Op afzienbare termijn zal de EPC (EnergiePrestatieCoëfficiënt) worden vervangen door de eisen voor BENG (Bijna EnergieNeutraal Gebouw). Dat heeft consequenties voor alle nieuwe gebouwen: er komen andere berekeningen aan te pas en er moet aan heel andere criteria worden voldaan. Wat zijn de belangrijkste kansen en struikelblokken.

1. BENG
de toekomst van de energieprestatie
De nieuwe eisen voor bijna energieneutrale gebouwen
Ir. H.J.J. (Harm) Valk
Partner – Senior adviseur / Nieman Groep

2. Op weg naar energieneutraliteit
2
2015
50% EPC
aanscherping
2018
Overheids-
gebouwen
(EPC ≈ 0)
2020
Nieuwbouw
bijna energieneutraal
(EPC ≈ 0)
tussenperiode
Energienul gebouwen
(niet gedefinieerd)
2050
Energieneutrale
gebouwde omgeving

3. BENG: op weg naar energieneutraliteit
3
• BENG => Bijna Energie-Neutrale Gebouwen
=
• nZEB => nearly Zero Energy Buildings
• (Inter)nationale standaard vanaf 2020
• Gebouwgebonden energie = 0 op jaarbasis
• Alle nieuwe gebouwen

4. Energieneutraliteit: jaarbalans
4

5. Routekaart
28-11-2016 5
BENG

6. Dit is wat er moet
• BENG Bijna EnergieNeutrale Gebouwen
de nieuwe Nederlandse wettelijke eis
vanaf (eind) 2020
in plaats van de EPC
• nZEB nearly Zero Energy Buildings
de nieuwe Europese standaard (EPBD)
België BEN
Duitsland EnEV
Nederland BENG
• Gebouwgebonden energiestroom
6

7. Dit is wat er kan
• NOM Nul-op-de-meter
Alle energie (gebouw en gebruik)
per (gemiddeld) jaar per saldo 0
Gegarandeerd
• EPV EnergiePrestatieVergoeding
Extra huurcomponent voor (bijna) NOM-woningen
• ZEN Zeer Energiezuinige Nieuwbouw (BENG en beter)
met comfort en gemak voor bewoners
7

8. • EPC als indicator  3 indicatoren
• Voorlopige eisen  in 2018 toets kostenoptimaliteit
• Bepalingsmethode  wordt anders, maar hoe?
• Gaan gebouwen en installatie veranderen?
BENG – wat gaat er veranderen

9. Drie BENG-indicatoren
9
1. Energiebehoefte in kWh/m2
2. Primair fossiel energiegebruik
in kWh/m2
3. Hernieuwbare energie in %
Warmte en
koudevraag
Lijkt op de EPC
Wordt dus
verplicht

10. Drie BENG-indicatoren
10
1. Energiebehoefte in kWh/m2
2. Primair fossiel energiegebruik
in kWh/m2
3. Hernieuwbare energie in %
Goed
geïsoleerde
gebouwschil
Zuinige
installaties
Duurzame
opwek van
energie
Inclusief
omgevingsenergie

11. Voorlopige BENG-eisen
11
1.
Energiebehoefte
kWh / m2
2.
Primair fossiel
energiegebruik
kWh / m2
3.
Aandeel
hernieuwbare
energie
%
Woningen en woongebouwen 25 25 50
Utiliteitsgebouwen 50 25 50
Onderwijsgebouwen 50 60 50
Gezondheidszorggebouwen 65 120 50
Bron: RVO.nl

12. De bepalingsmethode verandert
• Modernisering energieprestatiemethodiek
– traject loopt
• Bepaling BENG
– tijdelijk: uit EPC berekening
– Tussenresultaten volgens NEN7120
• Zie excel-rekenblad RvO
• Als extra output bij EPC
(E-norm, Uniec)

13. Van één eis naar drie
• Niet zo …..
28-11-2016 13

14. Van één eis naar drie
• Maar zo …..
28-11-2016 14

15. Concrete gevolgen BENG-eisen
• Belang samenhang installatie / gebouwschil
– ‘Eis‘ een goede bouwkwaliteit
– Koudebehoefte voor woningen relevant
(ook zonder koelinstallatie)
• Duurzame opwekking wordt standaard
– PV en zonthermie
– Omgevingsenergie (warmtepompen)
– Biomassa
• Garantie op prestatie
15

16. Energieleverend
16
© Luuk Poorthuis

17. Gebouwen altijd all-electric??
17
• All-electric is nu financieel aantrekkelijk
– Saldering
– Inzet energierekening als financieringsbron
– Let op: geen ‘weerstandsverwarming’, maar warmtepomp
• Op landelijke schaal
– Mix van energiedragers
• Projectniveau
– Afhankelijk van energie-infrastructuur en locatie
• NOM altijd all-electric
• EPV all-electric of warmtenet (of gas??)

18. Energiedragers gebouwde omgeving
28-11-2016 18
• All-electric
– Met warmtepomp basis voor NOM
– Elektrisch verwarmd alternatief of rekentruc?
• Gas
– Toekomst?
– Bio- en groen gas: transport en industrie
– Opslag van energie uit wind en zon
• Biomassa
– Korte CO2-kringloop
• Warmtenet
– Restwarmte of collectieve opwekking?

