1. Нярай хүүхдэд үзлэг
хийх
1

2. Нярай судлал (Neonatalogy)
• Нярай судлал нь нярай хүүхдийн
асаргаа, сувилгаа, амьдралын
эхний 28 хоногт тохиолддог өвчин
эмгэгийн оношлогоо, эмчилгээний
аргуудыг эрж хайж, хүний
амьдралын бүхий л хугацаанд эрүүл
байх нөхцлийг нярай үед нь хэрхэн
бүрдүүлэх тухай судалдаг залуу
шинжлэх ухааны нэг юм.
2

3. Нярай үе:
•
•
•
•
•
•
•
Төрөөд 28 хоног хүртэлх үеийг хэлнэ.Нярай үеийг
дотор нь
Эрт нярай (0-6 хоног дуустал)
Хожуу нярай (7-28 хоног) гэж бас ангилдаг.
Тээлтийн насаар нь:
Дутуу төрсөн (36 недель+6 хоног)
Хугацаандаа төрсөн (37-42 недель)
Илүү тээлттэй (42 недель-ээс дээш)
•
Хүүхдийг хэдэн кг жинтэй төрснөөр нь:
• Бага жинтэй нярай (2500гр-аас доош)
• Туйлийн бага жинтэй нярай (1500 гр-аас доош)
• Хэт бага жинтэй нярай (1000 гр-аас доош)
3

4. Нярай хүүхдэд үзлэг хийх нь яагаад
чухал байдаг вэ?
 Анхны ажиглалт үзлэг хийхэд
 Нярайн биеийн байдлыг эрүүл
болон өвчтэй эсэхийг мэдэхийн
тулд
 Аль болох хурдан зохистой
асаргаа, эмчилгээг эхлэхийн тулд
4

5. Íÿðàé õ¿¿õäýä õýäèéä ¿çëýã õèéõ âý?
Òºðñíèé äàðàà:
Òºðñíèé äàðààõ нэг öàãèéí äîòîð
Ýìíýëãýýñ ãàðãàõын ºìíº
Õýðýâ õ¿¿õäèéí áèåèéí áàéäëûí òàëààð ýõ
ñàíàà çîâíèæ áàéâàë
Õÿíàõ ÿâöàä àþóëòàé øèíæ àæ
¿¿ä èãëàãäâàë
5

6. Íÿðàé õ¿¿õäýä õýäèéä ¿çëýã õèéõ âý?
Ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðàà:
– Эмнэлгээс гарсны дараа эхний 7 хоногт
нярайн биеийн байдлыг дахин үнэлэх , хянах
– Ө âч òýé íÿðàéí áóþó äàâòàí ¿çëýã.
– Өмнөх үзлэгээс биеийн байдал өөрчлөгдсөн
бол зохистой эмчилгээг хийхийн тулд
– Эхэд нь цаашид хэрхэн асрахын зааж
өгөхийн тулд
• Нярай хүүхдэд үзлэг хийхдээ эхийг нь заавал
байлгах хэрэгтэй .
6

7. Íÿðàé õ¿¿õäèéí ¿çëýã
хийх дараалал :
1. Үнэлэх
2. Ангилах
3. Эмчлэх, зөвөлгөө өгөх
7

8. НЯРАЙГ ҮНЭЛЭХ
• Íярайн биеийн байдлын тухай á¿õ ìýäýýëëèéã:
( - Эхээс нь хүүхдийн òàëààð асуух çàìààð
- Хэрвээ энэ нь эхний үзлэг биш бол өмнө нь эхийн
òóõàé тэмдэглэсэн тэмдэглэл, өвчний түүхийг шалгах
çàìààð
- Нярайн тэмдэглэлýýñ îëñîí ìýäýýëëèéã бичих çàìààð )
• Дараа нь :
– хүүхдийг харах буюу ‘харах үзлэг’ хийнэ.
– хүүхдийг сонсоно .
– Хүүхдэд òýìòýðч мэдэгдсэн шинжүүдийг тэмдэглэлд
бичнэ.
8

