ผลตอบแทนทางสังคม (Social Return on Investment) กับโครงการพัฒนาชุมชน, บรรยาย 19 พฤษภาคม 2554

1. ั
ผลตอบแทนทางสงคม (Social Return
on Investment) กับโครงการพัฒนา
สฤณี อาชวานันทกุล
http://www.fringer.org/
19 พฤษภาคม 2554
งานนี้เผยแพร่ภายใต้สญญาอนุญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa)
ั
โดยผูสร้างอนุญาตให้ทาซา แจกจ่าย แสดง และสร้างงานดัดแปลงจากส่วนใดส่วนหนึ่งของงานนี้ได้โดยเสรี แต่เฉพาะใน
้ ้
กรณีทให้เครดิตผูสร้าง ไม่นาไปใช้ในทางการค้า และเผยแพร่งานดัดแปลงภายใต้สญญาอนุญาตแบบเดียวกันนี้เท่านัน
่ี ้ ั ้

2. ั
ผลตอบแทนทางสงคมคืออะไร?
ั
• ผลตอบแทนทางสงคม (SROI: Social Return on
ั
Investment) หมายถึง ผลตอบแทนต่อสงคมและ
ิ่
สงแวดล ้อมทีเกิดการทากิจกรรม โครงการ หรือธุรกิจ
่
ี้ ิ
โดยพยายามเลือกตัวชวัดผลลัพธ์ (output) เชงปริมาณ
และตีคาผลลัพธ์ดงกล่าวออกมาเป็ นมูลค่าทางการเงิน
่ ั
่ ั ิ่
SROI = มูลค่าของประโยชน์ตอสงคมและสงแวดล ้อม
เงินลงทุน
2

3. ี้ ั
ตัวอย่างตัวชวดด ้านการพัฒนาชุมชน

4. ผู ้ใช ้ (users) ของผลตอบแทนทางสงคม
ั
ิ
เชงปริมาณ
่ ั
• นั กลงทุนเพือสงคม/มูลนิธ ิ (socially responsible
investment funds (SRI funds), impact
investors, foundations)  เปรียบเทียบทางเลือก
และประเมินผลตอบแทนจากการลงทุน/การกุศล
• บริษัท  ประเมินผลและวัดความคืบหน ้าของซ ี
เอสอาร์/ธุรกิจทียั่งยืน, เปิ ดเผยข ้อมูล, ทาการตลาด
่
& PR, เลือกทาโครงการที่ cost-effective ทีสด ่ ุ
่ ี
• ผู ้มีสวนได ้เสย (ผู ้บริโภค ชาวบ ้านในชุมชน เอ็นจีโอ)
 อยากรู ้ว่าตัวเองจะได ้อะไร บริษัททาประโยชน์
ิ
เชงคุณภาพ ั ิ่
ให ้กับสงคมและสงแวดล ้อมอย่างไร

5. Reliability & Comparability
• Reliability: เชอถือได ้แค่ไหน? (ถ ้าใช ้
ื่
แบบสารวจ ถามคาถามเดิม จะได ้คาตอบ
เดิมหรือไม่?)
• Comparability: เปรียบเทียบข ้ามบริษัท
ได ้หรือไม่? ข ้ามอุตสาหกรรม? ข ้าม
ประเทศ?

6. Validity (ความถูกต ้อง)
ี้ ่ ้ ั
• ตัวชวัดทีใชสะท ้อนผลงานทีสาคัญต่อสงคมหรือไม่?
่
ั ั ี้
• ปั จจุบนยังมีตวชวัดน ้อยตัวทีสะท ้อนผลประกอบการ
่
ั
ทางสงคมของคูค ้าและห่วงโซอปทาน
่ ่ ุ
• ตัวอย่าง
– จานวนตัวแทนชนกลุมน ้อยในคณะกรรมการบริษัท  บอก
่
ได ้หรือไม่วาบริษัทปฏิบตตอชนกลุมน ้อยอย่างไร?
่ ั ิ ่ ่
– ปริมาณก๊าซเรือนกระจกทีปล่อยในแต่ละปี  สะท ้อน
่
ิ
ผลกระทบภายนอกเชงลบทังหมดของโรงงานได ้หรือไม่?
้
– จานวนกรรมการในคณะกรรมการบริษัท  บอกคุณภาพของ
ธรรมาภิบาลบริษัทได ้หรือไม่?

