Presentación sobre o mundo de entreguerras, o crac de 1929, a Gran Depresión dos anos 30 e o reximes totalitarios.

1. TEMA 6
O MUNDO ENTRE
GUERRAS
4º ESO

2. 1
A FRÁXIL RECUPERACIÓN
DOS ANOS 20

3. ● En Europa, a guerra provocara unha enorme destrución. Despois da
guerra, a inflación e o aumento do paro tamén prexudicaron a súa economía.
● A crise foi especialmente forte en Alemaña provocando unha espectacular
subida de prezos. Este fenómeno denomínase hiperinflación.
HIPERINFLACIÓN ALEMAÑA 1921-1923
AS RELACIÓNS INTERNACIONAIS

4. ● Internacionalmente, existían grandes tensións, porque Alemaña non podía
pagar as reparacións de guerra a Francia. Ante esta situación, en 1923 o
éxercito francés ocupa o Ruhr, unha rexión alemá produtora de carbón e
aceiro.

5. ●Para solucionar o problema das reparacións de guerra, Estados Unidos puxo
en marcha en 1924 o Plan Dawes: un préstamo a Alemaña para pagar as
reparacións aos aliados a fin de que estes puideran pagar as súas débedas a
Estados Unidos.

6. ● Alemaña e Francia melloraron as súas relacións. O resultado foi a firma do
Tratado de Locarno (1925) polo que Alemaña recoñecía as súas fronteiras
con Francia e Bélxica establecidas na de Tratado de Versalles. Alemaña foi
admitida na Sociedade de Nacións (1926).
Falouse do espírito de Locarno para describir este impuslo pacifista.
Finalmente asinouse en 1928 o Pacto Briand-Kellog, no que se rexeitaban a
guerra como forma de resolver os conflitos internacionais.

7. OS FELICES ANOS VINTE
● En EE.UU, a década de 1920 foi de crecemento económico e prosperidade,
converténdose na primeira potencia económica mundial.
● O consumo de masas aumentou, estimulado polas facilidades de compra a prazos.
● A boa marcha dos negocios propiciou un incremento dos valores das empresas na
Bolsa de Nova York. Moitos norteamericanos investiron os seus aforros ou solicitaron
créditos para mercar accións.
● Os capitais norteamericanos serviron para financiar a reconstrución da economía
europea trala gran guerra, converténdose nos principais acredores do mundo.
● Comeza o “American way of life” (modelo de vida americano) baseado no consumo e no
desenvolvemento dos medios de comunicación que se empregaron como medio de
publicidade e de adoutrinamento social, e que se convertirá en modelo para todo o mundo.

8. DÉBEDAS DOS PAÍSES EUROPEOS TRAS A GUERRA

9. 2
A CRISE DE 1929 E A GRAN DEPRESIÓN
En 1929 afundiuse a Bolsa de Nova York (Wall Street) provocando unha
grave crise mundial.

10. O CRAC DA BOLSA DE NOVA YORK
● O 24 de outubro de 1929 (xoves negro) produciuse de súpeto o afundimento do
mercado de valores de Nova York. O pánico fixo que todo o mundo quixese vender as
súas accións. Moitos norteamericanos arruináronse en cuestión de minutos.
● Entre as causas da crise destacan:
– A especulación bolsista (aumento do valor das accións pola enorme demanda, que non
tiña nada que ver co valor real das empresas).
– A superprodución (oferta de produtos superior a demanda) o que orixinou unha gran
acumulación de stocks que puñan en risco de quebra as empresas.
Cotizacións na Bolsa de Nova York

11. Os efectos da crise foron:
- Os bancos quedaron sen reservas pola retirada de capitais e moitos
quebraron, quedando as familias sen aforros.
- As empresas, por falta de vendas, tiveron que pechar ou reducir
persoal, enviando ao paro a millóns de traballadores.

