kahulugan at mga Halimbawa ng Panaganong-Paturol . definition, information, and many more . indicative na pandiwa pokus sa aktor, internal na aksyon , external na kilos at malawakan,

1. PANAGANONG PATUROL
Indicative Mode

2. PANAGANONG PATUROL
Narito ang ilang indicative na pandiwa
na pokus sa aktor (PA):
1) –um- acts of nature [umulan, bumagyo,
lumindol, kumidlat, kumulog[
2) Mag- can be used for borrowed words
[mag-bungee jumping
3) Ma- feeling verbs, function [maligo, mahiga,
matulog]; idea of becoming into a certain
state [masira, mamatay, mawala, mahilo]

3. PANAGANONG PATUROL
Kumuha ako ng papel.
Lumiko siya sa kanan
Kumaliwa kami sa kanto
Nagtren sina Vera papunta
sa San Diego
Nalungkot ako.
I got paper. (one single
action, pokus sa aktor: ako)
S/he turned right.
We turned (made a turn) on
the corner).
Vera and company took the
train to San Diego.
I became sad./ I was sad.
Halimbawa:

4. PANAGANONG PATUROL
Ang –UM- na pandiwa ayon sa ilan ay
mas internal na aksiyon. Ang aksiyon
ng kalikasan ay ginagamitan ng –UM-.
Madalas intransitive o walang direct
object / tuwirang layon ang –UM- na
pandiwa; pero maari ring magkaroon.
According to some sources, -UM- verbs denote internal action. -UM-
verbs are also used to denote acts of nature.

5. PANAGANONG PATUROL
Umiyak ako.
Pumutok ang bulkang
Mayon.
I cried. (intransitive,
walang D.O)
Mayon Volcano erupted.
Halimbawa:

6. PANAGANONG PATUROL
Walang Paksa
Bumagyo noong isang
linggo.
Bumabagyo.
Babagyo bukas
Lumindol sa California
Subjectless
(The thing itself is doing the action)
There was a storm last week.
There is a storm.
There will be a storm
tomorrow.
There was an earthquake in
California.
Halimbawa:

7. PANAGANONG PATUROL
May tuwirang layon
Bumili ako ng barong na
jusi sa Laguna noong
nagpunta ako doon.
Transitive
(has a Direct Object)
I bought a barong made
of jusi in Laguna when I
went there.
Halimbawa:

8. PANAGANONG PATUROL
Ang MAG- na pandiwa ay mas external
na kilos at malawakan. Ginagamit din
ang MAG- sa hiram na salita.
Ang “MAG+pangngalan” ay
nangangahulugang “having a relation
indicated by the root word.” ex. mag-
ama

9. PANAGANONG PATUROL
Naglakad ang mga
estudyante sa P-town sa
Los Angeles kamakalawa.
Tayo’y magsaya at
maglalakbay na tayo.
Nag-bungee-jumping sila
noong isang buwan.
The students walked in P-
town at Los Angeles the day
before yesterday.
Let us be happy for we are
going to travel.
They went bungee-
jumping last month.
Halimbawa:

10. PANAGANONG PATUROL
Ang panlaping MAG- ay maaring
mangahulugan ng kaugnayan o relasyon
na ang batayan ay ang salitang-ugat.
MAG-affix can mean a relationship indicated by the root word.

11. PANAGANONG PATUROL
Nagtaksi ang mag-ina
papunta sa airport.
The mother and child
took a taxi going to the
airport.
Halimbawa:

12. PANAGANONG PATUROL
May mga salitang-ugat na pwedeng
kabitan ng –UM- at MAG- na mga
panlapi at pareho pa rin ang
kahulugan.
Some root words can take both –UM- and MAG- affixes and retain
the same meaning.

13. PANAGANONG PATUROL
-UM- MAG- Kahulugan
bumasa magbasa to read
bumiyahe magbiyahe to travel; go on a journey
magbiyahe to travel and bring something, like
merchandise
bumilang magbilang to count
lumakad maglakad to walk
pumunta magpunta to go
sumayaw magsayaw to dance
sumulat magsulat to write
tumuloy magtuloy to enter; to proceed; to go on; stay in a place
HALIMBAWA:

14. PANAGANONG PATUROL
May mga salitang-ugat na pwedeng
kabitan ng –UM- at MAG- na mga
panlapi pero nagbabago ang
kahulugan. Ang –um- na pandiwa ay
nangangahulugan ng simpleng kilos.
Some root words can take both UM and MAG affixes but the
meaning changes. -UM- verbs denote simple actions..