19. Opslag en verdeling
• Lokaal
– Elektriciteit = accu’s dag/nacht-cyclus
piekvraag
• Gebiedsniveau / regionaal / landelijk
– Elektriciteit geen optie
– Omzetten ‘P2G’ power to gas
– Duurzame warmte netwerk kostbaar
• Vraag / aanbod afstemmen
– Smart grids
19

20. 20
BENG-resultaten
praktijkprojecten

21. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 A B C D E
BENG 1
energie-
behoefte
(kWh/m2.j)
51,7
27,3
7,1
58,5
47,0
25,3
55,1
63,2
60,7
47,8
29,7
52,2
46,8
16,7
47,0
9,0
62,0
55,7
53,9
23,5
17,8
55,0
20,8
40,0
118,0
50,7
30,2
50,6
34,6
34,1
37,9
64,0
40,2
57,8
BENG 2
primair fossiel
energiegebruik
(kWh/m2.j)
-4,8
2,6
4,4
20,6
-19,1
8,8
-7,8
-1,6
-0,3
-12,8
-12,8
48,8
31,1
-1,6
55,3
77,8
19,4
-0,8
29,7
-5,3
33,9
58,4
15,4
17,5
60,3
-8,3
-14,0
46,7
36,4
22,7
21,4
49,4
19,4
62,1
BENG 3
percentage
hernieuwbare
energie
106%
96%
86%
74%
146%
78%
110%
102%
100%
117%
123%
50%
68%
104%
40%
12%
78%
101%
66%
113%
18%
36%
66%
67%
53%
111%
139%
34%
37%
63%
74%
48%
67%
42%
EPC 0,01 0,09 0,01 0,21 -0,22 0,16 -0,04 0,06 0,08 -0,09 -0,11 0,40 0,35 0,06 0,38 0,56 0,19 0,07 0,27 0,00 0,29 0,36 0,10 0,07 0,43 -0,10 -0,27 0,32 0,25 0,18 0,0 0,4 0,13 0,38
Worden gebouwen anders?
Huidige kwaliteit woningbouw
Projecten onder regime EPC < 0,6 – 0,4
Bron: RVO / Nieman
Grondgebonden woningen App.

22. Huidige kwaliteit scholen
22
Bron: RVO 2015 / Top15 scholen

23. W-bouw analyse 12 projecten
28-11-2016 23

24. Fitten naar BENG
28-11-2016 24

25. Koudebehoefte in woningbouw
• Vanzelfsprekend bij gebouwgebonden koelinstallatie
– HT-koeling bij wp op bodemlus
– Incidenteel split-units
• Toeslag ‘zomercomfort’
– Alle overige woningen
– Gebaseerd op c.o.p. mobiele airco
• Oververhitting is knelpunt in de praktijk
• Ontwerpmaatregelen
– Orientatie
– Zonwering
– % glas
• Bewonersinstructie: ‘Mediterraan wonen’
28-11-2016 25

26. Warmtepompen en BENG
• BENG 1 Energiebehoefte
– Goede gebouwschil is (nu ook al) belangrijke randvoorwaarde
– BENG-eis en ‘as built’ beoordelen zorgen voor meer zekerheid
– NB Warmte en koelvraag
• BENG 2 Primair fossiel energiegebruik
– Rechtstreekse (forse) invloed van COP / SPF
– Toename all-electric concepten
• BENG 3 % hernieuwbare energie
– Bijdrage omgevingsenergie
– Oplossingen zonder PV mogelijk (i.c.m. zonthermie)
28-11-2016 26

27. Analyse
• BENG 1
• Energiebehoefte vormt uitdaging
• BENG 2
• Uitkomst primaire fossiele energie afhankelijk van EPC ambitie
– Grofweg EPC < 0,20: voldoet aan 25 kWh/m2
– Warmtepompen grote invloed
• BENG 3
• Hernieuwbare energie sterk afhankelijk van opwekker en PV
• Warmtepompen tellen mee
27

28. BENG waar staan we?
• Alle vrijheid? Dan is BENG-eis eenvoudig haalbaar
• Knelpunten:
– Energiebehoefte in EPC-berekening geringe impact
– Ontwerpers en adviseurs: belang van ontwerp neemt toe
– Duurzame opwekking gestapelde bouw
WKO, warmtepompen, biomassa (en warmtenetten)
vormen alternatieven voor PV
• BENG2 (primaire fossiele energie) lijkt meest op de EPC
28-11-2016 28

29. Randvoorwaarden
• Gezondheid
• Comfort
• Bruikbaarheid
• Regelbaarheid
• Esthetica
• Materiaalkeuze
• Onderhoud(baarheid)
29

30. Tijdlijn tot 2020 (inschatting)
28-11-2016 30
2016 2017 2018 2019 2020 2021
BENG
Overheidsgebouwen XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Alle nieuwbouw XXXXXXXX
Vaststellen hoogte eis
Kosteneffectiviteitstoets XXXXXXXXXXXXX
Definitieve eis XXX
Bepalingsmethode
Principe / kader XXX
CEN-EPBD-normen XXXXXXXXXX
Uitwerking methode(n) XXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXX
NEN7120 / NEN8088 XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Herziening bouwregelgeving
Verbeterde kwaliteitsborging
Omgevingswet / BBL
XXXXXXXX (nagenoeg ) zeker inschatting
voorbereiding / informatie wettelijk van kracht

31. Energieprestatie-eisen BENG
• Geen verplichte keuze energiedrager
• Grotere invloed ontwerp
– Stimulans voor vraagbeperking
– Koudebehoefte voor elk gebouwtype relevant
– Stimulans voor warmtepompen
• Oefenen met BENG vergroot inzicht
31

32. BENG
de toekomst van de energieprestatie
Dank voor uw aandacht!
info@nieman.nl
linkedin.com/in/harmvalk
@HarmVtweet