12. A GRAN DEPRESIÓN
● As consecuencias do crac alcanzaron a todas as economías capitalistas (Europa,
en particular), debido á situación de dependencia que tiñan coa banca
norteamericana.
– As empresas arruínanse, as fábricas pechan, a produción industrial e agrícola
descende. Como consecuencia, aumenta o paro e a miseria entre os traballadores e
empeora a situación das clases medias.
– A tensión social favorece o auxe das protestas e dos intentos de revolución, pero
tamén das ditaduras militares e dos fascismos, especialmente en Europa.
– Á felicidade dos anos 20 sucedía a Gran Depresión dos anos 30.
Desempregados Hoovervilles

14. SOLUCIÓNS Á CRISE
● A maioría dos países recorreron ao proteccionismo e a autarquía que non melloraron a situación
mundial.
● En EE UU xurdiron novas ideas, desenvolvidas polo economista John M. Keynes (inglés), que
supuxeron o abandono do liberalismo clásico e unha maior implicación do Estado como motor
económico, estimulando o consumo e aumentando os investimentos públicos en obras e
servizos.
● En 1932, a nova presidencia demócrata de Frankin Delano Roosevelt, puxo en marcha o seu
programa (New Deal, 1933), un conxunto de reformas inspiradas no keynesianismo para
mellorar a economía e reducir o desemprego (subsidios agrícolas, salario mínimo, construción de
grandes obras públicas...). A súa política, contou cun gran apoio popular e logrou unha importante
reactivación económica nos anos seguintes.
Especulación

16. 3
O FASCISMO. A ITALIA DE MUSSOLINI
Despois do remate da Primeira Guerra Mundial, Europa viviu unha grave crise
que favoreceu o desenvolvemento dos fascismos e das ditaduras militares
en prexuízo da democracia.

17. CARACTERÍSTICAS DO FASCISMO (APLICABLES TAMÉN AO
NAZISMO)
● Primacía do Estado por riba dos dereitos do individuo.
● Concentración do poder en mans dun único líder (Duce, Führer, Caudillo), que é obxecto de
veneración polo pobo (culto á personalidade e obediencia cega).
● Existencia dun único partido, estando prohibidos e perseguidos todos os demais, especialmente o
comunista. (sistema antidemocrático e ditatorial).
● Militarismo e nacionalismo agresivo que aspiraba á expansión territorial.
● Rexeitamento da igualdade das persoas e dos pobos, defendendo a supremacía duns individuos
sobre os outros, dos homes sobre as mulleres, dun país sobre outro.
● Forte control ideolóxico e policial, empregando a propaganda para a exaltación dos valores
fascistas e a violencia para eliminar calquera crítica ou oposición.
● Intervencionismo do Estado na economía, buscando a autosuficiencia fronte aos estranxeiros
(autarquía). A propiedade privada é respectada, pero as actividades económicas deben estar
sometidas aos intereses do Estado. Os sindicatos e as folgas son suprimidas.
Benito Mussolini, creador do
fascismo en Italia

18. O ASCENSO DE MUSSOLINI AO PODER
● Despois de finalizada a Primeira Guerra
Mundial, Italia viviu unha grave crise política,
social e económica.
– Existía un forte resentimento xeral cos
aliados, acentuado polos excombatentes
porque, a pesar de formar parte do bando
vencedor, nos acordos de paz non se
conseguiran territorios veciños que
consideraban como propios (Dalmacia, Istria,
Trentino).
– Forte tensión social causada polo
desemprego, folgas, ocupación de terras e
fábricas por parte dos obreiros. Temor a unha
revolución social como a acontecida en Rusia
por parte das clases máis conservadoras.
– Os gobernos liberais amosáronse
inestables e non lograron facer fronte aos
problemas.
A ITALIA DE POSGUERRA: UN CONTEXTO DE CRISE

19. O ASCENSO DE MUSSOLINI AO PODER
● En 1919, nesa situación de crise, Mussolini creou
en Milán os fascios, grupos de combate
(uniformados e identificados pola camisa negra) que
se dedicaban a rebentar as folgas e a perseguir
aos líderes políticos e sindicais da esquerda
revolucionaria.
● O incremento do seu número deu lugar á formación,
en 1921, do Partido Nacional Fascista.
●Contando coa pasividade das autoridades e co
agrado de empresarios e terratenentes, en
outubro de 1922 Mussolini organizou a marcha
sobre Roma para forzar o establecemento dun
goberno forte dirixido por el.
● Ante esta demostración de forza, o rei Víctor
Manuel III nomeou a Mussolini xefe de goberno;
pouco despois o Parlamento concedeulle plenos
poderes para aplicar medidas excepcionais.