15. PANAGANONG PATUROL
-UM- MAG-
bumili to buy magbili to sell
kumain to eat magkain to eat every now and then
kumamay to shake hands magkamay to eat with hands
lumabas to go out maglabas to bring something out
pumasok go to class, etc. magpasok to bring something in
sumama to come along magsama to take someone along
sumaya to become happy magsaya to have fun
tumayo to stand magtayo to establish, found
tumawa to laugh magtawa to laugh repeatedly
tumira to live, stay in a place magtira to set aside, leave
something
umalis to leave mag-alis to remove
umuwi to go home mag-uwi to take home

16. PANAGANONG PATUROL
Ang MA- at iba pang panagano.
Ang MA- ay pwedeng maging tulad ng
kalagayan ng isinasaad ng salitang-
ugat (becoming into a certain state
indicated by the root word) o
kalagayan o kaya’y nagpapahayag ng
pakiramdam.

17. PANAGANONG PATUROL
May mga pandiwa ng pakiramdam na
nangangailangan ng unlaping ma- at
hulaping –an tulad ng maalatan,
maasiman, matamisan, mapaitan,
mainitan, malamigan.
Some feeling verbs need the prefix ma- and the suffix –an like
maalatan (to experience a salty taste) maasiman (to experience a
sour taste), mapaitan (to experience bitter taste), mainitan (to feel
warm), malamigan (to feel cold).

18. PANAGANONG PATUROL
Nalulungkot ang babaeng
nakapula. The woman who is in red
became sad.
Halimbawa:

19. HALIMBAWA
Kinusâ/
Sinadya/Layon
Indicative
Function
Di-sinasadya Accidental
mahiga to lay down mabangga to crash; to be hit
maligo to take a bath;
to shower
mabasa (PO) to be read
Experienced mabasâ to get wet
matuto to learn mabasag to be broken
(glass)
masayang to be wasted
masira to be broken,
damaged
matapilok to trip, (misstep)
matumba to fall
maupo/
mapaupo
To sit/to fall
accidentally on
one’s buttocks

20. Pakiramdam/
Damdamin
Feeling Hindi Kinusâ Involuntary
makita (po) to see
maasiwa
to feel uneasy;
lack of grace & skill
mauhaw to be thirsty
maawa to feel pity magulat
to be surprised or to be
taken by surprise
mabagot to be bored magutom to become, feel hungry
magalit to become angry
mahiya to be embarrassed
maiyak/
mapaiyak
to cry involuntarily
mapagod to become tired
mainis to be annoyed, disgusted
masagot/
mapasagot
to answer
malungkot to be sad
masayaw/
mapasayaw
to dance
mamuhi/
masuklam
to hate;
to abhor
matawa to laugh unintentionally
matuklap
to come off; peel off;
detach
matukso to be tempted
masuya
masawa
adnauseam, to the point of
disgust
mawala to get lost

21. PANAGANONG AKSIDENTAL
maamoy (PO)
maabot (PO)
mabili (PO)
makita (PO)
makuha (PO)
marinig (PO)
to be able to smell
to be able to reach
to be able to buy
to be able to see
to be able to get
to be able to hear
Ang iba pang gamit ng MA- na pandiwa ay
upang isaad ang maaring gawin.

22. PANAGANONG PATUROL
Ang sumusunod ang ilang indicative
na pandiwa na pokus sa obheto (PO):
1) i-, (katumbas ng mag-)
2) -in-, (katumbas ng –um-)
3) -an, (katumbas ng mag- at kung walang –in
o i- na pandiwa)

23. PANAGANONG PATUROL
Ang i- na pandiwa ay aksiyon sa
paksa / topic o pokus ng
pangungusap
The subject or topic undergoes or receives the action.

