Esquema ditadura fran

1. A DITADURA
FRANQUISTA
Anos 40 e 50

2. DICTADURA FRANQUISTA
 CARACTERÍSTICAS XERAIS DO RÉXIME
 APOIOS DA DICTADURA
 ORGANIZACIÓN DO ESTADO: AS LEIS
FUNDAMENTAIS
 A POSTGUERRA
 REPRESIÓN, EXILIO E OPOSICIÓN
 IMPACTO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL
 A AUTARQUÍA
 OS ANOS 50

3. Características xerais
 Concentración de poderes en Franco
 Lei de Administración central do Estado de 1938
 Xefe de estado
 Xefe de goberno (Poder executivo)
 Xefe do partido único
 Xefe dos exército (xeneralísimo)
 Poder lexislativo
 Caracter antidemocrático na teoría e na práctica
 Rexeita a tradición liberal e os principios teóricos da
democracia. (separación de poderes, pluralismo, dereitos e
liberdades individuais, participación, etc)
 Forte nacionalismo español
 Centralismo político
 Catolicismo: nacionalcatolicismo
 Identificación do catolicismo co español.
 Papel fundamental da igrexa

4. Características xerais
 Control ideolóxico
 Censura: prensa, literatura, cine, teatro
 Propaganda: Culto a persoalidade
 “Caracter providencial” do poder (o poder ven de...)
 Moedas, estatuas, texto, cine, etc
 Instrumentalización do ensino
 Creación de organización para favorecer o control ideolóxico e a
formación: Frente de Xuventudes, Sección Femenina
 Recurso constante a represión
 Encarcelamentos, execucións, tortura, xuízos sen garantías
 Pretende:
 Eliminar o enemigo activo
 Crear un clima de terror e medo que impida calquer intento de
oposición
 Papel fundamental de policía, Garda Civil, Exército, xuíces e
falanxe (informar e as veces actuar)
 División permanente entre vencedeores e vencidos
 O réximen e o resultado dunha victoria militar duna facción e
mantense sempre esa división

5. Os pilares da ditadura
O exército
 Pilar fundamental do
réxime
 Aporta a forza necesaria
para mantelo, a
capacidad de coerción,
de represión
 Fidelidade absoluta a
Franco
 Militares ocuparan
sempre postos
fundamentais: ministros,
gobernadores, mandos
da polícía, etc

6. Os pilares da ditadura
A Falanxe
 Mobililización de masas
 Propaganda e formación: OJE.
Sección Femenina
 Represión e control social
 Moibilización de masas
 Control da opinión pública
 Adoutrinameto
 Control do movemento obreiro
a través do sindicato vertical
 Máis peso nos primeiros anos
 Controlada polo ditador dende
a guerra

7. Os pilares da ditadura
A Igrexa
 Da “lexitimidade”o réxime cara ó
interior e tamén no exterior
 Usa a súa influencia social en favor
do réxime
 Colabora na represión: acusacións,
control social, etc
 Fiel a dictadura aínda que o final
xorden algunha svoces críticas
 A cambio obten privilexios
 Recupera propiedades e poder social
 Presuposto a cargo do estado
 Control da educación
 Exerce a censura
 Establece a moral pública (as norma
particulares do catolicismo convertense
en normas xerais a través da do poder
civil)

8. Os pilares da ditadura
A oligarquía  O franquismo contou tamén
cun importante apoio de
 Terratenientes, grandes sectores das clases medias e
empresarias, vella aristocracia dos sectrores católicos das
foron os principais clases baixas
beneficiados do réxime  Medo á revolución durante a
guerra
 Aseguran a súa preminencia  Crecemento económico nas
social e económica anos sesenta
 Freno ó peligro das reformas  A desmobilización política
da República procurou un apoio pasivo ou
 Movemento obreiro controlado cando menos unha
resignación de boa parte da
 Benificianse do poder político: clase media ante ó réxime
contratos do estado, debido a
corrupción prebendas,  Propaganda
 Censura
 Represión
 Educación