9. Эхээс ямар мэдээлэл авч болох вэ?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ж èðýìñëýõýýñ ºìíºõ болон жирэмсэн үеийн ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàë
Т ºðºëò áîëîí äºíãºæ òºðñíèé äàðààõ õ¿¿õäèéí áèåèéí áàéäàë
Т ºðºëòèéí áàéäëûí òóõàé ìýäýýëýë
Нярайн ýð¿¿ë ìýíäèéã õ¿íäð¿¿ëñýí ýñâýë òóñãàé ýìч èëãýý õèéõ
øààðäëàãàòàé áîëãîõîä íºëººëñºí ýõýä þìóó хүүхдэд òîõèîëäñîí ÿìàð íýãýí
õ¿ч èí ç¿éë байсан эсэх
Э õèéã íü øèëæ
¿¿ëñýí áà õ¿¿õäýý õàðæ ч àäàõã¿é áîëñîí
Т ºðºõ ¿åä нярайн áèåèéí áàéäàë ямар байсан , с ýõýýí àìüäðóóëàëò
õèéñýí ýñýõ
Х ºõººð õîîëëîñîí ýñýõ, ангир уургаа амлуулсан эсэх
Х àëäâàðààñ ñýðãèéëýõ ýìч èëãýý õèéñýí ýñýõ
Х ¿éí áîëîí í¿äíèé àñàðãàà õèéñýí ýñýõ
Т ºðñíèé äàðàà àðüñ àðüñààð ø¿ðãýëö¿¿ëñýí ýñýõ
Э õíèé øýýñ áîëîí çóíãàã õýçýý ãàðñàí
9

10. Àíãèëах :
Äýýðõ ¿íýëýõ øàòóóäûã äóóñãàñíû
дараа ìýäýãäñýí øèíæ
¿¿äýýð øàòàëæ
àíãèëíà. ªºðººð õýëáýë ýð¿¿ë íÿðàé,
áàãà
æ
èíòýé
íÿðàé,
õîîëëîëòûí
áýðõøýýëòýé íÿðàé, шарлалттай
нярай , гаж хөгжилтэй нярай ãэх
мэт
10

11. ЭМЧЛЭХ, ЗӨВЛӨХ
• Нярай хүүхдэд òîõèðîìæ
òîé
ýìч èëãýýã ¿ç¿¿лнэ .
• Э õýä õ¿¿õäýý õýðõýí àñðàõ òóõàé
çºâºëгөө өгнө .
11

12. НЯРАЙН ҮЗЛЭГ
•Á¿õ òºðñºí íÿðàé õ¿¿õäýä ¿çëýã õèéнэ .
•¯çëýã íü ñèñòåìòýé áàéõ áºãººä íÿðàéí òîëãîéíîîñ
эхлээд õºëèéí õóðóó õ¿ðòýë á¿õ áèåèéã õàìðàõ
¸ ñòîé.
•Çàðèìäàà íÿðàé хүүхдэд àþóëòàé øèíæ òýìäг үүд
èëðýõ áà ¿¿íèéã íýí äàðóé òàíüæ ýìчëýõ, ýìíýëýãò
ÿàðàëòàé èëãýýõ õýðýãòýé áàéäàã.
12

13. АЮУЛТАЙ ИЛРЭХ ШИНЖ ТЭМДГҮҮД
ØÈ ¯¯Ä
ÍÆ
Äîîðõ øèíæ
¿¿äýýñ íýã íü áàéâàë:
•Àìüñãàë îëøðîõ (>60ìèí)
•Àìüñãàëûí òîî öººðºõ (<30ìèí)
•Öýýæ õ¿ч òýé õîíõîëçîõ
•ßðàãëàæ àìüñãàëàõ
•Òàòàëò
ãàð ñóë
•Óíòàà áóþó óíæ
•Õàëóóðàõ (>380Ñ)
•Õàëóóí <350Ñ ýñâýë äóëààöóóëñíû
äàðàà õàëóóí íýìýãäýõã¿é áàéõ
•Õ¿éíýýñ èäýý ãàðàõ, ýñâýë õ¿éí
óëàéëò àðüñ ðóó òýëýõ
•10-ààñ îëîí èäýýò òóóðàëò, ýñâýë
òîì öýâð¿¿, àðüñ õàâàãíàõ,
õàòóóðàõ
•Õ¿éí øàðõíààñ öóñ àëäàõ
•Öàéëò
Õ¿íä ºâч èí
áàéæ
áîëçîøã¿é
ÝÌЧÈ ÃÝÝ, ǪÂË
Ë
ªÃªª
•Áóëч èíä 2 àíòèáèîòèêèéí ýõíèé
òóíã òàðü
•Õ¿¿õäèéã ýìíýëýãò ÿàðàëòàé
èëãýý
Íýìýëò ýìч èëãýý:
•Äàõèí äóëààöóóëàõ áóþó
øèëæ
¿¿ëýõ ¿åä õ¿¿õäèéã äóëààí
áàéëãà.
•Ýìíýëýãò èëãýýõýýñ ºìíº õ¿éíä
õýñãèéí ýìч èëãýý õèé.
•Ýìíýëýãò èëãýýõýýñ ºìíº
àðüñíû õàëäâàðûã ýìч èë.
•Öóñ àëäàëòûã çîãñîî.
13

