Presentatie door Francine Mestrum voor de RTvS Themaochtend ronde 'armoede'. (16 april 2011)

1. Francine Mestrum Ronde Tafel van socialisten Brussel, 16 april 2011 Armoede, ongelijkheid, verzorgingsstaten, sociale zekerheid, sociale bescherming …?

2. Enkele anecdotes … Wat een KP (PCF) kandidate te horen kreeg van een arbeider bij de kantonale verkiezingen in Frankrijk in maart 2011: ‘Mevrouw, U doet te veel aan sociaal beleid …’

3. Enkele anecdotes… België: bij de vakbondsbetoging van 24 maart zei iemand van de armoedebeweging: ‘die vakbonden… zo corporatistisch, ze zouden beter iets voor ons doen …’

4. Enkele anecdotes… Uit een e-mail afgelopen week-end van een linkse Hongaarse vriend: ‘Wij moeten als anti-kapitalisten de verzorgingsstaat niet verdedigen, die is sociaal-democratisch …’

5. Enkele anecdotes… Uit mijn analyse van het internationale armoedebeleid blijkt dat dit vooral gericht is tegen de ‘middenklassen’. Reactie van linkse vrienden: ‘Middenklassen? Wat is dat? Ik ken alleen armen en rijken… arbeid en kapitaal’

6. Enkele anecdotes… Het nieuwe internationale discours over de ‘beschavingscrisis’ en het ‘goede leven’ (‘buenvivir’ of ‘sumak kawsay’) stelt vaak dat West-Europa zich de verzorgingsstaat heeft kunnen veroorloven, enkel en alleen omdat we de derde wereld hebben uitgebuit …

7. Een eerste conclusie: Voor velen in de linkerzijde staat armoedebestrijding op de eerste plaats Ook in de linkerzijde wordt de verzorgingsstaat/de sociale zekerheid vaak aangevallen Ook in de linkerzijde ziet men vaak een tegenstelling tussen ‘armen’ en ‘niet-arme’ werknemers Ook in de linkerzijde wordt armoedebestrijding vaak in tegenstelling gezien tot sociale zekerheid … En hiermee speelt de linkerzijde mee het spel van de neoliberalen…

9. Sociale zekerheid: betaald door bijdragen van werknemers en werkgevers (géén belastingen) – in België bestaande uit:

10. Arbeidsongevallenverzekering

11. Ziekteverzekering

12. Werkloosheidsverzekering

13. Gezinstoelagen

14. Pensioenen

16. De neoliberale ‘sociale’ agenda De Wereldbank en ‘armoedevermindering’ Het nieuwe etiket op de structurele aanpassingsprogramma’s Een hervorming van de staat – een ‘sterke’ maar ‘slanke’ staat Liefdadigheid in plaats van rechten Armoedevermindering komt in de plaats van sociale verzekeringen Sociale zekerheid wordt gelijkgesteld met ‘gevestigde belangen’ Het ‘schaarse’ overheidsgeld moet gaan ‘naar wie het echt nodig heeft’ Armoedebestrijding is volledig compatibel met het neoliberalisme: vrijhandel, deregulering, privatiseringen … in het belang van arme mensen Minimumlonen en subsidies zijn marktverstorend en zijn niet in het belang van de armen

17. De ‘sociale’ agenda van de Europese Unie Sociale zekerheid, arbeidsrecht en loonbeleid zijn géén Europese bevoegdheden Armoedebestrijding: betwistbaar – de Verdragen spreken enkel over ‘sociale uitsluiting’ De veranderde filosofie van de EU inzake sociale zekerheid (rond 1990) Geen vraag meer naar meer ‘sociale’ bevoegdheden Geen harmonisatie Hoofddoel SZ: van ‘inkomensgarantie’ naar ‘werk lonend maken’ + van een bescherming tegen de markt naar participatie in de arbeidsmarkt

18. De ‘sociale’ agenda van de EU Pensioenen en gezondheidszorg worden nu behandeld vanuit de logica van de interne markt en de ‘betaalbaarheid’ Idem voor openbare diensten Armoede en sociale uitsluiting komen bij het werkgelegenheidsbeleid, een Europese bevoegdheid De ‘open coördinatiemethode’ is niet democratisch en zorgt enkel voor ’soft law’ Voor armoede en sociale uitsluiting komt nu het ‘platform’ in de plaats. De agenda is gericht op groei en ‘activering’

