Contenu connexe Plus de SANSANI OF INDIA (7) सनसनी ऑफ़ इंडिया/10.241. ubZfnYyh ls izdkf”kr jfookj] 7 twu ls 13 twu] 2015 o’kZ% 10 vad% 24 i`’B%16
xank
gS ij /ka/kk
gS
vksj
QthZ
vf/kdkjh
cudj fd;k
5/-
www.sansani.tv
2. dkVwZufxjh
lEikndh;
pyrs&pyrs
”yksxksa dks vDlj vkius vthcksxjhc gjdrsa vkSj Mj ds ekjs cM+cM+krs gq, ns[kk gksxk ysfdu ;wukbVsM LVsV~l ds
esupsLVj esa ,d vuks[kk gh okD;k lkeus vk;kA gqvk ;wa fd ;gka jgus okyh 48 o"khZ; ,ath ckyksZ dks MsafVLV ¼nkarksa
dk M‚DVj½ ls bruk Mj yxrk Fkk fd mlus yxHkx 10 lky rd vius VwVs gq, nkarksa dks xksan ls eqag esa fpidk;s
j[kkA njvly ,ath ds Mj dh Hkh dqN otg Fkh D;ksafd tc ,ath dh eka dk nkar VwVk Fkk vkSj og M‚DVj ds
ikl xbZ rc mUgsa irk pyk fd mUgsa FkzksV dSalj gSA ckn esa mudh eka dh dSalj ls e`R;q gks xbZA blfy, tc
,ath dk nkar VwVk rks og Mj ls M‚DVj ds ikl xbZ gh ughaA nkarksa dks xksan ls fpidkus ds dkj.k mlds nkarksa
dks liksVZ djus okyh gfì;ka 90 çfr'kr [kjkc gks xbZA var esa ,ath dks M‚DVj dh enn ysuh gh iM+hA M‚DVjksa
ds vuqlkj ;s dsl muds dfj;j dk lcls my>k gqvk dsl gSA
vtcxtcnqfu;k
fnYyh ds O;Lrre pkSjkgksa esa 'kqekj
fd, tkus okys vkbZVhvks ls 'kq: gks
jgk esVªks dk u;k lQj yk[kksa yksxksa
dks jkgr çnku djsxkA jkt/kkuh
ds bl pkSjkgs ds vklikl cus
fofHkUu n¶rjksa esa dke djus
okyksa ds fy, esVªks dh ;g ubZ
ykbu cgqr lqfo/kktud lkfcr
gksxhA fQygky] ;gka vkus okys
yksx esVªks ds çxfr eSnku
LVs'ku ij mrjrs Fks ysfdu ogka
ls mUgsa vius&vius n¶rjksa rd
igqapus ds fy, iSny yach nwjh
r; djuh iड़rh FkhA vc tcfd esVªks
vkxkeh vkB twu ls vkbZVhvks rd vkus
yxsxh rks ;kf=;ksa dks çxfr eSnku tkus
dh t:jr ugha gksxhA
esVªks us fnYyh esa lQj dk vankt cnyk gS blesa dksbZ 'kd ugha
gSA iqjkuh clksa ds xsV ij tku dks tksf[ke esa Mkydj yVds
jgus dh etcwjh [kRe gks xbZA vc yksx okrkuqdwfyr Vªsu esa
vkjke ls lQj djrs gSaA efgykvksa ds fy, fMCcs fjtoZ dj fn,
tkus ds ckn muds fy, lQj csgn lqjf{kr gks x;k gSA esVªks
usVodZ dk foLrkj 'kgj esa pkjksa vksj gks jgk gS vkSj ekuk ;g
tk jgk gS fd tSls&tSls bldh ubZ&ubZ ykbusa pkyw gksrh tk,axh]
oSls&oSls fnYyh ds ;kf=;ksa ds fy, lQj dh ijs'kkfu;ka de
gksrh tk,axhA
fnYyh esa ok;q çnw"k.k dh leL;k yxkrkj c<+rh tk jgh gSA
jkt/kkuh dh gok esa çnw"k.k ?kksyus dk dke ;gka ds okgu dj
jgs gSaA ;gka jkst djhc 14 lkS ubZ xkfड़;ksa dh iathdj.k fd;k
tkrk gSA okguksa dh dqy la[;k 75 ls 80 yk[k rd crkbZ tk
jgh gSA budh otg ls gksus okys çnw"k.k ds dkj.k ?kkrd chekfj;ka
ikao QSyk jgh gSaA ;g oä dk rdktk gS fd futh okguksa dh
la[;k ij jksd yxkbZ tkuh pkfg,A
fo'ks"kKksa dk ;g dguk gS fd tc rd fnYyh dh lkoZtfud
ifjogu O;oLFkk pqLr ugha gksxh rc rd yksx futh okguksa dh
lokjh djuk ugha Nksड़saxsA fiNys dqN fnuksa dk vuqHko ;g crk
jgk gS fd ftu&ftu bykdksa ls esVªks xqtjh gS] Hkkjh la[;k esa
;k=h mldh lokjh ds fy, vkxs vk, gSaA tkfgj gS fd ;fn
futh okguksa ij jksd yxsxh rks bl esVªks ds ek/;e ls gh yxsxhA
ijarq ;g Hkh ugha Hkwyuk gksxk fd esVªks ls fudyus ds ckn yksxksa
dks muds xarO; rd igqapkus ds fy, mfpr okgu dk bartke
fd;k tkuk t:jh gS rHkh yksx futh okgu dh lokjh djuk
Nksड़saxsA
2
q fot; dqekj fnokdj
,d yM+dk viuh xyZÝsaM ls
cgqr I;kj djrk Fkk--- ,d fnu
og ej xbZ] rks mldh ,d
nksLr ml yM+ds ds ikl xbZ
vkSj cksyh--- 'D;k eSa mldh
txg ys ldrh gwa' yM+ds us
cgqr deky dk tokc fn;k---
eq>s dksbZ ,srjkt ugha] exj
dfczLrkuokyksa ls tkdj iwN
yksA
,d cl esa ,d uo;qorh
f'kf{kdk dks dkQh nsj ls [kM+s
ns[kdj ,d cPps ls jgk ugha
x;k vkSj oks mBdj cksyk &
eSMe Iyht vki esjh txg cSB
tkb;sA
eSMe us ;s lquk vkSj cPps dks
FkIiM+ ekj fn;kA HkykbZ dk rks
tekuk gh ugha jgk---!!!!----- ;g
dgrs gq, cPpk okil vius
ikik dh xksnh esa cSB x;kA
fudkg ds ckn nwYgk ekSyoh ls&
vkidh Qhl ekSyoh&
cj[kqjnkj] csxe dh [kwclwjrh ds
eqrkfcd ns nksA nwYgs us tsc ls
nl dk uksV fudkydj ekSyoh
dks Fkek;k vkSj mB dj tkus
yxk A rHkh vpkud gok ls
nqYgu dk ?kwa?kV mB x;kA
ekSyoh & vek fe;ka] ckdh ds
iSls rks okil ysrs tkvks
çhrks ¼lark ls½& ckbd rst uk
pykvks eq>s Mj yx jgk gSA
lark& vxj rq>s Hkh Mj yx jgk
gS rks esjh rjg vka[ksa can dj
ysaA
AA galh&galh tjk gal rks yks---- AA
&AA luluh vkWQ bafM;k AA&
lkHkkj % Qslcqd
Lokeh] eqnzd] izdk”kd fot; dqekj fnokdj }kjk ,l,l fizaVj] IykV ua- 201] izFke
eafty] ;wds&2] lqjtiwj vkS|ksfxd {ks=] xzsVj uks,Mk] xkSrecq/k uxj] mRrj izns”k ls
Niokdj 262] osLVuZ ekxZ] utnhd xkMZu vkWQ Qkbo lSUl] lSnqyktkc] ubZ
fnYyh&110030 ls izdkf”kr fd;kA bl vad esa izdkf”kr leLr lekpkjksa ds p;u ,oa
laiknu gsrq ih-vkbZ-ch- ,DV ds varxrZ mRrjnk;h rFkk mRiUu leLr fookn ubZ fnYyh
lkdsr U;k;ky; ds v/khu gksaxsA
AA lEikndh; dk;kZy; AA&
315] nwljh eafty] izrki Hkou] cgknqj”kkg tQj ekxZ] vkbZVhvks]
utnhd fnYyh iqfyl eq[;ky;] ubZ fnYyh&110002
AA laidZ AA&
lEikndh; % 011&91&43584159
foKkiu % 09650854621] 09213130221
AA csolkbZV AA&
Web : www.sansani.tv Live : www.live.sansani.tv
Epaper : www.epaper.sansani.tv Email : helpline@sansani.tv
MsafVLV dk
Mj] 10 lky
rd xksan ls
fpidk;s nkar
AA laiknd eaMy AA&
eq[; laiknd % fot; dqekj fnokdj
dk;kZy; % ftrsUnz T;ksfr] cUVh dqekj] lat; lqDyk] lkghy
ekFkqj] efu’kk dqekjh] fnus”k] dey flag] “kkfyuh] js[kk dqekjh]
furk ifjokj ds
xBca/ku dh
lcls T;knk
fpark o cspkSuh
Hkktik] vkj,l,l vkSj
Hkktik lefFkZr dqN
ehfM;k ?kjkuksa dks gSA
pquko ls igys gh gkj dk
[kkSQ buds lhus esa cSB
x;k gSA
& ykyw izlkn ;kno
AA buds [kês&ehBs cksy AA
”
ujsaæ eksnh fnYyh
dh turk ls
fo/kkulHkk pqukoksa
dh gkj dk cnyk ys jgs gSa
vkSj gekjh ljdkj dks ukdke
dj nsuk pkgrs gSaA ysfdu eSa
mUgsa crk nsuk pkgrk gw¡ fd eSa
jkgqy xka/kh ugha gw¡A
& vjfoUn dstjhoky
”
esVªks cny jgh gS
fnYyh dh
ykbQ LVk;y
ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015
3. ,d nkSj Fkk tc xksok xqukgksa ls nwj
FkkA exj vc ml xksok dks Hkh
xqugxkjksa dh utj yx xbZ gSA fnYyh
ls nks yM+fd;ka xksok ?kweus xbZ FkhaA ;s
lkspdj fd dqN fnu fnYyh ls nwj
xksok esa cs[kkSQ vkSj egQwt jgsaxhA exj
flre nsf[k, fd efgykvksa ds fy, egQwt
mlh xksok esa chp lM+d ls fnYyh dh mu
nksuksa yM+fd;ksa dks uk flQZ vxok dj fy;k
tkrk gS cfYd ckn esa muds lkFk xSaxjsi Hkh
gksrk gSA vkSj rks vkSj nksuksa dh ohfM;ks
fQYe Hkh mrkj yh tkrh gSA
vjc lkxj ds fdukjs cls fganqLrku ds NksVs
ls lwcs xksok dk ftØ pyrs gh tsgu esa
[kwclwjr leanj dk fdukjkA 'kkar vkSj lqdwu
dk ekgkSy tSlh rLohj ?kweus yxrh gSA
'kk;n ;gh otg gS fd fganqLrku gh ugha
cfYd nqfu;k Hkj ds yk[kksa yksx gj lky
xksok dh vksj f[kaps pys vkrs gSaA ysfdu
lkseokj dh jkr blh xksok esa tks dqN gqvk]
mlus ;gka jgus okys yksxksa dks gh ugha cfYd
iwjh nqfu;k dks lUu dj fn;kA
8 lkseokj 2 twu] jkr djhc 9 cts
fdlh Hkh nwljs fnu dh rjg ;s 'kke Hkh ;gka
csgn [kq'kuqek FkhA nqfu;k Hkj ls vk,
lSykuh jkr <yus ds lkFk gh ,d
'kkunkj ukbV vkmV dh rS;kjh esa
yxs FksA bUgha lSykfu;ksa esa oks
nks yM+fd;ka Hkh 'kkfey Fkha] tks
,d VSDlh fdjk, ij
ysdj ck?kk bykds esa
fMuj ds fy, tk jgh
FkhaA ysfdu vpkud bu
yM+fd;ksa vkSj muds
Mªkboj dks ,sglkl gqvk
fd dqN yksx mudk ihNk
dj jgs gSaA
vius bl 'kd
dks tkapus
ds
fy, Mªkboj us ,d VªSfQd ykbV ij viuh
xkM+h /kheh dj nh] ysfdu tks Mj Fkk ogh
gqvkA ihNs ,d ckbd ij py jgs nks yksxksa
us Hkh viuh ckbd jksd yhA fQj vpkud
gh ckbdjksa us fdlh dks Qksu fd;k vkSj nks
ckbd ij vk, pkj&ikap yksxksa us mudh
VSDlh dks ?ksj fy;kA blls igys fd rhuksa
dqN le> ikrs ckbd ij vk, cnek'kksa us
muds lkFk ekjihV 'kq: dj nhA mUgksaus
VSDlh Mªkboj ds lkFk&lkFk yM+fd;ksa dks Hkh
cqjh rjg ihVk- [kqn dks ,aVh ukdksZfVDl lsy
ds iqfyldehZ crkrs gq, mUgksaus yM+fd;ksa dks
vius lkFk pyus ds fy, dgkA
vc rd nksuksa yM+fd;ksa vkSj VSDlhokys dks
nwj&nwj rd Hkh ;s xqeku ugha Fkk fd oks
iqfylokys ugha gSaA Mªkboj dks rks ;s yx