9. LEIS FUNDAMENTAIS
Lei de administración Central do Lei constitutiva das Cortes (1942)
estado (1938).  Cortes non elexidas por sufraxio
 Concentración de poderes en  “Procuradores” nomeados
Franco polo ditador, polo sindicato
 xefe do estado único, por ocupar cargos na
 xefe de goberno administración, etc
 potestade legislativa
 Non teñen o poder lexislativo:
 xefe do exército
 xefe do partido único  refrendan as propostas do
Fuero del Trabajo (1938) goberno ou propoñen
 Establece teóricamente os proxectos
dereitos dos traballadores e  En 1967 (Lei orgánica do
pretende domesticar ó Estado) modificase a
movemento obreiro composición
 Sindicato único de afiliación  permitíndose a elección de
obrigatoriam baixo o control de dous procuradores por
Falanxe
 Prohibidos os demais sindicatos
provincia
 So votan os cabezas de
 Prohibida a folga
familia
 Unha lista única

10. LEIS FUNDAMENTAIS
Lei do Refrendo nacional (1945) Lei de Principos del Movimiento
 Permite realizar condultas Nacional (1958)
populares. Votaría homes e  Recopilación dos principios
mulleres mayores de 21 NOS ideolóxicos de réxime
 Queda en mans do goberno
realizar estas consultas
 Foro do españois.
Lei orgánica do Estado 1967)
 Especie de declaración de
 Recolle as anteriores con
dereitos e deberes se gsrantías
algunhas modificacións
Lei de sucesión (1947)
 Pretende ser algo parecido a
 España é un reino
 Franco xefe de estado vitalicio
unha constitución
 Aspira a perpetuasr o réximen
 O xefe de estado pode designar ó
seu sucesor tras a morte do ditador

11. Anos 40: A REPRESIÓN
Estado policial, militarizado  Nos anos cuarenta practícase
 Crecemento tremendo dos unha política de terror que
corpos de seguridade continua a realizada durante a
guerra e que pretende eliminar
 Leis específicas para a máis minima oposición
exercer a represión  Campos de concentración e
 Lei de Responsabilidades cárceres especiais, trballos
Política forzados, torturas,
 Lei de Represión da  Casi 40.000 execucións nos
Masonería e o Comunismo anos 40
 Clima de presecución social
 Lei de Seguridade do
contra os “rojos”:
Estado  Delación, certificados de boa
 Lei de Represión do conducta, etc
Bandidaxe e do Terrorismo  Importante papel de falanxe e
da Igrexa
 Censura extrema
 Depuración de funcionarios

12. Anos 40: a oposición
 Dende 1948 redúcese a loita
A Guerrilla armada: fin da esperanza dun
 A principal oposición nos anos apoio aliado contra o franquismo
40 ven da guerrilla  Debilidade militar
 Guerrilleros que actuaban xa na  Represión e cansancio reduce o
retaguardia enemiga na guerra posible apoio interior
 Fuxidos que tras a derrota non  Falta de apoio exterior
lles queda outra
A clandestinidade
 Incidencia en zonas rurais e en
 Redes clandestinas de CNT,
Barcelona
UGT, PCE
 Importante actuación gerrilleira
 Escasa capacidade de
en Galicia
actuación
 Auxe entre 1944 e 1948  Dura e eficaz represión
 Invasió Valle Aran: fracaso
 Medo
 Intensificació guerrilla en Galicia
 Divisíon da oposición: conflictos
que teñen a súa orixe na guerra

13. Anos 40: o impacto da Segunda Guerra Mundial
 Neutralidade a inicio da  1944 volta a neutralidae
guerra. A victroai alemana non parece xa
 Non belixerancia (xuño 1941): posible
apoia a Alemaña Presións dos aliados: bloqueo á
 España non entra na guerra: importación de enerxía, alimentos,
etc
 Alemaña non acede as
pretensións españolas para
entrar na guerra (mito de
Franco negándose a ceder
ante Alemaña)
 Conquista Xibraltar
 Colonias francesas
 Armas, materias primas,
etc
 Envía a División azul
 Minerais: volframio

14. ANOS 40: O illamento internacional 1945-1950
 España intenta romper a súa vinculación co nazismo e o
fascismo trala derota do Eixo
 Suprímese o saludo brazo en alto, a camisa azul, etc
 Lei do Refrendo nacional, Foro do españois, etc (leis que
pretenden aparentar a existencia de dereitos e perticipación dos
cidadáns)
 Resposta internacional: exclusión da ONU, retirada
embaixadores, redución relacións comerciais
 Reacción española: ultranacionalismo e recrudecemento
da represión
 Para afianzar a ditadura: lei de sucesión
 Finais anos 40: acercamento de USA e Gran Bretaña
 No contexto da naciente Guerra Fría comezan a ver en España
un posible aliado fronte a URSS (ditadura si, pero anticomunista)

