Ligjërata e Fundit e Akademik.Esat Stavilecit. Kushtuar të gjithë të rinjëve. Ja vlen të lexohet !

1. “Testamenti”LigjërataeFundit eAkademik EsatStavilecit
PËRPUNOI:REFIKMUSTAFA

2. MCMXLII-MMXV
InmemoriamofEsat Stavileci

3. AkademikEsatStavilecitashmëindjerë,nëligjeratën
përshëndetësemestudentëteUniversitetittëPrishtinës,tëdhënë
parapensionimittëtij,edhepsevitemëparë,tashmëkjoligjeratë
mjaftprekëseporedhemotivuespërtëgjithëne,pokonsiderohetsi
njënga”testamentet”mëtëmiralënëpërgjeneratatereja.
AkademikStavilecikalënënjëthesarpërplotë”testamente”të
shkencëseurtësisë,icilinukrreshtisëpunuaripërdijeasnjëherë

4. ”Nukmëmbantëmërzitursotvetëmmallipërmotrën,
tashmëtëndjerëprejnjëjave,
poredhemomentiindarjesnganjëmjedisnëtëcilin
kamkaluargatinjëgjysëmshekullitëjetëssime.
Prandaj,nukmundtëndahemprejjush,paiulënëdisa
“porositëjetësdhetëkohës”.

5. Për45vjetnëFakultetinJuridiktëUniversitetittëPrishtinës(1
tetor1965–1tetor2010)dhenëjetëntime,kammbajtur
parasyshkëshillën:nëjetëbënvetëmatëqëduhettëbësh,
mosbënatëqës’duhettëbësh!Epranojsekamlindurme
fat.Fatimëimadhinjeriutështëtëlindëshmefat!Mefat
ështëtameritoshlindjen!Kushemeritonlindjen,ekatëlehtë
vdekjen!
Herëtkammësuarsekushjamdhekushmundtëbëhem.
Nësenukdisekushje,nukdotëdishaskushdotëjesh!

6. Njeriidealështëaiqëdisenukkanjeriideal!
Sot“podalnganjëderë”nëtëcilënkamhyrëpara45vjetësh.
Eshtëfatimadhtëpresështëdalëshngaderanëtëcilënke
hyrë!Ngatëgjithadyertmëtëmiratjanëdyertehapura;ngatë
gjithëçelësatjanëataqëhapintëgjithadyert!Nëjetënukkam
ndeshurnëdyertëmbyllura.Kampërdorçelësatqëm’ikanë
hapurtëgjithadyertdhepërkëtëndihemkrenar!

7. Psepolargohem?Përherëkamkonsideruarsemëmirëështë
tëlargoheshsetëtëlargojnë!Eshtëpëlqyernjëaforizëmiimi:
neshqiptarëtsikurnukdimësekurështëmjaft!Kamdashur
qëmeshembullintimtëdëshmojtëkundërtën!Eshtëmjaft
nëse“lepasvetes”ataqëmundtëtrashëgojnë:dyasistentë
doktorëshkencashnëkëtëfakultetdhedyasistentëdoktorë
shkencashnëUniversitetineEuropësJuglindorenëTetovë.

8. Kamecurnëpërnjërrugëtëmesme,sepseshumëherëtmëkishin
mësuarsemesiështëiartë.
Sotpopërshendetëmmejudhemeinstitucioninnëtëcilinkampunuar45
vjet.Pombajnjëfjalëqëmundtëkualifikohetnënjëligjeratëlamtumirëse.
Kushmbanligjeratëlamtumirëseduhettaketëmerituarligjëratën
inauguruese.
Lartësiaebjeshkës“nukmatetmesy”,por“mekëmbë!”.
Nëjetëntimekamecurkëmbë,qëtë“mosmëmashtrojnësytë!”.

9. Pyetjaeparëmetëcilënujamdrejtuarstudentëvetë
gjeneratëssimetëparëkaqenë:sipëlqenit’juflas:megjuhën
dhestilinerëndëtëjuristitqëtëmë“konsideronitëmençëm”,
pamëkuptuarasgjë,apomegjuhëndhestilinelehtëtëjuristit,
që“t’ikuptonitëgjitha”.
Besojsemëkakuptuarshumica.Mëvjenkeqpëratëpakicë
qënukkadashurtëmëkuptojë!

