðü üôé ïé åíÞëéêïé. Ôá êýñéá óõìðôþìáôá ôçò íüóïõ åßíáé ìç
öëåãìïíþäçò äéÜññïéá óå áíáëïãßá 70-100% ôùí áóèåíþí, êïéëéáêïß ðüíïé
(êñÜìðåò) óå áíáëïãßá 60-80% ôùí áóèåíþí, êáèþò êáé áðþëåéá âÜñïõò óå á-
íáëïãßá 50-65%. ¢ëëá óõìðôþìáôá ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôç íüóï åßíáé áíïñåîßá,
ðõñåôüò, ðïíïêÝöáëïò, íáõôßá, äõóêïéëéüôçôá êáé ìåôåùñéóìüò. Åßíáé äõíáôüí
íá ðáñáôçñçèïýí êáé åîùåíôåñéêÜ óõìðôþìáôá, üðùò åîÜíèçìá, ðïëõáñèñßôé-
äá, ïõñôéêÜñéá, êëð. Ç Ýíáñîç ôùí óõìðôùìÜôùí ìðïñåß íá ðñïçãåßôáé ôçò á-
ðïâïëÞò ôùí êýóôåùí óôá êüðñáíá ãéá ðåñéóóüôåñï áðü ìéá åâäïìÜäá êáé ç
ëïßìùîç ìðïñåß íá õðï÷ùñÞóåé âáèìéáßá ìÝóá óå 6 åâäïìÜäåò Þ ðáñáôåßíåôáé
ãéá áñêåôïýò ìÞíåò. Ðéóôåýåôáé üìùò üôé ç ìåãáëýôåñç áíáëïãßá ôùí ðåñéðôþ-
óåùí åßíáé áóõìðôùìáôéêÝò êáé ðéèáíþò êÜðïéåò áðü áõôÝò íá ãßíïíôáé ÷ñüíéåò.
Ç áíáëïãßá ôùí áóõìðôùìáôéêþí öïñÝùí óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò êõìáßíåôáé
áðü 1-7%, åíþ óôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò ç áíáëïãßá áõôÞ åßíáé 5-30%.
ÐáèïãÝíåéá
Ç ðáèïãüíïò äñÜóç ôïõ ðáñáóßôïõ äåí åßíáé áðüëõôá ãíùóôÞ. ÊáôÜ êáé-
15

15. ñïýò Ý÷ïõí äéáôõðùèåß äéÜöïñåò èåùñßåò ãéá ôçí åñìçíåßá ôïõ ìç÷áíéóìïý ðñü-
êëçóçò ôçò äéÜññïéáò êáé ôïõ óõíäñüìïõ äõóáðïññüöçóçò, áëëÜ êáìéÜ äåí åß-
íáé éêáíïðïéçôéêÞ. Ðéóôåýåôáé üôé ôï ðáñÜóéôï ðáñÜãåé ôïîßíç ðáñüìïéá ìå áõ-
ôÞí ôçò ÷ïëÝñáò, åíþ áðü Üëëïõò õðïóôçñßæåôáé üôé ç äéÜññïéá åßíáé áðïôÝëå-
óìá êáôáóôñïöÞò êáé íÝêñùóçò ôùí åíôåñïêõôôÜñùí. ¼ôáí ðáñáôåßíåôáé ç
äéÜññïéá ðáñáôçñåßôáé áöõäÜôùóç êáé óýíäñïìï äõóáðïññüöçóçò. ÄéáôáñÜó-
óåôáé ç áðïññüöçóç ôùí óáê÷Üñùí, ôùí ëéðþí êáé ôùí ëéðïäéáëõôþí âéôáìé-
íþí. Ðéèáíïëïãåßôáé üôé ôï óýíäñïìï äõóáðïññüöçóçò ïöåßëåôáé óôç ìåãÜëç
áðïßêéóç ôïõ åðéèçëßïõ ôïõ åíôÝñïõ áðü ôïõò ôñïöïæùÀôåò, ðáñÜ óôçí Üìåóç
äñÜóç ôïõ ðáñáóßôïõ, áí êáé Ý÷åé ðáñáôçñçèåß óýíäñïìï äõóáðïññüöçóçò êáé
óå ìéêñÞ áðïßêéóç ôïõ åíôÝñïõ.
ÐåéñáìáôéêÝò ìåëÝôåò Ýäåéîáí üôé õðÜñ÷ïõí áíôéãüíá óôç ëÜìâëéá ôá ïðïßá
åíåñãïðïéïýí ôçí áíïóßá. Ç áíïóßá Ýíáíôé ôïõ ðáñáóßôïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü
ðáñáãùãÞ åêêñéôéêþí IgA áíôéóùìÜôùí óôï Ýíôåñï, áðü ãåíéêÞ áíôéóùìáôéêÞ
áðÜíôçóç, áëëÜ ìåãÜëç óçìáóßá öáßíåôáé íá Ý÷åé êáé ç êõôôáñéêÞ áíïóßá. Óç-
ìáíôéêü ñüëï ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôïõ áíèñþðïõ Ýíáíôé ôïõ ðáñáóßôïõ öáßíåôáé
íá ðáßæåé ç ðáñáãùãÞ IgA áíïóïóöáéñéíþí óôï Ýíôåñï. Ôá áíôéóþìáôá ðïõ ðá-
ñÜãïíôáé åßíáé IgA, IgM, êáé IgG áíïóïóöáéñßíåò. Ç áíáæÞôçóç ôùí IgM áíôé-
óùìÜôùí âïçèÜ óôç äéÜãíùóç ðñüóöáôçò ëïßìùîçò, ãéáôß åðáíÝñ÷ïíôáé óôá
öõóéïëïãéêÜ åðßðåäá 2-3 åâäïìÜäåò ìåôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò íüóïõ. Áíôßèåôá ç á-
íáæÞôçóç ôùí IgA áíôéóùìÜôùí ìðïñåß íá åßíáé ÷ñÞóéìïò äåßêôçò ãéá ôç äéáðß-
óôùóç ðáëéÜò ëïßìùîçò, ãéáôß ðáñáìÝíïõí áõîçìÝíá ãéá áñêåôÝò åâäïìÜäåò
ìåôÜ ôç ëïßìùîç. Áðü ìåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí âñÝèçêå üôé ïé IgA êáé IgG áíïóï-
óöáéñßíåò ðïõ áðïâÜëëïíôáé ìå ôï ãÜëá ðáñÝ÷ïõí óçìáíôéêÞ ðñïóôáóßá Ýíáíôé
ôçò ëïßìùîçò óôá âñÝöç ðïõ èçëÜæïõí.
Ç áíáëïßìùîç áðü ëÜìâëéá äåí åßíáé óõ÷íÞ êáé áõôü åßíáé åíäåéêôéêü üôé ç
ðñïçãïýìåíç åðáöÞ ìå ôï ðáñÜóéôï áöÞíåé êÜðïéïõ âáèìïý áíïóßá. ¸ôóé óôéò
åíäçìéêÝò ÷þñåò, ôá Üôïìá ëüãù óõ÷íÞò Ýêèåóçò óôï ðáñÜóéôï Ý÷ïõí êÜðïéïõ
âáèìïý áíïóßá êáé äåí åìöáíßæïõí óõ÷íÜ íüóï, óå áíôßèåóç ìå ôïõò ôáîéäéþôåò
óôéò ÷þñåò áõôÝò.
ÄéÜãíùóç
Ç äéÜãíùóç ôçò íüóïõ óôçñßæåôáé êõñßùò óôçí ðáñáóéôïëïãéêÞ åîÝôáóç
ôùí êïðñÜíùí, ç ïðïßá üóïí áöïñÜ ôçí áíåýñåóç ôùí êýóôåùí ÷áñáêôçñßæåôáé
áðü åõáéóèçóßá 70%, åíþ ôùí ôñïöïæùéôþí 30%. ÅîåôÜæåôáé äåßãìá êïðñÜíùí
ìå Üìåóï õãñü ðáñáóêåýáóìá Þ ìå âáììÝíï ðáñáóêåýáóìá. ÊáôÜ ôçí ðáñáóé-
ôïëïãéêÞ åîÝôáóç ôùí êïðñÜíùí õðÜñ÷ïõí äéÜöïñïé ëüãïé ðïõ ìðïñåß íá ïäç-
ãÞóïõí óå øåõäþò èåôéêÜ Þ áñíçôéêÜ áðïôåëÝóìáôá. ÔÝôïéïé ëüãïé åßíáé êõñßùò
16