jgk Fkk fd 'kk;n oks yksx VSDlh dks
Nkuchu ds
fy, fdlh
Fkkus esa ys
tkuk
pkgrs
gSaA
ysfdu
blds
myV ckbd ij vk, cnek'k VSDlh dks lh/ks
vkjkiksjk bykds ds ,d ?kj esa ysdj x,
vkSj Nkuchu ds uke ij rhuksa dks dSn dj
fy;kA
8cnek'kksa ds lkFk Fkh ,d vkSjr
bl ?kj esa cnek'kksa ds lkFk ,d vkSjr Hkh
ekStwn Fkh] ftUgksaus ryk'kh ds uke ij
yM+fd;ksa ds diM+s rd mrjok MkysA ;gka
u, fljs ls cnek'kksa us rhuksa dks cqjh rjg
ihVk vkSj eksckby ij rhuksa dk ohfM;ks
fjd‚MZ djus yxs- cnek'kksa us yM+fd;ksa ls
[kqn dks ftLeQjks'kh dk /ka/kk djus okyh
yM+fd;ka crkus vkSj VSDlh Mªkboj dks mudk
nyky dgus ds fy, etcwj fd;kA ;s lkjh
ckrsa cnek'kksa us eksckby ij fjd‚MZ dj yhA
jkr ukS cts 'kq: gqvk tqYeks&flre dk ;s
flyflyk yxkrkj tkjh FkkA bl nkSjku
cnek'kksa us rhuksa ls muds ikl ekStwn #i,
iSls rks ywVs gh] ,d ,Vh,e rd ys tk dj
vkSj muds ,dkmaV ls Hkh #i;s fudyok
fy,A ysfdu djhc Ms<+ cts tkus mUgsa D;k
lw>k fd mUgksaus VSDlh Mªkboj dks vktkn
djus dk QSlyk fd;kA gkykafd mUgksaus
Mªkboj dks viuk eqag can j[kus dh /kedh
nh vkSj dgk fd oks yM+fd;ksa dks NqM+kus ds
fy, Ms<+ yk[k #i;s ysdj tYn ls tYn
okil ykSV vk,A
8 dke vk xbZ
Mªkboj dh
rjdhc
cykRdkfj;ksa ds
paxqy esa Qalus
ds ckn ls gh ;s
Mªkboj yxkrkj
NwVus dh
dksf'k'k dj
jgk FkkA
ysfdu nsj jkr
djhc Ms<+ cts
mldh ,d
rjdhc
vpkud dke
dj xbZA mlus
cnek'kksa ls dgk fd
vc vxj oks ?kj ugha igqapk] rks mls <wa<+rs
gq, mlds ?kj ds yksx dgha iqfyl ds ikl
uk pys tk,aA cl] iqfyl dk uke lqurs gh
cnek'kksa dks HkkaMk QwVus dk Mj lrkus yxk
vkSj mUgksaus mlh oä Mªkboj dks vktkn
dj fn;kA oks lh/ks ?kj igqapkA ysfdu ?kj
ds ckgj gh lqcg gksus dk bartkj djrk
jgk vkSj rc vius ?kjokyksa ds lkFk og
iqfyl ds ikl igqapkA
8 u, fBdkus ij fd;k xSaxjsi
jkr dks Mªkboj dks NksM+ nsus ds ckn cnek'k
yM+fd;ksa dks ,d vkSj fBdkus ij ys dj x,
vkSj ogka mUgksaus nksuksa ds lkFk xSaxjsi fd;kA
nwljh vksj] Mªkboj us yM+fd;ksa dks vxok
djus dk iwjk okd;k rks iqfyl dks crk;k gh
lkFk gh ;s Hkh crk;k fd cnek'k yM+fd;ksa
dks NksM+us ds fy, vkSj Ms<+ yk[k #i;ksa dh
ekax dj jgs gSaA cl] iqfyl us cnek'kksa dh
blh ykyp dk Qk;nk mBk;k vkSj Qksu ds
tfj, gh mUgsa fxj¶rkj djus dk iwjk tky
fcNk fy;kA vc Fkkus esa cSBk ;s Mªkboj Qksu
ij cnek'kksa ls ckr djrk jgk vkSj iqfyl
muds VsyhQksu baVjlsIV djus dh dksf'k'k
djus yxhA vkf[kjdkj Ms<+ yk[k #i;s
pqdkus dk Mhy Mu gqvk vkSj cnek'kksa us
Mªkboj dks dyaxqV bykds esa #i;ksa ds lkFk
cqyk;kA
8 ---vkSj /kj ncksps x, cnek'k
iqfyl Mhy dh txg ij igys gh lkns
diM+ksa esa rSukr FkhA dyaxqV taD'ku ij yacs
bartkj ds ckn nksigj djhc rhu cts bl
Mªkboj dks ,d cnek'k utj vk;kA Mªkboj
dk b'kkjk feyrs gh iqfylokyksa us mls
ncksp fy;kA blds ckn mldh fu'kkunsgh
ij iqfyl us uk flQZ vxok dh xbZ
yM+fd;ksa dks NqM+k;k] cfYd pkj vkSj
cnek'kksa dks fxj¶rkj dj fy;kA iwNrkN esa
budh igpku Vªsoj tkslsQ] thou iokj]
deys'k pkS/kjh] vt; dqekj dq'kokgk vkSj
unhe lS¸;n ds rkSj ij gqbZA
iqfyl dh ekusa rks buesa ls ,d ukbV Dyc
esa dke djusokyk ckmalj gS] ftlus vius
nksLrksa ds lkFk feydj yM+fd;ksa ds lkFk
T;knrh djus vkSj ywVikV djus dh ;s iwjh
lkft'k jph FkhA fQygky dksVZ ls xksok
iqfyl us ikapksa vkjksfi;ksa dks iwNrkN ds fy,
ikap fnuksa ds fjekaM ij fy;k gS] tcfd ,d
vkSjr lesr ckdh ds vkjksfi;ksa dh ryk'k
tkjh gSA
QthZ vf/kdkjh cudj fd;k
luluh U;wज़ usVodZA xksok8
&AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 3
sathi4u.com
4. &AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 4
luluh U;wज़ usVodZA fnYYkh
Mhlhih vkjds flag us crk;k fd Vk;j QVus ds
ckn tc Maij #dk rks pkyd eks- rkjhQ us Hkkxus
dk ç;kl fd;kA og Maij ls mrjdj Hkkxus
yxkA ysfdu vkf[kjdkj mls idM+ fy;k x;kA
vkf[kj esa Vk;j esa xksyh ekjdj xkM+h dks jksdk
x;k vkSj flikgh dks cpk fy;k x;kA pkyd ds
f[kykQ ljdkjh dke esa ck/kk Mkyus vkSj vigj.k
dk ekeyk ntZ dj mls fxj¶rkj dj fy;k x;k
gSA eafnj ekxZ Fkkuk iqfyl ekeys dh tkap dj
jgh gSA Maij esa jsr Hkjk gqvk Fkk vkSj iqfyl bls
jsr ekfQ;k ds ,axy ls tksM+dj tkap dj jgh
gSA
ihlhvkj ds Mhlhih vkjds flag us crk;k fd
'kadj jksM&fjt jksM ds xksypDdj ds ikl VªSfQd
iqfyl vkSj ihlhvkj iqfyldehZ cq/kokj jkr 11%15
cts la;qä :i ls psfdax dj jgs FksA bl nkSjku
VªSfQd iqfyl flikgh fnus'k us xqM+xkao dh rjQ
ls vk jgs ,d Maij dks psfdax ds fy, jksdkA
fnus'k us gsYij lkbM ls Maij ds dkxtkr ekaxsA
gsYij us dkxtkr ugha fn, rks flikgh fnus'k Maij
ds Åij p<+ x;k vkSj Mªkboj ls dkxtkr ekaxus
yxkA bl nkSjku pkyd eks- rkjhQ us Maij LVkVZ
fn;kA fnus'k f[kM+dh ij yVdk jgkA gsYij us
mlds gkFk idM+ fy,A ekSds ij ekStwn ihlhvkj
us bldh lwpuk iqfyl daVªksy :e dks nhA
djhc ,d ntZu ihlhvkj Maij dk ihNk djrh
jghaA Maij dks dbZ txgksa ij cSjhdsM yxkdj
vkSj ihlhvkj oSu dks vkxs dj jksdus dk ç;kl
fd;k x;k] exj pkyd us Maij ugha jksdkA Maij
dk ihNk dj jgh ihlhvkj oSu foDVj&55 ds
çHkkjh fd'ku us crk;k fd mudh ihlhvkj fcM+yk
eafnj ij FkhA daVªksy :e ls eSlst feyrs gh
mlus Maij dk ihNk djuk 'kq: dj fn;k FkkA
Maij 'kadj jksM] djksyckx] guqeku eafnj
xksypDdj gksrs gq, iapdqb;ka jksM igqap x;k FkkA
goynkj fd'ku dk dguk gS fd mlus ihlhvkj
ls dbZ ckj vkokt yxkdj pkyd dks xkM+h
jksdus ds dgk FkkA dqN ihlhvkj dfeZ;ksa us Maij
ds 'kh'ks esa iRFkj Hkh ekjsA Mhlhih vkjds flag us
crk;k fd bl ekeys dks jsr ekfQ;k ls tksM+dj
Hkh tkap dh tk jgh gSA
fd'ku us crk;k fd iapdqb;ka jksM ij pkyd us
Maij dks ihlhvkj ds Åij p<+kus dk ç;kl fd;k
FkkA mlus ihlhvkj dks cpk fy;k FkkA exj
ihlhvkj dh ihNs dh jsM ykbV VwV xbZ FkhA mls
fcM+yk eafnj ds ikl Maij ds Vk;j esa ,d xksyh
ekjhA ;gka ij Maijugha #dkA blds ckn mlus
iapdqb;ka jksM ij Maij ds Vk;j esa nks xksyh vkSj
ekjhA
blls Maij dk Vk;j QV x;k vkSj dqN nwj vkxs
tkdj Maij #d x;kA ,d ntZu ihlhvkj djhc
15 ls 20 feuV Maij dk ihNk djrh jghaA guqeku
eafnj xksypDdj ij ihlhvkj us Maij dks ?ksj
fy;k FkkA Mhlhih vkjds flag us crk;k fd Vk;j
QVus dsckn tc Maij #dk rks pkyd eks- rkjhQ
us Hkkxus dk ç;kl fd;kA og Maij ls mrjdj
Hkkxus yxkA
exj goynkj us ihNkdj mls ncksp fy;kA
tcfd gsYij Qjkj gksus esa dke;kc gks x;kA eks-
rkjhQ xkao >jkSNk] xqM+xkao dk jgus okyk gSA og
Maij esa esokr ls jsr yk jgk FkkA mls jsr
djksyckx igqapuk FkkA crk;k tk jgk gS fd mlds
ikl Maij ds dkxtkr ugha FksA
8
flikgh dks yVdk dj 4 fdeh rd
nkSM+rk jgk
iqfylokys dks vxok dj
Hkkxrk jgk cnek'k
psfdax ds nkSjku dj fy;k vxok
fnYyh esa ,d ckj fQj क़kuwu O;oLFkk dh /kfTt;ka lड़d ij mड़rh fn[khA fnYyh ds fjt
jksM ij ,d Vªd us VªSfQd iqfyl ds flikgh dks psfdax ds nkSjku vxok dj fy;kA
cq/kokj jkr djhc 10-30 cts fnYyh ds fjt jksM ij ihlhvkj vkSj ;krk;kr iqfyl dh
TokbaV psfdax ds nkSjku ,d Vªd dks jksdk x;kA iqfyl ds vkykf/kdkfj;ksa ds eqrkfcd
VªSfQd dk flikgh fnus'k tc Vªd pkij mlds dkxtkr psd djus pढ़k rks Vªd pkyd us
fnus'k dks vanj [khap fy;k vkSj mls ysdj ekSds ls Qjkj gks x;kA
3 jkmaM Qk;fjax ds ckn Hkh ugha #dh Vªd rks dh iRFkjckth
bl ?kVuk ds ckn ogka [kड़s LVkQ us ihlhvkj dks lqpuk ns nh ftlds ckn mlds ihNs
bykds dh ,d ntZu ihlhvkj us bldk ihNk djuk 'kq: dj fn;kA ihlhvkj dh xkfड़;ksa us
bl Vªd ij 3 jkmaM Qk;j Hkh fd;kA tc blls Hkh Vªd ugha #dh rks iqfyl us blds 'kh'ks
ij iRFkj Hkh ekjsA ftlls bl Vªd ds 'kh'ks VwV x, ftlds ckn iqfyl us Vªd dks
>aMsokyku bykds esa ?ksj dj idड़ fy;kA
iqfyl us ekSds ls gh Vªd pkykd dks fxj¶rkj dj fy;kA fQygky iqfyl bl lkjs okd,
dks jsr ekfQ;kvksa ls tksड़ dj ns[k jgh gSA
5. &AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 5
lkbcjflVh ds i‚'k bykds esa Lik lsaVj
dh vkM+ esa py jgh os';ko`fÙk dk iqfyl
us [kqyklk fd;k gSA iqfyl us Nkik ekjrs
gq, ,d efgyk lesr Lik lsaVj ekfyd
vkSj ,d vU; deZpkjh dks idM+ fy;kA
iqfyl tkap esa lkeus vk;k gS fd fiNys
,d lky ls T;knk le; ls ;gka
