ანალიზური ფსიქოლოგიის საფუძვლები კარლ გუსტავ იუნგი
ანა ფრანკის დღიურები ანა ფრანკი
1. gamomcemloba `nakaduli“ 1988w.
mTargmneli neli amaSukeli
ana frankis dRiuri
12 ivnisi, 1942 — 1 agvisto, 1944
germanulidan Targmna, winasityvaoba da SeniSvnebi daurTo neli
amaSukelma
winasityvaoba
am wignze mSralad da Cveulebrivi miudgomlobiT laparaki SeuZlebelia,
radgan metad uCveuloa misi damweris bedi. oTxkedelSua gamoketili 13 wlis
gogona ori wlis manZilze gulwrfelad aqsovda dRiurSi sakuTar gancdebs,
fiqrebs, imedebs, wuxils, SiSs, xan emociis gamomwvev, xanac Rimilis momgvrel
STabeWdilebebs. Cveulebrivi bavSvuri uSualobiT dawyebuli dRiuri, erTsa da
imave adamianebTan yoveldRiuri urTierTobiT da yofiTi wvrilmanebiT
SezRudul, mZime, saxifaTo garemoSi, gogonas uaxloesi megobari da mesaidumle
gaxda. ararsebul megobars anam kiwi daarqva da misgan eloda nugeSsa da
Semweobas. Tu sikvdils ver gaeqceoda, anas undoda, misi dRiuri masTan erTad
daRupuliyo, magram moxda ise, rom ana daiRupa, dRiuri ki gadarCa.
gadarCa mxolod dRiuri, kacobriobis istoriaSi erT-erTi usaSinlesi
drois mamxilebeli dokumenti. germanelma faSistebma totaluri saxelmwifos
Seqmnisa da msoflioSi gabatonebis ideas msxverplad moutanes yvelaferi
adamianuri. faSistebi gegmianad, meTodurad spobdnen ara marto xalxs, aramed
kacobriobis zneobriv monapovarsac. es iyo dro, roca evropaSi milionobiT
udanaSaulo adamianis sisxli iRvreboda da sakoncentracio banakebSi
krematoriumebi bolavda. swored am TavaSvebuli rbevis, Zaladobisa da
masobrivi mkvlelobis msxverpli gaxda patara ana.
anas mama, oto franki, daibada germaniaSi, mainis frankfurtSi;
universitetis damTavrebis Semdeg komerciul saqmianobas mihyo xeli.
monawileobda pirvel msoflio omSi. 1933 wels, rogorc ki germaniaSi
faSisturi reJimi damyarda, oto frankma ojaxi holandiaSi gadaiyvana da
faSistebis risxvas ganerida. amsterdamSi, prinsengraxtze, saxli daiqirava da
firma gaxsna. axlad dawyebuli cxovreba TiTqos mSvidad, normalurad
mimdinareobda, magram germanelebma holandia daipyres da kvlav daiwyo
ebraelTa sastiki devna. anas mamam germanelebis xelSi Cavardnas damalva arCia;
1942 wlis zafxulSi, holandieli TanamSromlebis daxmarebiT, firmis Senobis
ukana nawili saTanadod moawyo da, roca mis ufros qaliSvils, margos,
gestapodan uwyeba mouvida, col-Svili winaswar momzadebul `TavSesafarSi~
gadaxizna. amave TavSesafarSi gadmovida kidev erTi ojaxi, van daani coliTa
da vaJiSviliT. bolos maT `ojaxs~ merve wevri, kbilis eqimi duseli Seemata.
amgvarad rva adamiani iatakqveS aRmoCnda da TavSesafris mkacr reJims
daemorCila.
patara ana xalisianad, ndobiT, udardelad Sescqeroda cxovrebas;
celqobda, keklucobda, alerssa da yuradRebas moiTxovda. uecrad bedma gare
samyaros moswyvita, oTx kedelSi gamoketa, dRis sinaTle da haeri moanatra.
amieridan is mxolod qurdulad, fardis WuWrutanidan uyurebda cxovrebis
ulazaTo dinebas, xolo TavSesafarSi Zalauneburad erTad Seyrili adamianebis
ubadrukobas, angariSianobas da kinklaobas xedavda. am sulis SemxuTav
garemoSi TiTqos unda damWknariyo, daClungebuliyo jer kidev moumwifebeli
goneba da grZnoba, magram moxda piriqiT; swored aq gaiSala, naadrevad
momwifda da gamomJRavnda anas niWi.
https://www.facebook.com/groups/ELLIB/
2. dauokebelma cnobismoyvareobam, STabeWdilebaTa Rrma gancdam, rTulma,
winaaRmdegobebiT savse bunebam, sakuTari Tavisadmi da gare samyarosadmi
kritikulma damokidebulebam gauRrmava anas aRqmis unari, xedvas SeaCvia da
ufaqizesi grZnobis gadmocema aswavla.
ana Zalze saxifaTo da daZabul momentebSic ki amCnevs cxovrebis
sasacilo movlenebs. misi ironia erTsa da imave dros javSanicaa da adamianuri
sisustisa da yofiTi wvrilmanebisadmi Semwynarebloba da siyvarulic.
damoukidebeli, kritikuli xedvis unari dRiTi dRe Rrmavdeba da
miukerZoeblobisa da simarTlisaken swrafvas verc axlo naTesauri
damokidebuleba axSobs da verc pirveli siyvaruli. ane gacilebiT mets amCnevs
da ukeTesadac, vidre TavSesafris danarCeni mkvidrni, ufro realurad uyurebs
cxovrebas, met uSualobas iCens adamianebTan urTierTobaSi da cdilobs
gaerkves sakuTar grZnobebSi, amaRldes, daZlios SiSi, gaTavisufldes eWvebisa
da meryeobisagan, ipovos mtkice sayrdeni, Rirseulad Seegebos damcirebasa da
sikvdils. magram rac ufro izrdeba gonebrivad, miT ufro rTuldeba cxovreba.
ana grZnobs sakuTar gaorebas, Sinagan winaaRmdegobas gare samyarosTan da
bolos im daskvnamde midis, rom maTi morigeba an sasurveli mimarTulebiT
warmarTva mis Zal-Rones aRemateba. misTvis bevri ram aris amqveynad bneliT
moculi da gaugebari, magram erTi ram yovelTvis cxadia: adamiani
Sromismoyvare, keTili da faqizi unda iyos.
axla zedmeti da Znelicaa imaze laparaki, Tu ra gziT ganviTardeboda
anas niWi da ras SesZenda literaturas, magram ase naTlad gamokveTili
mxatvruli alRo, msjelobis unari, mignebebi da saTqmelis mokled, ZiriTad
StrixebSi gadmocemis niWi mis asakSi bevr did mweralsac ar hqonia. SeiZleba
amas dromac Seuwyo xeli. ebraelTa sastikma devnam, darbevam, wamebam, mTeli
eris mospobis saSiSroebam, omiT gamowveulma siduxWirem, adamianTa dakninebam
da binZuri, veluri instinqtebis zeimma igi Zalauneburad miiyvana im
aucileblobamde, rom TviTon garkveuliyo movlenaTa viTarebaSi, gaeazrebina
yvelaferi, rac mis irgvliv da qveyanaze xdeboda. ori wlis ganmavlobaSi anaam
bevri ram Seigno, gadaafasa, uaryo da miiRo, magram bavSvuri sibrZniT
ganWvretili cxovrebisa da adamianobisaTvis arasodes ar uRalatnia. igi
gulxeldakrefili rodi eloda sikvdils; mecadineobda, Sromobda, werda,
gulaxdilad esaubreboda ucnob megobars da am adamianuri iaraRiT ebrZoda
araadamianur Zaladobas, romelic miuxedavad sikvdilisa, mainc ukuagdo da
daamarcxa.
ori weliwadi elodnen ltolvilebi sikvdils an Tavisuflebas da
bolos Tavisuflebas isev sikvdilma daaswro.
1944 wlis 4 agvistos gestapom TavSesafari aRmoaCina da yvelani
daapatimra. faSistebis risxva Tavs daatyda agreTve ebraelebis mfarvel
holandielebsac. oto frankis TanamSromlebis da megobrebis eli vosenis, mip
da henk van santenebis Tavdauzogavi zrunva amao aRmoCnda, — maT ver ixsnes
ganwirulni. kraleri da koophoisi ki, rogorc firmis mmarTvelebi,
ltolvilebTan erTad daapatimres. mZime avadmyofi koophoisi cixidan male
gaaTavisufles, xolo kraleri amersfortis banakSi moxvda, saidanac germaniaSi
upirebdnen wayvanas, magram gaqceva moaxerxa da omis damTavrebis Semdeg col-
Svils daubrunda.
anas Segnebuli hqonda, Tu ra mZime tvirTi awva maT holandiel megobrebs
da maTi bediT Sewuxebuli werda: `gana damalvas da amdeni saSinelebis
gadatanas sikvdili ar jobda. maSin arc Cvens mfarvelebs CavagdebdiT
safrTxeSi~.
dapatimrebuli ebraelebi cixidan vesterborkis gamanawilebel banakSi
moxvdnen. 3 seqtembers anas ded-mama da van daanebis ojaxi osvencimSi gagzavnes,
30 oqtombers ki margo da ana bergen-belzenis sakoncentracio banakSi
gadaiyvanes. am banakSi ana Sexvda Tavis skolis megobars lis goosens, romlis
Sesaxebac 1943 wlis 27 noembers werda: `guSin saRamos... Tvalwin naTlad
warmomidga lisi. idga Cems win dakonkili, gamxdari, ybebCacvenili; misi didi
3. sevdiani Tvalebi sayveduriT micqerdnen, TiTqos meubnebodnen: — ana, ratom
mimatove, damexmare, mixseni am jojoxeTidan! — ...ratom unda gadavrCe me, is ki
sadRac Cakvdes?~. magram anas varaudi ar gamarTlda. lisi gadarCa da bergen-
belzenSi anasTan Sexvedras ase igonebs: `anas ZonZebi ecva. sibneleSic ki Canda,
rogor gamxdariyo. loyebi Cascvenoda, Tvalebi kidev ufro gafarToeboda...
oriveni vtirodiT, videqiT da vtirodiT — erTmaneTs ekliani mavTulxlarTebi
gvaSorebda~.
osvencimSi daiRupnen anas deda, col-qmari van daanebi, peteri da duseli.
1945 wlis TebervalSi bergen-belzenSi SimSilisagan gardaicvala margo,
gazafxulis damdegs anamac dalia suli.
ltolvilTagan gadarCa mxolod anas mama. igi ixsna sabWoTa armiam,
romelmac osvencimi daikava da visac suli edga, mzrunveloba ar moaklo.
ganTavisuflebis Semdeg oto franki holandiaSi dabrunda, magram
maxlobelTagan cocxali veRaravin ipova. damwuxrebuls elim da mipma anas
dRiuri gadasces, romelic saxlis gaCxrekis Semdeg uwesrigod dayril Zvel
wignebsa da Jurnal-gazeTebs Soris aRmoaCines da Seinaxes.
ra icoda saidumlo policiam, rom uyuradRebod migdebuli bavSvis
rveuli mTel msoflios aaRelvebda. ana frankis dRiuri aTjer gamoica
holandiaSi, ocze met enaze iTargmna da msoflioSi milioniani tiraJiT
gavrcelda. am dRiuris mixedviT Seqmnes piesebi da kinofilmebi. wignze mravali
gamokvleva daiwera.
ra kuTxiTac unda miudgeT anas dRiurs, umTavresi mainc misi gonebrivi
ganviTarebis procesi da cxovrebisadmi damokidebulebaa. anam icoda, rom
cxovrebam igi ori ukiduresobis zRvramde miiyvana — an sikvdili, an
gamarjveba; magram icoda isic, rom zogjer wamebiT sikvdili igive gamarjvebaa,
momavlis sakeTildReod gamarjveba. amitom SerCa mas bolomde Sinagani
Tavisufleba da sakuTari Rirsebis Segneba. ai, ras ambobs de viki, romelic
anasTan erTad vesterborkis banakSi iyo: `ana franksa da peter van daans
yoveldRe vxedavdi. mudam erTad iyvnen... anas Tvalebi ubrwyinavda... da ise
Tavisuflad eWira Tavi, iseTi pirdapiri gamoxedva hqonda, rom Cems Tavs
veubnebodi: — igi xom aqac bednieria!~
neli amaSukeli
am wignis Sesaxeb
(germanuli gamocemidan)
am Semzarav cxovrebiseul dokumentSi erT mTlianobadaa qceuli devnili
ojaxis bedi da uCveulod niWieri da mgrZnobiare bavSvis sulieri cxovreba.
arsebobis simZimem da sikvdilis mudmivma muqaram gaamZafra gogonas sulisa da
gonebis gancdebi da grZnobebis gamoxatvis iseTi unari SesZina, romelmac misi
dRiuri naadrevad mowifulTa sakuTrebad aqcia. SeuZlebelia, daiviwyo bavSvi,
romelic misi ojaxis TavSesafris sazarel sxvenze aparula, raTa
varskvlavebiT moWedil zecas ucqiros.
sapyrobileSi, sadac adamianebma Seagdes, ana franki wers: `rodesac
axloblebze fiqrob, tirili gindeba, SeiZleba mTeli dRe itiro. amitom isRa
grCeba, rom RmerTs Seevedro, saswauli moaxdinos da zog maTgans sicocxle
SeunarCunos! da me suliTa da guliT vloculob~.
dRiuri
12 ivnisi, 1942
imedi maqvs, SemiZlia gando Sen yvelaferi, gando ise, rogorc aqamde
aravis mivndobivar, imedi maqvs, Sen Cemi didi nugeSi iqnebi.
4. kvira, 14 ivnisi, 1942
paraskevs dilis eqvs saaTze gameRviZa. es gasagebicaa, Cemi dabadebis dRe
iyo. magram ase adre adgomis ufleba ar mqonda da sanam Svids TxuTmeti
daakldeboda, cnobismoyvareoba unda dameokebina. met xans veRar gavZeli.
gaviqeci sasadilo oTaxSi, sadac Cveni patara kata, morheni, Zalze alersianad
Semomegeba. rva rom daiwyo, mSoblebs mivakiTxe da maTTan erTad sastumro
oTaxSi gavedi: mindoda, saCuqrebi menaxa da amomelagebina. yvelaze adre Sen
daginaxe, Cemo dRiuro, da es marTlac saucxoo saCuqari iyo. damxvda agreTve
vardebis Taiguli, kaqtusi, tyis yayaCos ramdenime Sto. es iyo yvavilebis
pirveli salami, Semdeg ki ufro meti momarTves.
mamam da dedam ra ar maCuqes, megobrebmac Zalze gamanebivres. sxvaTa
Soris miviRe `Camera Obscura~1, ( bneli kamera (laT.) holandiaSi Zalian
gavrcelebuli wigni. (SeniSvna yvelgan mTargmnelisaa) TavSesaqcevi da
Tavsamtvrevi saTamaSoebi, uamravi sasusnavi, gulis qinZisTavi, iozef kohenis
`holandiuri sagebi da legendebi~, kidev erTi mSvenieri wigni: `dezis
saardadegebo mogzauroba mTebSi~ da fuli. am fuliT mere berZnuli da
romauli sagmiro Tqmulebebi viyide. SesaniSnavia!
Semdeg lisim gamomiara da skolaSi wavediT. jer maswavleblebsa da
Tanaklaselebs kanfetebiT gavumaspinZldi1, ( aseTi wesia holandiaSi dabadebis
dRes) mere swavlas SevudeqiT.
jer es iyos. ra mixaria, Sen rom gamiCndi!
orSabaTi, 15 ivnisi, 1942
SabaTs, nasadilevs, dabadebis dRis aRsaniSnavad wveuleba mqonda.
stumrebs vaCveneT filmi `Suquris daraji~ (rin-tin-tinis monawileobiT);
suraTi Cems megobar gogonebs Zalze moewonaT. bevri vicelqeT, uzomod
kmayofilni viyaviT. wveulTa Soris bevri gogo da biWi iyo. dedaCems yovelTvis
ainteresebs, am biWebidan — romelze visurvebdi gaTxovebas momavalSi.
vfiqrob, Zalze gaukvirdeboda, rom gaego — es ymawvili peter veselia,
radganac, roca masze sityvas Camomigdebda, mudam gulubryvilo
gamometyvelebas vRebulobdi. lis goosenssa da sane houtmans didi xania
vicnob da aqamde Cemi saukeTeso megobrebi iyvnen. magram am bolo dros
ebraelTa liceumSi iopi van der vaali gavicani. Cven xSirad varT erTad da
axla is aris Cemi saukeTeso megobari. lisi axla sxva gogonasTan megobrobs,
sane ki sxva skolaSi dadis da iqa hyavs Tavisi megobrebi.
SabaTi, 20 ivnisi, 1942
ramdenime dRea, araferi damiweria; jer mindoda, seriozulad
gavrkveuliyavi dRiuris arssa da mizanSi. ucnauri grZnoba maqvs, amieridan
dRiuri unda vwero. da ucnauria ara mxolod imitom, rom dRemde araferi
`damiweria~. me mgonia, momavalSi arc me da arc sxvas ar dagvainteresebs
cameti wlis moswavle gogonas gulwrfeli aRsareba. Tumca amas ra
mniSvneloba aqvs. me minda vwero da, rac mTavaria, Cemi gulis nadebi gamovTqva.