16. ç áêáôáëëçëüôçôá ôïõ äåßãìáôïò ôùí êïðñÜíùí, ç äéáëåßðïõóá áðïâïëÞ ôùí
êýóôåùí, êáèþò êáé ç Ýëëåéøç ðåßñáò ôïõ åñãáóôçñéáêïý ãéáôñïý. ¢ëëá äåßã-
ìáôá ðïõ ìðïñïýí íá åîåôáóôïýí åßíáé äùäåêáäáêôõëéêü õãñü (Åntero-test
capsule technique). Ç åîÝôáóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôïõ äùäåêáäáêôýëïõ ãßíåôáé
üôáí õðÜñ÷åé ìåãÜëç õðïøßá ëáìâëßáóçò êáé ïé ðáñáóéôïëïãéêÝò åîåôÜóåéò ôùí
êïðñÜíùí åßíáé áñíçôéêÝò.
Åðßóçò ç äéÜãíùóç ôçò íüóïõ óôçñßæåôáé óôçí áíß÷íåõóç ôùí áíôéãüíùí ôïõ
ðáñáóßôïõ óôá êüðñáíá, êáèþò êáé óôçí áíáæÞôçóç ôùí åéäéêþí áíôéóùìÜôùí
óôïí ïñü. ¸÷ïõí ðåñéãñáöåß äéÜöïñåò ìÝèïäïé, üðùò ELISA êáé áíïóïöèïñé-
óìüò, ìå ôéò ïðïßåò åðéôõã÷Üíåôáé ç áíß÷íåõóç ôùí ðñùôåúíéêþí áíôéãüíùí ôïõ
ðáñáóßôïõ óôá êüðñáíá ìå êáëÞ åõáéóèçóßá êáé åéäéêüôçôá, êáé Ýôóé ç äéÜãíù-
óç ðñüóöáôçò íüóïõ. ¸÷ïõí áíáðôõ÷èåß êáé ìïñéáêÝò ôå÷íéêÝò, ïé ïðïßåò üìùò
åöáñìüæïíôáé êõñßùò óå åñåõíçôéêÜ êÝíôñá.
Ç ÷ñÞóç ôùí ïñïëïãéêþí ìåèüäùí ãéá ôç äéÜãíùóç ôçò íüóïõ åßíáé ðåñéïñé-
óìÝíç. ÊáôÜ ôçí áíß÷íåõóç ôùí áíôéóùìÜôùí (ìå ELISA Þ áíïóïöèïñéóìü)
ðáñáôçñïýíôáé äéáóôáõñïýìåíåò áíôéäñÜóåéò êáé äåí åßíáé åýêïëïò ï äéá÷ùñé-
óìüò ðáëéÜò áðü ðñüóöáôç ëïßìùîç. Åðßóçò óçìáíôéêÝò äõóêïëßåò ðáñïõóéÜæåé
ç åñìçíåßá ôùí áðïôåëåóìÜôùí, éäßùò üôáí ðñüêåéôáé ãéá Üôïìá óå åíäçìéêÝò
ðåñéï÷Ýò Þ ãéá Üôïìá ìå êáêÝò óõíèÞêåò äéáâßùóçò. ÏñéóìÝíåò öïñÝò êÜðïéïé
ôßôëïé áíôéóùìÜôùí ìðïñåß íá åßíáé åíäåéêôéêïß Ýêèåóçò ôïõ áôüìïõ óôï ðáñÜ-
óéôï êáé ü÷é ðñáãìáôéêÞò íüóïõ.
Ðñüëçøç-Èåñáðåßá
Ãéá ôçí ðñüëçøç ôçò íüóïõ áðáñáßôçôç åßíáé ç áóöáëÞò ðáñï÷Þ íåñïý êáé
ç åöáñìïãÞ ôùí êáíüíùí ðñïóùðéêÞò õãéåéíÞò. Ãéá ôç èåñáðåßá ôçò íüóïõ ôï
öÜñìáêï åêëïãÞò åßíáé ç ìåôñïíéäáæüëç. ¸÷ïõí ÷ñçóéìïðïéçèåß üìùò êáé Üëëá
öÜñìáêá ãéá ôç èåñáðåßá ôçò ëáìâëßáóçò, üðùò paromomycin, tinidazol êáé
furazolidone ìå êáëÜ áðïôåëÝóìáôá.
Cryptosporidium
Ç ðñþôç ðåñßðôùóç êñõðôïóðïñéäéáêÞò ãáóôñåíôåñßôéäáò ôïõ áíèñþðïõ
ðåñéãñÜöçêå ôï 1976. Éäéáßôåñç óçìáóßá áðÝêôçóå ôï ðáñÜóéôï áðü ôüôå ðïõ
âñÝèçêå üôé ðñïóâÜëëåé Üôïìá ìå AIDS êáé ìÜëéóôá ìå èáíáôçöüñï êáôÜëçîç.
Áñ÷éêÜ èåùñÞèçêå åõêáéñéáêÜ ðáèïãüíï ðáñÜóéôï, ãñÞãïñá, üìùò, âñÝèçêå üôé
ðñïóâÜëëåé êáé áíïóïëïãéêÜ õãéÞ Üôïìá óôá ïðïßá ðñïêáëåß ãáóôñåíôåñßôéäá.
¸÷ïõí ðåñéãñáöåß óðïñáäéêÝò ðåñéðôþóåéò áëëÜ êáé åðéäçìßåò ãéá ôéò ïðïßåò å-
17

17. íï÷ïðïéÞèçêå ôï êñõðôïóðïñßäéï ó÷åäüí óå üëåò ôéò ÷þñåò ôïõ êüóìïõ êáé Ýôóé
öáßíåôáé üôé ôï ðáñÜóéôï Ý÷åé ðáãêüóìéá ãåùãñáöéêÞ äéáóðïñÜ.
Ôï ðáñÜóéôï áíÞêåé óôï ãÝíïò Cryptosporidium, óôï ïðïßï Ý÷ïõí ðåñéãñáöåß
äéÜöïñá åßäç ðïõ ðñïóâÜëëïõí ôá æþá. Óçìáóßá ãéá ôïí Üíèñùðï öáßíåôáé íá
Ý÷åé ìüíï ôï C.parvum, ôï ïðïßï åêôüò áðü ôïí Üíèñùðï ðñïóâÜëëåé êáé ôá ìé-
êñÞò çëéêßáò âïïåéäÞ.
Åðéäçìéïëïãßá - ÌåôÜäïóç
Ç ìåôÜäïóç ôçò êñõðôïóðïñéäßáóçò óôïí Üíèñùðï ãßíåôáé áðü ôï óôüìá ìå
ôç ëÞøç ëïéìïãüíùí ùïêýóôåùí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü æþá Þ áíèñþðïõò. Ïé ù-
ïêýóôåéò ôïõ ðáñáóßôïõ åßíáé éäéáßôåñá áíèåêôéêÝò óôá ðåñéóóüôåñá áíôéóçðôé-
êÜ êáé áðïëõìáíôéêÜ êáé åðéæïýí ãéá ìÞíåò óå øõ÷ñü êáé õãñü ðåñéâÜëëïí. Åß-
íáé åõáßóèçôåò üìùò óôçí øýîç, óôç èÝñìáíóç Üíù ôùí 45ï
C ãéá 5-20 ëåðôÜ
êáé óôçí îçñáóßá. Áñ÷éêÜ ç êñõðôïóðïñéäßáóç èåùñÞèçêå æùïíüóïò êáé ôá
æþá ç êýñéá ðçãÞ ìüëõíóçò ôïõ áíèñþðïõ. Óôçí Áããëßá óõ÷íÜ ðåñéãñÜöïíôáé
åðéäçìßåò óå ðáéäéÜ ðïõ åðéóêÝðôïíôáé öÜñìåò êáé õðåýèõíç ãéá ôç ìåôÜäïóç
ôïõ ðáñáóßôïõ èåùñåßôáé ç Üìåóç åðáöÞ ìå ôá æþá. ÂñÝèçêå üìùò üôé ç ìåôÜ-
äïóç ìðïñåß íá ãßíåé êáé áðü Üôïìï óå Üôïìï. Áíáêïéíþèçêáí åðéäçìßåò óå íï-
óïêïìåßá, ðáéäéêïýò óôáèìïýò, ó÷ïëåßá, óôéò ïðïßåò èåùñÞèçêå õðåýèõíç ç Ü-
ìåóç ìåôÜäïóç áðü Üôïìï óå Üôïìï. Áêüìç õðåýèõíï ãéá ôç ìåôÜäïóç ôïõ ðá-
ñáóßôïõ èåùñÞèçêå ôï íåñü êáé ðåñéãñÜöçêáí ìåãÜëåò åðéäçìßåò ðïõ áðïäüèç-
êáí óå ìïëõóìÝíï íåñü. Óôï Milwaukee ôï 1993 åêäçëþèçêå åðéäçìßá êáôÜ ôçí
ïðïßá ðñïóâëÞèçêáí ðåñéóóüôåñá áðü 400.000 Üôïìá êáé õðåýèõíï Þôáí ôï
ìïëõóìÝíï íåñü ôïõ ðïôáìïý áðü ôï ïðïßï õäñåýåôáé ç ðüëç. Ïé ùïêýóôåéò
ðïëëÝò öïñÝò åðéæïýí óôï ÷ëùñéùìÝíï íåñü, ôï ïðïßï ðéèáíüí íá ìïëýíåôáé áðü
ëýìáôá. Áêüìç õðåýèõíá ãéá ôç ìåôÜäïóç èåùñÞèçêáí ìïëõóìÝíá ôñüöéìá.
Ôï êñõðôïóðïñßäéï ðñïóâÜëëåé óõ÷íüôåñá ôá ðáéäéÜ ðáñÜ ôïõò åíÞëéêïõò.
ÓðÜíéá ðáñáôçñåßôáé óå ðáéäéÜ çëéêßáò êÜôù ôùí 6 ìçíþí êáé áõôü áðïäßäåôáé,
åßôå óôï üôé Ý÷ïõí áíôéóþìáôá áðü ôçí ìçôÝñá, åßôå óôï üôé Ý÷ïõí ëéãüôåñåò åõ-
êáéñßåò íá áðïêôÞóïõí ôç ëïßìùîç. ÐáñïõóéÜæåé åðï÷éáêÞ êáôáíïìÞ ìå ìåãá-
ëýôåñç óõ÷íüôçôá ôïõò êáëïêáéñéíïýò êáé öèéíïðùñéíïýò ìÞíåò.
Ôï êñõðôïóðïñßäéï áíáãíùñßóôçêå ùò áßôéï äéáññïúêÞò íüóïõ óôéò ðåñéóóü-
ôåñåò ÷þñåò ôïõ êüóìïõ. Óôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò ç áíáëïãßá áíåýñåóçò ôïõ
êñõðôïóðïñéäßïõ óå áóèåíåßò ìå äéÜññïéá êõìáßíåôáé áðü 3% Ýùò 13%, åíþ ç
áíåýñåóç ôïõ óå áóõìðôùìáôéêïýò öïñåßò åßíáé ÷áìçëÞ. Óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þ-
ñåò ç áíáëïãßá áíåýñåóÞò ôïõ óå áóèåíåßò ìå äéÜññïéá åßíáé 0,6-7%, åíþ óðÜ-
íéá áíåõñßóêåôáé óå áóõìðôùìáôéêïýò öïñåßò. Óå áóèåíåßò ìå AIDS êáé äéáñ-
ñïúêü óýíäñïìï ðáñáôçñåßôáé óå áíáëïãßá Ýùò 28%. Óõ÷íü áßôéï äéáññïúêÞò
18