10. Jetaështënjëmësimqë“mundtëmësohet”,porqë“nukmundtë
porositet!”.
Jeta,nëtëshumtën,ingjanëtregëtisë:nëtëmundtëinvestoshtë
gjitha,poredhemundt’ihumbështëgjitha,nësenukiadelta
menaxhoshmirë.Përfundimibëhetiqartë:mëpakkënaqemimeatë
qëkemiarritur,semeatënëtëcilënshpresojmë!
Shpresaështë“pasuriamëemadhe”eatyreqës’kanëasgjë!Varfëria
dheshpresajanë“nënëebijë”:sa“merreshmebijën,eharron
nënën!”.

11. Nukekammenduarsedotëqëndrojaqgjatënëkëtë
profesion.Kjomakujtonnjërënprejbarsoletavemëtëmiraqë
kamdëgjuarndonjëherë:kurnjëdyzetvjeçarekishindënuar
mepesëdhjetvjetburg,iishtedrejtuartrupitgjykuesme:
faleminderës,nukekamditursedotëjetojaqgjatë!
Dyzetepesëvjetnëkatedrëneprofesoritmundtëtëmbajnë
dhetëtëushqejnëvetëmstudentët.Falenderimiimështëpër
ta.

12. TijeaiqëtëtjerëtmendojnëpërTy,ejoaiqëmendonpërvetën
tënde!Jufalenderojngazemrapërkonsideratënqëkeni
shprehurpërpersonalitetintimdhepërpunëntimenëmbarimtë
testevetuajanëproviminefundit.
Pranojsemëkanëshpëtuarlotëtpërgatishmërinëenjë
kolegeshetuajqëkishteshkruarnëfundtëtestittëprovimit:jam
tridhjetekatërvjeçare:do‘jukishafalurpesëvjettëjetëssimeqë
tëligjëronimëgjatëdheqëtëjetonimëshumë!

13. Asnjëherënukkamkaluarnëfaqënedytëpaemësuar
tëparën!Askushnukkamësuartëvrapojëparasetë
mësojëtëecë!Fjalamëemirëqëekammësuarprej
anglishtësështë:stepbystep!
Ardhmeninënukmundtapërzgjedhëshsigjellënnë
meny!Potëishtekështu,tëgjithëdotëkërkoninatëqë
nukdotëmjaftontepërtëgjithë.

14. Vetëmaiqëprejjetësnukkërkonasgjë,“përfiton”prejsaj!
Nëjetëduhetqëtëkërkoshshumëqëtëpërfitoshpak.Askush
nukikapërfituartëgjitha.Mosjetonipanjëmotiv,sepseaiqë
jetonpamotiv“mundedhetëtëmosjetojë!”.
Tëecëshmekohëndotëthotëtëecëshpërparadhetëmos
ktheheshprapa.
C’kuptimkanëseecninëdrejtimtëgabuar?
Jampërpjekurqëtëmosegabojrrugën.Kamecurmetë
tjerët,ejokundërtëtjerëve.Kushecënvetëm,egabonrrugën.
Kushecënmetëtjerët,gjenrrugëtëreja!

15. Nemëshumëduamseç’bëjmë,prandajgabimishtmendojmëse
jeta”nambetetborxh”përatëqënukbëjmë.
Sillemimepadrejtësindajjetës.Gjysmënejetësepërmbushimme
dëshira,egjysmëntjetërmepaknaqësipërmospërmbushjene
tyre.
Ambiciamëemadheerinisëështë“qëmost’ingjajëgjeneratavetë
mëparshme”,porqë“t’ivjelëtëmiratetyre!”.
Mossynoniatëqëndalohetmëshumëseatëqëlejohet!

16. Përmbajunikëshillës:asnjëherëmosebënhapin,përparaseta
bëshhapin!Kujdesseedhebudallenjtëbëjnëgarë:kushështë
mëbudallasetjetri!Edhebudallenjtëbëhenrresht:uprin
budallaimëimadh!
Mundimimëimadhështë“mundimimefjalët”.Tëflasëshapo
tëheshtësh?Asjnëherëmoshesht,kurduhettëflasësh;
përherëheshtkurnukekefjalën!
Njerëzitflasinshumë,sepse“fjalëtikanëfalas!”.Prandaj,flis
tamam!
Prejnjeriutqefletshumë,“mosutremb”.Trembuprejnjeriutqë
“mendonshumë”.