`qaRaldi adamianze amtania~. ase vfiqrobdi xSirad im dReebSi, roca
msubuqi melanqolia Semipyrobda, roca xelebze Tavdayrdnobili vijeqi da ar
vicodi, ra momexerxebina sakuTari TavisTvis. xan Sin darCena mindoda, xan
sadme wasvla, magram kvlav imave adgilas vijeqi da fiqrs ganvagrZobdi. diax,
qaRaldi amtania. me ar ganmizraxavs, odesme vinmes vaCveno es sqelydiani
rveuli maRalfardovani saxelwodebiT `dRiuri~, da Tu vaCveneb, mxolod
megobar vaJs an qals, radganac sxvebs igi arc daainteresebs. da ai, me ukve
vTqvi, ram maiZula dRiuri vwero: me ara myavs megobari qali!
axsna-ganmartebis gareSe veravin gaigebs, ratom grZnobs martoobas 13
wlis gogona. ucnauri ambavia, myavs kargi, sayvareli mSoblebi, 16 wlis da, da
Tu yvelas CamovTvliT, ocdaaTamde nacnobi, anu egreT wodebuli megobari,
5. Tayvanismcemlebis mTeli amala, romlebic TvalebSi miyureben da gakveTilze
manamde aTamaSeben sarkes, sanam Cems Rimils ar daiWeren. myavs naTesavebi,
SesaniSnavi biZebi da bicolebi. gvaqvs mSvenieri saxli. araferi maklia, garda
megobari qalisa. nacnobebTan mxolod sisuleleebiT virTob Tavs da yovelgvar
wvrilmanebze vlaqlaqeb. guli veravisTvis gadamiSlia. iseTi grZnoba maqvs,
TiTqos erTianad SemboWes. SeiZleba es Cemi naklia, SeiZleba meti ndobiT unda
vekidebode adamianebs, magram, samwuxarod, es asea da me arafris Secvla ar
SemiZlia. ai, ratom mWirdeba dRiuri. me minda didixnis nanatr megobars Cems
fantaziaSi xorci Seesxas da amitom dRiurSi marto mSral faqtebs ar Sevitan,
rogorc amas bevri akeTebs; me minda, es dRiuri Cemi megobari gaxdes da am
megobars erqmeva: kiwi!
yvelas gauWirdeboda gageba, pirdapir rom gameba saubari kiwisTan,
amitom movyvebi Cem biografias, Tumca sruliadac ar mexaliseba.
roca Cemi mSoblebi daqorwindnen, mama 36 wlisa iyo, deda — 25-isa. Cemi
da margo 1926 wels daibada mainis frankfurtSi, me ki 1929 wels movevline
qveyanas. Cven ebraelebi varT da amitom 1933 wels, rogorc emigrantebi,
holandiaSi wamovediT, sadac mama saaqcio sazogadoeba `travi~-is direqtori
gaxda. es firma muSaobs `kolen da kompaniasTan~ mWidro kavSirSi da amave
firmis SenobaSia moTavsebuli.
sxvebiviT Cvenc ar gamogvelia sadardebeli cxovrebaSi, radganac
germaniaSi darCenili naTesavebi ver ascdnen hitleruli kanonebis klanWebs.
1938 wels, ebraelTa darbevis Semdeg, dedaCemis orive Zma amerikaSi gaiqca.
bebiaCemi CvenTan Camovida. maSin is 73 wlisa iyo. 1940 wlidan JamTa siavem
iZala. jer omi dagvatyda Tavs, mere kapitulacia, germanelebis SemoWra. axla
ki daiwyo Cveni sacodaoba. diqtatoris brZanebas brZaneba mosdevda.
gansakuTrebiT ebraelTa mdgomareoba gauaresda. ebraelebs unda etarebinaT
yviTeli varskvlavi, CaebarebinaT velosipedebi, ekrZalebodaT tramvaiT
mgzavroba, avtomobilebze xom laparakic zedmetia. raimes yidva mxolod
samidan xuT saaTamde SeeZloT — isic mxolod ebraelTa savaWroebSi. saRamos
rva saaTis Semdeg ara marto quCaSi gamosvlis, aramed baRSi da aivanze
gaCerebis uflebac aRar hqondaT. ebraelebs aukrZales Teatrsa da kinoSi
siaruli, verc sxva gasarTob adgilebSi Sedgamdnen fexs. maT ekrZalebodaT
curva, CogburTisa da hokeis TamaSi, saerTod, sportis yvela saxeoba.
ebraelebs aRar hqondaT ufleba qristianebs swveodnen. ebrael bavSvebs ebraul
skolebSi unda eswavlaT. ase mozRvavda gankargulebebi. amieridan mTeli Cveni
cxovreba amgvari Zaldatanebis qveS moeqca. iopi mudam ambobs: veRaraferi
gamibedia, sul imis SiSi maqvs, akrZaluli ar iyoso. ama wlis ianvarSi bebiko
gardaicvala. aravin icis, rarig miyvarda da rogor damaklda. 1934 wels
montesoris skolis sabavSvo baRSi mimabares, Semdeg ki amave skolaSi damtoves.
ukanasknel wels Cemi klasis damrigebeli iyo skolis direqtori qalbatoni k...
wlis damlevs erTmaneTs gulTbilad gamoveTxoveT da oriveni cxare cremliT
vtirodiT. 1941 wlidan me da margo ebraelTa skolaSi (liceumSi) SevediT,
margo meoTxe klasSi, me ki pirvelSi.
jerjerobiT Cven oTxs ara gviSavs ra. da ai movatane dRevandel dRemde
da ricxvamde.
SabaTi, 20 ivnisi, 1942
Zvirfaso kiwi!
axlave unda daviwyo. irgvliv saocari siCumea. deda da mama Sin ar arian,
margo megobarTan wavida ping-pongis saTamaSod. bolo dros mec didi
siamovnebiT vTamaSob ping-pongs. radganac Cven, ping-pongistebs, Zalian gviyvars
nayinis Wama, gansakuTrebiT zafxulobiT, TamaSi Cveulebriv ebraelTaTvis erT-
erT xelmisawvdom kafeSi, `delfSi~ an `oazisSi~ gaseirnebiT Tavdeba. imis
dardi ar gvawuxebs, savse gvaqvs safule Tu carieli. sakonditroebi mudam
gaWedilia xalxiT. maT Soris yovelTvis moiZebneba romelime keTilismyofeli
6. Cveni nacnobebidan an Tayvanismcemeli, da imden nayins gvTavazoben xolme, rom
erT kvirasac ver moerevi.
warmomidgenia, rogor gikvirs, Cems asakSi rom Tayvanismcemlebze
vlaparakob. samwuxarod, Cvens skolaSi es gardauvali senia. rogorc ki
romelime biWi uflebas mTxovs, velosipediT saxlamde gamacilos, me ukve vici,
rom xsenebul biWs TavdaviwyebiT vuyvarvar da Tvals ver maSorebs. mcire xnis
Semdeg siyvaruli uneldeba, gansakuTrebiT maSin, roca arafrad vagdeb
Seyvarebulis gamoxedvas da mxiarulad vatrialeb pedalebs. zogjer Tu vinme
Zalian miwyalebs guls, velosipedze odnav Sevtortmandebi, CanTa mivardeba, da
zrdilobiani ymawvili iZulebulia velosipedidan Camoxtes. sanam CanTas
momawvdides, gonzec modis. aseTi Tayvanismcemlebi yovlad ucodvelebia, magram
arian iseTebic, romlebic haerovan kocnas migzavnian da Tavs mabezreben. CemTan
amgvari ram ar gadis. maSinve Camovxtebi velosipedidan da warbSekruli
vucxadeb, rom mis gverdiT yofna ar msurs, ase vTqvaT, Seuracxyofili var da
vurCev Sin wabrZandes.
ase, Cemo kiwi! Cvens megobrobas safuZveli Caeyara! xvalamde!
kvira, 21 ivnisi, 1942
Zvirfaso kiwi!
mTel Cvens klass cieb-cxeleba sWirs: pedagogiuri sabWo karze mogvadga.
naxevarma klasma sanaZleo dado — vis gadaiyvanen da vin darCeba. me da mip de
iongi siciliT vkvdebiT Cveni ori mezoblis Semyure, romelTac naZlevSi
mTeli jibis fuli waages. `gadagiyvanen, dagtoveben, xo, ara...~ ase grZeldeba
dilidan saRamomde. Cveni mezoblebi verc mipis mavedrebelma mzeram moiyvana
gons da verc Cemma energiulma aRmzrdelobiTma RonisZiebebma. me rom mkiTxon,
naxevari klasi dasatovebelia, iseTi zarmacebi arian. marTalia, maswavleblebi
yovlad Wirveuli xalxia, magram, vin icis, iqneb Cvenda sasikeTod arian
Wirveulni.
me kargi urTierToba maqvs yvela maswavlebelTan. sul cxra
maswavlebeli gvyavs, Svidi kaci da ori qali. batoni kepleri, moxuci
maTematikis maswavlebeli, erT dros Zalian gabrazebuli iyo Cemze, radgan
ganuwyvetliv vybedobdi. man araerTxel gamafrTxila da bolos damsaja —
damavala, damewera Txzuleba Temaze `ybedi~. hm, ybedi! aba ras dawer amaze?
magram didad ar Semiwuxebia Tavi. davalebebis rveuli CanTaSi Sevinaxe da
vcade pirze klite damedo. saRamos, roca sxva gakveTilebs movrCi, kepleris
davaleba momagonda. avtokalams vRrRnidi da vfiqrobdi, ra damewera. raRacis
dawera da striqonebis aWreleba yvelas SeuZlia, magram didi xelovnebaa,
monaxo damajerebeli sabuTi ybedobis sasargeblod. vfiqrobdi, didxans
vfiqrobdi da uecrad goneba gaminaTda. mocemuli sami gverdi sulmouTqmelad
gavavse, saqme gaiCarxa. sabuTad is moviyvane, rom ybedoba qaluri Tvisebaa,
magram me, cxadia, Sevecdebi Tavi Sevikavo, rom dedaCemic CemsaviT bevrs
laparakobs da rom memkvidreobiT gadmocemuli Tvisebebis aRmofxvra,
samwuxarod, TiTqmis SeuZlebelia.
baton keplers gaecina Cems axsna-ganmartebaze. magram roca gakveTilze
isev gavabi laqlaqi, meore Txzulebis dawera damavala: `gamousworebeli
laqlaqa~. es davalebac Sevasrule da or gakveTilze sanimuSod viqceodi.
mesameze kvlav metismeti momivida: da ai, anem isev miiRo sasjeli — Txzuleba:
`yi, yi, yi, froilain yiyina~. mTelma klasma gadaixarxara. mec gamecina, Tumca
Cemi SemoqmedebiTi niWi laqlaqTan dakavSirebuli Txzulebebis weraSi
amowurulad mimaCnda. unda mepova raime axali, originaluri. Cemma megobarma
sanem, SesaniSnavma poetma, leqsis dawera mirCia da daxmarebac aRmiTqva. me
aRfrTovanebuli viyavi. keplers undoda abuCad avegde, magram me mas ormagad,
sammagad gadavuxdi samagieros, Tavad gavxdi sasacilod.
leqsi daiwera da didi warmateba xvda wilad. gavleqse deda batis, mama
gedisa da sami Wukis ambavi; mamam Wukebi bevri yiyinis gamo sasikvdilod
dakortna. sabednierod, kepleri mimixvda xumrobas da leqsi xmamaRla waikiTxa
7. komentarebiT CvenTanac da sxva klasebSic. mas Semdeg Tavisuflad SemiZlia
vilaqlaqo. kepleri aRar msjis, magram xSirad damcinis amis gamo.
ana
oTxSabaTi, 24 ivnisi, 1942
Zvirfaso kiwi!
autaneli sicxea, yvela qSinavs da oflad iRvreba. me ki am papanaqebaSi
sul fexiT davdivar. mxolod axla davrwmundi, Tu ra sasiamovno ramaa
tramvai, gansakuTrebiT ki Ria vagonebi. magram es siamovneba ebraelebisaTvis
aRar arsebobs. ra gaewyoba, sakuTari fexebiTac iolad gavalT. guSin
SuadRisas, Sesvenebaze, kbilis eqimTan unda wavsuliyavi, ian-liukenstraatze.
Cveni skolidan sakmaod Sorsaa. gza qalaqis baRs mihyveba. ise daviRale, rom
bolo gakveTilebze kinaRam CameZina. kidev kargi, keTili adamianebi bevria
qveynad, wyals mainc mogawvdian. kbilis eqimis asistenti qali ebraelebisadmi
TanagrZnobiTaa ganwyobili.
Cven ufleba gvaqvs visargebloT mxolod erTaderTi transportiT, patara
naviT, romelic iozefizraelskadesTan dgas. rogorc ki vTxoveT menaves,
maSinve meore napirze gadagviyvana. ra holandielebis bralia, ebraelebi rom
aseT dReSi varT. netav skolaSi siaruli ar mWirdebodes! saaRdgomo
ardadegebze velosipedi mompares, dedaCemis velosipedi ki mamam nacnobebs
miabara Sesanaxad. sabednierod ardadegebi axlovdeba, kidev erTi kvirac da
aRaraferi miWirs.
guSin diliT iseTi ram moxda, rac Zalian mesiamovna. roca im adgils
Cavuare, sadac Cveulebriv velosipedi medga, viRacam damiZaxa. movtrialdi da
davinaxe simpaTiuri ymawvili, romelsac wina saRamos Cemi skolis amxanagTan,
evasTan, Sevxvdi. ymawvili odnav darcxvenili Canda, Tavisi gvari da saxeli
miTxra: hari goldbergi. cota ar iyos gamikvirda, ver gamego, ra undoda. male
yvelaferi gairkva. skolamde surda gavecilebine. `Tu gza aqeT gaqvs, wamodi~,
vupasuxe me da gverdiT gavyevi. hari ukve 16 wlisaa da SesaniSnavad yveba
aTasgvar ambebs. am diliT isev melodeboda, amieridan, albaT, ase gagrZeldeba.
ana
samSabaTi, 30 ivnisi, 1942
Zvirfaso kiwi!
dRemde ver movicale SenTvis, mTeli xuTSabaTi nacnobebTan gavatare.
paraskevs stumrebi gvyavda da ase grZeldeba aqamde. me da hari am erT kviraSi
davuaxlovdiT erTmaneTs. man bevri ram miambo Tavis Tavze. Turme marto
Camosula holandiaSi bebiasTan da babuasTan, mSoblebi ki belgiaSi hyavs. adre
hari erT gogonasTan, fanisTan, dadioda. me vicnob fanis. Tvinierebisa da
mowyenilobis gansaxierebaa. magram mas Semdeg rac me gamicno, hari mixvda, rom
fanis gverdiT lamis CaeZinos. etyoba me gamovacocxle. arasodes ar ici, vis
raSi gamoadgebi!
SabaTs iopim CemTan gaaTia Rame, kviras ki lisisTan wavida. saSinlad
mowyenili viyavi.
saRamos hari unda mosuliyo. eqvsze damireka.
— hari goldbergi gaxlavarT, Tu SeiZleba sTxoveT anas.
— ana var, hari.
— saRamo mSvidobisa, ana, rogor xar?
— gmadlobT, kargad.
— samwuxarod, am saRamos ver moval, magram SenTan salaparako maqvs.
SegiZlia aT wuTSi dabla Camoxvide?
— kargi, Camoval.
tansacmeli swrafad gamovicvale da Tma gaviswore. Semdeg ki
fanjarasTan videqi da vRelavdi. bolos hari movida: moxda saocari ram — kibe
kisristexiT ar Camirbenia, mSvidad videqi da velodi, rodis darekavda zars.
8. xolo roca zaris xma gavigone, dabla Cavedi. hari ise Semovarda saxlSi, rom
karis gaReba arc ki macala.
— momismine, bebiaCems miaCnia, rom Sen CemTan SedarebiT bavSvi xar.
meubneba, lursebTan unda iaroo. etyoba mixvda, rom fanisTan urTierToba aRar
minda.
— ratom, gana Sen da fanim iCxubeT?
— ara, piriqiT, magram vuTxari, rom erTmaneTisaTvis Seufereblebi varT
da xSirad SenTan yofna ar minda, vuTxari isic, rom SegiZlia Tavisuflad
iaro CvenTan stumrad da zogjer me gestumrebi-meTqi. garda amisa, me megona,
fani sxva ymawvilebTanac megobrobs, magram Cemi varaudi ar gamarTlda da axla
biZaCemi meubneba: bodiSi mouxadeo. me ki ar minda, amitom gadavwyvite, sul aRar
Sevxvde. bebiaCemi mainc mTxovs fanisTan viaro da ara SenTan, magram maTTan
loliavisaTvis ar mcalia. moxucebs zogjer dromoWmuli Sexedulebebi aqvT.
marTalia, me damokidebuli var bebiaze, magram ramdenadme isic aris
damokidebuli Cemze. oTxSabaTobiT Tavisufali var, bebias da babuas hgoniaT,
xelobas vswavlob, me ki sionistTa krebebze davdivar. Cven sionistebi ara
varT, magram mainteresebda gamego, ras warmoadgenen sionistebi. bolo dros
raRac ar momwonan da aRarc vivli maTTan. ase rom, SegviZlia oTxSabaTs da
SabaTs dRisiTac SevxvdeT erTmaneTs da saRamosac, kviras ki naSuadRevs,
SeiZleba ufro xSiradac.