os';ko`fÙk dh tk jgh FkhA eaxyokj nsj
'kke iqfyl dks lwpuk feyh lq'kkaryksd
lh Cy‚d esa j‚;y Lik lsaVj dh vkM+ esa
os';ko`fÙk djkbZ tk jgh gSA
lwpuk ds ckn lq'kkaryksd Fkkuk ls
,,lvkbZ fot;iky] efgyk ,,lvkbZ
dSyk'k vkSj gsM dkaLVscy lquhy dh Vhe
us ,d O;fä dks udyh xzkgd cukdj
ogka HkstkA
udyh xzkgd cudj x, ;qod us Lik
lsaVj esa dkmaVj ij cSBs ;qod jkSud
xqIrk ls Mhy Qkbuy dhA ;qod
us crk;k fd Lik ds ekfyd
v#.k dqekj dh fuxjkuh esa
;g /ka/kk pyk;k tk jgk gSA
og jkstkuk ;gka gksus okyk
dysD'ku ys tkrk gSAiwjh
dgkuh ds ckn udyh xzkgd
cudj vk, ;qod ls crkSj
,Mokal mlus rhu gtkj
#i;s ysus ds ckn mls vanj
tkus dk b'kkjk fd;kA
vanj tkdj ogka dk ekgkSy
Hkkairs gq, mlus iqfyl Vhe
dks lwpuk ns nhA iqfyl us
Nkisekjh djrs gq, ewy:i ls ;wih
ds eSuiqjh vtuhiqj xkao fuoklh
efgyk
d s
v y k o k
>kj[kaM ds iwoZ
fleHkwe fuoklh jkSud dks
idM+ fy;kA
iqfyl dh Nkisekjh dh lwpuk ds
ckn vklikl ds yksx ldrs esa vk
x,A ckn esa iqfyl us Lik lsaVj ds
ekfyd v#.k dqekj dks Hkh idM+
fy;kA
?kj esa py jgk Fkk
6. lqjf{kr
^fdyk* NksM+rs gh
ekjk x;k jkgqy
tjk;e dh nqfu;k dk f[kykM+h
dgykus okys jkgqy [kêk ij
lqjf{kr ^fdyk* NksM+rs gh ekSr us
>iêk ekjk gSA osLV ;wih esa cM+h
okjnkr esa [kêk xSax dk uke iqfyl
egdes esa lcls igys vkrk FkkA
mldh lVhd yksds'ku lj/kuk
bykds esa yxkrkj feyrh FkhA
blds ckotwn iqfyl vkSj
,lVh,Q mldks idM+us esa ukdke
gks jgh FkhA dq[;kr jkgqy [kêk
okjnkr djus ds ckn lj/kuk
bykds esa fNirk FkkA bldh
tkudkjh iqfyl ds reke
vf/kdkfj;ksa dks FkhA lj/kuk jkgqy
[kêk dk lsQ bykdk FkkA vkbZth
tksu vkSj MhvkbZth jsat us lj/kuk
ds taxy esa Mªksu rd pyok;k]
blds ckotwn iqfyl dks lQyrk
ugha feyhA nks ekg igys [kêk xSax
us lj/kuk bykdk NksM+dj
lgkjuiqj esa vius nwj ds fj'rsnkj
ds ;gka ij 'kj.k yh FkhA ,d ekg
rd [kêk 'kkar jgk vkSj ckn
lgkjuiqj bykds esa ywVikV djus
yxkA pkj fnu igys nsocan ds
iatkc us'kuy cSad esa fnungkM+s
nl yk[k dh MdSrh Mkyus ij
jkgqy [kêk xSax dk uke iqfyl esa
vk;k FkkA mlds ckn iqfyl
yxkrkj mldks Vªsl djus esa yxh
FkhA 'kqØokj nksigj [kêk Fkkuk
Hkou esa ,d O;kikjh dks jaxnkjh u
nsus ij /kedh nsdj vk;k FkkA rHkh
iqfyl us mldk ihNk fd;kA [kêk
lgkjuiqj ds bykds ls vutku
FkkA iqfyl us lVhd eq[kfcjh gksus
ij ?ksjkcanh dh vkSj mldks ekj
fxjk;kA jkgqy [kêk ckxir ds
[kêk xkao dk fuoklh Fkk ysfdu
og vf/kdka'k lj/kuk bykds esa
vius fj'rsnkjksa ds ;gka ij jgkA
lj/kuk esa pIis pIis ls [kêk iwjh
rjg okfdQ FkkA iqfyl dkSu ls
jkLrs ls vkrh o mldks dkSu ls
jkLrs ls Hkkxuk gS] ;g tkudkjh
mldks Fkh] ysfdu lgkjuiqj
bykds esa vutku gksus ds pyrs
[kêk dks Hkkxus dk ekSdk gh ugha
feykA
iwjh fQYeh gS [kêk ds
,udkmaVj dh dgkuh
dgkuh fQYeh tSlh gS] exj gS
lpA jkgqy [kêk dh ?ksjkcanh ds
fy, iqfyl us ukVdh; vankt
esa Qkbusal vkSj pkVZMZ vdkmaVsaV
dk v‚fQl [kqyok;kA [kêk ds
djhch cnek'k ds tfj;s lwpuk
Hkh igqapkbZ xbZ fd ;gka 20 ls
30 yk[k #i;s dk ysunsu gksrk
gS] rkfd [kêk vk, vkSj eqBHksM+
esa mls ncksp fy;k tk,A
gkykafd mlh nkSjku esjB esa
eqBHksM+ esa ,d flikgh dh gR;k
rFkk jkgqy [kêk ds ikl
vR;k/kqfud vlygksa dh
tkudkjh
gksus ij iqfyl us
viuh Iykfuax iyV nh vkSj
v‚fQl can dj fn;k FkkA
bldh iVdFkk MhvkbZth jsat
jfer 'kekZ us uoacj 2014 esa
rS;kj djkbZA rc jkgqy [kêk
xSax ds ,d cnek'k dks
rjg&rjg ds çyksHku nsdj
iqfyl us viuk eq[kfcj cuk
fy;kA mlh us iqfyl dks crk;k
Fkk fd jkgqy [kêk dh fuxkgsa
eksVs dS'k dks ryk'krh gSaA tSls
gh Hkud yxs fd dgha 10 ls 20
yk[k gkFk yx ldrs gSa] rks
jkgqy [kêk jsdh 'kq: djk nsrk
vkSj fQfYMax yxk nsrk gSA
blh ds pyrs MhvkbZth us pkj
iqfyldfeZ;ksa dks QthZ lh,
¼pkVZMZ vdkmaVsaV½ cukdj
uks,Mk esa v‚fQl [kqyok;kA
ckdk;nk v‚fQl ds ckgj cksMZ
vkSj vanj daI;wVj ls ysdj ,slk
ekgkSy cuk fn;k] tSls ;gka
dkQh le; ls v‚fQl lapkfyr
gSA iqfyl okys lkns diM+ksa esa
ogka cSBrs Fks] tcfd ckgj
vklikl esa Hkh iqfyldehZ
fuxkgsa tek, jgrs FksA blds
ckn eq[kfcj ds tfj;s [kêk rd
lwpuk igqapkbZ xbZ fd bl
v‚fQl esa eksVk iSlk yk;k tkrk
gSA
iqfyl dks irk Fkk fd jkgqy
[kêk ds ikl dkjckbu]
,l,yvkj vkSj fiLVy jgrh
gSaA ,d ckj ckxir ds xkao esa
tc jkgqy [kêk ckjkr esa igqapk
Fkk rks iqfyl dks mldh
tkudkjh gks xbZ FkhA blh rjg
lj/kuk {ks= ds xkao esa [kêk dh
ekStwnxh dk irk pyk FkkA rc
jkgqy [kêk dh fxj¶rkjh ds
v‚ijs'ku esa yxs iqfyldfeZ;ksa us
mPpkf/kdkfj;ksa ls iwNk Fkk fd
D;k eqBHksM+ dj yh tk,] rks
mUgsa tokc fn;k x;k fd
iqfylokys de gks] rks
ykSV tkvksA D;ksafd
jkgqy [kêk vkSj
mlds lkFkh
vR;k/kqfud
vlygksa
ls ySl
jgrs
g S a A
;fn xksfy;ka py xbZ
rks iqfyldfeZ;ksa dh tku
[krjs esa iM+ tk,xhA
---rks dkSu laHkkysxk xSax
dh deku
jkgqy [kêk vkSj fcUrs dk
,udkmaVj gks x;kA xSax dk
yhMj jkgqy [kêk gh FkkA vc
bl xSax dh deku fdlds gkFk
esa tk,xhA iqfyl vQljksa us Hkh
bl ij ppkZ 'kq: dj nh gSA
njvly] jkgqy [kêk ds uke ls
jftLVMZ xSax esa 18 cnek'k oks
gSa] tks iwoZ ls dbZ okjnkrksa esa
jkgqy [kêk ds lkFk jgsA ckn esa
iqfyl us 12 uke vkSj fpfUgr
fd,] ysfdu jftLVMZ xSax esa
mudk uke 'kkfey ugha fd;k
x;kA
jkgqy [kêk dk lcls djhch
fcUrs ds ckn vkdk'k tkV jgkA
vijk/k djus ds nkSjku Hkh bu
nksuksa cnek'kksa dh ekStwnxh jgrh
FkhA ogha ;s ckr Hkh iqfyl rd
igqap jgh Fkh fd vkdk'k tkV
us jkgqy [kêk ls fdukjk dj
xSax ij dCtk tekuk 'kq: dj
fn;k gS] ftldks ysdj vkdk'k
vkSj jkgqy esa opZLo dks ysdj
fookn gks x;k gSA
vc jkgqy [kêk vkSj fcUrs nksuksa
gh ekjs x,] rks tkfgj fd
vkdk'k tkV xSax dk u;k yhMj
cu ldrk gSA iqfyl
vf/kdkfj;ksa dh ekusa rks vkdk'k
[kqn dks jkgqy [kêk ls cM+k
cnek'k cukuk pkgrk gSA xSax
ds vU; lkfFk;ksa dks Hkh og
dgrk gS fd esjs vkxs jkgqy D;k
gSA vc ns[kuk ;s gS fd jkgqy
vkSj fcUrs dh ekSr ls
xSax fc[kjrk gS]
; k
fQj ls
iqfyl ds fy,
eqf'dysa iSnk djsxkA
osLV dk M‚u cuuk pkgrk
Fkk [kêk
dq[;kr cnek'k jkgqy [kêk
osLV ;wih dk M‚u cuus dh
[okfg'k iky cSBk FkkA mlesa
vijk/k ds tfj, iSlk vkSj
'kksgjr dekus dh bruh T;knk
gol Fkh fd og jaxnkjh vkSj
fQjkSrh olwyus esa lcls vkxs
fudy tkuk pkgrk FkkA osLV
;wih ds dkjksckfj;ksa vkSj
O;kikfj;ksa ls jaxnkjh ekaxus dk
edln Hkh ;gh Fkk fd mlds
uke ij T;knk ls T;knk buke
gksA v‚ijs'ku [kêk ls tqM+s ,d
vQlj dh ekusa rks de le;
esa tjk;e dk lcls cM+k
f[kykM+h cuus dk ukikd ealwck
mls ys MwckA
osLV ;wih ds tjk;e esa og 90
dk n'kd Fkk] tc egsaæ QkSth]
lrohj xqtZj] jktohj jekyk]
jfoaæ Hkwjk tSls cM+s f[kykMf़;ksa
dh rwrh cksyrh FkhA ysfdu]
ml le; vijk/k dk
O;olk;hdj.k ugha FkkA ;g
pyu rks jkgqy [kêk vkSj
mlds lekukarj xSaxksa us 'kq:
fd;kA ml le; ds xSaxksa esa
lkaçnkf;d lkSgknZ Hkh ns[kus dks
feyrk FkkA
90 ds 'kq#vkrh n'kd esa Hkh
jaxnkjh vkSj fdMuSi dk iwjk
tksj jgrk Fkk] ysfdu ml le;
blls Åij vius xSax dk opZLo
dk;e j[kus dk tquwuA mu
cnek'kksa dks Hkh ml nkSj
esa tkfrxr vk/kkj
ij dkQh
enn feyrh FkhA
ysfdu] iqfyl dks
ml le; Hkh
lQyrk nwljs xSaxksa
ls gksus okyh
eq[kfcjh ls feyrh
FkhA
blds vxys nkSj esa
if'pe ds nks
cM+s xSaxksa
Å/ke vkSj
;ksxs'k
HknkSM+k
us iSlksa
l s
T;knk çfr"Bk
ds loky ij
[kwu cgk;kA
blds ckn
jkgqy [kêk us
vijk/k dk ,slk
O;olk;hdj.k
fd;k fd og
jaxnkjh vkSj
fQjkSrh olwyus ds
vykok
iqfyl ij Hkh blfy,
geys djrk Fkk fd vijk/k
txr esa mldk cM+k uke gks
vkSj mlds uke ls gh yksx
Fkj&Fkj dkaisaA
Hkwjk vkSj eqdhe ds ckn
vk;k jMkj ij
lgkjuiqj vkSj vklikl
rkcM+rksM+
okjnkr dj
lqf[kZ;ksa esa vk, eqdhe
dkyk dks nckspus ds fy, osLV
;wih dh iqfyl u, fljs ls tqVh
FkhA ysfdu] ckxir ls vfer
Hkwjk dh Qjkjh ds ckn iwjk
Qksdl eqdhe ij gks x;k FkkA
pkj jkT;ksa dh iqfyl mls
nckspus esa ukdke jgh vkSj Hkwjk
us lsfVax ds lkFk ifV;kyk esa
ljsaMj dj fn;kA blds ckn
iqfyl dk Qksdl eqdhe ij
vk;k rks dqN dkj.kksa ls ;g
HkVddj jkgqy [kêk dh rjQ
pyk x;kA ;s dkj.k Hkh dqN
[kkl FksA njvly]
eqt¶Qjuxj naxs ds ckn
ls 90 ds ml n'kd ds
xSaxksa ds lkaçnkf;d lkSgknZ