18. íüóïõ áðïôåëåß êáé óå ðáéäéÜ ìå êáêïÞèç íåïðëáóßá óå áíáëïãßá 17%. Óôï Åñ-
ãáóôÞñéü ìáò ôï ðáñÜóéôï áíáæçôåßôáé óôá êüðñáíá ôùí áóèåíþí ìå ãáóôñåíôå-
ñßôéäá áðü ôï 1984 (Åéê. 1).
Êýêëïò æùÞò
Ç íüóïò áñ÷ßæåé ìå ôç ëÞøç áðü ôï óôüìá ôùí ùïêýóôåùí ôïõ ðáñáóßôïõ,
óõìðëçñþíåôáé ìÝóá óôïí ßäéï îåíéóôÞ, ïëïêëçñþíåôáé óå 12-14 çìÝñåò êáé
üëá ôá óôÜäéá åîÝëéîçò âñßóêïíôáé óôá åðéèçëéáêÜ êýôôáñá ôïõ ëåðôïý êáé ôïõ
ðá÷Ýïò åíôÝñïõ. Ï êýêëïò æùÞò ôïõ ðáñáóßôïõ áðïôåëåßôáé áðü ôñßá óôÜäéá ôï
ó÷éæïãïíéêü, ôï ãáìåôïãïíéêü êáé ôï óðïñïãïíéêü. Ôåëéêü ðñïúüí åßíáé ïé ùïêý-
óôåéò, ïé ïðïßåò åßíáé ìéêñïý ìåãÝèïõò (äéáìÝôñïõ 5-6 ìm), áðïâÜëëïíôáé ìå ôá
êüðñáíá êáé áðïôåëïýí ôç ëïéìïãüíï ìïñöÞ ôïõ ðáñáóßôïõ.
ÐáèïãÝíåéá
Ï áêñéâÞò ìç÷áíéóìüò äñÜóçò ôïõ ðáñáóßôïõ äåí åßíáé ãíùóôüò. Ç äéÜñ-
ñïéá óõíÞèùò åßíáé åêêñéôéêïý ôýðïõ, ìå ìåãÜëï üãêï êïðñÜíùí, ÷ùñßò íá õ-
ðÜñ÷ïõí óôïé÷åßá öëåãìïíÞò êáé äéåßóäõóçò, üðùò ðõïóöáßñéá êáé åñõèñÜ áéìï-
óöáßñéá. Ðéèáíþò ç äéÜññïéá íá ïöåßëåôáé óå Üìåóç äñÜóç ôïõ ðáñáóßôïõ óôá
êýôôáñá ôïõ âëåííïãüíïõ ôïõ åíôÝñïõ, Þ íá ïöåßëåôáé óôçí ðáñáãùãÞ ôïîßíçò.
ÊëéíéêÞ åéêüíá
Ç óïâáñüôçôá êáé ç äéÜñêåéá ôçò êëéíéêÞò åéêüíáò ôçò íüóïõ åîáñôÜôáé áðü
ôçí çëéêßá êáé ôçí áíïóïâéïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ áóèåíïýò. Ôï ðáñÜóéôï ðñá-
19
0
5
10
15
20
25
30
1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Åéêüíá 1. Óõ÷íüôçôá Cryptosporidium spp. óå ðáéäéÜ óôï Íïóïêïìåßï Åéäéêþí
ÐáèÞóåùí Èåóóáëïíßêçò

19. óâÜëëåé ôüóï Üôïìá ìå äéáôáñá÷Ýò ôïõ áíïóïâéïëïãéêïý ìç÷áíéóìïý, üóï êáé
Üôïìá ìå öõóéïëïãéêü áíïóïâéïëïãéêü óýóôçìá.
Ï ÷ñüíïò åðþáóçò êõìáßíåôáé áðü 1-7 çìÝñåò. Ç ìïëõóìáôéêÞ äüóç ôïõ
ðáñáóßôïõ åßíáé Üãíùóôç õðÜñ÷ïõí üìùò åíäåßîåéò üôé åßíáé ðïëý ìéêñÞ. ×áñá-
êôçñéóôéêü ôçò íüóïõ åßíáé ïé Üöèïíåò õäáñåßò êåíþóåéò, ïé êïéëéáêïß ðüíïé, ïé
Ýìåôïé êáé ï ÷áìçëüò ðõñåôüò. Åðßóçò ðáñáôçñåßôáé áíïñåîßá, áäéáèåóßá êáé á-
ðþëåéá âÜñïõò. Ôá óõìðôþìáôá äéáñêïýí 1-2 åâäïìÜäåò êáé óå ïñéóìÝíåò ðåñé-
ðôþóåéò ðáñáôåßíïíôáé ãéá 1-2 ìÞíåò. ÓðÜíéá ïé áóèåíåßò ãßíïíôáé áóõìðôùìá-
ôéêïß öïñåßò.
Óôá öõóéïëïãéêÜ Üôïìá ðñïêáëåß áõôïúþìåíç äéáññïúêÞ íüóï, ç ïðïßá óôá
ðáéäéÜ åìöáíßæåôáé ìå ðéï Ýíôïíá óõìðôþìáôá, åíþ óôïõò åíÞëéêïõò åßíáé Þðéáò
ìïñöÞò. Óå áíïóïêáôáóôáëìÝíïõò áóèåíåßò êáé åéäéêÜ óå áóèåíåßò ìå AIDS ç
êëéíéêÞ åéêüíá åßíáé ðéï âáñéÜ êáé ìåãáëýôåñçò äéÜñêåéáò. Ç äéÜññïéá ãßíåôáé
÷ñüíéá, áêïëïõèåß äõóáðïññüöçóç, ìåãÜëç áðþëåéá âÜñïõò êáé ôåëéêÜ åðÝñ÷å-
ôáé ï èÜíáôïò áðü áöõäÜôùóç êáé êá÷åîßá. ÓðÜíéá, óå ìåñéêïýò áðü ôïõò áóèå-
íåßò áõôïýò õðï÷ùñåß ç êñõðôïóðïñéäéáêÞ åíôåñßôéäá ìåôÜ áðü êáëÞ åíõäÜôùóç
êáé äéáéôçôéêÞ õðïóôÞñéîç.
Áêüìç áíáöÝñïíôáé ðåñéðôþóåéò ðíåõìïíéêÞò êñõðôïóðïñéäßáóçò óå áóèå-
íåßò ìå AIDS êáé óðÜíéá óå öõóéïëïãéêÜ Üôïìá.
Áíïóßá
ÊáôÜ ôçí êñõðôïóðïñéäéáêÞ åíôåñßôéäá ðáñÜãïíôáé åéäéêÜ áíôéóþìáôá ðïõ
öèÜíïõí óå õøçëïýò ôßôëïõò êáé ðáñáìÝíïõí ôïõëÜ÷éóôïí ãéá Ýíá ÷ñüíï. Ç ëïß-
ìùîç üìùò áðü êñõðôïóðïñßäéï äåí áöÞíåé ìüíéìç áíïóßá êáé Ýôóé ôï ßäéï Üôï-
ìï ìðïñåß íá íïóÞóåé ðåñéóóüôåñåò áðü ìéá öïñÝò. Óôçí Üìõíá Ýíáíôé ôïõ ðá-
ñáóßôïõ ðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï ç êõôôáñéêÞ áíïóßá, áëëÜ êáé ç ÷õìéêÞ, ãéáôß
ðáñáôåôáìÝíç äéÜññïéá áðü êñõðôïóðïñßäéï ðáñáôçñåßôáé êáé óå ðáéäéÜ ìå Ýë-
ëåéøç áíïóïóöáéñéíþí. Ï üëïò ìç÷áíéóìüò üìùò áíÜðôõîçò áíïóßáò Ýíáíôé ôïõ
ðáñáóßôïõ äåí åßíáé áêüìç áðüëõôá ãíùóôüò.
ÄéÜãíùóç
Ç äéÜãíùóç ôçò íüóïõ áñ÷éêÜ ãéíüôáí ìå ôçí áíåýñåóç ôùí ùïêýóôåùí ôïõ
ðáñáóßôïõ óå éóôïëïãéêÜ ðáñáóêåõÜóìáôá åíôåñéêïý âëåííïãüíïõ ìå êïéíü Þ
ìå çëåêôñïíéêü ìéêñïóêüðéï.
ÓÞìåñá ãßíåôáé ìå ôçí áíåýñåóç ôùí ùïêýóôåùí óå ðáñáóêåõÜóìáôá êï-
ðñÜíùí âáììÝíá ìå ôñïðïðïéçìÝíç ïîåÜíôï÷ç ÷ñþóç Þ ìå äéÜöïñåò Üëëåò ÷ñþ-
óåéò. Ìå ôçí ïîåÜíôï÷ç ÷ñþóç ïé ùïêýóôåéò ðáßñíïõí Ýíôïíï êüêêéíï ÷ñþìá,
åíþ ôá õðüëïéðá óôïé÷åßá ôùí êïðñÜíùí âÜöïíôáé ðñÜóéíá-ìðëÝ.
20