17. Aftësinënukmundtafshehësh,si“diellinpaskodrës”.Por,në
mungesëkujdesi,“mundtandotësh”.
Alarmuese:njerëzitduhet“t’ifrikësohenkohës”kurmajmunëtmund
tëkontestojnëseataekanëprejardhjenprejtyre!
Shoqërohunimemë“tëvjetrit”,qëtëmundtëmësonimëshumë;
mos“ushisnimend”metë“vegjëlve”,qëtëdukenimëtëmëdhenj!
“Ruajuni”politikës:nëpolitikënukvlen“tëduasekaminteres”,por
“kaminteres,prandajtëdua”.

18. Nukjetojnëiluzioneseetëraqëkambërëështëekryerdheepërkryer.
Jampërpjekurqëpunëtimetapërshkojëndershmëria:“punëssë
ndershmenukiduhetdrita,edhenësedikushpërpiqettaerrësojë”.
Kanjëmendimtëartë:bëjnëpunëtëpagabueshmevetëmataqënuk
punojnë!
Nëjetënukduhettëlejoshqëtëshurdhoheshngaduartrokitjet,sepsemë
vonënukdot’idëgjoshfërshëllimat.Unëpoikpërparase“tëshurdhohem!”.
Nukkampëlqyerqë“tëdashurohemnëvetveten”.Kampëlqyertëgjithë
numratetjerë,përveçnjëshit,prandajasnjëherënukikamdhënëvetës
dhjetëshe.

19. Asgjënukkammësuartëtjerët,përparasetamësojëvetentime.Ju
lutem,mësonidhemosmendoniseidinitëgjitha.
Nëjetëkampëlqyerqëtëmosprishëmmetëtjerët,pajundaluatëtjerëve
që“tëprishënmemua”.Eshtënderimadhqënukkanjerimetëcilinnuk
flas.
Thuhetse“njeriunendershëmnukeurrejnëastëpandershmit!”.
Taruashnderinnëpolitikëështëpunëevështirë.Eshtëpolitikanimirë
vetëmaiqë“bëngjumëtërahatshëm!”.

20. Profesionmëtëmirëkamkonsideruaratëqë“tëmësoshtëtjerët”
atëqëke“mësuarpërveten”.
Përherëkamkonsideruarseështëmëlehtëtëpyesëshsesatë
përgjigjesh.Nëjetëkampyeturshumëtëtjerët,pormëkanëpyetur
edhemëshumë.
Kamparapëlqyer“përgjigjetfigurative”.
Kurmëkanëpyeturpër“procesinezgjidhjessëçështjessë
Kosovës”,jampërgjigjurseprocesidotëjetëmëkompleksseqë
“poparaqitet”;mëivështirëseqë“pomendohet”dhemëigjatëse
që“poparashikohet”.

21. Jemivonuarshumëmeprocesezhvillimore,sepsekemi
shpresuarshumënaivishtsetëtjerëtdotabëjnëpunëntonë,pa
vramendjense“mëmirësemeduartehuajandërtohetmeduart
tua!”.
Kemihedhurhapin,pafikësuarqëlliminemadh,prandajkemibërë
gabimenëhapa.Pastaj,jemilëshuarnëvrap,papyeturseç’vlerë
katëvraposh,nësejenërrugëtëgabuar.
Shumëkushekadashurangazhimintimnëvendimmarjepolitike.
KurmëpyesninkuështëEsatStavileci,përgjigjeshamekëngëne
ArditGjebresë:“Jakujam!”.

22. KurmëpyesninpërfatineMitrovicës,përgjigjesha:“Nukedikëngën
eShkurteFejzës,JonukndahetMitrovica!”.
Kurmëpyesninpërdecentraliziminpërparasetëvendosejpër
statusin,përgjigjesha:
“Nukvendosetkarrocaparakalit”.
KurmëpyesninseçfarëeardhmepoipërgatitetKosovës,
përgjigjeshaseçfarëeardhmenukdotëdëshirojat’ipërgatitej:që
“drejtësiaevonuart’idalëdrejtësiecunguar”.
Mënëfund,kurmëpyesninsekurdotëbëhetmirëmeshqiptarët,
përherëkamthënë:”nesër”.