7. ั
กรอบคิดในการวัดผลตอบแทนทางสงคม
• ผู ้บุกเบิก – REDF, World Bank, Acumen
Fund, NEF
้
• กรอบคิดทีเข ้าใจง่ายและปรับใชได ้กว ้างคือ
่
กรอบการวัดของการประกวดแผนธุรกิจเพือ ่
ั
สงคม GSVC (Global Social Venture
Competition)

8. หลักการคานวณ SROI
่ ี
• คานึงถึงผู ้มีสวนได ้เสยทุกฝ่ าย
• เข ้าใจว่าอะไรเปลียนแปลงไปก่อนและหลังเริมทา
่ ่
โครงการ
• ตีคาเฉพาะปั จจัยสาคัญ
่
้
• ใชเฉพาะข ้อมูลสาคัญ
• ไม่คานวณหรืออ ้างประโยชน์เกินความเป็ นจริง
• มีความโปร่งใส ตรวจสอบได ้
• ยืนยันผลลัพธ์ได ้
8

9. ขันตอนการคานวณ SROI
้
่ ี ่
• กาหนดผู ้มีสวนได ้เสยทีเป็ นหลักจริงๆ จากกิจกรรม
• จัดทาห่วงโซผลกระทบ เพือเป็ นการเชอมโยงปั จจัยทีใช ้
่ ่ ่ื ่
่
ในการทากิจกรรม (input) ไปสูผลผลิตโดยตรง (out
put) ผลลัพธ์ (outcome) และผลกระทบ (impact) ซง ึ่
อาจประเมินได ้ยากและมีโอกาสในการ overclaim ได ้
ง่าย ขอบเขตการคานวณจึงมักจะอยูท ี่ output เป็ นหลัก
่
• หาข ้อมูลสนับสนุนผลลัพธ์และตีมลค่า – พยายามวัดผล
ู
ผลิตและผลลัพธ์ทได ้ออกมาเป็ นตัวเลข แล ้ว “แปลง”
ี่
้
เป็ นมูลค่าทางการเงิน บางทีต ้องใชค่าแทน (proxy)
่ ี
• รายงานผลให ้ผู ้มีสวนได ้เสยได ้รับทราบ
9

10. ่
ห่วงโซผลกระทบ - Impact Value Chain

11. ่ ู
จากผลผลิต (output) สูมลค่าทางการเงิน

12. ั
ตัวอย่าง 1: โครงการสายน้ าสานสมพันธ์
12

13. ั
SROI โครงการสายน้ าสานสมพันธ์
13

14. ตัวอย่าง 2: โครงการเห็ดฟางสานสายใย
14

15. Total return (social + business returns)
15

16. ประโยชน์ของ SROI
้
• ใชทรัพยากรได ้คุ ้มค่ามากขึน
้
• จัดการกับ output และ outcome ได ้เหมาะสม
่
• สร ้างการยอมรับ การมีสวนร่วมของชุมชนได ้มากขึน
้
• วัดผลและสามารถเข ้าใจตรงกันได ้ง่ายขึน มีจดร่วมใน
้ ุ
การหารือกัน
• เปรียบเทียบความคุ ้มค่าในการลงทุนระหว่างโครงการ
่
ต่างลักษณะ และต่างชวงเวลาได ้ ทาให ้สามารถนาไป
ปรับปรุงโครงการในอนาคต
16

17. ่ ุ
สูยค “เศรษฐกิจแห่งคุณค่า”?
“ In the 19th century, we were making money
with money. In the 21st century, I believe and
hope that we will use values to create value.”
- Oliver Le Grand , Chairman of the Board of
Cortal (a subsidiary of BNP Paribas)
“[There is] No Place To Hide for the Irresponsible
Business”
- Financial Times headline,
29 September 2003
17

18. “You never change things by fighting the
existing reality.
To change something, build a new model
that makes the existing model obsolete.”
- R. Buckminster Fuller -
“คุณไม่มวันเปลียนอะไรก็ตามด ้วยการต่อกรกับ
ี ่
ความจริงทีเป็ นอยู่
่
ถ ้าคุณอยากเปลียนอะไรก็ตาม จงไปสร ้างโมเดลใหม่
่
ทีทาให ้โมเดลเดิมล ้าสมัย”
่
- อาร์. บัคมินสเตอร์ ฟุลเลอร์ -
18