— mismine, hari, Tu Sens bebias da babuas Cveni Sexvedra ar surT, Sen ar
unda eurCebode maT!
— siyvaruls win veravin aRudgeba!
Cven wignebis maRazias gavcdiT da quCis kuTxesTan gavuxvieT, iq davinaxe
peter veseli viRac or biWTan erTad. ardadegebis Semdeg ar menaxa da Zalze
gamexarda. me da harim ramdenjerme SemoviareT mTeli kvartali. bolos
SevTanxmdiT, xval saRamos Svids rom xuTi wuTi daakldeba, mis saxlTan
davelodebi.
ana
paraskevi, 3 ivlisi, 1942
Zvirfaso kiwi!
guSin CvenTan hari movida Cemi mSoblebis gasacnobad. viyide torti, keqsi
da tkbileuloba. davlieT Cai, magram me da haris saxlSi jdoma mogvbezrda da
saseirnod wavediT. cxris aT wuTze ukanve momacila. mama saSinlad gajavrda,
gvian rom davbrundiT. ebraelTaTvis rva saaTis Semdeg Zalze saxifaToa quCaSi
siaruli. piroba miveci, rva saaTisaTvis mudam saxlSi viqnebi-meTqi.
xval harisTan var dapatiJebuli. Cemi megobari iopi ganuwyvetliv
damcinis haris gamo. me sruliadac ara var Seyvarebuli. nuTu ar SeiZleba
megobari gyavdes. ra aris cudi imaSi, rom megobari, anu rogorc dedaCemi
ambobs, kavaleri gyavdes. evam miambo: amas winaT hari yofila masTan da evas
ukiTxavs, vin ufro mogwons, fani Tu aneo. mas upasuxia: es Seni saqme araao. am
Temaze meti aRar usaubriaT, magram wasvlisas haris uTqvams: ra Tqma unda ana,
magram nuravis etyvio da oTaxidan gavardnila.
me vamCnev, haris TavdaviwyebiT vuyvarvar da mravalferovnebisaTvis
momwons kidec es ambavi. margom Tqva: `kargi ymawviliao~. mec ase mgonia. ara,
kargze ufro metia. deda aRfrTovanebulia: `mSvenieri axalgazrdaa, sandomiani,
zrdilio!~ mixaria, hari rom mTel ojaxs moewona, masac moswons yvela.
mxolod esaa, rom Cemi megobari gogonebi bavSvebad miaCnia da amaSi
marTalicaa.
ana
kvira, 5 ivlisi, 1942
Zvirfaso kiwi!
paraskevs gimnaziis wliuri aqti Cinebulad Catarda. Cven Semdeg klasSi
gadagviyvanes. cudi niSnebi ara maqvs. mxolod erTi `susti~ mirevia. xuTi myavs
9. algebraSi, or sxva saganSi eqvsianebi, danarCenebSi Svidianebi da bolos ori
rviani1. (1 holandiis skolebSi aTbaliani sistemaa. 10 saukeTeso niSania.) Cvenebi
kmayofilni darCnen. Tumca Cemi mSoblebi sxvebs ar hgvanan. maincdamainc did
yuradRebas ar aqceven kargsa da cud niSnebs, upiratesobas `wesier~ qcevas,
janmrTelobas da keTilganwyobilebas aniWeben. oRond aq iyos yvelaferi
rigze, danarCeni TavisTavad mova. me ki piriqiT, guliT mindoda, kargi mowafe
vyofiliyavi. me pirobiT mimiRes liceumSi, radgan montesoris skolis
ukanaskneli klasi ar damimTavrebia. raki moxda ise, rom yvela ebraeli
moswavle ebraelTa skolebSi unda gadasuliyo, direqtorma xangrZlivi
molaparakebis Semdeg me da lisi pirobiT migviRo. ar minda imedi gavucruo.
niSnebi Cemma dam, margomac moitana, rogorc yovelTvis, brwyinvale. jildo rom
arsebobdes, uTuod miiRebda da Semdeg klasSi qebis sigeliT gadavidoda, iseTi
Wkuis kolofia!
bolo dros mama xSiradaa saxlSi, kontoraSi veRar dadis.
saSineli grZnobaa, roca uecrad zedmeti aRmoCndebi. `travisi~ Caibara
batonma koophoisma, xolo batonma kralerma firma `koleni da kompania~,
romlis Tanamonawile mamac iyo. amas winaT, roca me da mama erTad
vseirnobdiT, `TavSesafarze~ Camomigdo sityva. miTxra, rom cudi dRe
dagvadgeba, Tu mTel qveyanas movwydebiT. vkiTxe, ratom ambob amas-meTqi. — Sen
ici, — miTxra man, — rom ager erTi welia, rac tansacmeli, aveji da sursaT-
sanovage nacnob-megobrebTan gadagvaqvs. ar gvinda, germanelebma miiTvison Cveni
qoneba da miT umetes ar gvinda, Cven TviTon CavuvardeT maT xelSi. amitom
Tavad gaveclebiT, sanam Segvipyrobdnen.
mamas iseTi seriozuli saxe hqonda, rom SemeSinda.
— rodis?
— es nu gawuxebs, Svilo, mova dro da gaigeb. manamde ki isargeble
TavisuflebiT.
es iyo da es.
ah, neta Sors, Zalze Sors iyos is dRe!
ana
oTxSabaTi, 8 ivlisi, 1942
Zvirfaso kiwi!
kvira dilidan dRemde TiTqos wlebma ganvlo. imdeni ram moxda, TiTqos
dedamiwa ayiravda. magram, kiwi, jerjerobiT cocxali var da, rogorc mama
ambobs, mTavari swored esaa. diax, me jer kidev varsebob, magram nu mkiTxav, sad
da rogor. dRes, albaT, sruliad ar gesmis Cemi. amitom jer imas mogiyvebi, Tu
ra moxda kviris Semdeg.
sam saaTze (is iyo hari wavida da mogvianebiT isev unda mobrunebuliyo)
zari darekes. me araferi gamigonia, radgan aivanze nebivrad movikalaTe
Sezlongze da wigns vkiTxulobdi. uecrad karebs SeSinebuli margo moadga. —
ana, mamas gestapodan uwyeba mouvida, — miTxra man CurCuliT, — deda baton
van daanTan gaiqca. me SiSma amitana. uwyeba... yvelam icis, ras niSnavs uwyebis
miReba: sakoncentracio banaks... Tvalwin warmomidga cixis sakani — nuTu mama
iq unda gavuSvaT! — ra Tqma unda, mama ar wava, Tqva margom mtkiced. Cven ukve
sastumro oTaxSi visxediT da dedas velodebodiT. deda van daanebTan wavida,
unda gadawyviton, gadavalT Tu ara xval `TavSesafarSi~. CvenTan erTad van
daanebic wamovlen. sul Svidni viqnebiT... irgvliv siCume sufevda. laparaks ver
vaxerxebdiT. vfiqrobdiT mamaze. is cuds arafers moelis, ebraelTa
TavSesafarSia wasuli davrdomilebis sanaxavad, romelTac mfarvelobas uwevs.
velodiT dedas... sicxem da sulierma daZabulobam sruliad dagvamunja.
uecrad zari darekes. `es haria~, wamoviZaxe me. `ar gaaRo~, SemaCera
margom, magram SiSi amao aRmoCnda. Cvenamde moaRwia dedisa da baton van daanis
xmam, romlebic haris elaparakebodnen. hari male wavida. deda da batoni van
daani ki saxlSi Semovidnen da karebi gadarazes. zaris yovel darekvaze me da
10. margo Cumad miviparebodiT dabla, rom gvenaxa, mama xom ar movida.
gadavwyviteT, sxva aravin SemogveSva saxlSi. me da margo oTaxidan
gagvistumres. van daans pirispir surda dedasTan saubari. rodesac oTaxSi
marto davrCiT, margom miTxra, rom uwyeba mas mouvida da ara mamas. margo
Teqvsmeti wlisaa. nuTu am xnis gogonebi marto unda gaasaxlon?.. sabednierod,
Cven mas arsad gavuSvebT. ase Tqva dedam, mamac uTuod amas gulisxmobda, roca
TavSesafarze melaparakeboda.
TavSesafari! sadaa netav? qalaqSi, soflad, romelime SenobaSi Tu qoxSi,
rodis wavalT, ra gziT, sad? ufleba ara mqonda am kiTxvebiT mimemarTa
vinmesTvis, magram gamudmebiT miRrRnida tvins.
me da margo SevudeqiT saskolo CanTebSi yvelaze saWiro nivTebis
Calagebas. pirveli, rac xelSi momxvda, es sqelydiani rveuli iyo. Semdeg
yvelaferi uwesrigod airia erTmaneTSi: bigudi, cxvirsaxocebi,
saxelmZRvaneloebi, savarcxeli, Zveli werilebi. vfiqrobdi, rogor
davimalebodiT da, RmerTma icis, ras ar vyridi CanTaSi. magram ar vnanob,
mogonebebi CemTvis kabebze ufro Zvirfasia.
xuT saaTze, rogorc iqna, mama dabrunda. mamam baton koophoiss daureka
da sTxova saRamos Semoevlo CvenTan. batoni van daani mipis mosayvanad wavida.
male mipi movida. fexsacmelebi, tansacmeli, paltoebi, cota TeTreuli da
windebi CemodanSi Caalaga da Segvpirda, saRamos isev movalo. saxlSi siCume
Camowva. arc erTs ar gvSioda. jer kidev Zalian cxeloda da yvelaferi metad
ucnaurad gamoiyureboda.
Cvens zemoT didi oTaxi daqiravebuli aqvs vinme baton goudsmits.
colTan gaSorebulia. ocdaaT wels iqneba mitanebuli. etyoba kvira dRes saqme
ar hqonda da aT saaTamde ijda CvenTan. verafriT ver movicileT. TerTmet
saaTze mipi da henk van santeni movidnen. mipi mamis kontoraSi 1933 wlidan
muSaobs da igi da misi axladgamoCekili qmari, penki, Cveni erTguli megobrebi
gaxdnen. mipis CemodanSi da penkis Rrma jibeebSi kvlav gauCinarda
fexsacmelebi, windebi, wignebi da sacvlebi. Tormetis naxevarze mZimed
datvirTulni gamogveTxoven. ise daviRale, rom arafris Tavi aRar mqonda.
Tumca vicodi, rom ukanasknelad vwvebodi sakuTar sawolSi, mainc imwamsve
CameZina. meore dRes, eqvsis naxevarze, dedam gamaRviZa. sabednierod,
guSindeliviT aRar cxeloda. mTeli dRe Tbili wvima scrida. oTxivem ise
Tbilad CavicviT, TiTqos macivarSi vapirebdiT Ramis gaTevas. magram Cven rac
SeiZleba meti tansacmeli unda wagveRo Tan. Cvens mdgomareobaSi veravin gabeda,
mZime CemodnebiT datvirTuli gamosuliyo gareT. mecva ori perangi, ori wyvili
winda, sami qveda sacvali, kaba, zed gadacmuli qvedatani, Jaketi, sazafxulo
palto, Cemi saukeTeso fexsacmeli, botebi, mexura qudi, zevidan kidev Sali da
raRac-raRacebi. kinaRam saxlSive davixrCvi, magram CemTvis aravis scaloda.
margom saskolo CanTa saxelmZRvaneloebiT gatena, velosipedze dajda da
mips CemTvis ucnob Soreul mxareSi gahyva. me jer kidev ar vicodi, romeli
saidumloebiT aRvsili adgili Segvikedlebda... Svidis naxevarze Cvenc
gamoviketeT kari. erTaderTi, visac gamovemSvidobe, Cemi sayvareli patara kata
morheni iyo. igi axali kargi patronis, Cveni mezoblis, xelSi rCeboda. baton
goudsmits amasTan dakavSirebiT baraTi davutoveT. samzareuloSi, magidaze,
katisTvis erTi girvanqa xorci davdeT. WurWeli aulagebeli dagvrCa, sawolebi
gausworebeli. yovelive es iseT STabeWdilebas tovebda, TiTqos
Tavqudmoglejilni gaviqeciT. CvenTvis sul erTi iyo, ras ityodnen sxvebi.
mxolod is gvindoda, droze gavclodiT aqaurobas, mSvidobianad migveRwia
daniSnul adgilamde.
danarCens xval mogwer!
ana
xuTSabaTi, 9 ivlisi, 1942
Zvirfaso kiwi!
11. ase mivrbodiT TavsxmaSi mama, deda da me, xelSi TiToeuls piramde
gatenili portfeli da xelCanTa gveWira. adrianad samuSaoze mimavali muSebi
TanagrZnobiT gviyurebdnen. saxeze etyobodaT, rom wuxdnen da vebralebodiT,
radgan amdeni tvirTi Tavad unda gvezida, transportiT sargeblobis ufleba
ki ar gvqonda. yvelas TvalSi xvdeboda yviTeli varskvlavi, rac sakmarisad
metyvelebda Cvens bedze. gzaSi mSoblebma dawvrilebiT miambes, rogor
SeimuSaves gaqcevis gegma. Tveebis manZilze saimedo adgilas gadagvqonda Cveni
aveji da tansacmlis nawili. axla yvelaferi mzad iyo da 16 ivliss TviTonve
vapirebdiT gaqcevas, magram uwyeba aTi dRiT adre movida da unda SevrigebodiT
im garemoebas, rom Senoba jer ar iyo saTanadod SekeTebuli. TavSesafari mamis
kantoraSia mowyobili. gareSe pirTaTvis es Zneli gasagebia, amitom ufro
dawvrilebiT agixsni. mamas mosamsaxureTa mcirericxovani Stati hyavda
yovelTvis: batoni kraleri, batoni koophoisi, mipi da eli voseni, — ocdasami
wlis stenografisti. Cveni adgilsamyofeli yvelam icis. saidumlo ar gavandeT
mxolod elis mamas, romelic sawyobSi muSaobs da mis or xelqveiT muSas.
saxlis gegma aseTia: pirvel sarTulze didi sawyobia, aqvea
saeqspedicioc. sawyobis karis gverdiT saxlSi Sesasvleli karia, romelic
ormagia da patara kibemde miyavxar. Tu am kibes ahyvebi, miadgebi mqrqalminian
kars, romelzedac odesRac Savi asoebiT ewera `kontora~. es mTavari kontoraa,
Zalze didi da Zalian naTeli, mudam xalxiT gaWedili. dRisiT aq muSaoben
mipi, eli da batoni koophoisi. gasasvleli oTaxis gavliT, sadac dgas
sxvadasxva zomis karadebi, didi bufeti da seifi, moxvdebi naxevrad bnel ukana
oTaxSi. aq adre baton kraleri da batoni van daani isxdnen, axla ki mxolod
kraleri darCa. am oTaxSi derefnidanac SeiZleba Semosvla minis karis
meSveobiT, romelic Signidan advilad iReba, garedan ki gaWirvebiT. kraleris
oTaxidan derefans gahyvebi, oTxsafexurian kibes aivli da saukeTeso oTaxSi
aRmoCndebi. esaa direqtoris kabineti muqi, didebuli avejiT, noxebiT mofenili
linoleumgadakruli iataki, radiomimRebi, Zvirfasi, moxdenili lampebi,
yvelaferi saukeTeso xarisxisa da iSviaTi naxelavia. kabinetis gverdiT, didi
farTo samzareuloa, sadac dgas Tbili wylis rezervuari — `titani~ — da
gazis ori qura. iqvea sapirfareSoc. aseTia pirveli sarTuli.
grZeli gasasvlelidan xis kibiT adixar wina oTaxSi, romelic derefanSi
gadadis. marjvniv da marcxniv karebia. marcxena kari uerTdeba Senobis mTavar
nawils, sadac sawyobis saTavsoebia, sakuWnao, mansarda da sxveni. meore mxridan
Senobas aqvs kidev erTi grZeli, metismetad cicabo, namdvili holandiuri
kisrismosatexi kibe, romelic quCis meore mxares gamavali karisken gagiyvans.
marjvena kari Cveni TavSesafrisaa. aravis mouva azrad, rom am ubralo,
nacrisfrad SeRebili karis ukan amdeni oTaxia ganlagebuli. erT safexurs
aivli da maSinve TavSesafarSi aRmoCndebi. am Sesasvlelis pirdapir cicabo
kibea. marcxniv momcro derefniT Sedixar im oTaxSi, romelic frankebis ojaxis
sasadilo da sawoli iqneba. gverdiT kidevaa erTi, SedarebiT patara oTaxi.
frankebis ori norCi mandilosnis sawoli da samuSao oTaxi. kibidan
mxarmarjvniv ufanjro oTaxia, sadac mowyobilia pirsabani da calke
gamoyofili sapirfareSo. am oTaxsa da me da margos sawols Soris karia
datanebuli. roca kibes zeviT ahyvebi da kars gaaReb, gakvirvebs is ambavi, rom
am Zveli saxlis ukana nawilSi aseT did, lamaz da naTel oTaxs waawydi. am
oTaxSi dgas gazis qura da WurWlis sarecxi magida (Cvens gadmosaxlebamde aq
firmis laboratoria iyo). axla aq iqneba samzareulo, sasadilo da van
daanebis kabineti da sawoli oTaxi. pawia, gasasvlel oTaxs peter van daani
daeufleba. rogorc saxlis wina nawilSi, aqacaa sxveni da mansarda. ai, ukve
gagacani mTeli Cveni TavSesafari.
ana
paraskevi, 10 ivlisi, 1942
Zvirfaso kiwi!