23. Enesërmjaështëejuajadhemosiafalniaskujttjetër!.
Herëtekamkuptuarsekohaështëvërtetar.Planifikojekohën,sepse
“vetëmmekohëmundtëfitohetkoha!”.
Mosharroseoranukështëvetëm“përtambajtur”,poredhe“përt’iu
përmbajtur!”.
Kamqëndruarjashtë,porjolargpolitikës.Filozofiaimepolitikeështë:nuk
jammeasnjërin,sepseduaqëtëjemmetëgjithë!
Kujdes:nëpolitikëtëgjithëepësojnë,dikushmëherëtedikushmëvonë!
Kamparapëlqyertëjetojjongadrejtësia,porpërdrejtësi.
Mëkanëthënëpsenukbëheshavokatqëtëfitoshmëshumë,jam
përgjigjurpikërishtpëratë.

24. Nukkapadrejtësimëtëmadhesekurdrejtësiashtrembërohet.
Ndërgjegjaepastërejuristitia“zbardhëfytyrëndrejtësisë”:juristi
dotëduhejqë“përçdoditëtapastrojëndërgjegjën,posikurse
qëelanëfytyrën”.
Përdisaprocesepolitikejammbajturi“rezervuar”.Mëkadalë
përparathëniakineze:edhenëseemendon,mosethuaj;edhe
nëseethua,moseshkruaj;edhenëseeshkruan,mose
nëshkruaj.

25. Por,kampasurparasyshedhekëshillëntjetër:“Tradhtitëmëtë
mëdhabëhenmeheshtje:ujëraveqënukecindhenjerëzveqë
heshtin,mosuafalëbesimin!”.
Prandaj,nukkamheshturnëndodhitëpërnedherrethnesh.
Nënjëfjalëtëurtëthuhetse“aiqëiadirendinheshtjes,duhet‘ia
mësojërendinedhefjalës”.
Jampërpjekurqëtëmbajnjëqëndrim.Ivetminjeriqëmundtë
ndryshojëmendjenështëaiqëkanjëmendje!Ivetminjeriqëe
mbanfjalënështëaiqënukejep!
Fjalënpublikeekammbështeturnëargumente.Argumentiështë
sikurbora:“samëbutëqëbie,aqmëshumëzëvend”.

26. Nëparaqitjetemianukkammbjellurskepticizëm.Tenenjeriu
realistlehtësishtkualifikohetpesimist.
Ciliështëdallimimidisoptimistitdhepesimistit?
Përherëkampasurnjëpërgjigje:optimistinukmbanasrripdheas
krahoshanëpantollonatetij.Pesimistimbanedherripinedhe
krahoshat.Unë,përçdorast,mbajrripin,ikamhequrkrahoshat!
Kamfolurdhekamshkruarpërshtetin,përShqipërinëdhepër
Kosovën.
MëkanëpyeturseçfarëkanëtëpërbashkëtShqipëriadhe
Kosova?

27. Jampërgjigjurshkurt:ShqipëriadheKosovakanë
tëpërbashkëtpaaftësinë:nëShqipëri“përta
mbajturshtetin”;nëKosovë“përtabërështetin”.
Kamtërhequrvërejtjenseshteti“nukështëmallë
qëshitetnëtreg”.
Kamporositur:

28. I. Nënjëvendkuqeverisetpademokraci,“luhetme
legjitimitet”.
II. Zgjedhjetvendosinse“kushdotëqeverisë”,ejo
“çfarëdotëjetëqeverisja”.
III. Nukjanëzgjedhjeatokur“ataqëdotëzgjidhen,i
zgjedhinataqëdotëzgjidhen”.
IV. Vetemqeverisjaemirë,ebën“demokracinëtë
mundshme”

29. Poembyllfjalëntimemepyetjen:sakohëmëështëdashur
qëtapregatisëkëtëligjeratë?
Shkurt:tërëjetën!
Mbaninëmend:“tëvdesëshindershëmështëmëshumë
setëjetoshindershëm”.
POEPËRSËRISPOROSINËEPARË:NËJETËBËN
VETËMATËQËDUHETTËBËSH,MOSBËNATËQË
S’DUHETTËBËSH!