15. Anos 40: Autarquía e crise económica
 Anos 40 son anos dunha profunda recesión económica
 Ata 1953 non se recuperan os niveis de renda per cápita
anteriores a Guerra Civil
 Ata finai dos anos 50 non se recuperan os niveis de produción
agrícola anteriores á guerra
 Nos anos 40 os niveis de pobreza aumentan e a fame e
a compañeira cotidiá de moitos españois.
 Esta situación débese a
 A guerra civil
 A situación internacional (Guerra Mundial e illamento da
Postguerra)
 Principalmentee á política económica do réxime (Ter en conta
que tanto a Guera Civil como o illamento internacional son
tamén responsabilidade da ditadura)

16. Anos 40: Autarquía e intervencionismo
Autarquía Intervencionismo estatal
 Busca a autosuficiencia  Regulación de prezos e
económica racionamento
 Ideal dos fascismos e  Creación do INI
nacionalismos radicais  Favorecer o desenvolvemento
 Imposta tamén pola situación industrial en sectroes estratéxicos
internacional  Creación de empresas
 Nefasta para un país que estatais: SEAT, RENFE,
tradicionalmente sufre un Telefónica, etc
considerable retraso  Mala dirección, persoal
tecnolóxico, que depende da escasamente preparado
importación de bens de  Corrupción e política de
equipo, tecnoloxía, e capitais. favores
 limítase ó 25% o capital  Se usa o estado para
exterior en empresas favorecer a determinados
españolas intereses privados. Os da
 Redúcense as importacións
oligarquía que apoia o réxime

17. Anos 40: atraso económico
Industria Agricultura
 Atraso técnico: falta maquinaria,
 Atraso tecnolóxico fertilizantes, formación, etc
 Escaseza de investimentos  Mantense o latifundismo no sur
 Falta enerxía con todos os seus males
 Diminucuón dos rendmentos e
Comercio da produción total. A produción
non chega para abastecer o
 Redución da demanda interior mercado
 A maior parte da  Fracaso das medidas de control
poboación non ten para asegurar o abastecemento
capacidade de consumo do mercado. Servicio Nacional
 Desaparición da demanda do Trigo
exterior  O 50% da produción acabano
mercado negro
 Para o réxime toda a culpa vai
ser da seca

18. Anos 40: Probreza, fame, racionamento
 Salarios moi baixos.
 Clase obreira e campesiña derrotada
 Medo, reprsión
 Prohibición de sindicatos, etc
 Produción agrícola insuficiente: escaseza e fame
 Racionamento dende finais da Guerra ata inicio dos
anos 50
 Estraperlo e mercado negro
 Enriquecemento dos sectores que se poden aproveitar
da situación
 Dos baixos salarios, das longas xornadas, etc
 Do estraperlo
 As veces do traballo dos presos

19. ANOS 50: Relacións internacionais
 Guerra Fria. España como posible aliado de EEUU
fronte o comunismo soviético
 Non importa que sexa unha ditadura
 Ocupa unha posición estratéxica importante
 Acordo Bilateral cos Estados Unidos: Pacto de Madrid
 Bases militares
 Axuda ecoómica
 España non entra na OTAN. Non era aceptable para os
demais países europeos
 España ingresa nos organismos internacionais
 1955 entra na ONU
 Concordato coa Santa Sé

20. ANOS 50: POLÍTICA INTERIOR
Non hai cambios poíticos A oposición
importantes  Aumenta a contestación
 Certa redución do peso
social ó franquismo
da falanxe e aumento dos  Movemento obreiro
católicos e do Opus. clandestino:
1957 os tecnócratas  Folga do transporte en
 Afianzar o réxime con barcelona (1951)
leves retoques  Folgas no Pais Vasco e
 Facelo máis aceptable no
Asturia (1956, 1957)
exterior
 Intrioducir certos cambio
 Estudiantes
na política económica  Crise universitaria de 1956
 No fundamental a
ditadura segue igual