20. Áêüìç ìðïñåß íá ãßíåé áíáæÞôçóç ôùí ùïêýóôåùí ôïõ ðáñáóßôïõ óôá êü-
ðñáíá ìå Üìåóï áíïóïöèïñéóìü êáé ìå ELISA.
Èåñáðåßá
Óôá Üôïìá ìå öõóéïëïãéêü áíïóïâéïëïãéêü ìç÷áíéóìü ç êñõðôïóðïñéäßáóç
åßíáé áõôïúþìåíï íüóçìá êáé ôá óõìðôþìáôá õðï÷ùñïýí ÷ùñßò éäéáßôåñç èåñá-
ðåßá. Óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò ìüíï áðáéôåßôáé åéóáãùãÞ óôï íïóïêïìåßï êáé
óõìðôùìáôéêÞ áíôéìåôþðéóç.
Éäéáßôåñç óçìáóßá Ý÷åé üìùò ç èåñáðåßá ôçò íüóïõ óôá Üôïìá ìå AIDS, óôá
ïðïßá ç êñõðôïóðïñéäßáóç ãßíåôáé ÷ñüíéá êáé ìðïñåß íá áðïâåß èáíáôçöüñïò. Ç
èåñáðåßá üìùò ôçò íüóïõ âñßóêåôáé óå åñåõíçôéêü óôÜäéï êáé äåí õðÜñ÷åé êá-
ôÜëëçëï öÜñìáêï. ¸÷ïõí äïêéìáóôåß äéÜöïñá öÜñìáêá ÷ùñßò üìùò êáëÜ áðï-
ôåëÝóìáôá.
Enterobius vermicularis
Ç ïîõïõñßáóç ðéóôåýåôáé üôé áðïôåëåß ôçí ðéï óõíçèéóìÝíç åíôåñéêÞ ðáñá-
óéôéêÞ ëïßìùîç ôïõ áíèñþðïõ êáé ïöåßëåôáé óôï íçìáôþäåò ðáñÜóéôï Ente-
robius vermicularis. Tï ðáñÜóéôï ðáñïõóéÜæåé ðáãêüóìéá ãåùãñáöéêÞ êáôáíï-
ìÞ êáé ðñïóâÜëëåé óõ÷íüôåñá ôá ðáéäéÜ. Åðßóçò ç ëïßìùîç åßíáé óõ÷íüôåñç óå
ðëçèõóìïýò ðïõ æïõí êÜôù áðü êáêÝò óõíèÞêåò õãéåéíÞò.
Ç åðßðôùóç ôçò íüóïõ óôéò ÅõñùðáúêÝò ÷þñåò õðïëïãßæåôáé óå áíáëïãßá ðå-
ñßðïõ 30% óôá ðáéäéÜ êáé 16% óôïõò åíÞëéêïõò. Ç ðñáãìáôéêÞ åðßðôùóç ôçò
íüóïõ äåí åßíáé ãíùóôÞ, ãéáôß ðïëëÝò öïñÝò ç íüóïò åßíáé áóõìðôùìáôéêÞ êáé
ãéáôß õðÜñ÷ïõí óçìáíôéêÝò äõóêïëßåò óôçí åñãáóôçñéáêÞ åðéâåâáßùóç ôçò. Ç
íüóïò ðáñáôçñåßôáé óõ÷íüôåñá óå ðáéäéÜ ðáéäéêþí óôáèìþí, íçðéáãùãåßùí êáé
ó÷ïëåßùí. ÐïëëÝò öïñÝò ç áíáëïãßá áíåýñåóçò ôùí ïîõïýñùí åîáñôÜôáé áðü
ôçí ôå÷íéêÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí áíåýñåóÞ ôïõò, áðü ôçí ðåñéï÷Þ ôçò
÷þñáò êáé ôéò óõíèÞêåò äéáâßùóçò ôùí áôüìùí, áëëÜ êáé áðü ôïí ðáéäéêü ðëç-
èõóìü óôïí ïðïßï áíáæçôïýíôáé.
Óôçí ÅëëÜäá ç ïîõïõñßáóç áðïôåëåß ôçí ðéï óõ÷íÞ ðáñáóßôùóç ôïõ åíôÝ-
ñïõ óôá ðáéäéÜ. Áðü ìåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí óôïí åëëáäéêü ÷þñï, ç áíáëïãßá áíåý-
ñåóçò ôùí ïîõïýñùí êõìáßíåôáé áðü 3% Ýùò 30%. Ç ìåãÜëç áõôÞ äéáöïñÜ
óôçí áíáëïãßá áíåýñåóçò ôùí ïîõïýñùí ïöåßëåôáé óôï üôé ìå ôç óõíÞèç ðáñá-
óéôïëïãéêÞ åîÝôáóç äåí äéáðéóôþíåôáé ç ïîõïõñßáóç, áëëÜ êáé áðü ôï åßäïò ôïõ
ðáéäéêïý ðëçèõóìïý óôïí ïðïßï áíáæçôïýíôáé. Áêüìç ðïëëÝò öïñÝò ïé ãïíåßò
ôùí ðáéäéþí áíåõñßóêïíôáò ôïõò óêþëçêåò óôá êüðñáíá ôùí ðáéäéþí ôïõò êá-
21

21. ôáöåýãïõí óôï öáñìáêåßï ãéá èåñáðåßá êáé Ýôóé ìåãÜëïò áñéèìüò ðåñéðôþóåùí
äåí äçëþíåôáé. ÌåãÜëç åßíáé ç áíáëïãßá áíåýñåóçò ôùí ïîõïýñùí êáé óå ðáé-
äéÜ ÷ùñßò óõðìôþìáôá êáé áðü ìåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí ðáñáôçñÞèçêå óôåíÞ ó÷Ýóç
ìå ôçí óõíÞèåéá ôùí ðáéäéþí íá âÜæïõí ôï äÜêôõëï óôï óôüìá, êáèþò êáé ìå ôç
óõíÞèåéá íá ìáóïýí ôá íý÷éá.
Óõ÷íÜ åðßóçò ïé ïîýïõñïé áíåõñßóêïíôáé óôéò óêùëçêïåéäåßò áðïöýóåéò ðïõ
áöáéñïýíôáé áðü ðáéäéÜ ìå óõìðôþìáôá óêùëçêïåéäßôéäáò.
Êýêëïò æùÞò
Ç ìüëõíóç ôïõ áíèñþðïõ ãßíåôáé ìå ôç ëÞøç áðü ôïõ óôüìáôïò ôùí åì-
âñõïöüñùí áõãþí ôïõ ïîõïýñïõ, ôá ïðïßá áðïôåëïýí ôç ìïëõóìáôéêÞ ìïñöÞ
ôïõ ðáñáóßôïõ. Ç ìåôÜäïóç ôùí áõãþí óôïí Üíèñùðï ãßíåôáé áðü Üôïìï óå Ü-
ôïìï, ìå ôá äéÜöïñá ñïý÷á, ìå ôïí áÝñá, êáèþò êáé ìå ôá äéÜöïñá áíôéêåßìåíá
ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, üðùò Ýðéðëá, ðáé÷íßäéá êëð. ÌÝóá óôï Ýíôåñï, êõñßùò óôï
ôõöëü, ôá áõãÜ åîåëßóóïíôáé óå åíÞëéêïõò áñóåíéêïýò êáé èçëõêïýò óêþëçêåò.
Ðåñßðïõ óå Ýíá ìÞíá ïé èçëõêïß óêþëçêåò áñ÷ßæïõí íá ðáñÜãïõí áõãÜ. ÌåôÜ
ôç óýæåõîç ïé áñóåíéêïß óêþëçêåò óõíÞèùò ðåèáßíïõí êáé áðïâÜëëïíôáé ìå ôá
êüðñáíá. Ôá èçëõêÜ ðáñÜóéôá êéíïýíôáé êáôÜ ìÞêïò ôïõ åíôÝñïõ êáé åîÝñ÷ï-
íôáé óôçí ðåñéðñùêôéêÞ ÷þñá, êõñßùò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò íýêôáò, üðïõ åíá-
ðïèÝôïõí ðïëõÜñéèìá áõãÜ êáé ï êýêëïò ôïõ ðáñáóßôïõ ïëïêëçñþíåôáé. Ôá
áõãÜ áõôÜ åßíáé åìâñõïöüñá êáé êáèßóôáíôáé ìïëõóìáôéêÜ ìÝóá óå ëßãåò þñåò
(4-6 þñåò). Ôá èçëõêÜ ðáñÜóéôá ìåôÜ ôçí åíáðüèåóç ôùí áõãþí ìåñéêÝò öïñÝò
åðéóôñÝöïõí ìÝóá óôï Ýíôåñï.
ÊëéíéêÞ åéêüíá
Óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò ç íüóïò åßíáé áóõìðôùìáôéêÞ Þ ðáñïõóéÜæå-
ôáé ìå ðïëý Þðéá óõìðôþìáôá. Ôï ðéï ÷áñáêôçñéóôéêü óýìðôùìá ôçò íüóïõ, êáé
ðïëëÝò öïñÝò ßóùò ôï ìüíï, åßíáé ï Ýíôïíïò âáóáíéóôéêüò êíçóìüò ðïõ ðáñáôç-
ñåßôáé óôçí ðåñéðñùêôéêÞ ðåñéï÷Þ, éäßùò ôéò íõêôåñéíÝò þñåò. Ï êíçóìüò ïöåß-
ëåôáé óôçí êßíçóç ôùí èçëõêþí óêùëÞêùí, áëëÜ êáé óôçí êïëëçôéêÞ ïõóßá ðïõ
÷ñçóéìïðïéåß ôï ðáñÜóéôï ãéá ôçí åðéêüëëçóç ôùí áõãþí, ç ïðïßá åßíáé åñåèé-
óôéêÞ ãéá ôï äÝñìá. ÁðïôÝëåóìá ôïõ âáóáíéóôéêïý êíçóìïý ôçò ðåñéåäñéêÞò
÷þñáò åßíáé ï åñåèéóìüò ôçò ìÝ÷ñé áéìïññáãßáò êáé ç ìåôáöïñÜ ôùí áõãþí ôïõ
ðáñáóßôïõ ìå ôá ÷Ýñéá êáé ôá íý÷éá óôï óôüìá êáé Ýôóé ç áíáëïßìùîç ôïõ áôü-
ìïõ êáé ç äéáôÞñçóç ôçò íüóïõ.
Åðßóçò ìåñéêÝò öïñÝò ðáñáôçñåßôáé çùóéíïöéëßá. ¢ëëá óõìðôþìáôá ðïõ á-
ðïäßäïíôáé óôï ðáñÜóéôï, êõñßùò óôá ðáéäéÜ, åßíáé íåõñéêüôçôá, áíïñåîßá, áû-
ðíßá, íõ÷ôåñéíïß åöéÜëôåò êáé óðáóìïß.
22