12. iqneb saSinlad mogabezre Tavi Cveni TavSesafris gauTavebeli aRweriT,
magram xom unda icode, sad gamomriya talRam! da radganac jer yvelaferi ar
miambnia, ganvagrZob. mivaRwieT Tu ara prinsengraxtamde, mipma maSinve agviyvana
zeviT, TavSesafarSi, kari mogviketa da martoni davrCiT. margo velosipediT
gacilebiT adre mosuliyo da ukve gvelodeboda. ara marto Cveni, aramed sxva
oTaxebic ZvelmanebiT movaWris sakuWnaos gavda. SeuZlebelia amis aRwera!
mTeli muyaos yuTebi da Cemodnebi, romlebic Tveebis ganmavlobaSi aq
gadmohqondaT, uwesrigod eyara irgvliv. patara oTaxi Weramde aevsoT
sawolebiT da qveSagebliT. Tu saRamos wesierad gawyobil sawolebSi
vapirebdiT Zils, axlave unda SevdgomodiT dalagebas. dedas da margos
arafris Tavi ar hqondaT. gunebamowamlulni iyvnen da leibebze miwvnen. me da
mamaCemi, Cveni ojaxis ori `damlagebeli~ maSinve SevudeqiT saqmes. bargi
gavxseniT, mivalag-movalageT, vferTxeT, vwmindeT, vrecxeT da saRamos
saSinlad daRlilebi mkvdrebiviT daveyareT sufTa sawolebze. mTeli dRis
ganmavlobaSi cxeli saWmeli ar Cagvsvlia pirSi. Tumca es arc iyo saWiro.
dedas da margos zedmeti nervulobisagan Wama ar SeeZloT, me da mamas ki
amisTvis ar gvecala. samSabaTs dilidan kvlav saqmes movkideT xeli. elim da
mipma Cveni sasursaTo baraTebiT raRaca gviyides, mamam SuqSeniRbva moagvara,
bolos jagrisiT movrecxeT samzareuloSi iataki, erTi sityviT, yvelani
dilidan saRamomde vmuSaobdiT. oTxSabaTamde sruliad ar mqonda dro mefiqra
im did gardatexaze, romelic Cems cxovrebaSi moxda. TavSesafarSi mosvlis
droidan mxolod oTxSabaTs vcade pirvelad gavrkveuliyavi mTel am ambavSi,
meambna SenTvis yvelaferi, rac SegvemTxva da rac SeiZleba SegvemTxvas
amieridan.
ana
SabaTi, 11 ivlisi, 1942
Zvirfaso kiwi!
mama, deda da margo verafriT ver SeeCvivnen vesterturmis zaris rekvas,
romelic yovel meoTxed saaTSi gaismis. me ki SeveCvie da momwons kidec,
gansakuTrebiT RamRamobiT rogorRac mamSvidebs. albaT, Zalian ginda icode,
rogor momwons Cveni TavSesafari. marTali rom giTxra, jer Tavadac ar vici,
ase mgonia, aq verasodes ver vigrZnob Tavs ise, rogorc saxlSi. amiT imis Tqma
ki ar minda, rom aqauroba Semzaravi da uRimRamoa. zogjer iseTi grZnoba maqvs,
TiTqos raRac saocar pansionSi aRmovCndi. TavSesafris aseTi aRqma ucnauria,
ara, Sen ras ityvi? Tumca saxlis is nawili, sadac Cven vimalebiT, idealuri
TavSesafaria, ra vuyoT, rom nestiani da cota mibrecil-mobrecilia. aseT
moxerxebul samalavs verc amsterdamSi ipovi da albaT verc mTel holandiaSi.
aqamde Cveni oTaxis kedlebi sruliad SiSveli iyo. sabednierod, mamas
mTeli Cemi kinovarskvlavebisa da peizaJebis koleqcia wamoeRo da funjisa da
webos daxmarebiT kedlebi avaWrele. axla Cveni oTaxi Tvals axarebs. roca van
daanebi movlen, sxvenze dawyobili ficrebisagan ganjinebsa da sxva saWiro
nivTebs gavakeTebT.
margo da deda Tavs ukeT grZnoben. guSin dedam pirvelad gadawyvita,
muxudosagan wvniani moemzadebina. magram qveviT Cavida, laparaks Sehyva da
sadili sruliad gadaaviwyda. wveni amoSra, muxudo danaxSirda, verafriT ver
amovfxikeT qvabidan. mwyins, rom Cvens maswavlebels, keplers, am ambavs ver
vuambob... memkvidreobis Teoria!
guSin saRamos yvelani kabinetSi CavediT. gvindoda inglisis
radiogadacema mogvesmina. me saSinelma SiSma amitana, megona romelime mezobeli
SegvamCnevda da vemudarebodi mamas, isev zeviT avsuliyaviT. deda mimixvda da
isic gamogvyva. saerTod, yvelas gvawuxebs is ambavi, rom SeiZleba vinmem
dagvinaxos an Cven saubars mohkras yuri. pirvel dResve SevkereT fardebi.
sinamdvileSi es mxolod sxvadasxva formisa da feris nakuwebia, romlebic me
da mamam SevakowiweT. Cveni iSviaTi naxelavi knopebiT fanjrebis CarCoebze
davamagreT da, sanam aq viqnebiT, ar CamovxsniT. Cveni saxlis gverdiT didi
13. kontoraa. marcxniv avejis saxelosno. am SenobaSi samuSao dRis damTavrebis
Semdeg aRaravin rCeba, magram xom SeiZleba xma gavides. margos, romelic
saSinlad gaciebulia, Rame daxveleba avukrZaleT. sabralom dausruleblad
kodeini unda ylapos.
maxarebs is ambavi, rom samSabaTs van daanebi gadmovlen. ufro myudrod
viqnebiT, aRarc aseTi siCume iqneba. siCume Zalze manerviulebs, gansakuTrebiT
saRamoobiT da RamiT. ras ar mivcemdi, erT-erTi Cveni mfarveli rom CvenTan
aTevdes Rames. ver SevCvevivar im ambavs, rom sruliad ar SegviZlia quCaSi
gasvla, meSinia. iseTi grZnoba maqvs, TiTqos aRmogvaCenen da dagvxvreten.
amgvari fiqrebi guls miRrRnis. dRisiTac Zalian Cumad unda viyoT. ar
SeiZleba bakuniT siaruli da Cveni xma rom dabla, sawyobSi ar gaigonon,
TiTqmis CurCuliT gvixdeba laparaki. viRac meZaxis!
ana
paraskevi, 14 agvisto, 1942
Zvirfaso kiwi!
erTi Tvea, xma ar gamicia SenTvis, magram raime axali da mniSvnelovani
yoveldRe ar xdeba. camet ivliss van daanebi gadmovidnen. Tumca pirobis
Tanaxmad ToTxmetSi velodiT, magram germanelebi im dReebSi sul ufro da
ufro met ebraelebs iZaxebdnen. saerTod, didi areulobaa. amitom sabediswero
dagvianebas amjobines erTi dRiT adre gadmosuliyvnen. diliT, aTis naxevarze,
roca, Cven jer kidev vsauzmobdiT, peter van daani mogvadga. 16 wlis ymawvilia,
sakmaod mosawyeni da morcxvi, romlis mezoblobisagan bevrs arafers veli.
naxevari saaTis Semdeg gamocxaddnen col-qmari van daanebi: colma saqude
yuTiT Ramis qoTani moitana, ramac saerTo mxiaruleba gamoiwvia. `ar SemiZlia
am WurWlis gareSe arseboba~, ganacxada man da saWiro sagani maSinve sawolis
qveS moaTavsa. marTalia, qmars Ramis qoTani ar moutania, magram iRliaSi
dasakeci magida hqonda amoCrili. pirvel dRes yvelani erTad visxediT
myudrod, sami dRis Semdeg ki iseTi grZnoba gvqonda, TiTqos mudam erT did
ojaxad gvecxovros. TavisTavad cxadia, im erTi kviris ganmavlobaSi, romelic
van daanebma adamianebs Soris gaatares, bevri ram ganicades da yvelaferi
gviambes. Cven yvelaze metad gvainteresebda Cveni binisa da baton goudsmitis
ambavi.
batonma van daanma gviambo: — orSabaTs, dilis cxra saaTze, goudsmitma
damireka da mTxova Semevlo masTan. maCvena baraTi, romelic Tqven dautoveT
(werdiT, visTvis mieca kata). goudsmits Zalze eSinoda saxlis gaCxrekis,
amitom magida avalageT da iqauroba odnav movasufTaveT. uecrad frau frankis
saweri magidis kalendris furcelze raRac warweras movkari Tvali.
maastrixtis misamarTi aRmoCnda. me imwamsve mivxvdi, rom es Segnebuli
`daudevrobaa~, magram gakvirvebuli saxe miviRe da SeSinebuli vemudarebodi
baton goudsmits sabediswero kalendris furceli daewva. sanam iq viyavi,
mxolod imas vuCiCinebdi, rom araviTari warmodgena ar mqonda Tqvens
ganzraxvaze. da uecrad, TiTqos es-esaa movisazre, raSia saqme, veubnebi: `batono
goudsmit, mivxvdi, visicaa es misamarTi. daaxloebiT naxevari wlis winaT
CvenTan kontoraSi Semovida gavleniani germaneli oficeri, romelic batoni
frankis bavSvobis megobari aRmoCnda. dapirda, Tu aq SenTvis saxifaTo
mdgomareoba Seiqmneba, dagexmarebio. am oficris samxedro nawili maastrixtSi
idga. SeiZleba dapireba Seasrula da frankebis ojaxi belgiaSi gadaiyvana,
iqidan ki maT naTesavebTan SveicariaSi. es ambavi SegiZliaT gaandoT frankebis
yvela karg nacnobs, Tu maT moikiTxaven, oRond gTxovT, maastrixts nu
axsenebT~. me male wamovedi. axla es ambavi Tqveni nacnobebis umravlesobam
icis. am versiam Cemamdec bevrjer moaRwia sxvadasxvanairad.
van daanebis naambobma aRtacebaSi mogviyvana, gulianad vicineT, ras ar
warmoidgens xalxi. Turme erTi ojaxi amtkicebda, TiTqos dagvinaxa, rogor
mivqrodiT dilaadrian yvelani velosipedebiT. xolo viRac qalbatoni imasac
ki yveboda, TiTqos SuaRamiT samxedro manqanam wagviyvana.
14. ana
paraskevi, 21 agvisto, 1942
Zvirfaso kiwi!
Cveni TavSesafari namdvil samalavad iqca. baton kralers brwyinvale
azri daebada, amogveqola kari, romelic Cveni saxlis ukana nawilSi gamodis da
winidan rame migveSenebina. am bolo dros velosipedebs eZeben da xSirad
Cxreken saxlebs. gegma batonma vosenma ganaxorciela: gaakeTa moZravi Taro,
romelic erT mxares kariviT iReba. cxadia, amis gamo misTvisac unda gagvendo
saidumlo da axla mzadaa, yvelaferSi dagvexmaros. roca qveviT Cadixar, jer
unda daixaro da mere gadaxte, radgan safexuri moxsnilia. sami dRis Semdeg
yvelas saSineli kopebi gvajda Sublze. daxra gvaviwydeboda da SubliT dabal
kars vexeTqebodiT. bolos karis Tavze burbuSeliT gatenili baliSi mivaWedeT.
vnaxoT, ra samsaxurs gagviwevs.
cotas vkiTxulob, jerjerobiT isic ki gadamaviwyda, rac skolaSi
maswavles. cxovreba aq erTferovania. batoni van daani da me xSirad vCxubobT.
misi azriT, margo Cemze ufro sandomiania. deda ise meqceva, rogorc patara
bavSvs, me ki amas ver vitan. arc peteri uqnia RmerTs. baiyuSia, mTeli dRe
usaqmurad goravs sawolze, Cxirkedelaobs, xandaxan raRacas Tlis da mere isev
Tvlems. namdvili Zilis gudaa! amindebi Tbilia da sxvenze gatanil
Sezlongebze vnebivrobT.
ana
oTxSabaTi, 2 seqtemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
batonma da qalbatonma van daanebma saSinlad iCxubes. aseTi ram jer ar
minaxavs cxovrebaSi. deda da mama arafris gulisTvis ar Seuyvirebdnen ase
erTmaneTs. Cxubis sababi imdenad umniSvnelo iyo, rom amaze laparakic ki ar
Rirs. Tumca yvelas erTnairi xasiaTi rodi aqvs. peterisTvis or cecxls Sua
dgoma saSinelebaa, magram mas angariSs aravin uwevs, radgan zarmaci da
zlozniaa. guSin ena mTlianad gaulurjda, saSinlad aRelda, magram silurjem
male gauara. dRes ki yelze sqeli Sali Semouxvevia da ambobs, Wvlebi maqvs,
filtvebi, guli da Tirkmelebi mtkivao. ras ar moigonebs es biWi, namdvili
ipoxondrikia (mgoni, amas ase hqvia, ara?).
qalbaton van daans verc deda ewyoba maincdamainc: saamisod uamravi
mizezi aqvs. Tundac erTi magaliTi: TeTreulis saerTo karadaSi qalbatonma
van daanma mxolod sami zewari Cado yovlad keTilSobiluri ganzraxviT, rom
Cveni TeTreuli exmara da sakuTars gafrTxileboda. erTob gaukvirdeba, roca
gaigebs, rom dedam mis karg magaliTs mibaZa. qalbatoni ganuwyvetliv javrobs
imis gamo, rom mis WurWels vxmarobT da ara Cvensas, sul imis cdaSia, Cvens
faifurs miagnos da warmodgena ara aqvs, ra axlos zis masTan! servizi sxvenze
SevinaxeT sxvadasxva reklamebis qveS. da sanam aq viqnebiT, isic iq ideba. Zalze
marcxiani xeli maqvs. guSin maTlafa gamivarda. gacofebulma qalbatonma iyvira:
`o, frTxilad! meti araferi gamaCnia!~ magram batoni van daani ratomRac
melaquceba.
am diliT deda Wkuas didxans marigebda. amas ver vitan. Cveni
Sexedulebebi Zalze gansxvavdeba erTmaneTisagan. mama sul sxvanairia, Cemi
esmis, maSinac ki, roca xuTiode wuTiT gamibrazdeba.
wina kviras erTi ambavi moxda. sababi qalebze dawerili wigni... da peteri
iyo. saWiroa icode, kiwi, rom margos da peters ufleba aqvT waikiTxon yvela
wigni, romelic baton koophoiss biblioTekidan moaqvs, magram am wignis
wakiTxvis ufleba arc erTs ar misces.
cxadia, peters cnobismoyvareoba aReZra, albaT, fiqrobda, ra unda
eweros wignSi, romlis wakiTxvasac ukrZalavdnen. wigni Cumad mopara dedamiss
da nadavliTurT sxvenze daimala. or dRes simSvide sufevda. dedamisma
yvelaferi gaigo, magram ar gasca. uecrad saqmeSi mamamisi Caeria. gabrazda,
15. peters wigni waarTva da amiT sakiTxi amowurulad CaTvala. magram man ver
gansazRvra, Tu rogorma cnobismoyvareobam Seipyro misi vaJi. peteris azriT,
mamis energiuli moqmedeba sruliad ar niSnavda imas, rom sakuTar ganzraxvaze
xeli aeRo. daiwyo fiqri, Tu rogor Caegdo kvlav xelSi `idumalebiT savse~
wigni. qalbatonma van daanma dedaCems rCeva hkiTxa. dedam uTxra, es wigni
margosTvisac Seuferebelia, Tumca sxva wignebis sawinaaRmdego araferi maqvso.
— qalbatono van daan, margosa da peters Soris didi gansxvavebaa, —
ganagrZo dedam, — jer erTi, gogonebi metwilad biWebze ufro adre
mwifdebian, meorec, margo Zalian bevrs kiTxulobs da icnobs Rrma, seriozul
nawarmoebebs, xolo mesame, margo peterze ufro ganaTlebuli da
gonebagaxsnilia. margom TiTqmis daamTavra liceumi.
principSi qalbatoni van daani daeTanxma dedas, magram mainc ganacxada,
rom araferi saWiroa, axalgazrdebs igive wignebi mivceT, romelTac ufrosebi
kiTxulobeno.
wignis xelSi Casagdebad peteri mxolod xelsayrel SemTxvevas eloda.
meore saRamos, roca mTeli ojaxi direqtoris kabinetSi ijda da
radiogadacemas usmenda, peterma wigni moipara da sxvenze aZvra, cxris
naxevarze dabla unda Camosuliyo, magram kiTxvam ise gaitaca, rom dro
gadaaviwyda, da sxvenidan im dros CamoZvra, roca mamamisi oTaxSi Sevida.