19. De ‘sociale’ agenda van de EU Het ‘proces van Lissabon’ wordt vervangen door ‘EU2020’ : 20 miljoen armen minder … Het ‘Pact voor de Euro’: de regeringen praten tegen zichzelf en doen aanbevelingen aan zichzelf: De competitiviteit bevorderen De werkgelegenheid bevorderen Overheidsfinanciën ‘duurzaam’ houden Financiële stabiliteit bevorderen

20. De ‘sociale’ agenda van de EU Het Euro+ Pact: Pensioenen, gezondheidszorg en sociale uitkeringen ‘betaalbaar’ houden Flexicuriteit Hervorming van de pensioenen en optrekken van de pensioenleeftijd Herzien van de mechanismen voor collectieve onderhandelingen en indexering Pensioenen, gezondheidszorg en sociale uitkeringen ‘betaalbaar’ houden Liberalisering vrije beroepen en distributiesector Lastenverlaging op arbeid DIT ZIJN BIJNA ALLEMAAL NATIONALE BEVOEGDHEDEN!

21. De ‘sociale’ agenda van de EU Veel van deze maatregelen zijn NU al uitgevoerd op nationaal vlak: De soberheidsprogramma’s van Roemenië, Letland, het VK en uiteraard Griekenland en Ierland Het zijn onze nationale regeringen die in de Europese Unie samen beslissen wat ‘Europa’ hen zal opleggen …

22. Conclusie Net zoals de WB is de EU bezig met het afbouwen van de verzorgingsstaten en ze stelt daar tegenover een ‘armoedebeleid’ dat gericht is op ‘integratie in de arbeidsmarkt’ = activering Liefdadigheid – kerken Men creëert een tegenstelling tussen ‘armen’ en ‘niet-arme werknemers met gevestigde belangen of voorrechten’ Er is geen herverdeling van rijk naar arm maar van niet-arm (middenklasse) naar arm – dualisering van de maatschappij Voor links: het mikken op een armoedebeleid en dit tegenover een sociale zekerheid/verzorgingsstaat stellen is meespelen met de neoliberale agenda

23. Een alternatief Sociale zekerheid en armoedebeleid zijn niet aan elkaar tegengesteld maar vullen elkaar aan Zonder sociale zekerheid zou de armoede in België niet 15 % bedragen maar 26 % Sociale zekerheid en openbare diensten blijven de beste manier om armoede te vermijden, om mensen tegen armoede te beschermen Een armoedebeleid blijft nodig op basis van rechten en niet op basis van liefdadigheid Armoede is in eerste instantie een inkomensprobleem – het beleid zal multidimensioneel zijn maar moet er op gericht zijn mensen een degelijk inkomen te bezorgen zodat ze autonoom kunnen leven

24. Een alternatief Voor de linkerzijde zal de prioriteit m.i. moeten gaan naar het stopzetten van de verarmingsprocessen en zodoende het uitroeien van de armoede Op lange termijn: Een universele sociale bescherming, dit is een bescherming tegen de markt Met openbare diensten voor iedereen Met een sociale verzekering tegen de belangrijkste risico’s Met een bijstand die mensen een minimuminkomen garandeert dat minstens gelijk is aan de armoedegrens Op korte termijn: het optrekken van alle uitkeringen tot aan het niveau van de armoedegrens

25. Een alternatief Daarvoor is het nodig: Versterking van het arbeidsrecht De fiscaliteit te herzien : vennootschapsbelasting, vermogensbelasting, belasting op financiële transacties … Twee woorden te gebruiken die nooit gerecupereerd kunnen worden: Emancipatie Herverdeling

26. Een alternatief In welk progressief sociaal-economisch systeem men ook leeft, het zal altijd nodig zijn om mensen sociaal-economische rechten en bescherming te bieden Een goed economisch sociaal systeem is een systeem waartoe iedereen bijdraagt en iedereen ontvangt: Van iedereen volgens vermogen, naar iedereen volgens behoeften

27. Armoede en ongelijkheid …