20. A ITALIA FASCISTA
●Mussolini implanta en 1925 un réxime totalitario fascista:
– Converteuse no Duce, exercendo a ditadura persoal, suprimindo a
oposición, ilegalizando os partidos políticos e sindicatos (agás o fascista),
establecendo a censura e o control sobre os medios de comunicación.
– Desenvolveu programas de apoio á produción agrícola e industrial, a
construción de numerosas obras públicas (vías férreas, autoestradas,
edificios públicos, monumentos...) para reducir o desemprego
– Normalizou as relacións coa Igrexa católica mediante os Pactos de Letrán
(1929) que lle poñen fin á “Cuestión Romana” e polos que Italia recoñecía a
soberanía do Estado do Vaticano.
– Mussolini amplou o imperio colonial italiano. Rematou a oucpación de Libia e
conquistou Abisinia.
– A partir de 1936 mantivo unha colaboración estreita con Hitler e apoiou a
Franco na Guerra Civil española. En 1939 asinou o Pacto de Aceiro, un tratado
de alianza e axuda mutua con Alemaña. Despois na Segunda Guerra Mundial
formou parte do Eixe (Alemaña, Italia e Xapón).

22. A FIN DE MUSSOLINI
● En 1943, tras a conquista de Sicilia polos Aliados e a sucesión de derrotas italianas, o
rei Víctor Manuel III, a petición do Gran Consello Fascista, destitúe a Mussolini.
● Foi preso e posteriormente liberado por paracaidistas nazis, e organizou a República
Social italiana (República de Saló) baixo a protección de Alemaña no norte de Italia.
● En marzo de 1945 foi detido polos partisanos (membros da resistencia antifascista) e
executado.

23. 4
O NAZISMO. A ALEMAÑA DE
HITLER

24. O ASCENSO NAZI AO PODER
● Finalizada a Primeira Guerra Mundial, en Alemaña instaurouse a República de
Weimar. A posguerra representou para Alemaña anos de crise económica, miseria
e paro.
● En 1920 fundouse o Partido Obreiro Alemán Nacionalsocialista (nazi), do que
Hitler foi elixido líder. O programa nazi esixía a revisión do tratado de paz de
Versalles, reivindicaba a unión de todos os alemáns nunha gran Alemaña e
rexeitaba a xudeus e estranxeiros. Tamén se crearon as Seccións de Asalto (S A),
organización paramilitar do partido.

25. O ASCENSO NAZI AO PODER
● En 1923 en Múnic, os nazis intentaron co apoio dalgúns xefes militares dar un golpe de
estado (push da cervexería), pero fracasaron; Hitler foi encarcerado e o partido nazi
prohibido. Estando en prisión escribiu a súa obra o Mein Kampf, 1925 (A miña loita).
Comparte características co fascismo, pero engade importantes matizacións:
– O racismo, defendendo a superioridade da raza aria (alemá) fronte aos demais pobos. A
defensa da pureza da raza aria xustificará a eliminación dos enfermos mentais, a prohibición
dos matrimonios mixtos, e o intento de exterminio das razas inferiores (xudeus, xitanos,
eslavos...).
– O antisemitismo (odio aos xudeus), considerados como raza inferior e causantes de todos
os males que padecían os alemáns.
– O espazo vital, espazo polo que Alemaña se debía estender coa anexión de novas terras
no leste de Europa.

26. O ASCENSO NAZI AO PODER
● A crise de 1929 afectou duramente a Alemaña, causando un enorme incremento do paro
con millóns de desempregados. O fracaso dos gobernos provocou unha desilusión xeral
na democracia e un crecente apoio aos nazis.
● Hitler deseñou a estratexia a seguir para tomar o poder: triunfar nas eleccións e
empregar a violencia nas rúas(accións das organizacións paramilitares do partido nazi: SA,
SS e a Gestapo).