22. Ôï ðáñÜóéôï ìðïñåß íá åãêáôáóôáèåß óôç óêùëçêïåéäÞ áðüöõóç êáé íá
ðñïêáëÝóåé óêùëçêïåéäßôéäá. Ïé åîùåíôåñéêÝò åíôïðßóåéò ôùí ïîõïýñùí åßíáé
óðÜíéåò, áëëÜ óôá êïñßôóéá ïé óêþëçêåò ìðïñåß íá åéóÝëèïõí óôçí ïõñÞèñá,
óôïí êüëðï êáé óôéò óÜëðéããåò üðïõ ìðïñåß íá ðñïêáëÝóïõí áðüöñáîç Þ áêüìç
êáé óôçí ðåñéôïíáúêÞ êïéëüôçôá. ÓðÜíéá ðáñáôçñåßôáé äéåßóäõóç ôùí óêùëÞêùí
ìÝóá óôïõò éóôïýò. Åðßóçò Ý÷ïõí ðåñéãñáöåß êáé Üëëåò óðÜíéåò êëéíéêÝò êáôá-
óôÜóåéò, üðùò ðåñéåäñéêü êïêêßùìá, áéìïññáãéêÞ êïëßôéäá ìå çùóéíïöéëéêÞ
öëåãìïíÞ ôïõ åíôÝñïõ, êëð.
ÄéÜãíùóç
Áí êáé ìå ôï éóôïñéêü ôïõ áóèåíïýò êáé ôï ÷áñáêôçñéóôéêü óýìðôùìá ôïõ
êíçóìïý ôßèåôáé ìå ìåãÜëç ðéèáíüôçôá ç äéÜãíùóç ôçò ïîõïõñßáóçò, ç åñãá-
óôçñéáêÞ åðéâåâáßùóç ôçò íüóïõ åßíáé äýóêïëç. Êáé áõôü, ãéáôß óõíÞèùò õðÜñ-
÷ïõí ëßãïé óêþëçêåò óôá êüðñáíá, ìå áðïôÝëåóìá ôï äåßãìá ðïõ ìåôáöÝñåôáé
óôï åñãáóôÞñéï ãéá åîÝôáóç ðïëëÝò öïñÝò íá ìçí ðåñéÝ÷åé êáíÝíá óêþëçêá.
¼ôáí üìùò õðÜñ÷ïõí óêþëçêåò äéáêñßíïíôáé ìå ãõìíü ìÜôé óôçí åðéöÜíåéá ôùí
êïðñÜíùí. Åðßóçò, ðïëý óðÜíéá áíåõñßóêïíôáé ôá áõãÜ ôùí ïîõïýñùí êáôÜ ôçí
ðáñáóéôïëïãéêÞ åîÝôáóç ôùí êïðñÜíùí, ãéáôß ç åíáðüèåóç ôùí áõãþí äåí ãßíå-
ôáé óôï Ýíôåñï. Ìå ôç óõíÞèç ðáñáóéôïëïãéêÞ åîÝôáóç ìüíï óôï 5-10% ôùí ðå-
ñéðôþóåùí åðéâåâáéþíåôáé ç íüóïò.
Ç äéÜãíùóç ôçò íüóïõ óõíÞèùò ãßíåôáé ìå ôçí áíåýñåóç ôùí ÷áñáêôçñé-
óôéêþí áõãþí ôùí ïîõïýñùí óå åðé÷ñßóìáôá áðü ôçí ðåñéðñùêôéêÞ ÷þñá ìå
ôç ìÝèïäï Scotch tape, ç ïðïßá áðïôåëåß êáé ôçí êáëýôåñç ôå÷íéêÞ ãéá ôçí åðé-
âåâáßùóç ôçò íüóïõ. Ôï åðß÷ñéóìá ëáìâÜíåôáé ìå êïëëçôéêÞ ôáéíßá áðü ôçí
ðåñéðñùêôéêÞ ÷þñá ðéÝæïíôáò ôçí ôáéíßá åðÜíù óôï äÝñìá êáé áíÜìåóá óôéò
ðôõ÷Ýò. Ôïðïèåôåßôáé åðÜíù óå áíôéêåéìåíïöüñï ðëÜêá êáé ìåôáöÝñåôáé óôï
åñãáóôÞñéï ãéá åîÝôáóç. Ôï äåßãìá ëáìâÜíåôáé ôï âñÜäõ, áöïý ôï ðáéäß Ý÷åé
ðÝóåé ãéá ýðíï Þ ðïëý íùñßò ôï ðñùß ðñéí áðü ôï ìðÜíéï. ÓõíÞèùò áðáéôåßôáé
åîÝôáóç ðïëëþí äåéãìÜôùí ìå êïëëçôéêÞ ôáéíßá óå äéáöïñåôéêÝò çìÝñåò ãéá ôç
äéÜãíùóç ôçò íüóïõ.
Åðßóçò, ìå ôïí ïðôéêü Ýëåã÷ï ôçò ðåñéðñùêôéêÞò ðåñéï÷Þò êáôÜ ôéò íõ÷ôåñé-
íÝò þñåò áíåõñßóêïíôáé ïé óêþëçêåò êáé åðéâåâáéþíåôáé Ýôóé ç äéÜãíùóç ôçò
íüóïõ.
Èåñáðåßá – Ðñüëçøç
ÈåñáðåõôéêÜ ÷ïñçãïýíôáé äéÜöïñá öÜñìáêá ìå êáëÜ áðïôåëÝóìáôá. ÌåãÜ-
ëç óçìáóßá Ý÷åé ç åðáíÜëçøç ôçò èåñáðåßáò, ãéáôß åßíáé óõ÷íÝò ïé áíáëïéìþ-
îåéò. Åðßóçò ðïëý ìåãÜëç óçìáóßá Ý÷åé ç ó÷ïëáóôéêÞ êáèáñéüôçôá óþìáôïò, ÷å-
23

23. ñéþí, åóùñïý÷ùí, êëéíïóêåðáóìÜôùí êáé ç áðïëýìáíóç ôùí áíôéêåéìÝíùí,
üðùò ð÷ ðáé÷íéäéþí.
Cyclospora
Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ýíá íÝï ðáñÜóéôï, ôï ðáñÜóéôï Cyclospora, Þñèå íá
ðñïóôåèåß óôïí Þäç ìáêñý êáôÜëïãï ôùí ðáñáóßôùí ôïõ åíôÝñïõ. Óôç âéâëéï-
ãñáößá ôçí ðñþôç áíáöïñÜ óôï ðáñÜóéôï áõôü ôç óõíáíôÜìå ôï 1979, åíþ áñ-
ãüôåñá, ôï 1986, ðåñéãñÜöïíôáé ïé ðñþôåò ðåñéðôþóåéò ãáóôñåíôåñßôéäáò áðü
Cyclospora. Áñ÷éêÜ ïé äéÜöïñïé åñåõíçôÝò ðßóôåõáí üôé ï õðåýèõíïò ïñãáíé-
óìüò áíÞêå óôéò ¢ëãåò (blue-green Algae) êáé Ýôóé äüèçêáí óôï ðáñÜóéôï äéÜ-
öïñá ïíüìáôá. Áñãüôåñá üìùò, ìåôÜ áðü ëåðôïìåñÝóôåñç ìåëÝôç ôùí ÷áñáêôç-
ñéóôéêþí ôïõ, âñÝèçêå üôé áíÞêåé óôá Êïêêßäéá, óôï ãÝíïò Cyclospora. Ôá åßäç
ôïõ ãÝíïõò Cyclospora âñÝèçêáí óå äéÜöïñá åßäç æþùí, äéáöÝñïõí üìùò óôï
ìÝãåèïò áðü ôá åßäç ðïõ áíåõñßóêïíôáé óôïõò áíèñþðïõò. ¸ôóé ôá Cyclospora
ðïõ ðñïóâÜëëïõí ôïí Üíèñùðï áðïôÝëåóáí íÝï åßäïò, ãéá ôï ïðïßï ðñïôÜèçêå
ôï üíïìá Cyclospora cayetanensis ðñïò ôéìÞ ôïõ Éíóôéôïýôïõ Universidad
Peruana Cayetano Heredia, óôç Lima ôïõ Ðåñïý, üðïõ Ýãéíå ç óçìáíôéêüôåñç Ý-
ñåõíá üóïí áöïñÜ ôçí åðéäçìéïëïãßá êáé ôáîéíüìçóç ôïõ ðáñáóßôïõ.
Åðéäçìéïëïãßá
Ôï ðáñÜóéôï áíåõñßóêåôáé óôéò ÇÐÁ, óôá íçóéÜ ôçò ÊáñáúâéêÞò, óôçí Êå-
íôñéêÞ êáé Íüôéá ÁìåñéêÞ, óôç ÍïôéïáíáôïëéêÞ Áóßá êáé óôçí ÁíáôïëéêÞ Åõ-
ñþðç. Åíäçìåß üìùò êõñßùò óôçí ÁúôÞ, óôï Ðåñïý, óôï ÍåðÜë, åíþ ôá ôåëåõ-
ôáßá ÷ñüíéá êáé ïé ÇÐÁ èåùñïýíôáé åíäçìéêÞ ÷þñá. ¸÷ïõí ðåñéãñáöåß óðïñá-
äéêÝò ðåñéðôþóåéò, áëëÜ êáé ìåãÜëåò åðéäçìßåò ëïßìùîçò áðü Cyclospora.
Ïé ðñþôåò åðéäçìßåò ðáñáôçñÞèçêáí óôï ÍåðÜë êáé óôçí ÁìåñéêÞ êáé ìÜëé-
óôá óå Üôïìá ìå öõóéïëïãéêü áíïóïâéïëïãéêü ìç÷áíéóìü. Óôï ÍåðÜë åêäçëþ-
èçêáí ôñåéò ìåãÜëåò åðéäçìßåò, ôï 1989, ôï 1990 êáé ôï 1994 êáé õðåýèõíï ãéá
ôéò åðéäçìßåò èåùñÞèçêå ôï ìïëõóìÝíï íåñü. Óôçí ÁìåñéêÞ ôï 1990 ðåñéãñÜöç-
êå åðéäçìßá ãáóôñåíôåñßôéäáò áðü Cyclospora óå íïóïêïìåßï ôïõ ÓéêÜãïõ, êáôÜ
ôçí ïðïßá ðñïóâëÞèçêå ôï ðñïóùðéêü ôïõ íïóïêïìåßïõ. Õðåýèõíï ãéá ôçí ìå-
ôÜäïóç ôïõ ðáñáóßôïõ èåùñÞèçêå ôï ìïëõóìÝíï íåñü ìéáò âñýóçò óôï áíáðáõ-
ôÞñéï ôïõ ðñïóùðéêïý. Åðßóçò ôï 1996 ðáñáôçñÞèçêå åðéäçìßá ãáóôñåíôåñßôé-
äáò áðü Cyclospora óå ðïëëÝò ÷þñåò ôçò Âïñåßïõ êáé Íïôßïõ ÁìåñéêÞò, êáôÜ
ôçí ïðïßá ùò ìÝóï ìåôÜäïóçò ôïõ ðáñáóßôïõ èåùñÞèçêáí âáôüìïõñá ðñïåñ÷ü-
ìåíá áðü ôç ÃïõáôåìÜëá.
24