ds lehdj.k njd x, FksA
lgkjuiqj] 'kkeyh]
eqt¶Qjuxj] esjB vkSj
ckxir esa tks Hkh cM+k
vijk/k gksrk] mlesa eqdhe xSax
dk uke vkrkA ysfdu] iqfyl
vQljksa ds ikl tks van:uh
lwpuk,a igqap jgh Fkha] mlesa
crk;k tk jgk Fkk fd eqdhe ls
vyx dqN okjnkrsa [kêk xSax
dj jgk gSA [kêk ds gj ckj cp
fudyus dh otg Hkh [kkl Fkh]
tks Fkk mldk eq[kfcj ra=A ;g
cnek'kksa dk ugha] cfYd [kqn
iqfyl dk FkkA vf/kdkjh Lrj
ij rks dqN yhd ugha gksrk Fkk]
ysfdu dqN iqfyldehZ [kêk ds
fy, eq[kfcjh djrs FksA [kêk dh
?ksjscanh ds fy, fdlh
v‚ijs'kuy dkjZokbZ ;k Iyku dh
lwpuk lcls igys [kêk rd
igqaprh FkhA bl lPpkbZ dks
iqfyl ds vkyk vQlj Hkh eku
pqds FksA ;gh otg jgh fd esjB
vkSj ckxir esa lfØ; jgs [kêk
dks iqfyl Nw rd ugha ikbZA ;g
viokn gh jgk fd 'kqØokj dks
tc [kêk ekj fxjk;k x;k rks
esjB vkSj ckxir ds dqN iqfyl
dfeZ;ksa dks bl v‚ijs'ku dh
gok rd ugha yxhA
[kêk ds esjB vkSj ckxir ds
ckn lgkjuiqj esa dne teus
'kq: gq, rks mldh nwljs etcwr
xSaxksa us iqfyl ls eq[kfcjh 'kq:
djk nhA ;g xSax Hkh dksbZ nwljs
ugha] cfYd eqdhe dkyk vkSj
mlls tqM+s gq, FksA njvly]
[kêk us fiNys dqN le; esa
lgkjuiqj vkSj 'kkeyh esa
rkcM+rksM+ vijk/k fd,A iqfyl
us 'kq#vkrh tkap esa blesa eqdhe
xSax dk gkFk ekukA ysfdu] tc
wljs xSaxksa us blesa [kêk dk gkFk
crkrs gq, mldh eq[kfcjh 'kq:
dj nhA ;gh otg Fkh fd [kêk
us ckxir ;k esjB ls lgkjuiqj
tkus ds fy, eqt¶Qjuxj dk
jkLrk cny fy;k FkkA og
lgkjuiqj tkus ds fy, cM+kSr]
dka/kyk] 'kkeyh] tykykckn
vkSj FkkukHkou okyk :V
idM+rk FkkA
&AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 06
luluh U;wज़ usVodZ] esjBA euh"kk dqekjh8
8 jkgqy [kêk ,d ,slk vijk/kh Fkk] tks
bukeh gksus ds ckn iksLVjksa esa gh <kbZ yk[k
dk okaVsM jg x;kA iqfyl mls fxj¶rkj
dj tsy ugha Hkst ldhA 'kqØokj dks
mldk ,udkmaVj fd;k x;kA gkykafd]
,lVh,Q vkSj uks,Mk Økbe czkap dh Vhe
Hkh mlds ihNs yxh FkhA
8 jkgqy ij 2010 esa gh xqaMk ,DV yxkA
NksVh&eksVh ywV dh ?kVuk esa og ,d ckj tsy x;kA exj
dqN fnu ckn gh ckgj vk x;kA ikap gtkj ls <kbZ yk[k rd
dk bukeh okaVsM cuus ds lQj esa og dHkh iqfyl dh fxj¶r esa
ugha vk ldkA
8 ckxir ds cysuh Fkkuk Fkkuk varxZr guhQ dh lwpuk ij
mlus ,d i'kq O;kikjh ls 16 yk[k #i;s dh ywV dh FkhA blds
ckn Økbe uacj 99/13 esa igyh ckj jkgqy [kêk ij ,lih ckxir
ftrsaæ 'kkgh dh vksj ls ikap gtkj #i;s ds buke dh ?kks"k.kk dh
xbZA
8 rhu ekg ds Hkhrj jkgqy us nks ntZu ls T;knk ywVikV]
gR;k] vigj.k vkSj jaxnkjh dh ?kVukvksa dks vatke fn;kA ftrsaæ
'kkgh ds gh dk;Zdky esa MhvkbZth esjB us 12 gtkj] fQj vkbZth
esjB tksu us 15 gtkj vkSj fQj Mhthih mÙkj çns'k us ml ij
50 gtkj ds buke dh ?kks"k.kk dj MkyhA
8 iqfyl mls idM+ ikus esa iwjh rjg ls foQy gks jgh FkhA
Hkêk ekfyd dk xkft;kckn esa eMZj] i'kq
O;kikfj;ksa ls djksM+ksa dh jaxnkjh dh ?kVuk,a lkeus
vk jgh FkhaA
8 mlds ckn ,d yk[k #i;s dk buke ?kksf"kr
fd;k x;k] ysfdu mldk vkrad c<+us ij fnYyh
vkSj mÙkjk[kaM iqfyl us Hkh buke ?kksf"kr dj fn;kA
bl rjg jkgqy <kbZ yk[k dk okaVsM cu x;kA
8 'kqØokj dks lgkjuiqj vkSj 'kkeyh iqfyl us jkgqy
[kêk vkSj mlds lkFkh dks iqfyl ,udkmaVj esa ekj fxjk;kA
jkgqy [kêk ds lfpu tSls dbZ xqxsZ yqDlj xkSrecq) uxj tsy
esa Hkh can gSaA og dbZ ckj uks,Mk Hkh vk;k vkSj ;gka ds O;kikfj;ksa
dks fu'kkuk cukus dk ç;kl fd;kA
8 jkgqy us 20 yk[k #i;s ls dHkh de dh jaxnkjh ugha ekaxhA
rRdkyhu ckxir ,lih ftrsaæ 'kkgh crkrsa gSa fd jkgqy ftlls
Hkh jaxnkjh ekaxrk Fkk] mls igys 10 ds uksV dk VqdM+k Hkstrk Fkk
vkSj nwljk VqdM+k vius ikl j[k ysrkA
8 tc jaxnkjh olwyus mldk xqxkZ tkrk Fkk rks uksV dk VqdM+k
mls nsrk FkkA rc ihMf़r uksV dk VqdM+k fn[kkrk vkSj VqdM+s dk
feyku gks tkrk] rHkh og fMyhojh nsrk FkkA jkgqy uksV ds VqdMs़
dk feyku fd, fcuk jaxnkjh nsus dks euk djrk FkkA ckxir
iqfyl ds eqrkfcd jkgqy dks fxj¶rkj djus dk geus vkSj gekjh
Vhe us dkQh ç;kl fd;k FkkA bukeh cnek'k gks tkus ds ckn
mls dHkh ugha idM+k tk ldkA
,slk
okaVsM tks dHkh
ugha x;k tsy]
lh/kk ,udkmaVj
7. &AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 7
luluh U;wज़ usVodZA 'kkgtgkaiqj8
luluh U;wज़ usVodZA ubZ fnYyh8
8 NsM+NkM+ ij fd'kksjh dh eka us dj
nh Fkh fiVkbZ
Fkkuk jkstk {ks= ds xkao Hkkoy[ksM+k esa
NsM+[kkuh dk fojks/k djus ij ,d fljfQjs
;qod us ?kj esa ?kqldj 17 o"khZ; fd'kksjh usgk
ij feêh dk rsy fNM+dj vkx yxk nhA usgk
viuh tku cpkus ds fy, ?kj ds ckgj Hkkxh
vkSj xyh esa fxj iM+hA
xzkeh.kksa us vkx cq>kdj fd'kksjh dks ftyk
vLirky esa HkrhZ djk;k] exj 90 çfr'kr rd
ty pqdh usgk us 12 ?kaVs ckn gh ne rksM+
fn;kA fd'kksjh ds firk us=iky ds eqrkfcd
mudh csVh jfookj 'kke djhc lk<+s Ng cts
[ksr ij 'kkSp ds fy, xbZ FkhA xkao esa jgus
okys ;qod us [ksr esa mudh csVh ds lkFk
NsM+[kkuh 'kq: dj nhA
'kksj epkus ij iM+ksl ls xqtj jgh xkao dh
nks efgykvksa us ;qod ls fd'kksjh dks cpk;kA
fd'kksjh us ?kj igqapdj viuh eka dks ?kVuk
dh tkudkjh nhA fd'kksjh dh eka us vkjksih
;ksxs'k ds ?kj igqapdj mldh fiVkbZ dj nhA
blls ckS[kyk, ;ksxs'k us fd'kksjh dh eka dks
vatke Hkqxrus dh /kedh nhA
8 ?kj esa ?kqldj feêh dk rsy
fNM+ddj yxkbZ vkx
lkseokj lqcg fd'kksjh ds ekrk&firk ifjokj
ds lkFk [ksr esa xsgwa dh Qly dkVus pys
x,A ?kj esa fd'kksjh vkSj mldh 10 o"khZ;
cgu jg xbZA djhc lk<s़ lkr cts fd'kksjh us
viuh NksVh cgu dks nqdku ls nky ysus Hkst
fn;k vkSj [kqn vkaxu esa cSBdj crZu lkQ
djus yxhA
blh chp ;ksxs'k ?kj esa ?kql vk;k vkSj feêh
ds rsy ls Hkjh dsu fd'kksjh ds Åij mM+sy
nhA fd'kksjh dqN le> ikrh mlls igys gh
;ksxs'k us ekfpl tykdj vkx yxk nhA
fd'kksjh tku cpkus ds fy, ?kj ls ckgj
Hkkxh vkSj djhc 70 ehVj vkxs tkdj fxj
iM+hA xzkeh.kksa us fdlh rjg vkx cq>kbZA
vkuu&Qkuu esa mls ftyk vLirky esa HkrhZ
djk;k x;kA tgka 'kke lk<+s lkr cts mldh
ekSr gks xbZA bl ekeys esa jkstk baLisDVj
vkj,u pkS/kjh us crk;k fd vkjksih ds
f[kykQ eqdnek ntZ djds mldh ryk'k
'kq: dj nh xbZ gSA ?kVuk ds ckn vkjksih ds
ifjokj okys rkyk Mkydj Qjkj gks x, gSaA
8 yM+dh c;ku nsdj ej xbZ] iqfyl
dg jgh vkRegR;k
usgk us vLirky esa bykt ds nkSjku vius
c;kuksa esa ;qod ;ksxs'k dk uke crkrs gq,
lkQ&lkQ rkSj ij mlds }kjk gh dsu ls
rsy mM+syus dh ckr dgh gSA iqfyl }kjk
iwNrkN ds nkSjku usgk us tks dqN crk;k] og
ehfM;k okyksa us vius dSejs esa dSn dj
fy;kA
eftLVªsV dks e`R;q iwoZ c;ku esa Hkh usgk ds
}kjk ;gh ?kVuk dk mYys[k fd;k tkuk
crk;k x;k gSA blds ckotwn iqfyl us
vkjksih ds f[kykQ NsM+[kkuh vkSj vkRegR;k
ds fy, mdlkus dh /kkjk esa eqdnek ntZ
fd;k gSA baLisDVj jkstk dk dguk gS fd
tkap esa ik;k x;k fd fd'kksjh us NsM+[kkuh ls
ijs'kku gksdj [kqn vkx yxk yhA
lsDl leL;k
ugha lqy>h rks dh Fkh
NsM+NkM+ esa fiVkbZ dk fljfQjs us fy;k
M‚DVj dh gR;k
tkosn vyh viuh lsDl laca/kh leL;k ls dkQh
ijs'kku FkkA mlus igkM+xat fLFkr lsDl laca/kh
chekfj;ksa dk 'kfrZ;k bykt dk nkok djus okys
M‚DVj jkts'k vCcksV ls laidZ fd;kA vnkyr us ;kph
ds ml rdZ dks [kkfjt dj fn;k fd mls QthZ ekeys
esa Qalk;k x;k gSA vnkyr us dgk vfHk;kstu i{k ;g
lkfcr djus esa iwjh rjg ls lQy jgk gS fd ;kph us
igkM+xat fLFkr tSnh nok[kkuk ds M‚- jkts'k vCcksV
ls bykt djok;kA U;k;ewfrZ th,l flLrkuh o
U;k;ewfrZ laxhrk <haxjk lgxy dh [kaMihB us vius
QSlys esa dgk fd vfHk;qä us Lo;a ekuk gS fd mls
lsDl laca/kh leL;k Fkh vkSj 11 gtkj #i;s Qhl
vnk djus ds ckotwn mldh leL;k nwj ugha gqbZA
D;ksa ugha lqy>h leL;k
iSls [kpZ gksus ds ckotwn lQy bykt u gksus ij
mlus M‚DVj dh gR;k dj nh FkhA vc mls rkmez
tsy esa jguk gksxkA gkbZdksVZ us mls feyh ltk laca/kh
QSlys dks mfpr Bgjk;k gSA
Qk;nk u gksus ls M‚DVj ls nq'euh gks xbZA blds
vykok e`rd M‚DVj dh iRuh us Hkh ekuk fd ;kph us
muds ifr ls bykt djok;k FkkA
vnkyr us dgk fd os Vªk;y dksVZ ds bl fu"d"kZ ls
lger gS fd lsDl laca/kh leL;k dk lgh bykt u
gksus ds dkj.k gh mlus M‚DVj dh xksyh ekjdj gR;k
dj nh FkhA
nks"kiw.kZ rjhds ls gqbZ tkap!