SegiZlia warmoidgino, ra ambavi atyda... mogvesma gamayruebeli silis lawani,
xelis kvra, wigni magidisaken moisroles, peteri ki, albaT, oTaxis kuTxisaken.
col-qmari marto gamovida savaxSmod. peteri aravis mohgonebia, uvaxSmod
datoves, mSieri unda dawoliliyo. gadavediT dRis wesrigze, e. i. SevudeqiT
vaxSmobas. uecrad moisma yurTasmenis wamRebi stvena. gavqvavdiT, gafiTrebulni
SevyurebdiT erTmaneTs, dana-Cangali xelidan gagvivarda. magram am dros
Rumlis milidan mogvesma peteris xma:
— tyuilad ggoniaT, rom dabla Camoval.
batoni van daani wamovarda da WarxaliviT gawiTlebulma iyvira:
— ara, es ukve metismetia!
mama baton van daans xelebSi swvda, eSinoda peters cudi araferi
damarToso da zeviT erTad avidnen. gaSmagebuli winaaRmdegobisa da saSineli
xmauris Semdeg peteri Zirs Camoiyvanes da Tavis oTaxSi Caketes. gulkeTil
dedikos surda SvilisaTvis buterbrodi gadaenaxa, magram mamamisi ulmobeli
aRmoCnda.
— Tu axlave bodiSs ar moixdis, sxvenze daiZinos!
Cven yvelam protesti ganvacxadeT da vamtkicebdiT, rom uvaxSmod
datoveba sakmarisi sasjelia. sxvenze SeiZleba gacivdes, xolo aq eqimsac ki
ver moviwvevT.
peterma bodiSis moxda ar indoma da sxvenze avida. baton van daans Tavi
ise eWira, TiTqos Svilis dardi ar hqonda, magram meore diliT darwmunda, rom
mis vaJiSvils sakuTar sawolSi eZina. Svid saaTze peteri isev sxvenze avida.
mamamisma xangrZlivi Segonebis Semdeg, rogorc iqna, daiyolia, Zirs
Camosuliyo.
sami dRis ganmavlobaSi yvela moRuSuli dadioda da jiutad dumda.
Semdeg yvelaferi Zveleburad warimarTa.
ana
oTxSabaTi, 21 seqtemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
dRes yoveldRiur wvrilmanebze minda giambo. qalbatoni van daani
autanelia. yovel wuTs mTaTxavs imis gamo, rom bevrs vlaparakob. raRacas
moigonebs da sicocxles gvimwarebs. xan ityvis WurWels aRar gavrecxavo da Tu
mainc garecxa, qvabis Zirze darCenil saWmels CvensaviT minis TefSze ki ar
amoiRebs, aramed Sig tovebs, afuWebs. amis gamo margos orjer meti WurWlis
garecxva uxdeba da am dros es qalbatoni eubneba:
Cemo margo, Sen marTlac bevri saqme gaqvs.
16. me da mamam SesaniSnavi TavSesaqcevi movnaxeT. vadgenT Cveni ojaxis
genealogias da drodadro yovel winaparze raRacas miambobs. me maTTan
erTgvar kavSirs vgrZnob. yovel or kviraSi baton koophoiss moaqvs
gogonebisaTvis gankuTvnili ramdenime wigni. aRtacebuli var `iop-ter-heulis~
seriiT, amasTan erTad Zalian momwons cisi fon maksfeldis nawarmoebebic.
`mxiaruli zafxuli~ ramdenjerme wavikiTxe da axlac vicini, roca sasacilo
adgilebs vawydebi. kvlav SevudeqiT swavlas. yoveldRe xuT uweso zmnas
vizepireb da saRamoTi mondomebiT vswavlob franguls. peteri inglisurs
CasCiCinebs da xvneSis. miviReT axali saxelmZRvaneloebi; rveulebis, fanqrebis,
warwerebis, saSlelebisa da amdagvaris maragi saxlidan gamogvyva.
xSirad vismen `oranes~ gadmocemas. axlaxan laparakobda princi
bernhardi da gamogvicxada, rom ianvarSi isev elodebian memkvidres.
yvelas ukvirs, ratom miyvars ase holandiis samefo ojaxi.
ramdenime dRis win vsaubrobdiT imaze, rom jer kidev bevri ram maqvs
saswavli da amitom gaorkecebuli gulmodginebiT Sevudeqi zuTxvas. aba ra
saxalisoa momavalSi yvelafris Tavidan dawyeba. aRiniSna isic, rom am bolo
dros xeiriani araferi wamikiTxavs. deda axla kiTxulobs wigns, romlis
saTauria `batonebi, qalbatonebi da mosamsaxureebi~. am wignis wakiTxva CemTvis
ar SeiZleba. jer iseTive ganaTlebuli unda gavxde, rogoric Cemi Wkviani,
niWieri daa. visaubreT agreTve filosofiaze, fsiqologiasa da fiziologiaze
(rom vicode, rogor iwereba es Zneli sityvebi, leqsikonSi Cavixede), razedac
jerjerobiT araviTari warmodgena ar maqvs. imedia, momaval wels cotaTi mainc
Sevavseb am xarvezs!
Cemda samwuxarod aRmovaCine, rom zamTrisaTvis mxolod erTi
grZelsaxeloiani kaba da sami Salis Jaketi maqvs. mamam neba damrTo cxvris
TeTri matylisagan puloveri momeqsova. matyli Tumca uxeiroa, magram Tbilia.
Cven uamravi tansacmeli gvaqvs gabarebuli nacnobebTan, magram misi wamoReba
mxolod omis damTavrebis Semdeg SeiZleba da isic Tu raime gadarCeba.
swored im dros, roca qalbaton van daanze raRacas vwerdi, igi oTaxSi
Semovida. dRiuri, ra Tqma unda, maSinve davxure.
— oh, ana, wamakiTxe Tu SeiZleba!
— ara, qalbatono van daan, ar SeiZleba!
— Tundac ukanaskneli gverdi?
— ara, arc ukanaskneli!
Zalian SemeSinda, swored am gverdze ewera arcTu ise sasiamovno ram
qalbaton van daanze.
ana
paraskevi, 25 seqtemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
guSin isev avedi zeviT, `vestumre~ van daanebs, waviWoraveT. zogjer
maTTan yofna sasiamovnoa. mivirTviT `naftalinis keqsi~ (keqsiani kolofi ido
tansacmlis karadaSi, sadac blomad eyara naftalini) da limonaTi davayoleT.
vlaparakobdiT peterze. vTqvi, rom xSirad Tavs mabezrebs, me ki es ar
momwons, radgan ver vitan biWebs, romlebic `xelebs afaTureben~. maT, rogorc
mSoblebs sCveviaT, mkiTxes: xom ar visurvebdi ufro metad davaxloebodi
peters, radganac aSkarad Zalian movwonvar. `rogor ara~, gavifiqre me, magram
vTqvi: `o, ara~. peteri morcxvi da mouqnelia, rogorc yvela biWi, romelsac
naklebad uvlia gogoebTan.
Cveni samalavis `iatakqveSa komiteti~ Zalze moxerxebuli aRmoCnda. yuri
damigde, ai ra gamoigones am vaJbatonebma! Zalian undaT, batonma van diikma,
`travisis~ firmis mTavarma warmomadgenelma da Cvenma kargma nacnobma,
romelsac bevri ram mivabareT, miiRos Cvengan raime cnoba. am mizniT ziuivS-
flandernis erT meafTiaqes misweres werili, sadac raRacas ekiTxebodnen.
pasuxisaTvis werilSi Cades konverti, romelsac mamam sakuTari xeliT daawera
Cveni firmis misamarTi. roca es werili ukan mova, meafTiaqis pasuxs amoiReben
17. da mis magivrad mama Tavis werils Cadebs. ase gaigebs van diiki, rom mama
cocxalia. arCevani SeaCeres zeelandze. romelic belgiis sazRvarTan
mdebareobs da amitom iq advilad SeiZleba werilis kontrabandiT gagzavna.
ana
kvira, 27 seqtemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
dedasTan usiamovneba momivida da es ukve meramdened am bolo dros! Cven
xSirad ar gvesmis erTmaneTis, verc margosTan vaxerxeb saerTo enis gamonaxvas.
Cvens ojaxSi, ra Tqma unda, arasodes ar gaimarTeba iseTi scenebi, rogorc
zeviT, magram me arc Cveni urTierToba momwons. me sul sxva xasiaTi maqvs,
vidre dedas da margos. zogjer ukeT mesmis Cemi megobari gogonebis, vidre
sakuTari dedis. o, rarigad mwyins!
qalbatoni van daani kvlav ucnaurad iqceva. cdilobs, rac SeiZleba meti
gadamalos da Caketos im nivTebidan, rac ojaxs sWirdeba. kargi iqneba, dedac
rom aseve moiqces!..
etyoba, zogierT mSoblebs gansakuTrebul siamovnebas hgvris ara marto
sakuTari Svilebis aRzrda, aramed nacnobebisac. swored aseTebi arian van
daanebi. margos aRzrda ar sWirdeba. igi siyvarulis, sikeTisa da gonierebis
gansaxierebaa. magram is, rac mas Warbad aqvs, me Zalze maklia. CemTvis
araerTxel mouciaT SeniSvnebi sufrasTan, me ki Tavs ver vikaveb ukmexi da
gamomwvevi pasuxebisagan. mama da deda mudam Cems mxarezea, ar vici, ra
meSveleboda uimaTod! `zemourebi~ Zalian xSirad misayvedureben, bevrs
laparakob, yvelaferSi erevi, Tavmdabloba gakliao, magram me mainc Zvel
Secdomebs vimeoreb. mama rom ase momTmeni ar iyos, me albaT didi xania
davkargavdi gamosworebis imeds. Tumca is, rasac Cemgan Cemi mSoblebi
moiTxoven, Zneli gansaxorcielebeli araa.
bostneuli ar miyvars. Tu bevr kartofils da cota bostneuls
gadmoviReb, van daanebi, amas `ganebivrebas~ aweren da saSinlad javroben.
— cota kidev daimate bostneuli, — meubneba im wamsve qalbatoni van
daani.
— ara, gmadlobT, me marto kartofili minda.
— bostneuli Zalian margebelia, xom xedav dedaSenic amasve ambobs,
gadaiRe kidev! — daJinebiT moiTxovs igi da ase grZeldeba manamde, sanam mama
ar Caereva.
— CvenTan unda ecxovra, — ambobs gacxarebuli qalbatoni, — CvenTan
aseTi ram ar gauvidoda! es ra aRzrdaa! ane saSinlad ganebivrebulia! Cemi
qaliSvili unda yofiliyo!
sayvedurebis niaRvars mudam am sityvebiT amTavrebs. ra bednierebaa, rom
misi qaliSvili ara var!
davubrundeT isev aRzrdis sakiTxs. guSin, roca qalbatonma van daanma
enis tartali moaTava da dumili Camovarda, mamam ai, ra uTxra:
— me mgoni, ana kargadaa aRzrdili. imasac ki mixvda, rom jobia Tqven
gauTavebel qadagebas yuradReba ar miaqcios, xolo rac Seexeba bostneuls, me
mxolod erTi ram SemiZlia vTqva: `Vice versa!~1 (1 piriqiT (laT.))
axla ki gvarianad moxvda qalbaton van daans. Vice versa imas niSnavda, rom
TviTonac cota bostneuls miirTmevs. Tavs imiT imarTlebs, Zilis win bevri
bostneuli mawyinariao. rac unda is qnas, oRond Tavi damanebos! sasaciloa,
roca xedav, ra advilad wiTldeba qalbatoni van daani. me es ar momdis da
amazec javrobs.
ana
orSabaTi, 28 seqtemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
guSin bevri ram mqonda kidev dasaweri, magram iZulebuli gavxdi
Semewyvita. minda mogiyve erTi Cxubis ambavi, magram manamde ai, ra unda giTxra.
18. me mezizReba da Tanac ar mesmis, roca ufrosebi xSirad, raRac umniSvnelo
wvrilmanebis gamo, uecrad aReldebian da Cxubs iwyeben. aqamde megona, Cxubi
mxolod bavSvebis saqmea da ufrosebs ar axasiaTebs. Tumca zogjer marTlac
arsebobs Cxubis mizezi, magram gamudmebuli kinklaobis atana SeuZlebelia.
kacma rom Tqvas, aqamde unda SevCveodi am ambavs, radgan Cxubi maT ojaxSi
lamis Cveulebrivi movlenaa, magram araferi gamomdis. `diskusiebi~ (ase
uwodeben aq Cxubs) mudam Cems irgvliv trialebs. yovelmxriv maqiaqeben,
yvelafers msjelobis sagnad xdian, Cems xasiaTs, qcevas, TavdaWeras. yvelafers
mikritikeben da miwuneben. adre me ar vicodi, ras hqvia uxeSi sityva da
yvirili, axla ki yvelaferi unda avitano. me es ar SemiZlia. fiqradac ar
momdis daTmobaze wavide. me maT vaCveneb, rom ane franki is aRar aris, rac
guSin iyo! SeiZleba Tavad mixvdnen amas da ena gaaCeron. aRsazrdelebi TviTon
arian da ara me. maZrwunebs amgvari usaqcieloba da sibriyve (qalbatoni van
daanisa), magram male amasac SeveCvevi da maSin ki, icocxle, vetyvi Cems
saTqmels. nuTu me marTla ise uzrdeli, cnobismoyvare, abezari, briyvi da
zarmaci var, rogorc `zemourebi~ amtkiceben? me kargad vici, rom bevri nakli
da susti mxare gamaCnia, magram `zemourebi~ mainc usaSvelod aWarbeben.
rom icode, kiwi, rogor miduRs SigniT yvelaferi ganuwyveteli lanZRva-
ginebisagan, magram rodisme Cemi boRma gadmoinTxeva.
SeiZleba Tavi mogabezre, magram mainc unda gadmogce erTi saintereso
saubari, romelic sufraze gaabes. sityva Camovarda pimis (mamis saalerso
saxelia) did Tavmdablobaze. es imdenad naTelia, rom yvelaze briyvi adamianic
ver uaryofs. uecrad qalbatonma van daanma, romelsac yvelaferi Tavis Tavze
gadaaqvs, ganacxada: mec Tavmdabali adamiani var, Cems qmarze bevrad
Tavmdabalio! baton van daans undoda Seerbilebina misi SeniSvna da Zlier
wynarad Tqva:
— me arc minda zedmetad Tavmdabali viyo, radgan Tamami adamianebi met
warmatebas aRweven cxovrebaSi.
mere ki me momibrunda: — nu iqnebi zedmetad Tavmdabali, ana, da
gacilebiT met warmatebas miaRwev.
dedam baton van daans dauWira mxari, magram qalbaton van daans xom unda
daesxa cecxlze navTi. amjerad me aRaraferi miTxra da Cems mSoblebs
miubrunda.
— rogor eqceviT anas, amgvari araferi minaxavs. Cven ase ar gvzrdidnen.
aseT rames, garda Tqveni Tanamedrove ojaxisa, axlac versad SexvdebiT.
mxedvelobaSi hqonda dedaCemis Sexedulebebi aRzrdaze, razedac xSirad
daobdnen. qalbatoni van daani WarxaliviT gawiTlda. roca moTminebidan
gamodixar, advilad marcxdebi.
dedas, rogorc yovelTvis, undoda bolo moeRo kamaTisaTvis da mSvidad
Tqva: — qalbatono van daan, mec im azrisa var, rom zedmeti Tavmdabloba ar
varga. Cemi qmari, margo da peteri zedmetad Tavmdabalni arian. marTalia
Tavmdabloba arc Cven gvaklia, magram Tqven, Tqveni qmari, me da ana Tavs aravis
davaCagvrinebT!