24. Óå ÷þñåò ôçò Åõñþðçò, üðùò ç Áããëßá, ç Éóðáíßá êáé ç Ãåñìáíßá, Ý÷ïõí ðå-
ñéãñáöåß ðåñéðôþóåéò ëïßìùîçò áðü Cyclospora, üëåò üìùò ðáñáôçñÞèçêáí óå
Üôïìá ôá ïðïßá ðñüóöáôá åß÷áí ôáîéäÝøåé óå åíäçìéêÝò ÷þñåò. Áêüìç, óôçí É-
ôáëßá ðåñéãñÜöçêå ðåñßðôùóç áóèåíïýò ìå AIDS, ï ïðïßïò ðáñïõóßáóå ãáóôñå-
íôåñßôéäá áðü Cyclospora, áëëÜ óôï éóôïñéêü ôïõ äåí áíáöåñüôáí ôáîßäé óôï å-
îùôåñéêü.
Áí êáé ç íüóïò Ý÷åé ðåñéãñáöåß óå ðïëëÝò ÷þñåò, ç ðñáãìáôéêÞ ôçò åðßðôùóç
äåí åßíáé áêüìç ãíùóôÞ. Ôï ðáñÜóéôï áíáæçôÞèçêå óôï ÍåðÜë óå Üôïìá ìå ãá-
óôñåíôåñßôéäá êáé âñÝèçêå óå áíáëïãßá 11-20%, åíþ óå Üôïìá ÷ùñßò ãáóôñåíôå-
ñßôéäá âñÝèçêå óå áíáëïãßá 1%. Óå áíÜëïãç ìåëÝôç óôçí Áããëßá ôï ðáñÜóéôï á-
íáæçôÞèçêå óôá êüðñáíá 115 áóèåíþí ìå ãáóôñåíôåñßôéäá, áëëÜ äåí âñÝèçêå.
Óôçí ÅëëÜäá äåí Ý÷åé ðåñéãñáöåß ðåñßðôùóç ãáóôñåíôåñßôéäáò áðü Cyclo-
spora Ýùò ôþñá. Óôï ÅñãáóôÞñéü ìáò áðü ôï 1994 áíáæçôåßôáé ôï ðáñÜóéôï óôá
êüðñáíá ôùí áóèåíþí ìå ãáóôñåíôåñßôéäá, áëëÜ äåí Ý÷åé âñåèåß óå êáíÝíá á-
óèåíÞ, ðáñ’ üëï üôé Ý÷ïõí åîåôáóôåß ðåñéóóüôåñá áðü ðåñßðïõ 9.000 äåßãìáôá
êïðñÜíùí.
Ç íüóïò ðáñïõóéÜæåé åðï÷éáêÞ êáôáíïìÞ êáé óôéò ÷þñåò üðïõ åíäçìåß ðá-
ñáôçñåßôáé óõ÷íüôåñá êáôÜ ôïõò èåñìïýò êáé õãñïýò ìÞíåò, äçëáäÞ áðü ôï
ÌÜéï Ýùò ôïí Éïýëéï.
Ôï ðáñÜóéôï ðñïóâÜëëåé ó÷åäüí üëåò ôéò çëéêßåò. Ç ìïëõóìáôéêÞ äüóç ôïõ
ðáñáóßôïõ åßíáé Üãíùóôç õðÜñ÷ïõí üìùò åíäåßîåéò üôé åßíáé ðïëý ìéêñÞ. Óå ìå-
ëÝôç ðïõ Ýãéíå óôï ÍåðÜë âñÝèçêå üôé ðñïóâÜëëåé ôá ðáéäéÜ óå áíáëïãßá 12%,
áëëÜ äåí ðáñáôçñÞèçêå óå ðáéäéÜ çëéêßáò êÜôù ôùí 18 ìçíþí êáé áõôü áðïäß-
äåôáé óôï üôé ðéèáíþò Ý÷ïõí áíôéóþìáôá áðü ôç ìçôÝñá, áëëÜ êáé óôï üôé Ý÷ïõí
ëéãüôåñåò åõêáéñßåò íá áðïêôÞóïõí ôï ðáñÜóéôï.
Ç äéáóðïñÜ ôïõ ðáñáóßôïõ óôï ðåñéâÜëëïí êáé ïé áðïèÞêåò ôïõ äåí Ý÷ïõí
âñåèåß áêüìç. Åðßóçò äåí Ý÷åé âñåèåß åÜí ôï åßäïò ðïõ ðñïóâÜëëåé ôïí Üíèñùðï
ðñïóâÜëëåé êáé äéÜöïñá Üëëá æþá. ¸ãéíáí ðñïóðÜèåéåò íá åíôïðéóèåß ôï ðáñÜ-
óéôï óå äéÜöïñá åßäç æþùí, áëëÜ äåí áðÝäùóáí.
Êýêëïò æùÞò
Ï êýêëïò æùÞò ôïõ ðáñáóßôïõ êáèþò êáé ç ýðáñîç åíäéáìÝóùí îåíéóôþí
äåí åßíáé ãíùóôÜ. Ðéóôåýåôáé üôé ïé ùïêýóôåéò ðïõ áðïâÜëëïíôáé ìå ôá êüðñáíá
ôùí áóèåíþí åßíáé áäéáöïñïðïßçôåò êáé áðáéôåßôáé ðáñáìïíÞ óôï ðåñéâÜëëïí
ãéá ôçí ðëÞñç ùñßìáíóÞ ôïõò. Áõôü äéêáéïëïãåß êáé ôçí áäõíáìßá ìåôÜäïóçò
ôïõ ðáñáóßôïõ áðü Üôïìï óå Üôïìï. Áðü ìåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí óôï åñãáóôÞñéï,
âñÝèçêå üôé êÜèå ùïêýóôç ðåñéÝ÷åé äýï óðïñïêýóôåéò êáé êÜèå ìßá óðïñïêýóôç
25

25. ðåñéÝ÷åé äýï óðïñïæùÀôåò. Ç óðïñïãïíßá ãßíåôáé ìåôÜ áðü êáëëéÝñãåéá ôïõ ðá-
ñáóßôïõ óå äéÜëõìá äé÷ñùìéêïý êáëßïõ åðß 7-13 çìÝñåò.
ÌåôÜäïóç
Ï ôñüðïò ìåôÜäïóçò ôïõ ðáñáóßôïõ äåí åßíáé áðüëõôá ãíùóôüò. Õðåýèõíï
èåùñåßôáé êõñßùò ôï ìïëõóìÝíï íåñü, áêüìç êáé ôï ÷ëùñéùìÝíï íåñü, üôáí äåí
åßíáé áóöáëÝò ôï äßêôõï ýäñåõóçò. Áêüìç ðéèáíïëïãïýíôáé êáé Üëëïé ôñüðïé
ìåôÜäïóçò, üðùò ôï ãÜëá óôï ÍåðÜë, üðïõ ïé êÜôïéêïé Ý÷ïõí ôçí óõíÞèåéá íá
ôï áñáéþíïõí ìå íåñü, êáèþò êáé ôá ôñüöéìá, ôá ëá÷áíéêÜ êáé ôá öñïýôá. Äåí
õðÜñ÷ïõí åíäåßîåéò üôé ôï ðáñÜóéôï ìåôáäßäåôáé áðü Üôïìï óå Üôïìï. Åðßóçò
ðáñáôçñÞèçêå üôé ïé åðéäçìßåò óõìâáßíïõí óõ÷íüôåñá óå ðåñéï÷Ýò üðïõ ïé êÜ-
ôïéêïé Ý÷ïõí ôç óõíÞèåéá íá ìáæåýïõí ôï íåñü óå ôåðüæéôá. ¸íáò Üëëïò ôñüðïò
ìåôÜäïóçò åßíáé ìå ôçí êáôÜðïóç íåñïý êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ìðÜíéïõ.
ÐáèïãÝíåéá
Ï ðáèïãåíåôéêüò ìç÷áíéóìüò ôïõ ðáñáóßôïõ ðáñáìÝíåé Üãíùóôïò. Ðñï-
óâÜëëåé êõñßùò ôï ëåðôü Ýíôåñï, óôï ïðïßï ðñïêáëåß öëåãìïíÞ, áôñïößá ôùí
ëá÷íþí êáé õðåñðëáóßá ôùí êñõðôþí. Óôá êüðñáíá ôùí áóèåíþí äåí áíåõñß-
óêïíôáé ðõïóöáßñéá êáé åñõèñÜ áéìïóöáßñéá, êáé áõôü åßíáé Ýíäåéîç üôé ôï ðá-
ñÜóéôï äåí Ý÷åé äéåéóäõôéêÞ éêáíüôçôá. Áêüìç, åðåéäÞ ç äéÜññïéá åßíáé åêêñéôé-
êïý ôýðïõ, ðéóôåýåôáé üôé ï ìç÷áíéóìüò äñÜóçò ôïõ ðáñáóßôïõ ó÷åôßæåôáé ìå
ôçí ðáñáãùãÞ ôïîßíçò. Áðü ìåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí óå âéïøßá ôïõ åíôÝñïõ áóèåíþí
ìå ãáóôñåíôåñßôéäá áðü Cyclospora, ôá ðáñÜóéôá âñÝèçêáí óôï êõôôáñüðëáóìá
ôùí åíôåñéêþí êõôôÜñùí ìÝóá óå êýóôç ðåñéâáëëüìåíç áðü ëõóïóùìÜôéá.
ÊëéíéêÞ åéêüíá
Ôï ðáñÜóéôï ðñïóâÜëëåé Üôïìá ìå öõóéïëïãéêü áíïóïâéïëïãéêü ìç÷áíéóìü,
áëëÜ êáé Üôïìá áíïóïêáôáóôáëìÝíá. Ï ÷ñüíïò åðþáóçò ôçò íüóïõ åßíáé 1-7 ç-
ìÝñåò. Ç íüóïò áñ÷éêÜ ìïéÜæåé ìå ãñéððþäç óõíäñïìÞ, óõíïäåõüìåíç áðü áíï-
ñåîßá, êáêïõ÷ßá, íáõôßá, åìåôïýò, áðþëåéá âÜñïõò, Ýíôïíïõò êïéëéáêïýò ðüíïõò
êáé Ýíôïíç äéÜññïéá. Ï ðõñåôüò äåí óõíïäåýåé ðÜíôá ôç íüóï êáé äåí åßíáé ðïëý
õøçëüò. Ôá óõìðôþìáôá ôçò íüóïõ äéáñêïýí 1-3 åâäïìÜäåò. ÌåôÜ ôéò ðñþôåò
çìÝñåò ôçò íüóïõ áêïëïõèåß Ýíáò êýêëïò õðï÷þñçóçò êáé åðáíåìöÜíéóçò ôùí
óõìðôùìÜôùí êáé Ýôóé ç äéÜñêåéá ôçò íüóïõ ìðïñåß íá ðáñáôáèåß áðü 1 Ýùò 3
ìÞíåò. ×áñáêôçñéóôéêÜ óõìðôþìáôá ðïõ ðáñáìÝíïõí óå üëç ôç äéÜñêåéá ôçò
íüóïõ åßíáé ç áíïñåîßá, ç áäõíáìßá êáé ç áðþëåéá âÜñïõò. Áí êáé äåí Ý÷ïõí ðå-
ñéãñáöåß ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò ëïßìùîçò áðü Cyclospora óå áóèåíåßò ìå AIDS, ç
26