mlds ikl gR;k djus dk eksfVo FkkA vnkyr us
ekuk fd bl ekeys esa iqfyl us nks"kiw.kZ rjhds ls
tkap dh gS vkSj bl dfe;ka NksM+h gSa] ysfdu vnkyr
us drZO; gS fd lko/kkuh ls lHkh lk{;ksa dk ewY;kadu
djsA
vnkyr us dgk ,sls esa dqN ds xokgh ls eqdjus dk
ykHk mls ugha fn;k tk ldrkA vr: os mldh
vihy [kkfjt djrs gSaA
vfHk;kstu i{k ds vuqlkj tkosn us 28 ebZ 2006 dks
xksy ekdsZV fLFkr caxkyh LohV ds ikl M‚DVj jkts'k
dh xksyh ekjdj gR;k dj nh FkhA mls ekSds ij gh
fxj¶rkj dj fy;k x;k FkkA
8. &AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 8
luluh U;wज़ usVodZA fnYyh C;wjks
dbZ Cy‚dcLVj fgUnh fQYeksa esa
lkbM jksy djus okyh ,d
rsyqxw ,DVªsl dks xksok iqfyl
us os';ko`fr djrs jaxks gkFkksa
idM+k gSA
xksok iqfyl jkt/kkuh i.kth esa
,d ikap flrkjk gksVy ij Nkik
ekjdj ,DVªsl dks lsDl jSdsV ls
NqM+kus esa
dke;kc
gqbZ gSA
b l d s
vykok bl lsDl jSdsV dh nyky vk;'kk lbZn
dks Hkh fxj¶rkj dj fy;k x;k gSA iqfyl
baLisDVj fl)kar f'kjksMdj us bl ekeys ds ckjs
esa ckr djrs gq, crk;k] ^iqfyl us r; Iyku
ds eqrkfcd xzkgd dks Hkstdj jsM dks vatke
fn;kA bl lsDl jSdsV dh nyky vk;'kk dbZ
ikap flrkjk gksVyksa vkSj i‚'k bykdksa esa dke
djrh FkhA rsyqxw ,DVªsl vkSj vk;'kk nksuksa
eaxyokj dks gh eqEcbZ ls xksok igqaph
FkhaA
iqfyl ds eqrkfcd xzkgd
cus 'k[l us osclkbV ls
uacj fy;k vkSj
vk;'kk ls laidZ
f d ; k
f t l d s
p y r s
m l u s
,DVªsl ds
fy, djhc
3 yk[k #i;s
dh ekax dh
vkSj buesa ls
Ms<+ yk[k #i;s ,Mokal
esa nsus dks dgkA iqfyl ds
eqrkfcd] vHkh bl ekeys esa
dbZ vkSj fxj¶rkfj;ka gks ldrh
gSaA blds vykok rsyqxw ,DVªsl us
vius c;ku esa dgk gS fd vkfFkZd isj'kkfu;ksa
ds pyrs og viuh ethZ ls bl /ka/ks esa 'kkfey
gqbZ gSaA
oSls] ;g igyk ekSdk ugha gS] tc fdlh ,DVªsl
dk uke lsDl jSdsV esa vk;k gSA blls igys
Hkh dbZ uke bl QsgfjLr esa 'kkfey gks pqds
gSaA Mkyrs gSa pqfuank ekeyksa ij ,d utj %&
gSnjkckn esa idM+h xbZ Fkha
^edM+h* esa dke dj pqdha
'osrk clq
flracj 2014 esa gSnjkckn
iqfyl us 'kckuk vkteh
dh fQYe
^edM+h*¼2002½ esa dke
dj pqdh 'osrk clq
dks fxj¶rkj
fd;k FkkA 'osrk
gSnjkckn ds catkjk
fgYl bykds dh
,d jsiqVsM gksVy esa
py jgs lsDl jSdsV
esa idड़h xbZ FkhaA
blds ckn mUgsa nks
ekg rd jsLD;w gkse
esa j[kk x;kA fupyh
vnkyr us mUgsa 6
ekg rd bl gkse esa
j[kus ds vkns'k fn,
FksA 'osrk dh eka us bl
vkns'k ds f[kykQ gSnjkckn
ds ukeiYyh ls'ku dksVZ esa
vihy dh] tgka ls mUgsa jkgr fey xbZA ls'ku
dksVZ us jkgr nsrs gq, 'osrk dks dgk fd os
viuh eka ds lkFk eqacbZ esa jg ldrh gSaA crk
nsa fd 'osrk ,drk diwj ds Vhoh lhfj;y
^dgkuh ?kj&?kj dh* vkSj ^bdcky* edड़h tSlh
fQYeksa esa dke dj pqdh gSaA
vkbZ,,l ds ?kj Nkisekjh ds ckn lkeus
vk;k Fkk feLVh eq[kthZ dk lsDl jSdsV
9 tuojh] 2014 dks eqacbZ esa vkbZ,,l ¼csLV ds
th,e½ vksih xqIrk ds ?kj
Nkisekjh ds nkSjku gkbZ
çksQkby lsDl jSdsV
dk HkaMkQksM+ gqvk
FkkA pkSadkus okyh
ckr ;g Fkh fd
jSdsV dksbZ vkSj
ugha] cfYd
c‚yhoqM vfHkus=h
feLVh eq[kthZ
pyk jgh FkhA
Nkisekjh ds
nkSjku iqfyl
us Hkkjh ek=k
esa Cyw fQYe
dh lhfM;ka
cjken dh Fkha
vkSj feLVh eq[kthZ Hkh vkifÙktud fLFkfr esa
fxj¶rkj dh xbZ FkhA crk nsa fd feLVh ^ykbQ
dh rks yx xbZ* fQYe esa dke dj pqdh gSaA
gkbZ&çksQkby lsDl jSdsV esa
fxj¶rkj gqbZ Fkha rsyqxq ,DVªsl
Jko.kh
rsyqxq /kkjkokfgd ^fgekfcanq* vkSj ^yk;k* esa
dke dj pqdh ,DVªsl Jko.kh dks ,d
gkbZ&çksQkby lsDl jSdsV
ekeys esa 3 vDVwcj] 2013 dks
e/kkiqj esa jaxs gkFkksa idM+k
x;k FkkA bruk gh ugha
lkFk esa t;jkt LVhy ds
ekfyd latu dqekj
xks;udk dks Hkh /kj fy;k
x;k FkkA iqfyl us ekSds ls
2 yk[k #i, udn Hkh
idM+sA
8
vksj
9. ^pyrs pyrs* vkSj ^vkse 'kkafr vkse* tSlh cM+h
fQYeksa esa dke dj pqdh nf{k.k Hkkjrh; ,DVªsl
,s'k valkjh dks 5 uoacj] 2013 dks jaxs gkFk
ftLeQjks'kh djrs gq, idM+k x;kA tks/kqij ds
jkbdkckx jksM fLFkr ,d gksVy esa rhu vU;
efgykvksa ds lkFk bl ,DVªsl dks /kj fy;k
x;kA crk;k tkrk gS fd ,s'k valkjh ls tqM+k
;g lsDl jSdsV v‚uykbu v‚ijsV gksrk FkkA
&AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 9
nf{k.k Hkkjrh; vfHkus=h fdUujk dks lsDl czksdj dh Hkwfedk ds fy, vkjksfir
fd;k x;k FkkA bldk [kqyklk ,d U;wt pkSuy ds fLVax esa fd;k x;kA
crk;k tkrk gS fd çksM;wllZ vkSj Mk;jsDVlZ dks çyksHku nsdj fdUujk
us fQYeksa esa dbZ jksy gfFk;k,A
dbZ rfey fQYeksa vkSj /kkjkokfgdksa esa dke dj vPNk iSlk
dekus ds ckotwn Hkh Hkqous'ojh us ftLeQjks'kh dk jkLrk
viuk;kA 2009 esa Hkqous'ojh dks psUubZ esa eqacbZ dh nks
yM+fd;ksa lfgr ftLeQjks'kh djrs idM+k x;kA Hkqous'ojh
ij vius gh vikZVesaV ls lsDl jSdsV pykus dk vkjksi
FkkA bl ,DVªsl ds iM+ksfl;ksa us iqfyl dks xM+cM+h dh
vk'kadk dh lwpuk nh Fkh vkSj ekeyk lsDl jSdsV dk
fudykA
jaxs gkFkksa idM+h xbZ Fkha lkmFk fQYeksa dh
,DVªsl lk;jk ckuw
gSnjkckn esa 23 vxLr] 2010 dks ,d cड़s lsDl jSdsV dk HkaMkQksM gqvkA bl jSdsV
esa dbZ ,DVªslsl dks jaxs gkFkksa idM+k x;kA ekSds ls 9 yksxksa dks idM+k x;k] ftuesa 2
fQYe ,DVªsl 'kkfey FkhaA buesa ls ,d lkmFk dh liksZfVax ,DVªsl lk;jk ckuw FkhA
lkFk gh] ,d mtcsfdLrku dh efgyk dks Hkh fxj¶rkj fd;k x;kA
lkmFk fQYeksa dh ,DVªsl fdUujk ij yxs Fks lsDl czksdj
gksus ds vkjksi
nf{k.k Hkkjrh; vfHkus=h lk;jk ckuw ftl lsDl jSdsV esa idM+h xbZ] mlh esa T;ksfr Hkh
'kkfey FkhA 23 vxLr 2010 dks iqfyl dh jsM esa ;s nksuksa fQYe ,DVªsl jaxs gkFkksa idM+h
xbZ FkhA
lkmFk
,DVªsl T;ksfr Hkh
Qal pqdha nsgO;kikj ds
dsl esa
lky 2011 esa i‚iqyj nf{k.k Hkkjrh;
vfHkus=h ;equk dks csaxyq# iqfyl us
dfFkr lsDl jSdsV esa 'kkfey jgus ds
vkjksi ds pyrs fxj¶rkj fd;kA iqfyl
us csaxyq# dh foëy ekY;k jksM ij
fLFkr ,d gksVy ls ;equk dks
fxj¶rkj fd;k FkkA
,d gksVy esa nsgO;kikj ds pyrs fxj¶rkj gqbZ Fkha ;equk
ftLEQjkslh
esa idM+h xbZ Fkha
^vkse 'kkafr vkse* esa
dkj pqdha ,s'k
valkjh
rfey
fQYeksa vkSj
lhfj;Yl dh ,DVªsl
Hkqous'ojh us pquk nsg
O;kikj dk jkLrk
xank
gS ij /ka/kk
gS
10. ;s ekeyk gSjku djus okyk gS
,;j fVdV ds uke ij xzkgdksa dks yqHkkous v‚Qj
esa Qalkdj Bxh dk HkaMkQksM+ gqvk gSA bldk
lapkyu djusokyk naifr
pkykdh ls xzkgdksa ds iSls
vius vdkmaV esa VªkalQj dj
ysrk FkkA
iqfyl us vkjksih efgyk dks
fxj¶rkj dj fy;k gS] tcfd
mldk ifr Qjkj gSA iqfyl dk
nkok gS fd bl naifr us
,ulhvkj esa lSdM+ksa xzkgdksa ds
yk[kksa #i;s Bxs gSaA
m|ksx fogkj fLFkr ,d
eYVhus'kuy daiuh ds vf/kdkjh us
blh lky vçSy esa xqM+xkao iqfyl
dks f'kdk;r nh FkhA daiuh us crk;k
fd dbZ lky ls ,;jykbal
fVdV ds fy, dbZ deZpkjh
xzkgdksa ls vius [kkrs esa iSls
VªkalQj djkdj Bxh dj jgs
gSaA
rks bl rjg ls gksrk Fkk ;s lc
lkbcj lsy dh tkap esa irk pyk fd daiuh dh
vksj ls xzkgdksa dks nh tkus okyh NwV dks daiuh
d s
dbZ deZpkjh
vius [kkrksa esa dkMZ ds tfj;s tek djk nsrs FksA
blls daiuh dks djksM+ksa dk uqdlku gks jgk FkkA
daiuh dk dksbZ ekStwnk deZpkjh bl Bxh esa
'kkfey ugha gSA iqfyl dh tkap esa ,d efgyk
vkSj ,d ;qod dk uke lkeus vk;k tks djhc
Ms<+ lky igys ;gka ls ukSdjh NksM+dj tk
pqds FksA
lkbcj lsy us nksuksa ds baVjusV
vdkmaV [kaxkys rks lkjh
lPpkbZ lkeus vk xbZA
fnYyh dhfrZ uxj
fuoklh o#.k
vkuan vkSj
mldh iRuh
ccyhu us feydj
bl dke dks
vatke fn;kA
ftlesa os viuh cukbZ
ubZ daiuh ls xzkgdksa
dks fVdV nsrsA
bl ekeys esa iqfyl us
dhfrZ uxj ds 'kkjnk iqjh esa ?kj ij Nkisekjh
dj ccyhu dks fxj¶rkj dj fy;k] efgyk ds
cSad [kkrs esa 13-75 yk[k #i;s tek gSaA
xzkgdksa ds fMLdkmaV mM+k ys tkrh Fkh ;s
,;jykbal daiuh esa xzkgd dks fVdV [kjhnnkjh
ij ohdyh vkSj eaFkyh v‚QlZ ds dS'k okmpj