24. PANAGANONG PATUROL
Iabot mo sa akin ang bolpen.
Ilagay mo ang tiket sa ibabaw
ng mesa.
Ibigay mo ang direksiyon sa
kaniya.
Iluto mo ang manok.
Itago mo ang pera mo.
Pass the bolpen to me.
Put the ticket on top of the
table.
Give the direction to him.
Cook the chicken.
Put away (Hide) your money.
Halimbawa:

25. PANAGANONG PATUROL
Itanim mo ang buto ng
ampalaya.
Isauli mo ang barong Tagalog.
Masikip.
Ituro mo sa kanya ang
papunta sa airport.
Itapon mo ang basura sa
basurahan.
Plant the bitter melon seeds
Return the barong Tagalog.
It’s tight.
Teach (Show) him/her how to
get to the airport.
Throw the garbage in the
trash can.
Halimbawa:

26. PANAGANONG PATUROL
Ang ilang i- na pandiwang pokus sa
obheto (PO) ay may katapat na mag-
Some object focus verbs (OF) have corresponding mag- verbs.

27. PANAGANONG PATUROL
Pokus sa Aktor
the subject
performing the
action
Pokus sa Obheto
the subject receiving
the action
magbigay to give ibigay
to give something
(the object)
maglagay to put ilagay to put something
magluto to cook iluto to cook something
magtago to keep itago to keep something
magtanim to plant itanim to plant something

28. PANAGANONG TAGATANGGAP (BENEFACTIVE)
Ihiram mo ako ng maleta
sa kaniya
Ikuha mo ako ng taksi.
Borrow a luggage for me
from him/ her.
(You) get a taxi for me.
Benefactive Focus [Pokus sa
Tagatanggap, PT]
The indirect object in AF sentence: for him/her

29. PANAGANONG PATUROL
ihiram
ikuha
manghiram
manguha
to borrow something from someone
to get something for someone
to borrow
to get
Ang katapat ng pokus sa tagatanggap
(PT) na pandiwa na I- sa pokus sa aktor
(PA) ay mang-
The equivalent of I-benefactive focus verb (BF) in actor
focus is mang-

30. PANAGANONG PATUROL
Ang pandiwang –IN- ang katapat ng –
UM- at –MAG- na mga pandiwa na
pokus sa aktor (PA). Pareho ng
pandiwang –IN- ang batayang
kahulugan ng –UM- at MAG- at ilang
pandiwang MANG-
-IN- verbs are the equivalent of –UM- and MAG- actor focus (AF)
verbs. The verbs –UM-, MAG-, and a few MANG- have the same
meaning as –IN- verbs.

31. PANAGANONG PATUROL
ayos- ayusin to fix, to put in order umayos to get better
basa- basahin to read bumasâ to read
basa- basain to wet (glottal stop) magbasa to wet
bili bilhin to buy bumili to buy
bura- burahin to erase magbura to erase
dala- dalhin to bring magdala to bring
gamot- gamutin to cure manggamot to cure
Pokus sa Obheto Pokus sa Aktor

32. PANAGANONG PATUROL
Pokus sa Obheto Pokus sa Aktor
gawa- gawin to make gumawa/maggawa to make
gupit- gupitin to cut with scissors
gumupit/maggupit
manggupit to cut
hiling- hilingin to request humiling to request
hingi-
hingin
(ireg) to ask for humingi/manghingi to ask for
hiram- hiramin to borrow humiram/manghiram to borrow
inom inumin to drink uminom to drink
kain- kainin to eat kumain to eat
kopya- kophayinto copy kumopya/mangopya to copy
kuha- kunin to get kumuha/manguha
to get
better
punit- punitin to tear pumunit/magpunit to tear
putol- putulin
to cut (wood or string,
rope) pumutol/magputol to cut
sulat- sulatin to write sumulat/magsulat to write

33. PANAGANONG PATUROL
Ang pandiwang –an/-han ay maaring
pokus sa obheto, lugar, o direksyon.
Ang hulaping –an/-han ay may
kinalaman sa lugar o direksyon.
-AN/-HAN verbs may be object, locative, or directional focus. -AN/-
HAN is a locative suffix.