— me Zalze Tavmdabali adamiani gaxlavarT, qalbatono frank! rogor
SegiZliaT amis uaryofa?
deda: — me ar miTqvams, rom sruliad ar gagaCniaT Tavmdabloba, magram
ar SeiZleba iTqvas, rom zedmetad Tavmdabali brZandebiT.
qalbatoni van daani: — minda vicode, rodis maklda Tavmdabloba. me rom
aq Cems Tavze ar mezruna, albaT, SimSiliT movkvdebodi. me swored iseTive
Tavmdabali var, rogorc Tqveni qmari!
am briyvulma Tavisqebam deda gulianad gaacina, `sabralo~ qalbatoni
vani daani ki ise gajavrda, rom gaCereba veRar SeZlo da sul laparakobda.
bolos sakuTarma mWevrmetyvelebam daabnia, saTqmeli veRar moaTava,
Seuracxyofili wamodga da wasvla daapira. uecrad me gadmomxeda. samwuxarod,
roca igi wasasvlelad Sebrunda, me TanagrZnobiT da ironiulad Tavi gavaqnie,
ufro Cemda uneburad, vidre ganzrax. igi ukanve Semotrialda da msuqani, beberi
19. meTevzis coliviT sazizRrad da uxeSad ayvirda. saintereso sanaxavi iyo. xatva
rom SemeZlos, swored am saxiT ukvdavvyofdi am Cia, sasacilo models. erTi
ram SemiZlia giTxra: Tu ginda adamiani gaicno, erTxel mainc unda waeCxubo,
mxolod amis Semdeg SeZleb mis Sefasebas.
ana
samSabaTi, 29 seqtemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
CvenTan yovelTvis xdeba raRac iseTi, risi moyolac Rirs. aq Cven abazana
ara gvaqvs da varclSi vbanaobT. qvemoT kontoraSi (ase veZaxi pirvel sarTuls)
Tbili wyali modis da Cven Svidive, rigrigobiT CavdivarT dabla. radgan
yvelas sxvadasxva xasiaTi gvaqvs, erTi ufro morcxvia, vidre meore, amitom
sabanao adgils yvela Tavisi gemovnebis mixedviT irCevs. peteri banaobs
samzareuloSi, Tumca mas minis kari aqvs. banaobis win yvelas afrTxilebs da
sTxovs, naxevari saaTis ganmavlobaSi karebTan nu gaivliTo. mamamisi zeviT
banaobs, sakuTar oTaxSi; oRond myudrod moewyos da Tbili wylis zeviT atana
ar ezareba. qalbaton van daans aqamde ar ubanavia. igi jer sabanaod
moxerxebul adgils eZebs. mama kabinetSi ibans tans, deda — samzareuloSi,
Rumels amofarebuli. me da margom didi kontora varCieT da saabazanod
vaqcieT. yovel SabaTs, nasadilevs, fardebs CamovuSvebT da naxevrad bnel
oTaxSi vbanaobT. erT-erTi Cvengani banaobs, meore ki fardebs Soris darCenili
WuWrutanidan gareT iyureba da erToba gamvlelTa sasacilo manWva-grexiT.
magram gasuli kviridan es sabanao oTaxi aRar momwons da ufro
komfortabelur adgils veZeb. peters kargi azri mouvida: winadadeba momca Cemi
sabanao mowyobilobiT gadavbargebuliyavi did sapirfareSoSi, romelic
kontoras ekuTvnis. sapirfareSoSi marto viqnebi, CavrTav sinaTles, davketav
karebs da wyals sxvis dauxmareblad gadavaqcev. dRes sazeimod gavxseni axali
`saabazano~ da Zalze kmayofili davrCi.
guSin saxlSi wyalsadenis ostati movida. qveda derefanSi unda SeefuTa
milebi, romlebic Cvens wyalsadens da sapirfareSos uerTdeba. es aucileblad
unda gagvekeTebina, rom milebi ar gayinuliyo Tu Zalian civi zamTari
dadgeboda. am kacis stumroba CvenTvis arc ise sasiamovno iyo, radgan verc
wyals viRebdiT da verc sapirfareSoTi vsargeblobdiT. iqneb amis Txroba
sasiamovno araa, magram mainc unda giamboT, ra movigoneT, gansacdeli rom
Tavidan agvecdina. me ara var imdenad morcxvi, rom aseT rameze laparaki
miWirdes. me da mamam winaswar vizruneT da yoveli SemTxvevisaTvis qilebi
movimarageT. axla gamogvadga, mxolod esaa, rom mTeli dRe oTaxis kuTxeSi
gvedga. magram es kidev araferi, gacilebiT Znelia mTeli dRe Cumad, xmis
amouReblad jdoma, gansakuTrebiT iseTi enatartalasaTvis, rogoric me var.
Cven xom isedac mxolod CurCuliT vlaparakobT. magram Cumad, gaunZrevlad
jdoma TiTqmis autanelia. sajdomi gamibrtyelda, ise momeTela, rom sami dRe
mtkioda.
saRamos vivarjiSeT. aman gviSvela!
ana
xuTSabaTi, 1 oqtomberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
guSin usazRvro SiSi ganvicade. rva saaTze zari darekes da me yvelaze
saSineli ram warmovidgine — Sen ici, razedac vlaparakob. yvela marwmunebda,
zari quCaSi moxetiale biWebma darekeso da me nel-nela davmSviddi.
dReebi duned miizlazneba. dabla, samzareuloSi muSaobs farmacevti,
batoni levini, romelic firmisaTvis qimiur cdebs atarebs. es kaci mTeli
saxlis ganlagebas icnobs da zogjer gveSinia, zeviT, yofil laboratoriaSi
amosvla ar moisurvos. Cven Zalze Cumad varT. vin ifiqrebda sami Tvis winaT,
rom mousvenari ane saaTobiT ijdeboda erT adgilas da xmas ar gaiRebda.
20. 29-Si qalbaton van daanis dabadebis dRe aRvniSneT. didi zeimi ar
mogviwyvia. mivarTviT yvavilebi, umniSvnelo saCuqrebi da sadilad sagangebo
kerZi. qmarma wiTeli mixakebi uZRvna — ojaxuri tradiciaa. marTla, minda
raRac giTxra qalbaton van daanze. mudam imis cdaSia, rom mamaCems gaearSiyos
da me es saSinlad mabrazebs. rogorc ki SesaZlebloba miecema, an loyaze
moucacunebs xels, an Tavze gadausvams. siamovnebiT aCens Tavis `lamaz~ fexebs,
enamaxvilobs, erTi sityviT, yvelafers akeTebs imisaTvis, rom pimis yuradReba
miiqcios. magram pims igi arc lamaz qalad miaCnia da arc sasiamovno adamianad.
misi kurkuri sruliad ar aRelvebs. me veWvianob, ubralod ver vitan aseT
rames. amas winaT pirSi vuTxari: `me mgonia, deda, Tqvens qmars ar ekekluceba-
meTqi~.
peteri zogjer Zalian sasaciloa. orives gviyvars gasarTobad
tansacmlis gamocvla da amiT Tavs viqcevT. amjerad dedamisis viwro kaba
Caecva, Tavze ki qalis qudi Camoefxata. me misi kostiumiT gamovcxaddi da
misive qudi davixure. ufrosebi siciliT ixocebodnen da Cvenc aranakleb
vimxiaruleT.
elim me da margos maRaziaSi qvedatani gviyida. qsovili metismetad
uxarisxo da Zviria. samagierod Zalze sasiamovno rame gvelis. elim margo, me
da peteri stenografiis dauswrebel kursebze Cagvwera. momaval wels
SesaniSnavi stenografistebi viqnebiT. urigo rodia aseTi `kriptografiis~
codna!
ana
SabaTi, 3 oqtomberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
guSin isev saSineli Setakeba moxda. dedam mamas mTeli Cemi codvebi
gadauSala da Tanac Zalze gaazviada. deda tiroda, cxadia, mec vRrialebdi.
saSinlad amtkivda Tavi. me mamikos gamovucxade, rom yvelaze metad miyvars.
pimma mipasuxa, momavalSi yvelaferi Seicvlebao, magram me es ar mjera. dedas
rom mSvidad velaparako, Tavs Zala unda davatano. mama moiTxovs dedas
movuaro, roca Tavs cudad grZnobs, magram araferi gamomdis.
mondomebiT vswavlob franguls da vkiTxulob `La belle Nivernaise~.1 (1
`mSvenieri nivernezeli qali~, alfons dodes romani.)
ana
paraskevi, 9 oqtomberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
dRes bevri usiamo da samwuxaro ambavi gavige. bevri Cveni nacnobi da
megobari ebraeli daapatimres, gestapo maT ar eloliaveba. dapatimrebulebs
saqonlis gadasazid vagonebSi yrian da ebraelTa sakoncentracio banakSi,
vesterborkSi mihyavT. saSineli adgilia. uamravi xalxia Tavmoyrili, arc
dabanis saSualeba aqvT da arc fexsadgilebi hyofniT. amboben, banakebSi teva
araa da kacebs, qalebs da bavSvebs erTad sZinavTo. gaqceva SeuZlebelia.
patimrebs advilad scnoben gadaparsuli TaviT Tu wminda ebrauli garegnobiT.
Tuki holandiaSi ase cudadaa saqme, ra saSineleba eliT maT iq, sadac
mierekebian. inglisis radio iuwyeba, rom maT gazis kamerebSi amoaxrCoben. iqneb
es mospobis yvelaze swrafi saSualebaa. mipi saSinel ambebs gviambobs da
TviTonac Zalze Relavs. amas winaT misi saxlis win koWli dedaberi
Camomjdara. dedaberi gestapos manqanas ucdida, romelic gzadagza krefda
xalxs. moxuci qali SiSisagan caxcaxebda.
sazenito qvemexebi quxda, proJeqtorebis Suqi sibneles apobda, inglisis
TviTmfrinavebis gugunis gamoZaxili saxlidan saxls exeTqeboda. mipma ver
gabeda dedabris saxlSi Seyvana. germanelebi amis gamo mkacrad sjian yvelas.
elic mdumare da mowyenili dadis. misi megobari germaniaSi gagzavnes
iZulebiTi begaris mosaxdelad. eSinia bombardirebis dros ar daiRupos.
ingliseli mfrinavebi milionobiT kilogram yumbarebs yrian. me Zalian
21. uadgilod da uxeSad mimaCnia amgvari oxunjoba: — oh, mTeli milioni mas xom
ar moxvdeba, — anda: — erTi yumbarac ikmarebs. marto dirki xom araa am dReSi,
cxadia, ara. yoveldRe axalgazrdebs vagonebSi yrian da germaniaSi agzavnian
iZulebiT samuSaoze. zogi gzidan garbis, zogi droze imaleba, magram aseTebi
Zalze cotaa.
Cemi sevdiani simRera jer ar damTavrebula. gagigonia raime mZevlebis
Sesaxeb. germanelebma daxvewili wameba moigones. ufro saSineli, vidre sxva
yvelaferi. udanaSaulo moqalaqeebs ganurCevlad apatimreben da cixeebSi
amwyvdeven. xolo roca sadme `sabotaJs~ aRmoaCenen da damnaSaves ver ipovian,
mZevlad wayvanilTa nawils xvreten. Semdeg amas gazeTebSi aqveyneben da
mosaxleobas afrTxileben. ra xalxia es germanelebi! odesRac mec maT
vekuTvnodi, Tumca didi xani gavida mas Semdeg, rac hitlerma kanongareSe
gamogvacxada. qveynad ar arsebobs ufro didi mtroba, vidre amgvar
germanelebsa da ebraelebs Sorisaa Camovardnili.
ana
paraskevi, 16 oqtomberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
uamravi saqme gamiCnda, axlaxan vTargmne erTi Tavi `La belle Nivernaise~-dan
da amoviwere yvela ucnobi sityva. Semdeg uZnelesi ariTmetikuli amocana
gadavwyvite, bolos daviswavle sami gverdi frangulad. amocanebis gadawyveta
ar miyvars da davalebas xSirad gverdze gadavdeb xolme. amocanebis gadawyveta
mamasac uWirs; zogjer me ukeTesad viyvan, magram mainc gviWirs da
dasaxmareblad margos veZaxiT. stenografiaSi yvelas gavaswari. guSin
davamTavre `dampyroblebis~ kiTxva, kargi wignia, magram ioop ter heuls ar
Seedreba.
SenTvis bevrjer miTqvams, rom cisi fon maqsveldi SesaniSnavad wers.
momavalSi Cemma Svilebma aucileblad unda waikiTxon yvela misi wigni. mamam
kerneris piesebi momca wasakiTxad: `bremeneli biZaSvili~, `guvernanti qali~ da
`mwvane domino~. kargi mweralia.
me, deda da margo isev SexmatkbilebiT vcxovrobT da es yvelafers
jobia. guSin saRamos margo CemTan iwva. Zalze viwrod viyaviT, magram
araCveulebriv myudroebas vgrZnobdiT. margom mkiTxa: SeiZleba Seni dRiuri
wavikiTxoo — mxolod zogi adgili, — vupasuxe me. Semdeg misi dRiuri
movikiTxe. dampirda wagakiTxebo. vlaparakobdiT momavalze; vkiTxe, ra ginda
gamoxvide-meTqi. am ambavs igi saidumlod inaxavs. me yuri movkari, TiTqos
maswavleblobas apirebs. da me mgoni, asec unda iyos. Tumca amden
cnobismoyvareobas ar unda viCende.
am diliT peteri sakuTari sawolidan wamovagde da Tavad wamovweqi.
peteri gacecxlda, magram me misTvis yuradReba ar mimiqcevia. kacma rom Tqvas,
ufro Tavazianad unda mepyrobodes, radgan guSin saRamos vaSli vaCuqe.
margos vkiTxe: — rogor ggonia, gonji var? sasacilod gamoiyurebi,
magram lamazi Tvalebi gaqvso, mipasuxa man. gaurkveveli pasuxia, Sen rogor
fiqrob?
naxvamdis!
ana
samSabaTi, 20 oqtomberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
Tumca mas Semdeg ori saaTi gavida, magram iseTi SiSi ganvicade, rom
xelebi axlac mikankalebs. saxlSi hkidia xuTi cecxlmqrobi `minimaqsi~. aravis
gaufrTxilebivarT, rom maT asavsebad movidodnen. amitom sanam winkaridan
CaquCis xma ar momesma, gansakuTrebul sifrTxiles ar vicavdi. megona durgali
movida da gavafrTxile eli, romelic CvenTan sadilobda, rom axla Zirs
Casvla ar SeiZleba. me da mama kars ukan CavsafrdiT da yurs vugdebdiT, rodis
morCeboda is kaci muSaobas da wavidoda. meoTxedi saaTis Semdeg man iaraRi
22. karadaze dado da Cvens karze daakakuna. oriveni gavfiTrdiT, nuTu rame SeniSna
da gadawyvita Seamowmos, ra imaleba kars ukan. mgoni asec iyo, radgan kakuni,
karis gamoweva, jajguri da biZgebi ar wydeboda. kinaRam guli Semiwuxda imis
gafiqrebaze, rom Cvens mSvenier TavSesafars viRac gadamTieli aRmoaCens. ase
megona, mTeli saukune gavida, sanam baton koophoisis xma ar gavigone: — gaaReT,
me var. kari maSinve gavaReT. Turme, saketi, romliTac kari Signidan iketeboda
da romlis gaReba garedanac SeeZlo saidumloebagandobils, raRacas
gamosdeboda, amitom droze ver gagvafrTxiles, rom xelosani movidoda. roca
muSa wavida, koophoisma elis gamoZaxeba gadawyvita, magram mbrunavi kari ver
gaaRo da xmauri atexa. gulidan uzarmazari tvirTi momwyda. kaci, romelic
CvenTan unda Semosuliyo, Cems warmodgenaSi swrafad izrdeboda da bolos
uZlevel goliaTad iqca. axla ki SegviZlia vTqvaT, rom bedma ar gvimtyuna,
yvelaferi keTilad damTavrda!
orSabaTs bevri vimxiaruleT. mipma da henkma CvenTan gaaTies Rame. me da
margo ded-mamasTan `gadavsaxldiT~, col-qmars ki Cveni oTaxi davuTmeT.
SesaniSnavad visadileT. Tumca am dRes uxifaTod mainc ar Cauvlia. mamis
magidis lampaSi mokle CarTva moxda da erTbaSad bnelSi aRmovCndiT.
eleqtromricxveli, romelSic mcveli ixraxneba, sadRac sawyobis boloSi
hkidia da arc ise sasiamovnoa bnelSi xelis faTuri, magram bedma gagviRima da
dazianebuli xazi aT wuTSi SeakeTes. axla ukve SeiZleboda sanTlebisagan
mowyobili iluminaciis Caqroba. diliT adre avdeqiT. henki cxris naxevarze
unda wasuliyo da gvindoda myudrod gvesauzma. gareT saSinlad wvimda.
mixaroda, rom aseT amindSi quCaSi gasvla ar mixdeboda. me da mamam yvelaferi
mivalageT da franguli zmnebis dazepirebas Sevudeqi. mere vkiTxulobdi
SesaniSnav wigns `tyeebi marad mRerian~. mwyins, rom male vamTavreb.
