1. Vitaminat
Fjala vitamine u perdor per here te pare nga nje shkencetar polak I quajtur Casimir Funk
dhe eshte rezultat I bashkimit te fjaleve vita(jete)+amine.Te kesh shendet do te thote qe
me anen e ushqimit te sigurosh te gjitha vitaminat e nevojshme.Vitaminat jane lende
organike joproteinike ne sasi shume te vogla,te cilat luajne nje rol shume te
rendesishem ne organizem.Mungesa e tyre con ne semundje qe quhen
avitaminoza.Organizmi yne nuk eshte I afte te sintetizoje shumicen e vitaminave,por I
merr ato te gatshme nepermjet ushqimit,ndersa bimet e bakteret jane te afta te
sintetizojne vitaminat.Ato klasifikohen ne
Te tretshme ne uje:C,B1,B2,B3,B6,B12
Te tretshme ne yndyrna:A,D,K,E
Vitamina
A (retinoli)
B(tiamina)
Burimet kryesore dietike
Melcia,perimet e kuqe,te verdhat,jeshile te
eeret,frutat,e verdha e vezes,gjalpi
Miell,bishtajore,lajthi,maja,melci,zemer,veshk
a,
Mish,peshk,drithera,bishtajore
PP(niacina)
Agrume,domate,perime te gjelbra
C(acid askorbik)
D(kalciferol)
Vaj peshku,nenprodukte te qumeshtit
K
Sinteza e baktereve te zorreve,perime me
gjethe te gjelbra,djathe,melci
Melci,te brendshme,muskul,peshk,veze,
qumesht,sinteza e baktereve te zorreve
B12
E(tokoferol)
Vaj farerash,filiza
gruri,melci,bishtajore,perime me gjethe te
gjelbra
Funksionet kryesore
Formon pigmented
pamore,ruan indet
epiteliale,eshte thelbesore
per rritjen
Koenzime ne reaksionet e
frymemarrjes qelizore
Koenzime ne reaksionet e
frymemarrjes qelizore
Merr pjese ne sintezen e
kolagjenit dhe ndihmon ne
ruajtjen nga infeksionet
Rregullon thithjen e
kalciumit,I rendesishem ne
formimin e kockave dhe
dhembeve
Merr pjese ne koagolimin
e gjakut
Koenzime ne reaksionet e
metabolizmit,sinteza e
acideve nukleike
Mbron membranat
qelizore,eshte e
rendesishme ne ruajtjen e
mases muskulore.