14. Íÿðàé õ¿¿õäèéí àìüñãàëûí
õýâèéí òîî
• Нэг ìèíóòàíä 30-60 óäàà àìüñãàëна .
• Цýýæ õ¿ч òýé õîíõîëçîõã¿é.
• Аìüñãàë ãàðãàõàä ÿðàãëàõ ч èìýý ñîíñîãäîõã¿é
– Àìüñãàëûí òîîã:
• àìüñãàëûí òîîã á¿òýí íýã ìèíóòàíä òîîëно. Зарим нярай
áîãèíî õóãàöààíä æ
èãä áóñ àìüñãàëæ áîëíî (ìèíóòàíä 80
õ¿ðòýë).
• õýðýâ àìüñãàëûí òîîíä ýðãýëçýæ áàéâàë äàâòàí òîîëно.
• Дутуу болон бàãà жèíтэй нярай
– öýýæ áàãà çýðýã õîíõîëçîæ
– ¿å ¿å õýäýí ñåêóíäûí òóðø àìüñãàëàõã¿é áàéæ áîëíî.
14

15. АРЬСНЫ ӨНГӨ ХЭВИЙН БАЙХ НЬ :: Ã é ö ý ä íÿ ð à é хүүхдийн à ð üñ
¿
õ à ð üö à íã ó é ç ó ç à à í á à é ä à ã ò ó ë ä ó ò ó ó ò º ð ñº í õ ¿ ¿ õ ä è é íõ è é ã á îä â îë à ð à é
ö àé âàð áàé äàã.
– Хүрэн улаан: полицит еми, халууцсан, халуурсан
– Шар: эхний 2 4 цаг ийн дот ор 8 5 , 5 мкмоль/л < цусны үл т охироо,
сепсис, ВУИ
– Цаг аан: анеми, бүт элт , шок
Хөх :
• Төвийн хөхрөлт : (арьс, хэл уруул хөх) ВПС, уушигны өвчнүүд
• Захын хөхрөлт : (арьс, хэл хөх, уруул яг аан) с-м
мет г емог лобинеми
• Акроцианоз : (гар хөл хөх) хэвийн, бага зэрэг даарсан. Хэвийн
халуунт ай нярайд хожуу илэрч байвал г иповолеми-с болсон
захын цусны эрг элт ийн хямрал байна г эж үзнэ.
Арьс эрээнтэх : даарах , гиповолеми , сепсис , синдром
Дауна , трисоми 13,18
15

16. • Õ¿¿õäèéí áóñàä ýðõòýí òîãòîëöîî õýâèéí áàéãàà
¿åä àðüñíû çàðèì ººðч ëºëò¿¿ä õýâèéí áàéäàã:
– ìèëèà (õàìðûí ýðãýí òîéðíû öàãààí òîëáóóä),
àìüäðàëûí ýõíèé ºäºð áóþó ò¿¿íýýñ õîéø ìýäýãäýíý.
– Õîðäëîãîò óëàéëò (æ èã öàãààí òºâòýé óëààí
èæ
òîëáóóä), 2 äàõü ºäºð áóþó ò¿¿íýýñ õîéø í¿¿ð, èõ áèå,
íóðóóãààð ãàðíà.
– Õ¿¿õäèéí èõ áèå, õýâëèé, íóðóóíû àðüñ ýõíèé ºäðèéí
äàðààãààñ ãóóæ
äàã.
16

17. Б èåèéí ýõýëæ òºðñºí õýñãèéã õàðна
• Хөхөрч хавдсан газар байна
уу ?
– Толгойн хаван
– Кефалогематома
– Их , бага зулай
– Гавлын заадсууд
– Хөлийн хаван
– Өгзөгийн хаван
17

18. ДАРАА НЬ
•
•
•
•
•
•
•
•
Нүүрний хэлбэр
Нүд
Чих
Хамар
Амны хөндий
Цээжний хэлбэр
Хөхний булчирхай
Уушиг
(спигмонометрээр)
• Зүрх
(спигмонометрээр )
• Хэвлий
• Хүй
• Гадна бэлэг эрхтэн
• Анус
• Мөчнүүд :
• Түнхний үеүд
18

19. Ãàðûí õýâèéí áóñ áàéðëàë:
• Хºäºë㺺íûã ажиглана .
– ãàð, õºë, áèå, òîëãîéãîî õýâèéí õºäºëãºж áàéíà óó?
– õî¸ ð ãàð, õî¸ ð õºëºº èæ õºäºëãºæ áàéíà óó?
èë
• Õýâèéí øèíæ¿¿ä:
• ÿéöýä òºðñºí õ¿¿õäèéí õýâèéí áàéðëàë:
– ãàðàà ñóëõàí àòãàñàí
– ãàð, ò¿íõ, ºâäºãíèé ¿åýð íóãàëñàí
• Дутуу болон бага жинтэй нярайд
– ìºчä¿¿ä òýíèéñýí áàéæ áîëíî
• ªãçºã ò¿ð¿¿ëýëòòýé õ¿¿õäèéí õºë, ò¿íõ, ºâäºãíèé ¿åýð
á¿ðýí íóãàëàðñàí; õºëèéí òàâõàé àìíû îéðîëöîî áàéæ áîëîõ
áóþó õºë ãàäàãø àëöàéñàí áàéäàëòàé áàéäàã
19