Semdeg kviras eli CvenTan gaaTevs Rames!
ana
xuTSabaTi, 29 oqtomberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
ver visveneb. mama avadaa. didi sicxe aqvs da raRacam gamoayara, rogorc
wiTelam icis. warmoidgine, eqimis gamoZaxebac ki ar SegviZlia. deda uvlis.
bevri ofli adenina. iqneb sicxem dauwios.
diliT mipma gviambo, rom van daanebis bina germanelebs gauZarcvavT.
qalbaton van daanisaTvis araferi gviTqvams. bolo dros igi Zalze nervulobs
da Cven sruliad ar gvainteresebs saaTobiT visminoT, ra saucxoo WurWeli da
Zvirfasi aveji darCa saxlSi. Cvenc xom yvelaferi Zvirfasi bedis anabara
mivatoveT. Civili am saqmeSi verafers gviSvelis.
am bolo dros mec momces ufleba mozrdilTaTvis gankuTvnili zogierTi
wigni wavikiTxo. vkiTxulob niko van suxtelenis `evas siymawviles~. kacma rom
Tqvas, me ver vxedav did gansxvavebas am wignsa da gogonebis sakiTxav wignebs
Soris. mxolod esaa, rom am wignSi zogjer qalebi sakuTari sxeuliT vaWroben
da ucxo mamakacebisagan bevr fuls iReben. me, albaT, sircxviliT movkvdebi,
ucxo mamakacTan marto rom davrCe. Semdeg weria, evas `avadmyofoba~ daewyoo.
mec Zalian minda damewyos, radgan vici, raoden mniSvnelovania es. mamam
karadidan goeTesa da Sileris dramebi gadmoiRo da apirebs saRamoobiT
xmamaRla gvikiTxos yvelas. daviwyeT `don karlosiT~. dedam mamis magaliTs
mibaZa da locvani maCuqa. wigni zrdilobis gamo gadavikiTxe. TiTqos momwons
kidec, magram arafers maZlevs. ratom cdilobs deda iZulebiT gamxados
morwmune?
xval pirvelad gavaCaRebT Rumels. albaT, gabolil oTaxSi mogviwevs
jdoma. didi xania sakvamuri ar gauwmendiaT.
ana
SabaTi, 7 noemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
23. deda Zalze nervulobs da es CemTvis saxifaTo meCeCia. nuTu SemTxveviT
xdeba, rom Cemi mSoblebi arasodes ar uwyrebian margos da yovelTvis mxolod
me mxvdeba? magaliTad, guSin saRamos margo lamazad ilustrirebul wigns
kiTxulobda. mere zeviT avida, wigni ki gverdze gadado, raTa mobrunebuls
kiTxva ganegrZo. radgan saqme araferi mqonda, wigni aviRe da suraTebs
vaTvalierebdi. margo dabrunda. roca dainaxa, `misi~ wigni xelSi meWira, Subli
Seikra da wignis warTmeva daapira. me ki Zalian mindoda bolomde
dameTvalierebina. margo gabrazda. dedam miTxra: — wigns margo kiTxulobs da
axlave daubruneo.
oTaxSi mama Semovida. Tumca man araferi icoda, magram gadawyvita, rom
margos usamarTlod Cagraven da miTxra: — rodisme margoc wagarTmevs wigns
da vnaxoT, rogor moiqcevio!
me Tavi aRar gamomidvia. wigni davde da oTaxidan gavedi. maT egonaT,
guli momivida, magram me arc guli momsvlia da arc Seuracxyofilad migrZvnia
Tavi. mxolod sevda Semomawva gulze.
mama usamarTlod moiqca, roca arc ikiTxa, raSia saqme da ganaCeni
gamoitana. mSoblebi rom ar Careuliyvnen da margosTvis ar daeWiraT mxari, me
ufro male davubrunebdi wigns. CemTvis gasagebia, rom deda margos gamoeqomaga,
isini mudam erTmaneTs uWeren mxars. me ise SeveCvie am ambavs, rom gulgrilad
aRviqvam dedis tuqsvas da margos mouTmenlobas. me isini imitom miyvars, rom
deda da margo arian. rac Seexeba mamas, — masTan sul sxvagvari
damokidebuleba maqvs. roca mama margos upiratesobas aniWebs, aqebs, yvelafers
uwonebs da alersianad eqceva, SigniT raRac mRrRnis, radgan mama CemTvis
yvelaferia. mamaa Cemi naTeli ideali da yvelaze metad miyvars amqveynad. magram
mamas ar esmis, rom margos sul sxvanairad eqceva, vidre me. margo misTvis
yvelaze Wkviani, yvelaze lamazi da yvelaze ukeTesia, magram mec xom maqvs
ufleba seriozuli damokidebuleba moviTxovo. ojaxis azriT, me jambazi da
uqnara var, rac ormag usiamovnebas mayenebs: jer erTi, mudam sayvedurebiT
mavseben, meorec, sakuTar Tavs ver verevi. me aRarc zerele alersi
makmayofilebs da aRarc egreT wodebuli `seriozuli saubari~; me raRac iseTs
moveli mamisagan, risi mocemac mas ar SeuZlia. ara, me ar veWvianob margoze,
arc misi silamaze mWirdeba da arc misi Wkua. me mxolod erT rameze vocnebob:
namdvilad, guliT vuyvarde mamas da ara rogorc sakuTari Svili, aramed
rogorc adamiani, vuyvarde me, ana.
mamas imitom veWidebi ase, rom mxolod igi minarCunebs ojaxisadmi
siyvaruls. mamas ar esmis, rom CemTvis xandaxan aucilebelia dedaze laparaki
da azris gamoTqma. mas ar surs, dedis uaryofiT mxareebs Seexos. am Temaze
yovelgvar saubars gaurbis. me ki dedis damokidebuleba mZime tvirTad mawevs.
xSirad Tavs ver vikaveb da pirSi veubnebi, ramdenad gulgrili, damcinavi da
mkacria, radgan marTlac ara var yovelTvis damnaSave.
saerTod, me da deda sruliad sxvadasxva adamianebi varT da amitom
mogvdis xSirad usiamovneba. me ar vmsjelob mis xasiaTze, aq msajulad ar
gamovdgebi, mxolod ise vuyureb, rogorc dedas. magram igi araa iseTi deda,
rogoric me mWirdeba. amitom me TviTon unda viyo Cemi deda. me maT sruliad
gamoveTiSe Sinaganad da Cemi gziT mivdivar. vin icis, romel napirs mivadgebi?
gonebaSi mesaxeba dedisa da qalis ideali, magram am qalsa da im adamians
Soris, visac dedas veZaxi, veraviTar msgavsebas ver vpoulob.
mudam vcdilob Tvali avarido dedis uaryofiT mxareebs, minda mxolod
kargze gavamaxvilo yuradReba da CemSi ganvaviTaro is, rac mas aklia. magram
yovelTvis rodi gamomdis ase. yvelaze cudi ki isaa, rom arc mamas da arc
dedas ar surT dainaxon, ra maklia cxovrebaSi da amis gamo Zalze nawyeni var
maTze. nuTu mSoblebs arasodes ar SeuZliaT samarTlianad moepyron sakuTar
Svilebs.
xandaxan vfiqrob: iqneb RmerTi mcdis? me TviTon unda mivide
srulyofamde, yovelgvari misabaZi magaliTisa da daxmarebis gareSe.
samagierod, momavalSi Zlieri da amtani viqnebi.
24. Cems garda vin waikiTxavs odesme am werilebs? vin damexmareba? o, rogor
mWirdeba daxmareba, da nugeSi. xSirad suliT vecemi da ver vaxerxeb viyo iseTi,
rogoric minda. me vici es da yoveldRe vcdilob daviwyo Tavidan, gamovsworde.
magram Zalze usamarTlod mepyrobian! erT dRes mozrdil adamianad
mTvlian da ufleba maqvs yvelaferi vicode, meore dRes ki Zveleburad
meqcevian: ane jer kidev briyvi batkania, hgonia, wignebidan bevri ram iswavla,
magram cxadia, jer araferi esmis. sinamdvileSi me arc ZuZumwovara bavSvi var
da arc ganebivrebuli Tojina, romliTac erTobian, Tumca jer ar SemiZlia amis
sityvebiT gamoTqma, magram me Cemi idealebi, azrebi da gegmebi maqvs. ah, ramdeni
eWvi mipyrobs saRamoobiT, roca marto var, an dRisiT, roca am gamomwyvdeul
adamianebs Sevyureb, romelTac saSinlad momabezres Tavi, radgan arc Cemi
esmiT da arc is, rac me mawuxebs. amitom bolos isev Cems dRiurs vubrundebi.
mudam amiT viwyeb da amiT vamTavreb. kiwi yvelafers iTmens da mec pirobas
vaZlev, rom yvelafers gavuZleb, davZlev Cems mwuxarebas da gzas gavikafav,
magram ra did siyvaruls momgvrida warmateba, rogor minda mosiyvarule
adamiani mxarSi amomidges, gamamxnevos, momealersos!
nu gamkicxav! gamige, rom zogjer SeiZleba mec damekargos moTmineba. ana
orSabaTi, 9 noemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
guSin peteris dabadebis dRe iyo, mSvenieri saCuqrebi miiRo, maT Soris
saintereso saTamaSo, eleqtrosamarTebeli da sanTebela. ara imitom, rom
mwevelia, aramed aseT saCuqars Tavisi Sno aqvs.
magram yvelaze saocari ram batonma van daanma gvacnoba: ingliselebma
tunisSi, kasablankaSi, alJirsa da oranSi desanti gadasxeso — es dasasrulis
dasawyisia, Tqva yvelam, magram CerCilma, inglisis premierma, romelsac, albaT,
inglisSic xSirad smenia aseTi azri, Tavis gamosvlaSi ganacxada:
desantis gadasxma uaRresad didmniSvnelovani etapia, magram nuravin
fiqrobs, rom es dasasrulis dasawyisia, ufro swored es dasawyisis
dasasrulia.
didi gansxvavebaa, ara? magram optimizmisaTvis safuZveli mainc arsebobs.
germanelebma jerac ver aiRes ruseTis didi qalaqi, stalingradi, romelic
ager ukve sami Tvea, rac alyaSemortymulia. axla ki yoveldRiur ambebs
davubrundeT: roca Cvens TavSesafarze vlaparakobT, isic unda giTxra, Tu
rogor gvamarageben sursaTiT. Sen unda icode, rom `zemourebi~ namdvili
Rormucelebi arian. purs gvawvdis Zalze keTili mepure, koophoisis nacnobi.
cxadia, imdeni ara gvaqvs, ramdenic saxlSi gvqonda, magram mainc sakmarisia.
sasursaTo baraTebs CvenTvis yiduloben Sav bazarze. maTi fasi ganuwyvetliv
izrdeba. am pawia qaRaldis naglejSi adre 27 guldens vixdidiT, axla ki
ocdacamets.
saxlSi rom konservebis garda raime maragi gvqondes, viyideT 270
girvanqa cercvi da lobio, rac axla tomrebiT hkidia derefanSi mbrunav
karTan. simZimisagan tomrebi ramdenime adgilas gairRva da gadavwyviteT
zamTris maragi sxvenze agvetana. tomrebis gadazidva peters daavales. eqvsi
tomridan xuTi mSvidobianad gadaitana, magram rogorc ki meeqvses mohkida
xeli, qveda nakeri gairRva da kibeze yavisferi lobio wvimasaviT wamovida,
wvima ki ara, setyva iyo. Zirs darCenilebma ifiqres, Zveli saxli Tavze
gvengrevao. sabednierod, kontoraSi ucxo aravin iyo... peters Zalian SeeSinda,
magram roca daminaxa kibis qveda safexurze Tavze lobiogadayrili da
koWebamde lobioSi Cafluli, gamayruebeli xarxari morTo. daviwyeT lobios
akrefa, magram marcvlebi ise patara da ise srialaa, rom TiTebs Soris
gvisxlteba da RreWoebsa da xvrelebSi cviva. axla, roca vinme am kibeze adis,
yovelTvis poulobs lobios da qalbaton van daans abarebs.
kinaRam damaviwyda umTavresi: mama gamojansaRda.
ana
25. P. S. es wuTia radiom gamoacxada, rom alJiri aiRes. maroko, kasablanka
da oranic ukve ramdenime dRea ingliselebis xelSia. male tunissac aiReben.
samSabaTi, 10 noemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
ambavi, romelic axla unda gacnobo, epoqaluri mniSvnelobisaa. gvinda
merve `iatakqveSeli~ SemovixiznoT. xSirad gvifiqria, rom aq erTi kacisaTvis
adgilic ikmarebs da sakvebic. Cven mxolod imitom vikavebdiT Tavs, rom
kraleris da koophiosis zedmetad Sewuxebas veridebodiT. magram Cvenamde
ebraelTa gasaxlebasTan dakavSirebis saSineli ambebi aRwevda da mamam scada
gaego, ra azris iyvnen Cveni megobrebi. maT Zalian mogviwones ganzraxva: gind
Svidni yofilxarT, gind rvani, safrTxe igivea, — daaskvnes maT sruliad
marTebulad. raki saqme aqamde mivida, daviwyeT Cvens nacnobebs Soris iseTi
martoxela kacis Zebna, romelic Cveni `iatakqveSa~ ojaxisaTvis Sesaferisi
aRmoCndeboda. aseTi kacis povna Zneli ar iyo. mas Semdeg, rac mamam uaryo van
daanebis yvela winadadeba — Semogvexiznebina romelime maTi naTesavi, arCevani
xvda erT-erT Cvens nacnob kbilis eqims, albert dusels, romlis coli
sazRvargareT wavida. amboben, sasiamovno kaciao, Tanac Cven da van daanebi
keTilad varT misdami ganwyobili. mipi am kacs kargad icnobs da yvelafers
gaakeTebs. albert duseli margos adgils daiWers Cems oTaxSi, margo ki Tavisi
dasakeci sawoliT mSoblebTan gadabargda.
ana
xuTSabaTi, 12 noemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
duseli sixaruliT cas ewia, roca mipma uTxra, rom misTvis TavSesafari
eguleba. urCia, rac SeiZleba male gadmosuliyo CvenTan, umjobesia zego.
duseli yoymanobda. jer erTi, Tavisi karToteka wesrigSi unda moeyvana, meorec,
ori pacienti mieRo da yovelgvari angariSebi gaesworebina. yovelive es am
diliT mipma gviambo. Cveni azriT, ajobebda, saqme ar gaeWianurebina. yovelgvari
samzadisi axsna-ganmartebas moiTxovs, Cven ki gverCia, aravis araferi scodnoda.
mipma kidev erTxel urCia dusels SabaTs gadmosuliyo, magram man uari
ganacxada da mxolod orSabaTs gadmova. sasaciloa, rom igi maSinve ar moeWida
amgvar SesaZleblobas. xom SeiZleba SemTxveviT Seipyron quCaSi da maSin verc
karTotekas moiyvans wesrigSi, verc angariSs gaasworebs da verc pacientebs
miiRebs. Cemi azriT, mamam tyuilad dauTmo! jerjerobiT axali sxva araferia.
ana
samSabaTi, 17 noemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
duseli CvenTanaa. yvelaferi keTilad damTavrda. mipma igi mTavar
fostasTan daibara. duseli zustad daniSnul droze movida. koophoisi,
romelic mas saxiT icnobda, miuaxlovda da uTxra, TiTqos is kaci, romelmac
igi daibara, mogvianebiT mova da manamde mipTan, kontoraSi daicadeTo.
koophoisi tramvaiT gamoemgzavra, duseli ki fexiT wamovida da Tormetis
naxevarze ukve kontoraSi iyo. yviTeli varskvlavi rom ar daenaxaT, duselma
palto gaixada, damlageblis wasvlamde koophoisis kabinetSi icdida. cxadia,
ar icoda, ra mizeziT alodinebdnen. bolos mipma kabinetSi TaTbiris dawyeba
moimizeza da zemo sarTulSi amoiyvana. enaCavardnili duselis win mbrunavi
kari gaiRo da oriveni SeumCnevlad amovidnen CvenTan.
yvelam zeviT, van daanebTan, moviyareT Tavi. axalmosuls yava da koniaki
davaxvedreT. mipma igi Cvens oTaxSi Semoiyvana. duselma maSinve icno Cveni
aveji, magram azradac ar mosvlia, rom Cvenc aqa varT. mipma yvelaferi uambo.
magram man mainc veraferi gaigo. bolos gaognebuli zemoT amoiyvana. duseli
skamze daeca, rigrigobiT yvelas dagvaSterda, da mainc sakuTar Tvalebs ar
ujerebda. rogorc iqna, xma amoiRo, borZikiT aluRluRda: — ki magram... ara...
26. gana Tqven belgiaSi ara xarT? nuTu oficeri ar Camovida? manqana? nuTu gaqceva
ver moaxerxeT?..
maSin vuambeT, rom zRapari oficrisa da manqanis Sesaxeb TviTonve
gavavrceleT xalxisa da gansakuTrebiT germanelebis mosatyueblad, cxadia, im
SemTxvevisaTvis, Tu Zebnas dagviwyebdnen. duseli aseTma gamWriaxobam daamunja,
xolo roca Cveni moxdenili, eSmakurad mowyobili TavSesafari vaCveneT,
gaocebisagan aRar iyo. yvelam erTad visadileT, Semdeg duselma cota daisvena,
mere Cai davlieT, da bolos igi Tavisi avla-didebis amolagebas Seudga.
duseli male gaSinaurda, gansakuTrebiT mas Semdeg, rac `iatakqveSelTa~
Sinaganawess gaecno (van daanma Seadgina).
TavSesafris prospeqti da gzis maCvenebeli
ebraelTa da maT msgavsTa droebiTi sacxovrebeli dawesebulebis
Sinaganawesi.