fn, tkrs gSaA vkjksih naifr us v‚QlZ dks vius
fgLls esa ysdj xzkgd vkSj daiuh nksuksa dks Hkkjh
uqdlku igqapk;kA
tkap esa irk pyk gS fd tc deZpkfj;ksa ds ikl
v‚QlZ ls lacaf/kr tkudkjh dks ysdj xzkgd dh
d‚y vkrh rks os rduhdh vk/kkj ij d‚y
dkV nsrsA blds ckn vius eksckby ls d‚y
dj xzkgd dks v‚QlZ ls nksxquk dS'k
fMLdkmaV dk ykyp nsdj O;fäxr [kkrk
uacj ns nsrsA
xzkgd dks bldh tkudkjh ugha gksrh Fkh vkSj og
fVdV
ds iSls
tek djk
nsrk FkkA
deZpkjh fuf'pr jkf'k dk fVdV cukdj ckdh
v‚QlZ dh dekbZ tsc esa Mky ysrs FksA
chd‚e ikl efgyk ds fnekx dh mit
vçSy ekg esa daiuh dks xzkgd dh f'kdk;r feyhA
dbZ xzkgdksa us bZ&esy Hkstdj Hkh bldh tkudkjh
nh FkhA daiuh ds vkyk vQljksa us vkbZVh ,DliVZ
ls tkap djkbZ rks dbZ deZpkfj;ksa dh dk;Zç.kkyh
lansg ds ?ksjs esa vk xbZA
mlh ij iqfyl dh lkbcj lsy us tkap 'kq: dj
nhA iqfyl ds eqrkfcd vkjksih ccyhu chd‚e
ikl gSA tkap esa lkeus vk;k fd Ms<+ lky igys
m|ksx fogkj fLFkr daiuh ds n¶rj esa dke djrs
oä mls ;g vkbfM;k vk;k FkkAftlds ckjs esa
mlus vius Co‚;ÝsaM o#.k dks crk;kA ftlds
ckn nksuksa us feydj Bxh dk iwjk tky cqukA
&AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 10
luluh U;wज़ usVodZA xqM+xkao
uhye ckVk jksM fLFkr ,d gksVy esa lêsckth dk
[ksy [ksyk tkrk gSA dksrokyh iqfyl us
c`gLifrokj nsj jkr gksVy esa Nkikekjh dkjZokbZ
dj rhu lVksfj;ksa dks fxj¶rkj fd;k gSA iqfyl
ds eqrkfcd vPNh dekbZ dh ykyp esa gksVy
ekfyd vkSj çca/kd Hkh lVksfj;ksa dk lkFk ns jgs
Fks] fQygky nksuksa Qjkj gSaA
dksrokyh çHkkjh Hkjr dqekj us crk;k fd dkQh
le; ls f'kdk;r fey jgh Fkh fd uhye ckVk
jksM fLFkr gksVyksa esa v‚uykbu dlhuks vkSj lês
dk dkjksckj py jgk gSA
c`gLifrokj dks eq[kfcj us lwpuk nh fd baXySaM ds
fØdsV eSp dks ysdj feysfu;e gksVy ls lêk
dkjksckj py jgk gSA bl ij iqfyl us gksVy esa
Nkik ekjkA
gksVy dh igyh eafty ij cus ,d dejs ls
iqfyl us Vkmu uacj ,d ds jgus okys lqfer]
panu o 'k'kkad dks lêk f[kyokrs gq, fxj¶rkj
fd;kA muds ikl ls ,d ,ylhMh Vhoh] vkB
eksckby Qksu] ifpZ;ka] dSydqysVj vkSj ySiV‚i
cjken fd;k x;kA
vkjksi gS fd gksVy ekfyd lat; vkSj eSustj
vk'kw dh feyhHkxr ls eSp ij lêk yxk;k tk
jgk FkkA dksrokyh bapktZ us crk;k fd rhuksa ls
iwNrkN dh tk jgh gSA vU; vkjksih Qjkj gSaA
8
chd‚e ikl bl efgyk us
yk[kksa #i;s
vkjksih
luluh U;wज़ usVodZA Qjhnkckn] caVh dqekj8
Qjhnkckn ds gksVy esa
py jgk Fkk 'keZukd [ksy
oYMZ di lsehQkbuy ls igys idM+k x;k yk[kksa dk lêk
11. &AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 11
luluh U;wज़ usVodZA xqM+xkao
fljdVh ;qorh dh yk'k ns[k ep x;k gM+dai
vkbZ,eVh ekuslj fLFkr ek#fr lqtqdh daiuh ds xsV
uacj nks ds ikl ,d cSx esa ;qorh dh flj dVh yk'k
feyus ls luluh QSy xbZA daVªksy :e ls lwpuk ikdj
ekSds ij igqaph iqfyl us 'ko dks dCts esa ysdj tkap
'kq: dj nh gSA
cq/kokj lqcg vkB cts iqfyl daVªksy :e dks feyh
lwpuk ds ckn ekuslj Fkkuk iqfyl dh Vhe ekSds ij
igqaphA ek#fr daiuh ds xsV uacj nks ds ikl iM+s [kkyh
Iy‚V ij lafnX/k cSx dks iqfyl us dCts esa ys fy;kA
cSx dks [kksydj ns[kk rks mlesa ,d ;qorh dk /kM+ feyk] ftldk
flj xk;c FkkA flj dVh yk'k dks ns[kdj vklikl ds yksxksa esa
luluh QSy xbZA
flj ugha Fkk rks ugha gks ldh f'kuk[r
iqfyl us ,Q,l,y Vhe dks ekSds ij cqyk fy;kA flj ugha
gksus ls 'ko dh igpku ugha gks ldhA iqfyl dh 'kq:vkrh
tkap esa lkeus vk;k fd ;qorh dh mez 20&25 o"kZ FkhA
mlds gkFkksa esa esganh Hkh jph gqbZ FkhA Økbe lhu ds vk/kkj
ij v‚uj fdfyax dh Hkh 'kadk trkbZ tk jgh gS ysfdu
fQygky iqfyl blls budkj dj jgh gSA
ekuslj Fkkuk çHkkjh txnh'k ds eqrkfcd 'ko dh f'kuk[r dh tk
jgh gSA ;qorh dh gR;k dh vk'kadk ds eísutj vKkr ds f[kykQ
ekeyk ntZ dj tkap 'kq: dj nh gSA
8
cSx esa feyh
;qorh flj dVh yk'k]
13. &AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 13
luluh U;wज़ usVodZA Xokfy;j
'kgj esa ifr dh gR;k dj yk'k fBdkus yxkus okyh larksckbZ
us iqfyl ds lkeus Lohdkj fd;k gS fd mlds nksLr jfo us
'ko fBdkus yxokus esa enn dh FkhA ysfdu gR;k mlus vdsys
gh dh FkhA blds ckn iqfyl us efgyk ds nksLr jfo ejkBk
dks Hkh fxj¶rkj dj fy;kA ekeyk dqN fnu igys dk gS tc
,d iRuh us vius ifr dh gjdrksa ls rax vkdj mls ekj
MkykA ;gh ugha mlus mls ekjdj yk'k dks ,d Mªe esa
Mkydj tehu esa xkM+ fn;k vkSj mls mij V‚;ysV cuok
fn;kA blds lkr eghus ckn iqfyl dks [kqn
viuh djrwr dh tkudkjh nhA
larksckbZ 31 ebZ dks [kqn Fkkus
igqaph FkhA blus iqfyl dks
crk;k fd mlus 7 eghus
igys ifr lqjs'k xksLokeh
dh gR;k dj nh FkhA ?kj
esa xïk [kqnokdj 'ko xkM+
fn;k Fkk vkSj Åij ls
V‚;ysV cuok fn;k FkkA
iqfyl us bldh ckr ij
Hkjkslk ugha
fd;k
Fkk fd larksckbZ vdsyh okjnkr dks vatke ns ldrh gSA ysfdu
larks ckj&ckj ;gh ckr dg jgh fd mlus vdsys gR;k vkSj
vdsys gh yk'k fBdkus yxkbZA tcfd larks ds csVs vt; o
vU; ifjtu ;g dg jgs Fks] larks dh jfo ejkBk ls nksLrh Fkh
vkSj mlds lkFk feydj gh okjnkr dks vatke fn;k x;k gSA
blds ckn iqfyl us jfo ls iwNrkN 'kq: dhA igys rks nksuksa
bl ckr ls eqdjrs jgs fd jfo okjnkr esa 'kkfey FkkA
ysfdu tc iqfyl us vyx&vyx iwNrkN dh rks larks us
Lohdkj dj fy;k fd gR;k rks mlus vdsys gh
dh Fkh ysfdu blds ckn jfo dks crk
fn;k FkkA xïk [kksnus vkSj Mªe dks
mlesa nckus esa jfo us enn dh
FkhA ckn esa jfo us Hkh bl ckr
dks Lohdkj dj fy;kA VhvkbZ
ek/kkSxat latho u;u 'kekZ ds
vuqlkj vkjksih jfo dks fxj¶rkj
dj fy;k gSA
8
nksLr ds lkFk feydj
ifr dks ekjdj
xkM+k Fkk]
V‚;ysV ds uhps
cuk xïk ftlesa
ifr dks ekjdj
xkM+k x;kA
Mªe ftlesa
ifr dks
ekjdj xkM+kA
efgyk dk csVkA
vkjksih
efgyk vkSj
mldk nksLr
14. &AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 14
luluh U;wज़ usVodZA fnYyh C;wjks8
iqfyl us nsj jkr ihfM+rk dh rjQ ls
Hksts bZesy ds vk/kkj ij dSc pkyd
fouksn ds f[kykQ NsM+NkM+
¼vkbZihlh&354,½ ds rgr
ekeyk ntZ dj fy;k FkkA
blds ckn vkjksih dh
ryk'k esa dbZ txg
Nkisekjh dh xbZA eaxyokj
dh lqcg fouksn dks mlds
?kj 'kkgckn eksgEeniqj ls
idM+ fy;k x;kA djhc
pkj ?kaVs lsDVj&56 Fkkuk
iqfyl us vkjksih ls
iwNrkN dhA
vkjksih fouksn lksuhir ftys
ds [ksM+h nfg;k xkao fuoklh
—".k dqekj ds uke ls
jftLVMZ fLo¶V fMtkbj dks
mcj dSc esa nks lky ls pyk jgk
FkkA ikap eghus igys mcj dSc ds
,d vU; Mªkboj dk dkjukek vkus ds
ckn fouksn us dSc pykuh can dj nh FkhA
ysfdu mcj dh lfoZl 'kq: gksus ij og
fQj dSc pykus yxkA vkjksih ds ,d csVk vkSj
,d csVh gSA vkjksih pkyd us ehfM;k dks ulhgr nh fd og iwjs
ekeys dks bZekunkjh ls fn[kk,A
nksigj djhc 2:30 cts mls blds ckn mls ts,evkbZlh bjke
glu dh vnyr esa is'k fd;k x;kA tgka ls mls futh eqpyds
ij tekur ns nh xbZA
dSc ls mrjrs gh pkyd us dh NsM+NkM+
dSc lsok nsus okyh mcj daiuh ,d ckj fQj fooknksa esa vk xbZ gSA
,d ;qorh us blds Mªkboj ij xqM+xkao tkrs oä NsM+NkM+ djus dk
vkjksi yxk;k gSA
fnYyh dh jgus okyh 21 o"khZ; ;qorh lsDVj&29 fLFkr fdaxMe
v‚Q MªhEl esa dykdkj gSA nks fnu igys ¼'kfuokj½ dks og mcj
dSc ls fnYyh ls xqM+xkao luflVh esa jgus okyh viuh nksLr ls
feyus vk jgh FkhA
xqM+xkao esa dSc ls mrjus ds ckn vkjksih pkyd us ;qorh ls
NsM+NkM+ dhA ftlds ckn og viuh nksLr ls feydj nsj jkr
fnYyh ykSV xbZA blds ckn mlus ?kVuk dh tkudkjh vius HkkbZ
dks nh] ftlds ckn HkkbZ us mcj dSc çca/ku ls f'kdk;r dhA
pweus vkSj NsM+NkM+ dh dksf'k'k dh
mcj daiuh dks Qksu ij dh xbZ viuh f'kdk;r esa mUgksaus dgk
fd fouksn ¼40½ uked Mªkboj us mls pweus vkSj NsM+NkM+ dh
dksf'k'k dhA
bl ij daiuh ds çfrfuf/k us dgk
fd bl rjg dh gjdrsa ;gka drbZ