20. Õýâèéí õ¿é:
– Õ¿éí ãîë-Ýõíèé ºäºð öàéâàð õºõ ºíãºòýé.
– Äàðàà íü ýíý íü õàòàæ àãøäàã.
,
– 7-10 õîíîãèéí äàðàà óíàäàã.
– ßëãàäàñã¿é .
20

21. Хэвийн шинжүүд :
• Х ¿¿õýä 2 ºäðèéí äàðààгаас ºäºðò 6 óäàà
øýýíý.
• Õ¿¿õäèéí áààñ ºäºðò 6-8 óäàà øèíãýâòýð
ãàðàõ íü õýâèéí.
• Ýìýãòýé íÿðàé õ¿¿õäýä àìüäðàëûí ýõíèé
äîëîî õîíîãò õýäýí ºäðèéí òóðø ¿òðýýíýýñ
öóñ ãàðч áîëîõ áà ýíý íü ºâч íèé øèíæ áèø.
21

22. Төв мэдрэлийн тогтолцоо:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Булчингийн хүчдэл
•
•
– Гипотонус
•
– Гипертонус
•
Рефлексүүд:
Уруул цорвойх рефлекс•
•
Хайх рефлекс
•
Хөхөх рефлекс
•
Нүд цавчих рефлекс
•
Бабкины рефлекс
Сарвалзах рефлекс – Моро
Хөлийн атгах рефлекс
Бабинскийн рефлекс
Тулгуурын рефлекс
Автомат алхалтын рефлекс
Мөлхөх рефлекс
Галантын рефлекс
Пересийн рефлекс
Хүзүүний чангарах рефлекс
Атгах рефлекс
Робинсоны рефлекс
22

23. • Биеийн дулааныг үзнэ . Бие , гар , хөлд хүрнэ . Их
хүйтэн эсвэл их халуун байвал халууныг хэмжинэ .
• Биеийн жинг үзнэ .
• Хөхөөр хооллолтыг үнэлнэ .
– Õºõ¿¿ëýõèéã àæ
èãëàõ. Õýðýâ сүүлийн 1 öàãèéí äîòîð
õ¿¿õäèéã õºõ¿¿ëýýã¿é áîë ýõýýñ õ¿¿õäýý õºõ¿¿ëýõèéã õ¿ñч ,
õºõ¿¿ëæ áóé áàéäл ûã 5 ìèíóò àæ
èãëàíà. Àæ
èãëàõäàà:
• Õ¿¿õýä õºõºº çºâ ¿ìõýæ áàéíà óó?
• Õ¿¿õýä çºâ áàéðëàëòàé ýñýõ
• Ñàéí ñîðæ áàéãàà ýñýõ
– Õýðýâ õ¿¿õäèéã ñ¿¿ëèéí íýã öàãèéí äîòîð õºõ¿¿ëñýí áîë äàðàà
õ¿¿õäýý õºõ¿¿ëýõäýý ººðòºº õýëýõèéã ýõýýñ õ¿ñíý.
• Хэрэв эхийн хөх өвдөж , зовиуртай байгаа бол эхийн
хөхийг үнэлнэ .
23

24. СЭГСРЭХ ХАМ ШИНЖ
•
Shaken baby syndrome- Хүүхдийг сэгсэрснээс тархины
эд эс гэмтэл авч хараагүй болох бүр цаашлаад үхэлд
хүрч болно. Мөн янз бүрийн чадвараа алдаж оюуны
хомсдол, хөгжлийн бэрхшээлтэй болдог. Эцэг
эхчүүдийн хүүхдээ сэгсрэх гол шалтгаан нь хүүхдээ
үйлах үед хэрхэхээ мэдэхгүйгээс болдог ажээ. Хүүхдээ
уйлахад сандарсан эцэг эхчүүд өөрийн мэдэлгүй хүүхдээ
сэгсэрч эхэлдэг байна. Эл сэгсрэлт нь томчуудад маш
бага мэт санагдах боловч нярайд хүчтэй доргилт
мэдрүүлдэг аж. Тиймээс хүүхэд тань уйлаад байвал аль
болох тайван байж, сэгсрэлгүйгээр биедээ нааж,
намуухан бүүвэйн дуу аялах, уйлаад зогсохгүй бол
яаралтай эмчид хандах хэрэгтэй шүү!
24

25. • АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАН ТА БҮХЭНД
БАЯРЛАЛАА.