26. íüóïò ðáñïõóéÜæåé âáñýôåñç êëéíéêÞ åéêüíá êáé ìåãáëýôåñç äéÜñêåéá óôá Üôï-
ìá áõôÜ. Åíþ ç íüóïò óôá Üôïìá ìå öõóéïëïãéêü áíïóïâéïëïãéêü ìç÷áíéóìü åß-
íáé áõôïúþìåíç, óôá áíïóïêáôáóôáëìÝíá Üôïìá ãßíåôáé ÷ñüíéá êáé ìðïñåß íá å-
ðéöÝñåé êáé ôï èÜíáôï. Ç êëéíéêÞ åéêüíá ôçò íüóïõ ðáñïõóéÜæåé ðïëëÝò ïìïéü-
ôçôåò ìå ôçí êñõðôïóðïñéäßáóç êáé ôçí éóïóðïñéäßáóç.
ÄéÜãíùóç
Ç äéÜãíùóç ôçò íüóïõ ãßíåôáé ìå ôçí áíåýñåóç ôùí ùïêýóôåùí ôïõ ðáñáóß-
ôïõ óôá êüðñáíá ôùí áóèåíþí. Ïé ùïêýóôåéò öáßíïíôáé óôï õãñü Üìåóï ðáñá-
óêåýáóìá, êáé åßíáé óöáéñéêÝò, ìç äéáèëáóôéêÝò, ìå äéðëü ôïß÷ùìá êáé äéáìÝôñï
8-10 ìm. Ôï ìÝãåèüò ôïõò åßíáé äéðëÜóéï áðü ôï ìÝãåèïò ôùí ùïêýóôåùí ôïõ
êñõðôïóðïñéäßïõ êáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ ó÷åäüí üëåò Ý÷ïõí ôï ßäéï ìÝãåèïò. Ç Üèé-
êôç ùïêýóôç ðåñéÝ÷åé 3-9 óùìáôßäéá, äéáìÝôñïõ 3 ìm Þ ìéêñüôåñá, åíôüíùò
äéáèëáóôéêÜ êáé ìå ðñáóéíßæïõóá áðü÷ñùóç. Ôá óùìáôßäéá áõôÜ ðåñéâÜëëïíôáé
üëá ìáæß áðü ìéá ìåìâñÜíç êáé ó÷çìáôßæïõí Ýíá ìïñßäéï. Áíåõñßóêïíôáé üìùò
êáé ùïêýóôåéò Üäåéåò, óôéò ïðïßåò äéáêñßíåôáé ìüíï ôï ôïß÷ùìá êáé ïé ïðïßåò á-
íáöÝñïíôáé ùò ùïêýóôåéò “öáíôÜóìáôá”.
Ìå ôçí ôñïðïðïéçìÝíç ïîåÜíôï÷ç ÷ñþóç ïé ùïêýóôåéò åìöáíßæïíôáé ìå
÷ñþìá áðü åëáöñü ñïæ Ýùò âáèý êüêêéíï. Óå Üëëåò ùïêýóôåéò óõãêñáôïýíôáé
êïêêßäéá ÷ñùóôéêÞò, åíþ Üëëåò Ý÷ïõí öõóóáëéäþäç åìöÜíéóç. Óôéò Üèéêôåò ùï-
êýóôåéò öáßíåôáé ôï ìïñßäéï, êáé ôá óùìáôßäéá ôïõ ìïñéäßïõ âÜöïíôáé ìáýñá ìå
ðñáóéíßæïõóá áðü÷ñùóç, åíþ óôéò Üäåéåò âÜöåôáé ìüíï ôï ôïß÷ùìÜ ôïõò.
×áñáêôçñéóôéêü ôùí Üâáöùí ùïêýóôåùí åßíáé üôé óå ìéêñïóêüðéï öèïñé-
óìïý ðáñïõóéÜæïõí ìðëÝ-ðñÜóéíï áõôïöèïñéóìü. Öèïñßæåé êõñßùò ôï ôïß÷ùìÜ
ôïõò êáé öáßíïíôáé óáí öùôåéíïß êýêëïé. Ôçí éäéüôçôá áõôÞ óôåñïýíôáé ôá Üëëá
Êïêêßäéá. Áðü ìåëÝôåò ðïõ Ýãéíáí âñÝèçêå üôé ôï ðáñÜóéôï äåí áíôéäñÜ ìå ìï-
íïêëùíéêÜ áíôéóþìáôá Ýíáíôé ôïõ êñõðôïóðïñéäßïõ êáé áõôü óõìâÜëëåé óôï
äéá÷ùñéóìü ôïõ áðü ôï êñõðôïóðïñßäéï.
Óôïõò áóèåíåßò ìå ãáóôñåíôåñßôéäá áðü Cyclospora ðáñÜãïíôáé áíôéóþìáôá
Ýíáíôé ôïõ ðáñáóßôïõ ìå äåêáðëÜóéá áýîçóç ôïõ ôßôëïõ. ÂÝâáéá, äåí åßíáé ãíù-
óôü ãéá ðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðáñáìÝíïõí ôá áíôéóþìáôá êáé áí ðáñÝ÷ïõí
ðñïóôáóßá óå áêüëïõèç ìüëõíóç áðü ôï ðáñÜóéôï. Öáßíåôáé üìùò üôé ç íüóïò
äåí åãêáôáëåßðåé ìüíéìç áíïóßá, ãéáôß ôï ßäéï Üôïìï ìðïñåß íá íïóÞóåé ðåñéó-
óüôåñåò áðü ìéá öïñÝò.
Ìéá óçìáíôéêÞ ðáñáôÞñçóç ðïõ Ýãéíå óôéò åðéäçìßåò ôïõ ÍåðÜë, åßíáé üôé óå
ìåãáëýôåñç áíáëïãßá ðñïóâëÞèçêáí ïé îÝíïé êáé ïé ôáîéäéþôåò, óå ó÷Ýóç ìå ôïí
õðüëïéðï ðëçèõóìü ôçò ÷þñáò, êáé ìÜëéóôá áõôïß ðïõ åß÷áí áöé÷èåß ðñüóöáôá
27

27. óôç ÷þñá. ¼óï áõîáíüôáí ï ÷ñüíïò ðáñáìïíÞò ôïõò åëáôôùíüôáí ç áíáëïãßá ìü-
ëõíóÞò ôïõò, êáé áõôü áðïäüèçêå óôçí áíÜðôõîç êÜðïéïõ âáèìïý áíïóßáò.
Èåñáðåßá
Ç íüóïò óôá Üôïìá ìå öõóéïëïãéêü áíïóïâéïëïãéêü ìç÷áíéóìü åßíáé áõ-
ôïúþìåíç, åíþ óôïõò áíïóïêáôáóôáëìÝíïõò åìöáíßæåôáé ùò ÷ñüíéï äéáññïúêü
óýíäñïìï ìå Ýíôïíç áðþëåéá âÜñïõò, ôï ïðïßï ìðïñåß íá áðïâåß èáíáôçöüñï.
Äåí õðÜñ÷åé êáôÜëëçëç èåñáðåßá ãéá ôç íüóï. ×ñçóéìïðïéÞèçêáí äéÜöïñá
áíôéâéïôéêÜ ÷ùñßò êáëÜ áðïôåëÝóìáôá. Ðéï áðïôåëåóìáôéêÞ öáßíåôáé üôé åßíáé ç
èåñáðåßá ìå êïôñéìïîáæüëç, ç ïðïßá åëáôôþíåé ôç äéÜñêåéá ôçò íüóïõ, áí êáé
äåí áðïäßäåé óå üëåò ôéò ðåñéðôþóåéò. Áêüìç êáé óôïõò áóèåíåßò ìå AIDS êáé
ãáóôñåíôåñßôéäá áðü Cyclospora ç èåñáðåßá ìå êïôñéìïîáæüëç Ý÷åé êáëÜ áðïôå-
ëÝóìáôá. Ôï óïâáñü ðñüâëçìá óôç íüóï áðü Cyclospora êáé ôï ïðïßï áðáéôåß
áíôéìåôþðéóç, åßíáé ïé õðïôñïðÝò ðïõ ðáñáôçñïýíôáé êáé Ýôóé ç ðáñÜôáóç ôçò
íüóïõ.
ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ
1. Rennels MB. Pediatric gastrointestinal infections. Cur Opin Infect Dis 1991, 4:
63-66.
2. Uhnoo I, Wadell G, Svensson L, Olding-Stenkvist E, Ekwall E, Molly R. Aetiology
and epidemiology of acute gastro-enteritis in Swedish children. J Infect 1986,
13:73-89.
3. Kappus KD, Lundgren RG, Juranek DD, Roberts JM, Spencer HC. Intestinal para-
sitism in the United States: update on a continuing problem. Am J Trop Med Hyd
1994, 50:705-713
4. ÊïõððÜñç Ã, ÔóéñÝðá Ì, Æáöåéñïðïýëïõ Á, ÄåëçãéÜííç Â. ÅíôåñéêÝò ðáñá-
óéôþóåéò óå ðáéäéÜ Êëéíéêþí êáé Åîùôåñéêþí Éáôñåßùí Ðáéäéáôñéêïý Íïóïêïìåßïõ.
Åöáñì Êëéí Ìéêñïâ êáé Åñã Äéáãí 1994, 9:110-116.
5. Öïõóôïýêïõ Ì, ÖñÜãêïõ Á, ÊïõððÜñç à êáé óõí. ÁðïôåëÝóìáôá ðáñáóéôï-
ëïãéêþí åîåôÜóåùí óå ðáéäéêü ðëçèõóìü êáôÜ ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá 1980-1985.
Äåëô Åëëçí Ìéêñïâ Åôáéñ 1985, 30:220-226.
6. Hardie RM, Wall PG, Gott P, Bardhan M, Bartlett CLR. Infectious diarrhea in tour-
ists staying in a resort hotel. Emerg Infect Dis 1999, 5:168-171.
7. Guerrant RL, Bobak DA. Bacterial and protozoal gastroenteritis. N Engl J Med
1991, 325:327-340.
28