cnkZ'r ugha dh tkrha vkSj gekjh
Vhe pkyd dh [kSj [kcj yh
jgh gSA
gkykafd efgyk us HkkbZ us
vkjksi yxk;k fd f'kdk;r
djus ds ckotwn dksbZ
dkjZokbZ ugha dhA mUgksaus
pkyd dks ltk nsus dh ekax
dh gSA ;qod us daiuh dks
crk;k fd mUgksaus ekeys dh
f'kdk;r xqM+xkao iqfyl ls
dh gSA
bl flyflys esa mcj dh
vksj ls dgk x;k] ^?kVuk dh
tkudkjh feyus ds rqjar ckn
gekjh Vhe us ihMf़r ls ckrphr
dhA ogha Vhe ds dbZ lnL;ksa us
Mªkboj ls Hkh ?kVuk dh iwjh tkudkjh
yhA Mªkboj ds f[kykQ rqjar dkjZokbZ dh
xbZA
mcj lh/ks ns[ksxh bl ekeys dks
mcj us dgk fd bl ekeys esa tqM+s i{kksa dh futrk dks cpk,
j[kus ds fy, mcj bl ekeys dks lh/kk [kqn ns[ksxhA mcj dk
dguk gS fd Mªkboj fouksn ds ckn dkfeZf'k;y ykblsal vkSj
ih,loh cSt gS tks fd fnYyh ifjogu foHkkx dh vksj ls tkjh
fd;k x;k gSA
bl flyflys esa fnYyh iqfyl us dgk fd mUgsa dksbZ f'kdk;r
ugha feyh gSA ;g [kcj lks'ky ehfM;k ij Hkh QSy xbZ gSA
fiNys lky fnlacj esa mcj ds ,d pkyd }kjk jsi djus dh
?kVuk ds ckn ls bl daiuh ij çfrca/k yxk fn;k x;k FkkA
vkjksih Mªkboj
djus okys mcj dSc Mªkboj dks feyh
"vkjksih Mªkboj ds f[kykQ NsM+NkM+
¼354&,½ dk ekeyk ntZ dj fy;k x;k gSA
iqfyl dks bl flyflys esa ,d bZesy feyk
FkkA daiuh ls iwjh tkudkjh ekaxh xbZ gSA"
&uonhi flag fodZ]
iqfyl vk;qä] xqM+xkao
15. t;iqj esa Hkh esVªks dh 'kq#vkr gks xbZ gSA blh ds
lkFk t;iqj ns'k dh NBh esVªks flVh cu xbZ gSA blds
lapkyu esa Hkh efgyk 'kfä dk Hkh gkFk fn[kkbZ nsxkA jsy
vkSj efgyk dk laca/k t;iqj esa dkQh iqjkuk gSA t;iqj esVªks
dh 'kq#vkr Hkys vHkh gks jgh gS ij ;gka dh ,d efgyk dqyh
dkQh Qsel gSA mldk uke gS eatwA
viuh ifjfLFk;ksa dh otg ls eatw dks t;iqj jsyos LVs'ku dk
#[k djuk iM+kA t;iqj LVs'ku ij yxHkx 250 dqyh gSaA
muds chp ,d ek= ysMh dqyh gS eatwA mUgsa ns[k dj yksx ;s
lksprs gksaxs fd ;g dke rks iq#"kksa dk gS rks efgyk D;ksa dj
jgh gSA ysfdu blds ihNs dk nnZ rks flQZ ml efgyk dks
gh irk gS tks ;s dke dj jgh gSA njvly ifr egknso ¼fcYyk
ua- 15½ ds nsgkar gksus ds ckn Hkh eatw us xjhch ds
lkeus ?kqVus ugha VsdsA eatw dk ifr Hkh dqyh
dk dke djrk FkkA mUgksaus fcuk fdlh
ladksp ds vius ifr ds dke dks viuk
fy;k vkSj fudy iM+h LVs'ku dh
vksjA ,d baVjO;w esa mUgksaus vius bl
u, thou ds dbZ vuqHko crk,A og
crkrh gSa fd fdlh Hkh Vªsu ds vkus
ij eatw ds eu esa ,d gh loky jgrk
gS fd 250 dqfy;ksa esa oks lkeku mBkus
dh 'kq#vkr dSls djsaA bl chp dbZ yksx
rks enn ds eu ls FkksM+k lkeku mBkus ds fy,
cqyk ysrs gSaA ysfdu dbZ ckj yksx flQZ blfy, euk dj nsrs
gSa D;ksafd og efgyk gSA
,d rjQ tgka iq#"k dqyh 60 fdyks otu rd mBk ysrs gSa
ogha eatw Hkh 30 fdyks rd otu mBk ysrh gSA ;g Hkh ,d
dkj.k gS fd eatw dks T;knk lkeku okys yksx ugha cqykrsA
blds ckn Hkh fnu ds 500 #i, dekuk eatw ds fy, vc dksbZ
cM+h ckr ughaA
mUgksaus vius lkFkh dqfy;ksa dh ç'kalk djrs gq, crk;k fd ;g
iq#"k ç/kku is'kk gS ysfdu os esjk lg;ksx djrs gSaA nks lky
ls dqyh dk dke dj jgh eatw crkrh gSa fd vc tc rd ,d
ckj oks LVs'ku u tk,a mUgsa larq"Vh ugha gksrhA LVs'ku ij 5
ls 6 dqyh ,sls gSa tks mudk cgqr [;ky j[krs gSaA tc yksx
dqyh ds fy, muesa ls fdlh dks cqykrs Hkh gSa rks oks igys eatw
dks Hkstrs gSaA
eatw t;iqj ds ,d NksVs ls xkao dh jgus okyh gSA ?kj ls
ckgj eatw dks dqN vPNs rks dqN yksxksa ds xyr utjksa dk
f'kdkj Hkh gksuk iM+rk gS ysfdu oks fgEer ugha gkjrh vkSj
jkst cqyan gkSlys ds lkFk dke ij fudy tkrh gSA oks pkgrh
gSa fd vxj nks pkj vkSj efgyk,a vk tk,a rks ,d Vhe cukdj
dke djsaxsA bl çdkj oks xjhc efgykvksa dks vius iSjksa ij
[kM+s gksus ds fy, çsfjr djrh gSaA
eatw ds rhu cPps gSa tks mudh eka ds ikl xkao esa jgrs gSaA
og jkst vius cPpksa ls ckr djrh gSaA cPpksa dh ;kn esa dbZ
ckj mudh vka[ksa ue gks tkrh gSa ysfdu gkSlys brus etcwr
fd oks vkalw iksN fQj dke ij yx tkrh gSA ,d rjQ iM+ksl
ds yksx tgka eatw dks cwjh utjksa ls ns[krs gSa ogha mudh eka
dks muij xoZ gS fd mudh csVh fdlh ds vkxs gkFk QSykus
dh ctk, vius cy ij cPpksa dk ikyu djus esa l{ke gSA
cPpksa dh eka mBkrh
gS yksxksa dk lkeku
luluh U;wज़ usVodZA t;iqj8
efgyk
dqyh
3
&AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 15
luluh U;wज़ usVodZA eqacbZ8
eqacbZ dh vkfFkZd vijk/k 'kk[kk ¼bZvksMCY;w½
us t‚u vczkge dh fQYe ^eækl dSQs* esa
dke dj pqdh ,sDVªsl
yhuk
i‚y vkSj muds fyo bu ikVZuj 'ks[kj
paæ'ks[kj dks eaxyokj lqcg 10 djksड़ dh
Bxh ds vkjksi esa fxj¶rkj fd;kA yXtjh
dkjsa vkSj gkbZ çksQkby ykbQ thus dh
'kkSक़hu yhuk blds igys Hkh 2013 esa
dSujk cSad ds lkFk djhc 19 djksM+ #i,
dh /kks[kk/kड़h ds ekeys esa Hkh fxj¶rkj gks
pqdh gSA
j‚Yl j‚;l] feRlqcq'kh] gej] v‚Mh lesr
dbZ egaxh dkjksa dh 'kkSक़hu yhuk nqcbZ
ls MsaVy lkbal esa xzStq,V gSA dqN o"kksaZ
ls og Hkkjr esa e‚Mfyax esa gkFk vktek
jgh FkhA ysfdu iSlksa dh ykyp us mls
lyk[kksa ds ihNs Hkst fn;kA lw=ksa ds
eqrkfcd vius ikVZuj ds lkFk yhuk
psUubZ] fnYyh] eqacbZ lesr dbZ cड़s 'kgjksa
esa yksxksa dks iSlk nksxquk djus dk >kalk
nsrh FkhA
8 vkyh'kku QkeZ gkml Fkk
fBdkuk
yhuk dk fnYyh ds Nrjiqj bykds esa
fLFkr ,d vkyh'kku QkeZ gkml esa fdjk,
ls jgrh FkhA ftldh lqj{kk ds fy,
gfFk;kjksa ls ySl xkMZ~l ges'kk rSukr gksrs
FksA gkykafd] fiNyh dkjZokbZ ds nkSjku
iqfyl us bls xSjdkuwuh crkrs gq, lhy
dj fn;k FkkA
8 dkjksa ij yxk Fkk VIP
LVhdj
yhuk dh lHkh dkjksa ij VIP LVhdj yxk
jgrk FkkA fdlh ikVhZ ;k dk;ZØe esa tkrs
le; yhuk ds bnZfxnZ c‚MhxkMZ~l rSukr
jgrs FksA cड़s fuos'kdksa dks viuh
gkbZçksQkby ykbQ fn[kkdj yhuk >kalk
nsrh FkhA
8 luluh
U;wज़ usVodZA
eqacbZ
8 tku vczkge
dh fQYe ^eækl
dSQs* vkSj ey;kye
fQYe jsM fpyht* tSlh fQYeksa esa dke
djus okyh cksYM ghjksbu dks ,d ckj fQj
iqfyl idM+ ys xbZA
8 mUgsa gh ugha] muds dfFkr çseh lqds'k
paæ'ks[kj dks Hkh fxj¶rkj fd;k x;k gSA
8 eqcbZ iqfyl ds eqrkfcd nksuksa ij xaHkhj
rjg ds vkjksi gSaA
8 bl ghjksbu dk uke yhuk i‚y gSA
buds ekrk&firk nqcbZ esa jgrs gSaA bUgksaus
MkDVjh dh i<+kbZ dh gSA ysfdu i<+kbZ ds
ckn--
8 M‚DVj cuus ds ctk; ;s e‚My cu xbZ
vkSj Hkkjr vk xbZaA
8 Hkkjr esa c‚yhoqM dk pLdk yxk vkSj
ghjksbu cuus dh tqxr esa yx xbZaA vkSj
dqN vkSj gh djus yxha---
8 blfy, bUgsa 2013 esa fnYyh ds ,d
Q‚eZgkml ls idM+ x;k FkkA ysfdu ckn esa
tekur ij ckgj vk xbZaA
8 rc bu ij vius çseh dh iRuh cu dj
ml dke dks vatke fn;k FkkA
8 ysfdu bl ckj oks lh/ks ekeys esa
'kkfey gSaA
8 iqfyl ds eqrkfcd ghjksbu us vius
dfFkr çseh ds lkFk feydj djhc 10 djksM+
#i;s dh /kks[kk/kM+h dh gSA
8 nksuksa us ,d QthZ buosLVesaV daiuh
[kksydj fuos'kdksa dks csgn de le; esa 10
xquk jde nsus dk oknk fd;k FkkA ftlds
fy, cSad fQDLM fMi‚ftV dh rjg gh
jlhn Hkh nsrs FksA
8 2013 okys ekeys esa Hkh nksuksa ij ,d
cSad dks 19 djksM+ #i;s dh pir yxkus dk
vkjksi FkkA
Q‚eZgkml
ls bl rjg
idM+h xbZ Fkh
ghjksbu] fQj
fxj¶rkj
yXtjh ykbQthrh Fkh ;s
caxyk gks ;k dkj yksxksa dksBxdj ,slh
e‚My yhuk i‚y
yhuk ds ?kj esa ekStwn yXtjh dkjsa
fnYyh ds
Nrjiqj bykds
esa yhuk bl
QkeZ gkml esa
jgrh Fkh
8
16. nks feuV esa idus okyh eSxh dks ysdj fiNys dqN fnuksa ls ns'k yxkrkj mcy jgk gSA e/; çns'k]
mÙkjk[kaM] dsjy] fnYyh] xqtjkr lfgr dbZ jkT;ksa esa bls çfrcaf/kr dj fn;k x;k gSA bldk dkj.k
eSxh esa r; ek=k ls vf/kd ik;k x;k ysM vkSj eksuks lksfM;e XywVkesV ¼,e,lth½ gSA ,e,lth dks
vke cksypky dh Hkk"kk esa vthukseksVks Hkh dgrs gSaA tkurs gSa vthukseksVks vkSj ysM ;kuh lhlk ds
'kjhj ij iM+us okys nq"çHkkoksa ds ckjs esaA