Riaa mTeli wlis ganmavlobaSi. moxdenili, wynari, utyeo adgili
amsterdamis centrSi. transporti: tramvai #17 da 13, avtomobili da
velosipedi, xolo visac germanelebma yovelgvari saxis transportiT
sargebloba aukrZales, fexiTac moaRwevs.
binis qira. ufaso.
cximgaclili dieturi sakvebi.
gamdinare wyali: saabazanoSi (abazana ar dgas) da, samwuxarod, zogierT
kedelzec.
mozrdili sawyobi yovelgvari saqonlis Sesanaxad.
sakuTari radiosadguri: uSualo kavSiri londonTan, niu-iorkTan, tel-
avivTan da mraval sxva sadgurTan. radiomimRebi mdgmurebis gankargulebaSia
saRamos 6 saaTidan.
dasvenebis saaTebi: Ramis aTi saaTidan dilis rvis naxevramde, kviraobiT
dilis aT saaTamde. TavSesafris mmarTvelobis gankargulebiT gansakuTrebul
pirobebSi dasvenebis saaTebi SeiZleba dawesdes dRisiTac. sayovelTao
uSiSroebis uzrunvelsayofad miTiTeba zustad unda Sesruldes!..
ardadegebi: jerjerobiT gauqmebulia.
salaparako ena: yvela kulturuli ena... oRond CurCuliT.
tanvarjiSi: yoveldRe.
mecadineoba: stenografia, kviraSi erTi saaTi (weriTi samuSao),
inglisuri, franguli, maTematika da istoria dRis yovel dros.
sakvebis miRebis dro: sauzme yoveldRe 9 saaTze, kvira dReebisa da
dResaswaulebis gamoklebiT.
sadili — 115-dan 1 45 saaTamde.
vaxSami — civi an cxeli, sxvadasxva dros. damokidebulia ukanaskneli
cnobebis gadmocemaze.
valdebulebani sursaTiT mommaragebeli komisiis winaSe: mudam mzad unda
viyoT kontoris saqmis warmoebaSi dasaxmareblad.
tanis dabana: `abazana~ yovel kvira dRes dilis 9 saaTidan yvela
mobinadris gankargulebaSia: tanis dabana SeiZleba sapirfareSoSi,
samzareuloSi, kabinetSi da kontoraSi — visac rogor urCevnia.
alkoholiani sasmelebi nebadarTulia mxolod eqimis rCeviT.
ana
xuTSabaTi, 19 noemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
rogorc velodiT, duseli marTla Zalze sasiamovno adamiani aRmoCnda.
Tumca gulaxdilad rom giTxra, arc ise sasiamovnoa, roca ucxo kaci Sens
oTaxSi cxovrobs da yvelafers xels hkidebs, magram keTili saqmisaTvis zogi
27. ram unda daTmo. mTavaria, adamians uSvelo, yvelaferi danarCeni wvrilmania, —
ambobs mama da marTalicaa.
duselma pirvelsave dRes dawvrilebiT gamomkiTxa yvelaferi, magaliTad,
ra drosaa kontoraSi damlagebeli qali, rodis SeiZleba sapirfareSoTi
sargebloba, sad jobia banaoba. Sen, albaT, gecineba, kiwi, magram TavSesafarSi
yovelive amas didi mniSvneloba aqvs. qveviT xSiradaa iseTi xalxi, romelTac
Cveni saidumlo ar gavandeT da amitom, roca kontoraSi ucxo adamiania,
gansakuTrebuli siCume unda davicvaT. Cven viciT, ra dros ra xdeba.
dusels yvelaferi mSvenivrad avuxseni, magram gamakvirva misma
mousazreblobam. yvelafers or-orjer mekiTxeboda da mainc ver imaxsovrebda,
albaT, gaocebisagan jerac ver gamorkveula, magram TandaTan esec mogvardeba.
sxva mxriv yvelaferi rigzea.
duselma bevri ram gviambo gare samyaroze, romelsac karga xania
movwydiT. Zalze samwuxaro ambavi gvamcno. uamravi nacnobi da megobari sadRac
garekes da axla sasowarkveTilni saSinel dasasruls elian. yovel saRamos
quCebSi mwvane da nacrisferi samxedro manqanebi dahqrian. germaneli `eseselebi~
mwvane manqanebSi sxedan. holandiis faSisturi policia ki SavSi da ebraelebs
daeZeben. Tu sadme erTi kaci aRmoaCines, mTel ojaxs apatimreben. yvela karze
akakuneben da Tu veravin ipoves, meore saxls miadgebian. zogjer Tan daaqvT sia
da vinc siaSia `aRniSnuli~, mihyavT. aravis ar ascdeba es xvedri, Tu droze ar
daimala. zogierTs gamosasyids axdevineben. mSvenivrad ician, ra qonebis
patronia maTi msxverpli.
yovelive es ise gamoiyureba, rogorc Zvel droSi monebze nadiroba.
xSirad aseTi suraTi midgas Tvalwin: ramdenime sazareli arseba cemiTa da
wamebiT mierekeba wesier udanaSaulo adamianebs, romelTac atirebuli bavSvebi
mihyavT, mierekebian manamde, sanam muxlebi ar moekecebaT. aravis ar indoben, arc
moxucebs, arc ZuZuTa bavSvebs, arc fexmZime qalebs, arc avadmyofebs da arc
xeibrebs. yvela, yvela CauTreviaT am sasikvdilo ferxulSi.
Cven ki ra kargad, ra mSvidad movewyveT. mTeli es ubedureba odnavadac
ar Segvawuxebda, imaTi javri da SiSi rom ar gvklavdes, vinc CvenTvis
Zvirfasia, vinc Tavs ver uSvela.
xandaxan Cemi Tavi mejavreba. me aq Tbil loginSi vwevar, Cemi saukeTeso
megobrebi ki sadRac Ria cisqveS qarsa da wvimaSi saSinlad itanjebian da zogi
albaT daiRupa kidec. usazRvro SiSi mipyrobs, roca vigoneb imaT, visTanac
axlo urTierToba mqonda, da romlebic axla yvelaze sastik jalaTebs
Cauvardnen xelSi, jalaTebs, romelTa msgavsi istorias ar axsovs. da mxolod
imitom, rom ebraelebi arian!..
ana
paraskevi, 20 noemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
marTali giTxra, cota ar iyos, yvelani davibeniT. adre Cvenamde naklebad
aRwevda cnobebi ebraelebze, iqneb jobda kidec, rom ase dawvrilebiT ar
vicodiT yvelaferi. roca zogjer mipi gviyveboda raimes nacnobebis samwuxaro
bedze, deda da qalbatoni van daani mudam tirodnen da mipma gadawyvita,
aRaraferi eambna. magram dusels maSinve uamravi kiTxvebi daayares da imdeni
sazareli da barbarosuli ram gviambo, rom Zneli mosanelebelia. roca es
mogonebani gauferuldeba, nuTu isev SevZlebT sicilsa da udardelad
mxiarulebas? magram Tu samudamod davmwuxrdebiT da Cvens TavSesafars Wmunvis
savaned gadavaqcevT, verc sakuTar Tavs gamovadgebiT da verc gareT darCenilT.
rasac unda vakeTebde, Cemi fiqrebi mudam imaTTanaa, vinc waiyvanes. sakmarisia
uzrunvelad gavicino da maSinve SiSi mipyrobs, Cems Tavs vusayvedureb
mxiarulebas. magram nuTu mTeli dRe damwuxrebuli unda viyo? me ase ar
SemiZlia, mgoni uguneboba gamivlis.
am sadardebels Cemi piradi usiamovnebac erTvis. marTalia, im did
ubedurebasTan SedarebiT, razedac es wuTia gwerdi, piradi gancdebi sruliad
28. araferia, magram mainc minda giTxra, rom am bolo dros saocar martoobas
vgrZnob. CemSi sicariele damkvidrda. adre amaze ar vfiqrobdi, garToba da
megobrebi avsebdnen Cems fiqrebs, axla ki rTuli problemebi mawuxebs. gavige
isic, rom mamasac ki, romelic yvelaze Zalian miyvars, ar ZaluZs, mTeli Cemi
uwindeli samyaros magivroba gamiwios.
Sen albaT ggonia, rom Zalze umaduri var, ara, kiwi? zogjer iseTi
grZnoba maqvs, TiTqos didxans ver gavuZleb amgvar cxovrebas. gesmodes mTeli
es saSineleba, gawuxebdes sakuTari sadardebeli da amave dros yvelasTvis
xelwamosakravi iyo.
ana
SabaTi, 28 noemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
bevri eleqtroenergia davwviT da limiti gadavxarjeT. axla ukiduresi
momWirneoba gvmarTebs, Torem SeiZleba deni gamogviTiSon da 14 dRe
usinaTlod dagvtovon. oTxidan Tu xuTis naxevridan kiTxva aRar SegviZlia,
amitom sxvadasxva gasarTobs vigonebT da dros ase vklavT. veubnebiT erTmaneTs
gamocanebs, vvarjiSobT sibneleSi, vlaparakobT inglisurad an frangulad,
vmsjelobT wakiTxul wignebze, magram gaWianurebuli yvelaferi
mosabezrebelia. axla me axali gasarTobi vipove, savele binokliT mezoblebis
ganaTebul fanjrebSi viWvritebi. dRisiT erTi santimetriTac ki ar SeiZleba
fardis gadaweva, magram saRamos arc ise saxifaToa. adre ar megona mezoblebis
cxovreba Tu ase sainteresoa. zogs sadilobisas vakvirdebodi, erT ojaxSi
kinofilmi gauSves, mopirdapire saxlSi moxuci kbilis eqimi mSiSara dedabers
mkurnalobda.
marTla, kbilis eqimis gaxsenebaze! batoni duseli, romelzedac
ambobdnen, SesaniSnavad eqceva bavSvebs da Zalian uyvars patarebio,
dromoWmuli SexedulebebiT yofila savse da mudam zrdilobiani qcevisa da
TavdaWeris Sesaxeb qadagebs. rogorc cnobilia, maqvs saeWvo `bedniereba~ am
`didad pativcemul~ vaJbatonTan erT oTaxSi cxovrebisa da radgan Cveni
mozardi sameulidan me yvelaze uzrdelad mTvlian, mudam imis cdaSi var, rom
Tavidan avicilo dausrulebeli sayvedurebi da Wkuis darigeba, an Tavi
moviyruo. magram amas rogorme gavuZlebdi, es kaci rom aseTi `mabezRara~ ar
iyos da yovel wuTSi maincdamainc dedasTan ar garbodes saCivlelad. jer
kidev misi sayvedurebi ver mominelebia, am dros modis deda da cecxlze navTs
asxams, xolo Tu bedi gansakuTrebiT mwyalobs, xuTi wuTis Semdeg qalbatoni
van daani mibarebs da axla is mebuzRuneba.
asea, kiwi! advili nu ggonia, roca cudad aRzrdili arseba mudam
kritikulad ganwyobili iatakqveSeli ojaxis dausrulebeli sayvedurebis
mTavar obieqts — igulisxme, mexamrids warmoadgen! saRamos, roca sawolSi
vwevar, im uamrav codvebze da danaSaulze vfiqrob, romelTac maweren.
saCivrebis siuxve imdenad mabnevs, rom xSirad vtiri, anda vicini, gaaCnia, Cems
Sinagan ganwyobilebas. Semdeg ki CameZina yovlad WkuisSemSleli fiqrebiT,
saxeldobr: iseTi ki ar unda gavxde, rogoric me minda, aramed sul sxvanairi,
anda me sul sxvanairi var da ara iseTi, rogoric minda viyo, ise ki ar unda
gavakeTo yvelaferi, rogorc me msurs, aramed sxvanairad. minda, sul sxvanairi
gavxde da ara iseTi, rogoric var, radgan me sul sxvanairi var da ara iseTi,
rogoric minda viyo...
da ai, Senc dagabnie! nu gamijavrdebi! me ar amovSli arafers, rac aq
SaviT TeTrze weria. axla, roca ase Wirs qaRaldis Sovna, furclis amoxevac
codvaa! amitom SemiZlia, mxolod rCeva mogce: nuRar waikiTxav ukanasknel
winadadebas da nu ecdebi gaigo, Torem ise daibnevi, Tavs veRar gaarTmev!
ana
orSabaTi, 7 dekemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
29. wels xanuka1 (1 ebraelTa saSobao dResaswauli (Zv. w. 164 wlis 25.XII iuda
makabevelma ierusalimSi xelaxla akurTxa antioqos IV mier wabilwuli
taZari)) da wminda nikolozis dRe2 (2 holandielebi wminda nikolozis dRes
ufro zeimoben, vidre Sobas.)) TiTqmis erTmaneTs emTxveva. xanukas aRsaniSnavad
mxolod sanTlebi davanTeT da isic aTi wuTiT, radgan sanTlebi axla Zneli
saSovaria, xolo roca simRera gaisma, namdvili sazeimo viTareba Seiqmna!
batonma van daanma lamazi xis Sandali gamoTala.
magram SabaTs wminda nikolozis dRe meti zeimiT aRvniSneT. Cven Zalian
gvainteresebda, raze eCurCulebodnen eli da mipi mamas, roca zeviT amodiodnen.
vgrZnobdiT, rom raRacas gvimzadebdnen. da ai, rva saaTze grZeli derefnis
gaswvriv kibeze daveSviT da patara gasasvlel oTaxSi aRmovCndiT. me SiSma
Semipyro da mxolod imas vnatrobdi, rom uvnebeli davbrunebuliyavi ukan!
radgan am oTaxs fanjrebi ar hqonda, sinaTle aanTes. mamam kedlis didi
ganjina gamoaRo: — o, ra lamazia, — wamoiZaxa yvelam. ganjinaSi idga didi
kalaTi Wreli qaRaldiT lamazad morTuli da `Savi peteris~ simboluri
niRbiT damSvenebuli. kalaTi mSvidobianad avitaneT zeviT da yvelam Tavisi
saCuqari miiRo; mas saTanado leqsic axlda. Sen kargad ici, rogori leqsi
iwereba amgvar SemTxvevebSi da amitom aq aRar momyavs. maCuqes namcxvris didi
Tojina. mamam wignis qvesadgami miiRo, dedam kalendari, qalbatonma van daanma
tomara mtvris Cvrebis Sesanaxad, batonma van daanma saferfle. yvelas SeurCies
sasiamovno saCuqari. Cven pirvelad vizeimeT wminda nikolozis dResaswauli da
vTvliT, rom premieram warmatebiT Caiara.
cxadia, Cveni `qvemoTa~ megobrebisTvisac movamzadeT saCuqrebi im
nivTebidan, rac Zveli ukeTesi droidan SemogvrCa. swored dRes gavigeT, rom
saferfle baton van daanisaTvis da wignebis qvesadgamebi mamaCemisTvis batonma
vosenma TviTon gaakeTa.
ana
xuTSabaTi, 10 dekemberi, 1942
Zvirfaso kiwi!
batoni van daani xorcis, Zexvis da sabaylo ganyofilebas ganagebda.
firmam igi miiwvia, rogorc am saqmis saukeTeso specialisti. da axla, Cvenda
sasixarulod, man Tavi gamoiCina, rogorc `Zexvis~ ostatma.
Cven bevri saZexve xorci SevukveTeT (cxadia, Sav bazarze), gadavwyviteT
Savi dRisTvis Zexvi mogvemaragebina. saintereso sayurebelia:L xorcs jer sakep
manqanaSi gaatareben or-samjer, Semdeg Seaneleben, kargad azelen da bolos
milakis meSveobiT nawlavebs avseben. Cven ukve mivirTviT sadilad Semwvari
Zexvi kombostos mwniliT. magram Sebolili Zexvi rom damzaddes, kargad unda
gamoSres. amitom Zexvi WerqveS Zelze gaWimul Tokebze Camokides. yvela, vinc
oTaxSi Semodis, WerqveS moqanave Zexvebs xedavs da icinis. marTlac sasaciloa.
oTaxSi saSineli aurzauri iyo. batoni van daani (colis winsafari
Semoexvia da ufro sqeli Canda, vidre sinamdvileSi iyo) TavgamodebiT
dastrialebda xorcs. gasisxlianebuli xelebi, gaoflianebuli, alewili
pirisaxe da dalaquli winsafari namdvili yasbis iers aZlevda. qalbaton van
daans, Cveulebriv, yvelafris erTbaSad gakeTeba surs: swavlobs
saxelmZRvanelodan holandiurs, urevs wvnians, Tvalyurs adevnebs xorcs da
amave dros kvnesis, radgan nekni stkiva. ai, ra xdeba, roca pativmoyvare, xanSi
Sesuli (!!) mandilosnebi sqeli ukanalis gasaxdomad yovlad saxifaTo
tanvarjiSs mimarTaven. dusels Tvalis anTeba aqvs, mTeli dRe RumelTan zis
da Tvalze kompress idebs. fanjarasTan Camomjdar mamas mzis nazi sxivi
dahnaTis. albaT, isev revmatizmi stanjavs, radgan moxrili zis da sacodavi
saxiT adevnebs Tvals baton van daanis saqmianobas. peteri daarbeninebs oTaxSi
katas (katas muSi hqvia). me, deda da margo kartofils vfcqvniT, magram am
saqmes meqanikurad vakeTebT da monusxulebiviT SevcqeriT baton van daans.
duselma, rogorc kbilis eqimma, praqtika ganaaxla. moganiWeb siamovnebas
da mogiyvebi, rogor Seudga mkurnalobas. deda auTovebda, roca qalbatonma van