28. 8. Garcia LS. Parasitology: stool specimen collection and processing. Rev Med
Microbiol 1999, 10:51-63.
9. Flanagan PA. Giardia-diagnosis, clinical course and epidemiology. A review.
Epidemiol Infect 1992, 109:1-22.
10. Archer DL, Young FE. Contemporary Issues: Diseases with a food vector. Clin
Microbiol Rev 1988, 1:377-398.
11. Sehgal R, Mahajan RC. An introduction to the epidemiology and pathogenesis of
Giardia lamblia diarrhoea. Rev Med Microbiol 1991, 2:182-185.
12. Radetsky M. Laboratory evaluation of acute diarrhea. Pediatr Infect Dis J 1986,
5:230-238.
13. Hill DR. Giardiasis. Issues in diagnosis and management. Infect Dis Clin North Am
1993, 7:503-525.
14. Winiecka-Krusnell J, Linder E. Detection of Giardia lamblia cysts in stool samples
by immunofluorescence using monoclonal antibody. Eur J Clin Microbiol Infect Dis
1995, 14:218-222.
15. Current WL. The biology of Cryptosporidium. Formerly little known, this opportu-
nistic pathogen is surprisingly widespread – and seriously life threatening among
those who are immunocompromised. Amer Soc Microbiol News 1988, 54:605-611.
16. Cristino JAGM, Carvalho MIP, Salgado MJ. An outbreak of cryptosporidiosis in a
hospital day-care centre. Epidem Infect 1988, 101:355-359.
17. Gradus MS. Water quality and water-borne protozoa. Clin Microbiol Newslet 1989,
11:121-124.
18. Wolfson JS, Richter JM, Waldron MA, Weber DJ, McCarthy DM, Hopkins CC.
Cryptosporidiosis in immunocompetent patients. N Engl J Med 1985,
312:1278-1282.
19. Holley HP, Dover C. Cryptosporidium: A common cause of parasitic diarrhea in other-
wise healthy individuals. J Infect Dis 1986, 153:365-368.
20. Okhuysen PC, White AC. Parasitic infections of the intestines. Cur Opin Infect Dis
1999, 12:467-472.
21. Sayers GM, Dillon MC, Connolly E, Thortnon L, Hyland E, Loughman E, Mahony
MAO, Butler KM. Cryptosporidiosis in children who visited an open farm. Cumm
Dis Rep 1996, 6:R140-R144.
22. Steiner TS, Guerrant RL. The pathogenesis of and host response to Cryptosporidium
parvum. Cur Opin Infect Dis 1996, 9:156-160.
23. Cordell RL, Addiss DG. Cryptosporidiosis in child care settings: a review of the
literature and recommendations for prevention and control. Pediatr Infect Dis J
1994, 13:310-317.
24. Havens PL, Davis JP. Cryptosporidium and Cryptosporidiosis. Sem Pediatr Infect
Dis 1996, 7:250-257.
29

29. 25. Manabe YC, Clark DP, Moore RD, Lumadue JA, Dahlman HR, Belitsos PC,
Chaisson RE, Sears CL. Cryptosporidiosis in patients with AIDS: Correlates of dis-
ease and survival. Clin Infect Dis 1998, 27:536-542.
26. Garcia LS, Bruckner DA. Diagnostic Medical Parasitology. Third edition. Washing-
ton, D.C. ASM Press, 1997
27. Liu LX, Chi J, Upton MP, Ash LR. Eosinophilic colitis associated with larvae of the
pinworm Entrobius vermicularis. Lancet 1995, 346:410-412.
28. Kyronseppo H. The occurrence of human intestinal parasites in Finland. Scand J In-
fect Dis 1993, 25:671-673.
29. Wiebe BM. Appendicitis and Enterobius vermicularis. Scand J Gastroenterol 1991,
26:336-338.
30. Ðáðïýëéá-Óåñãïõíéþôç Å. Óõ÷íüôçôá ïîõïýñùí óôá äçìïôéêÜ ó÷ïëåßá ôçò ¢ì-
öéóóáò. Äåëô Åëëçí Ìéêñïâéïë Åô 1990, 35:575-579.
31. Kappus KK, Juranek DD, Roberts JM. Results of testing for intestinal by state diag-
nostic laboratories, United States, 1987. Mor Mortal Wkly Rep CDC Surveill Summ
1991, 40:25-45.
32. Avolio L, Avoltini V, Ceffa F, Bragheri R. Perianal granuloma caused by Enterobius
vermicularis: report a new observation and review of the literature. J Pediatr 1998,
132:1055-1056.
33. Ortega YR, Sterling CR, Gilman RH, Cama VA, Diaz F. Cyclospora species - A new
protozoan pathogen of humans. N Engl J Med 1993, 328:1308-1312.
34. Ortega YR, Sterling CR, Gilman RH, Cama VA, Diaz F. Cyclospora cayetanensis: a
new protozoan pathogen in humans. Proc Am Soc Trop Med Hyg 1992, 210 (ab-
stract).
35. Wurtz R. Cyclospora : A newly identified intestinal pathogen of humans. Clin Infect
Dis 1995, 18:620-623.
36. Ooi WW, Zimmerman SK, Needham CA. Cyclospora species as a gastrointestinal
pathogen in immunocompetent hosts. J Clin Microbiol 1995, 33:1267-1269.
37. Shlim DR, Cohen MT, Eaton M, Rajah R, Long EG, Ungar BLP. An alga-like or-
ganism associated with an outbreak of prolonged diarrhea among foreigners in Ne-
pal. Am J Trop Hyg 1991, 45:383-389.
38. Rabold JG, Hoge CW, Shlim DR, Kefford C, Rajah R, Echeverria P. Cyclospora out-
break associated with chlorinated drinking water. Lancet 1994, 344:1360-1361.
39. Huang P, Weber JT, Sosin DM, Griffin PM, Long EG, Murphy JJ, et al. The first re-
ported outbreak of diarrheal illness associated with Cyclospora in the United States.
Ann Intern Med 1995, 123:409-414.
40. Herwaldt BL, Ackers M-L, and the Cyclospora working group. An outbreak in 1996
of cyclosporiasis associated with imported raspberries. N Engl J Med 1997,
336:1548-1556.
30

30. 41. Gascon J, Corachan M, Bombi JA, Valls ME, Bordes JM. Cyclospora in patients
with traveller’s diarrhea. Scand J Infect Dis 1995, 27:511-514.
42. Petry F, Hofstatter J, Schulz BK, Deitrich G, Jung M, Schirmacher P. Cyclospora
cayetanensis: First imported infections in Germany. Infection 1997, 25:167-170.
43. Bradonisio O, Maggi P, Panaro MA, Marangi A, Marzio R, Angarano G. A
Cyanobacterium-like body found in the stools of an HIV+ patient with diarrhoea.
Eur J Epidemiol 1993, 9:453-454.
44. McIntyre M, Lyons M. Screening of patients with diarrhoea in the U.K. for
Cyanobacteria-like bodies. J Infect 1992, 26:107-108.
45. Hoge CW, Echeverria P, Rajah R, Jacobs J, Malthouse S, Chapman E, et al. Preva-
lence of Cyclospora species and other enteric pathogens among children less than 5
years of age in Nepal. J Clin Microbiol 1995, 33:3058-3060.
46. Hoge CW, Shlim DR, Ghimire M, Rabold JG, Pandey P, Walch A, et al. Pla-
cebo-controlled trial of co-trimoxazole for Cyclospora infections among travelers
and foreign residents in Nepal. Lancet 1995, 345:691-693.
31

31. ÓÕÓÔÇÌÁÔÉÊÅÓ ÐÁÑÁÓÉÔÙÓÅÉÓ
ÅËÏÍÏÓÉÁ, ÔÏÎÏÐËÁÓÌÙÓÇ,
ËÅÚÓÌÁÍÉÁÓÇ
Å. ÃáëáíÜêçò
ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Éùáííßíùí
ÐáñïõóéÜæïíôáé óõíïðôéêÜ ôñåéò óõóôçìáôéêÝò ðáñáóéôþóåéò, ìå Ýìöáóç
óôá êýñéá óçìåßá ðáéäéáôñéêïý åíäéáöÝñïíôïò êáé ìå áíáöïñÜ óôá åëëçíéêÜ äå-
äïìÝíá.
ÅËÏÍÏÓÉÁ
Ïîåßá Þ ÷ñüíéá óõóôçìáôéêÞ ðáñáóéôéêÞ íüóïò ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü 4
åßäç ðëáóìùäßùí: P. falciparum, P. vivax, P. ovale êáé P. malariae. Ôá ðëá-
óìþäéá õðÜãïíôáé óôá ðñùôüæùá. Óýìöùíá ìå ôçí ÅëëçíéêÞ Íïìïèåóßá, êÜèå
êñïýóìá ðñÝðåé íá äçëþíåôáé óôï ÔìÞìá Þ ôç Äéåýèõíóç ÕãéåéíÞò ôçò åðéôü-
ðéáò Íïìáñ÷ßáò.
Åðéäçìéïëïãßá. Ôáëáéðùñåß ôçí áíèñùðüôçôá áðü ðïëý ðáëéÜ, ìå ìáñôõñßåò óå
ÁéãõðôéáêÜ (3ç ÷éëéåôçñßäá ðñï ×ñéóôïý), êéíåæéêÜ êáé éíäïúóôéêÜ êåßìåíá. Ïé
Ýíôïíåò ðñïóðÜèåéåò êáôáðïëÝìçóçò ôçò íüóïõ äåí áðÝäùóáí óå ðáãêüóìéï å-
ðßðåäï. Ôï ðñüãñáììá øåêáóìþí (ÐÏÕ, 1955) åãêáôáëåßöèçêå ôï 1976, êáèþò
ôá êïõíïýðéá áíÝðôõîáí áíôï÷Þ óôï DDT. Ç íüóïò èåùñåßôáé ùò ï Ýâäïìïò öï-
íÝáò ôïõ áíèñþðïõ êáé õðïëïãßæïíôáé (ÄåêÝìâñéïò 1999) Üíù ôùí 500 åêáôïìõ-
ñßùí ðÜó÷ïíôåò êáé 1-2.000.000 èÜíáôïé åôçóßùò (êõñßùò ìéêñþí ðáéäéþí óôçí
ÁöñéêÞ).
Ç íüóïò åíäçìåß óôéò ðåñéóóüôåñåò ôñïðéêÝò ÷þñåò (óôá ÷áìçëÜ õøüìåôñá)
êáé óå ðïëëÝò õðïôñïðéêÝò. Ôá ðëáóìþäéá Ý÷ïõí êÜðïéá ãåùãñáöéêÞ êáôáíïìÞ:
ôï P. falciparum óõ÷íÜæåé óôçí ÁöñéêÞ êáé ôï P. vivax óôç íüôéá Áóßá êáé ôç
Ìåóüãåéï. Ïé ëïéìþîåéò áðü P. ovale êáé P. malariae åßíáé óðáíéüôåñåò. Óå äõôé-
êÝò ÷þñåò ìå ðáñÜäïóç áðïéêéþí, üðùò ôï ÇíùìÝíï Âáóßëåéï, ðáñáôçñåßôáé
ìéá ðñüóöáôç áýîçóç.
32