,slk gS vthukseksVks
;g pedhyk lQsn jax dk lksfM;e lkYV gSA [kk| inkFkksaZ dk Lokn c<+kus okyk ;g elkyk okLro
esa ,d /khek tgj gSA tks gekjh Lokn xzafFk;ksa dks nck nsrk gS] ftlls gesa [kjkc [kkus ds Lokn dk
irk ugha pyrkA vthukseksVks dk mi;ksx djds [kk| inkFkZ dh ?kfV;k xq.koÙkk dks nck;k Hkh tkrk
gSA ,d fdyks [kk| lkexzh esa 50 feyhxzke vthukseksVks Mkyk tk ldrk gSA fpfdRldksa ds vuqlkj
vthukseksVks dk vR;f/kd vkSj yxkrkj lsou djus ls dSalj lesr dbZ xaHkhj chekjh gks ldrh gSaA
vthukseksVks ds nq"çHkko
fljnnZ % vf/kdrj pkbuht fM'k esa bLrseky gksus okys vthukseksVks dh ;fn [kkus esa ek=k vf/kd
gks] rks blds dkj.k flj esa nnZ gks ldrk gSA bls pkbuht jsLVksjsaV flaMªkse Hkh dgk tkrk gSA
eksVkik % pwgksa ij fd, x, 'kks/k ls irk pyk gS fd ,e,lth [kkus vkSj eksVkis ds chp laca/k gSA
,Dljlkbt ls eksVkis dks fu;af=r ugha fd;k tk ldrk gSA 'kjhj esa olk tek djus dh {kerk dks
,e,lth çHkkfor djrk gSA tc fdlh [kkus esa ,e,lth dks feyk fn;k tkrk gS] rks mlds Lokn ds
dkj.k mls yksx lkekU; ls vf/kd [kkrs gSaA laHkor: ,slk blfy, gksrk gS D;ksafd ,e,lth ysfIVu
gkeksZu dks çHkkfor djrk gS] tks Hkw[k ds ladsr Hkstrk gSA
dSalj % vf/kd ek=k esa ,e,lth [kkus okys yksxksa dks isV ds dSalj gksus dh igyh ckj tkudkjh
Hkkjr esa feyhA v/;;u esa ik;k x;k fd dSalj ls yM+us okys dqN ,aVh&v‚DlhMsaV~l dks ,e,lth
çHkkfor djrk gSA ;g dkQh pkSadkus okyk gS D;ksafd dSalj jksfx;ksa ds [kkus esa bldh ekStwnxh ls
muds mipkj vkSj chekjh esa lq/kkj dh xqatkb'k de gks tkrh gSA gkykafd] bl ekeys dks ysdj
fookn gSA tgka varjjk"Vªh; ,aVh dSalj v‚xsZukbts'ku us ,e,lth ds miHkksx dks gjh >aMh ns nh gSA
ogha] Hkkjrh; gksVyksa esa isV ds dSalj ls lacaf/kr gksus ds dkj.k bldk lhfer bLrseky fd;k tkrk
gSA
vLFkek % ftu yksxksa esa vLFkek gksus dh vk'kadk vf/kd gS] muds fy, ,e,lth dk ç;ksx ?kkrd
gks ldrk gSA ;g vLFkek ds vVSd dks c<+k ldrk gSA gkykafd] gks ldrk gS fd vLFkek dk vVSd
,e,lth ysus ds ckn rRdky ugha vk,A bls [kkus ds Ng ?kaVs ;k vf/kd le; ckn vLFkek dk
vVSd vk ldrk gSA blfy, dqN yksx vLFkek vkSj ,e,lth ds chp laca/k gksus dh ckr udkjrs
gSaA
çtuu {kerk % pwgksa ij fd, x, 'kks/k ds vuqlkj] ,e,lth ls iq#"kksa vkSj efgykvksa nksuksa dh
çtuu {kerk ij vlj iM+rk gSA o"kZ 1970 esa fd, x, 'kks/k ds vuqlkj] vf/kd ek=k esa ,e,lth
[kkus okyh efgykvksa esa xHkZ/kkj.k ugha gksus ds ekeys lkeus vk, FksA
lhlk ds nq"çHkko
eSxh esa lhlk Hkh ik;k x;k gSA Hkkjh rRo esa fxuk tkus okyk ysM ;kuh lhlk Hkh lsgr ds fygkt ls
gkfudkjd gSA fo'o LokLF; laxBu ds vuqlkj] blds
dkj.k Ng yk[k cPpksa esa ekufld fodykaxrk
vkrh gSA vuqeku gS fd blds
dkj.k lkykuk ,d yk[k 43
gtkj yksxksa dh ekSr gks tkrh gSA
fnekx] gìh] fdMuh] yhoj ij
bldk cqjk vlj iM+rk
gSA xHkZorh efgykvksa
esa xHkZikr] ejk
cPpk iSnk
gksuk] le;
ls igys
cPps dk
tUe
gksuk] cPps
dk otu
de gksuk
tSlh
leL;k,a
blls tqड़h
gSaA blds
vykok cPpksa esa
ekufld
fodykaxrk] vkbZD;w
de gksuk] i<+kbZ esa
fnDdr gksuk] de /;ku nsuk]
O;ogkj esa ijs'kkuh vkfn vkrh gSA
&AA luluh vkWQ bafM;k AA& ubZ fnYYkh] 7 twu ls 13 twu] 2015 16
luluh U;wज़ usVodZA fot; dqekj fnokdj8
luluh U;wज़ usVodZA y[kuÅ8
luluh U;wज़ usVodZA ckjkcadh8
eSxh esa [krjukd rRo eksuks lksfM;e XywVkesV vkSj ysM
gksus ds 'kd esa igyk lSaiy ysus okys [kk| vf/kdkjh lat;
flag dks ;wih ljdkj lEekfur dj ldrh gSA lat; us ,d
LVksj esa eSxh ds iSd ij fy[kk ns[kk Fkk fd blesa eksuks
lksfM;e XywVkesV ugha gSA blh ls mUgsa 'kd gqvk vkSj lSaiy
ysdj tkap djkus ij eSxh esa ysM vkSj ;s rRo ik;k x;kA
lat; dh pkSdl utjksa dh otg ls gh ?kj&?kj esa nks
feuV esa rS;kj gksdj LokLF; dks pqipki uqdlku igqapk jgh
eSxh ij jksd yxkus dk vkns'k dsaæ ljdkj us fn;k gSA
ogha] bls cukus okyh usLys daiuh lkjk LV‚d ns'kHkj ds
cktkjksa ls okil ys jgh gSA
lw=ksa ds eqrkfcd ckjkcadh ds [kk| vf/kdkjh lat; flag dks ;wih ds lh,e vf[kys'k ;kno lEekfur
dj ldrs gSaA lat; dh otg ls eSxh ds f[kykQ cM+s iSekus ij turk tkx:d gqbZA lat; dks
igys ckjkcadh ç'kklu ds cM+s vQljksa esa ls 'kk;n dqN ,d gh tkurs Fks] ysfdu vc gj vQlj
mUgsa igpkurk gSA mudh bZekunkjh vkSj fuMjrk dh dgkfu;ka reke vQljksa dh tqcku ij gSA ftl
rjg ,d eYVhus'kuy daiuh ds ukephu czkaM ds f[kykQ lat; us vfHk;ku NsM+k] mldh gj rjQ
rkjhQ gks jgh gSA
lat; cksys] viuk QtZ fuHkk;k
lat; flag us crkSj [kk| vf/kdkjh eSxh ds lSaiy ysdj mldh tkap djkbZ FkhA oks bls viuk QtZ
crkrs gSaA lat; ds eqrkfcd eSxh ds iSd ij eksuks lksfM;e XywVkesV u gksus ds ckjs esa fy[kk Fkk]
ftldh otg ls gh mUgsa 'kd gqvk fd vkf[kj daiuh us ,slk vkf[kj D;ksa fy[kk gSA lat; bl ckjs esa
dqN ugha dgrs fd usLys tSlh ukephu daiuh ds f[kykQ dne mBkus ij dgha ls ncko iM+k Fkk ;k
ughaA og flQZ bruk dgrs gSa fd mUgksaus viuh ftEesnkjh iwjh dhA tkfgj gS] lat; tSls vQljksa ds
dke ls ckdh vQljksa esa Hkh csgrj rjhds ls ftEesnkjh fuHkkus dk gkSlyk c<+sxkA
eSxh uwMYl] ,d ,slk czkaM tks fdlh igpku dk eksgrkt
ugha gSA ns'k esa eSxh dk djhc 13 lkS djksM+ ls T;knk dk
fctusl gSA bl fctusl dks flQZ ,d :Vhu v‚MZj us
rckg dj fn;k gSA ;g v‚MZj QwM ls¶Vh ,aM Mªx daVªksy
fMikVZesaV ds dfe'uj ckny pVthZ us fn;k Fkk] ftlds ckn
tkap esa eSxh esa gkfudkjd dsfedy ,e,lth vkSj lhls dh
T;knk ek=k ikbZ
xbZA vc fnYyh]
mÙkjk[kaM vkSj
dsjy esa eSxh ij
cSu yx x;k gS
vkSj ;wih esa Hkh
cSu djus dh rS;kjh 'kq: gks xbZ gSA
ckny pVthZ bykgkckn esa dfe'uj ds in ij rSukr FksA
flracj 2014 esa mudks QwM ls¶Vh ,aM Mªx daVªksy fMikVZesaV
esa dfe'uj cuk;k x;kA ckny pVthZ us luluh v‚फ़
bafM;k ls ckrphr esa crk;k fd in laHkkyrs gh mUgksaus
,d :Vhu vkns'k fn;k FkkA blesa igyh ckj [kk| inkFkksaZ
dh tkap ds lkFk&lkFk lhycan [kkus ds iSdsV~l dh tkap
dk vkns'k Hkh 'kkfey FkkA blds ckn ckjkcadh esa eSxh dk
lSaiy fy;k x;k FkkA bls xksj[kiqj ySc Hkstk x;k Fkk vkSj lSaiy tkap esa Qsy gks x, FksA
fQj dksydkrk ySc Hkstk x;k
ckny pVthZ us crk;k fd xksj[kiqj ySc dh tkap esa eSxh esa dsfedy ,e,lth gksus dh ckr lkeus
vkbZA blds fo"k; esa iSdsV ij ugha fy[kk FkkA blds ckn lSaiy dks dksydkrk ySc Hkstk x;kA ogka
tkap esa ysM Hkh ik;k x;kA gkykafd] blh chp ckny pVthZ rhu eghus igys fjVk;j gks x,]
ysfdu mudh eqghe dks ckjkcadh ds QwM ls¶Vh baLisDVj lat; flag us vkxs cढ़k;kA
ckjkcadh ds [kk| vf/kdkjh lat; flagA
QwM ls¶Vh baLisDVj lat; flag
ckny pVthZ
bl vQlj us nks feuV esa [kksyh Fkh MAGGI dh iksy
bl vQlj ds ,d v‚MZj us rckg dj fn;k
eSxh dk 1300 djksM+ dk fctusl
QwM ls¶Vh baLisDVj lat; flag us crk;k fd
vQljksa ls lhycan [kkus ds iSdsV~l dh
tkap djus ds vkns'k vk, FksA blfy, eSxh
ds lkFk&lkFk fpIl vkSj nwljs lkekuksa dk Hkh
tkap ds fy, lSaiy fy;k x;kA tkap ds ckn pkSadkus okys rF; lkeus vk,A
usLys ij ftlij yksx bruk fo'okl djrs gSa] mlesa gkfudkjd dsfedy gksus
dh ckr ij ;dhu ugha gqvkA ,d ckj yxk fd xyr fjiksVZ cudj vk xbZ
gSA blfy, nksckjk dksydkrk ySc tkap ds fy, HkstkA ogka Hkh eSxh esa
gkfudkjd dsfedy feysA
lat; dgrs gSa fd ns'k ds vyx&vyx fgLlksa esa Hkys gh
eSxh cSu gks jgh gS] ysfdu ;g mudk :Vhu dk dke gSA
eSxh dk lp lkeus ykdj dksbZ cड़k dke ugha fd;k gSA
lat; ckjkcadh esa 2013 esa iksLVsM gq, FksA ns[kk tk, rks ;g
mudh vc rd dh lcls cड़h miyfC/k gSA mUgksaus y[kuÅ ;wfuoflZVh ls dsfeLVªh esa ih,pMh
dh gSA y[kuÅ ds gh fØf'p;u d‚yst ls dsfeLVªh ls ,e,llh fd;k gSA lky 1998 esa [kk|
lqj{kk vf/kdkjh ds :i esa viuk dfj;j 'kq: fd;k FkkA