27. O ASCENSO NAZI AO PODER
● En 1933, os nazis convertéronse na forza maioritaria no Parlamento, sendo
Hitler nomeado xefe do goberno (chanceler) o 30 de xaneiro, sendo Hindenburg o
presidente.

28. A ALEMAÑA NAZI
● Entre 1933 e 1934, Hitler foi eliminando toda a oposición, transformando Alemaña
nun Estado totalitario e ditatorial. Os comunistas (acusados de queimar o
Reichstag – Parlamento-) os sindicatos e demais partidos foron prohibidos, e os
seus líderes encarcerados; moitos membros do partido nazi foron asasinados (noite
dos coitelos longos); os xudeus foron obxecto dunha dura persecución (As leis de
Nuremberg -1935- prohibían os matrimonios entre xudeus e arios; Na noite dos cristais
rotos -1938- decenas de xudeus foron asasinados, as súas propiedades e sinagogas
foron atacadas).

29. A ALEMAÑA NAZI
● En 1934, tras a morte do presidente da República, Hitler concentra na súa persoa os
principais poderes do Estado: convértese no führer (xefe, guía) e chanceler do III
Reich.
● No ámbito económico, durante o seu goberno reduciuse o paro grazas á política de
rearme militar e de obras públicas, que reactivaron a produción industrial e deron
traballo a milleiros de persoas. Hitler aplicou medidas proteccionistas e de autarquía.

30. A ALEMAÑA NAZI
● Hitler buscou o engrandecemento de
Alemaña incumprindo o Tratado de
Versalles e desafiando á comunidade
internacional. Entre 1935 e 1939:
– Ampliou Alemaña: incorporou o Sarre,
Renania, anexionou Austria e parte de
Checoslovaquia.
– Decretou o servizo militar obrigatorio e o
rearme.
– Enviou axuda militar a Franco na guerra
civil española (1936-1939)
– Afianzou a alianza coa Italia fascista e
buscou pactos coa URSS para modificar as
fronteiras europeas.
– O 1 de setembro de 1939 invadiu
Polonia, acto co que se iniciou a II Guerra
Mundial.
● A derrota alemá puxo fin á guerra e tamén
a Hitler, que se suicidou en abril de 1945.

31. A ALEMAÑA NAZI
Expansionismo alemán
Boicot aos comercios xudeus en Alemaña

32. A ALEMAÑA NAZI: Persoaxes
Goebbels, ministro de propaganda
Ribbentrop, ministro de Asuntos Exteriores
Himmler, comandante das SS
Göring, comandante da Luftwaffe Rosenberg, ideólogo do Reich Mengele, médico nazi

33. 5
A ERA DE STALIN (1927-1953)
Tras a morte de Lenin (1924) desatouse unha dura loita polo poder. O país estivo
dirixido por unha troika ou triunvirato, ata que en 1927 Stalin logra facerse co poder.
Gobernará con man de ferro ata 1953.

34. A ERA DE STALIN (1927-1953)
● A colectivización agraria. Os campesiños foron obrigados a entregar as súas
terras as granxas colectivas (koljós) e a traballar de forma comunitaria (eran
cooperativas); unicamente conservaban a súa casa e un pequeno horto.
Ademais creáronse granxas estatais (sovjós)
Características:

35. A ERA DE STALIN (1927-1953)
● A concentración do poder na persoa de Stalin, que o exerceu á morte de Lenin (1924) de
xeito ditatorial. Non estaba permitida ningunha crítica; a persecución, a deportación e
eliminación física dos opositores foi unha práctica habitual (purgas stalinistas, terror
vermello). Creáronse os Gulag (campos de prisoneiros cheos de opositores ao réxime
estalinista). Culto á súa persoalidade.
Características:

36. A ERA DE STALIN (1927-1953)
● A planificación económica. A partir de 1928 a economía estivo planificada e
controlada polo Estado (fin da NEP), que elaboraba plans quinquenais para organizar a
produción agrícola e industrial. A propiedade privada desapareceu. Tivo prioridade a
industria de base, de armamento, así como as fontes de enerxía, deixando nun
segundo plano as industrias de bens de consumo. Con estas medidas a URSS
converteuse nunha gran potencia industrial e militar.
Características:

37. FIN