34. PANAGANONG PATUROL
Bantayan
Bayaran (PO,
PD)
Halikan (PD)
Hugasan (PO)
Imbitahan (PD)
Sulatan (PD)
Samahan (PD)
Upahan (PO)
To guard the topic/subject/focus of the
sentence
To pay the topic/subject
To kiss the topic/subject
Wash the topic/subject
To invite the topic/subject
To write the topic/subject or on the
subject
To accompany the topic / subject
To rent the topic/subject
Regular na
Anyo:

35. PANAGANONG PATUROL
1. asnan- to put salt on the topic
Asnan mo ang
karne.
Maglagay ka ng asin sa
karne
2. bigyan- to give the topic
Bigyan mo siya ng
lapis.
Magbigay ka sa kanya
ng lapis
3. bilhan- to buy something from
Bilhan mo ng turon
ang tindahan
Bumili ka ng turon sa
tindahan.
Tagatanggap
( Benefactive
Focus) Buy her a dress.
Bilhan mo siya ng
damit
Bumili ka ng damit para
sa kanya.
4. buksan- to open the topic
Buksan mo ang
bintana. Magbukas ng bintana.
5. kunan-
to get something from the topic
or a place
Kunan mo siya ng
picture/Kodakan mo
siya.
Kumuha ka ng larawan
niya
6. dalhan- to bring someone something
Dalhan mo siya ng
pagkain.
Magdala ka ng pagkain
para sa kanya.
Iregular na Anyo: May Nawawalang
Letra

36. PANAGANONG PATUROL
7. higan- to lay on the topic Higan mo ang kama. Humiga ka sa kama.
8. hingan- to ask for something
Hingan mo siya ng
pamasahe.
Humingi ka ng pamasa
sa kaniya.
9. labhan- to wash [clothes] the topic
Labhan mo ang
kubrekama
Maglaba ka ng
kubrekama.
10. lagyan-
to put the topic or
something [Direct Object]
on the topic
Lagyan mo ng plastik ang
libro
X Maglagay ka ng
plastik na takip sa libro
11. punasan- to wipe something Punasan mo ang mesa. Magpunas ka ng mesa
12. sakyan- to ride on the topic Sakyan mo ang Bus#10
Sumakay ka sa Bus
#10
13. sundan to follow the topic Sundan mo siya. Sumunod ka sa kaniya.
Iregular na Anyo: May Nawawalang Letra

37. PANAGANONG PATUROL
14. takpan
to cover [with
something] the topic Takpan mo ang ulam.
Maglagay ka ng takip
sa ulam.
15. tamnan
to plant [something]
on the topic
Tamnan mo ng
kamatis ang paso.
Magtanim ka ng
kamatis sa paso.
16. tawanan to laugh at the topic
Tawanan mo ang
problema.
Tumawa ka sa
problema.
17. tingan to look at the topic Tingnan mo siya. Tumingin ka sa kanya.
18. tirhan to live ont eh topic
Tirhan mo ang
kondominyum ko.
Tumira ka sa
kandominyum ko.
Iregular na Anyo: May Nawawalang Letra

38. URI NG AKSIYON: INDICATIVE
Pokus sa Aktor
ANG na aktor
Pokus sa Obheto
NG na aktor
[do the action on the
topic]
Ingles
bumili
mamili
bilhin to buy
humiram
manghiram
hiramin to borrow
sumunod
sundan
sundin
to follow
maglinis
linisin
linisan
to clean
maglaba labhan to wash clothes
maglagay
ilagay
lagyan
to put
maghiwa
humiwa
hiwain
hiwaan
to cut

39. URI NG AKSIYON: INDICATIVE, CONT.
Pokus sa Aktor
ANG na aktor
Pokus sa Obheto
NG na aktor
[do the action on the
topic]
Ingles
matulog itulog to sleep
magtapon itapon to throw
magluto
iluto
lutuin
lutuan
to cook
mahulog
ihulog
hulugan
to fall; to drop
to deposit
magbigay
ibigay
bigyan
to give
magputol
pumutol
putulin
putulan
to cut

40. URI NG AKSIYON: ABILITATIVE
Pokus sa Aktor
ANG na aktor
Pokus sa Obheto
NG na aktor
[do the action on the
topic]
Ingles
makapagsalita (No equivalent) to be able to speak
makaintindi maintindihan to be able to understand
makapaglakbay malakbay to be able to travel