ehsan1012

1. 1
18 : ‫صفحـه‬ ‫تعـداد‬
0000 : ‫تحـرير‬ ‫تاريــخ‬
1012 : ‫مقالـه‬ ‫شماره‬
: ‫بررسی‬ ‫آخرین‬
87/07
www.shandel.org
Sco1385@Gmail.com
‫شــريعتـي‬ ‫آرمــان‬ ‫كانــون‬
co
s
‫دینی‬ ِ‫ی‬‫روشنفکر‬ ِ‫ی‬‫آسیب شناس‬ : ‫موضـوع‬
‫ر‬‫خ‬‫ا‬‫ت‬‫م‬ ِ‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫د‬ ِ‫ی‬‫ر‬‫ک‬‫ف‬‫ن‬‫ش‬‫و‬‫ر‬ ‫ی‬‫ا‬‫ه‬‌
‫ی‬‫ت‬‫س‬‫ا‬‫ک‬
‫شریعتی‬ ‫احسان‬
Prev Next Full Exit
Print search

2. 2
‫متأخر‬ ِ
‫ی‬‫دین‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ‫‌های‬‫ی‬‫کاست‬
‫صریحی‬‫و‬‫تند‬ ِ
‫ت‬‫انتقادا‬ٔ‫ه‬‫دربار‬‫را‬‫شما‬ِ‫ر‬‫نظ‬‫‌خواستیم‬‫ی‬‫م‬‫شویم‬‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ِ‫ی‬‫ شناس‬‫ب‬‫آسی‬‫یعنی‬‫همایش‬ِ‫ع‬‫موضو‬ ِ‫ن‬‫پیرامو‬‫بحث‬ِ‫د‬‫وار‬‫اینکه‬‫از‬‫قبل‬ : ‫س‬
‫باشند‬ ‫نداشته‬ ‫شریعتی‬ ‫دکتر‬ ‫از‬ ‫صریحی‬ ‫دفاع‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫کرد‬ ‫تالش‬ ‫دکتر‬ ٔ‫ه‬‫خانواد‬ ‫که‬ ‫‌رسد‬‫ی‬‫م‬ ‫ نظر‬‫ه‬‫ب‬ .‫شویم‬ ‫جویا‬ ‫است‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫شریعتی‬ ‫دکتر‬ ‫به‬ً‫اخیرا‬ ‫که‬
‫و‬ ،‫‌اند‬‫ه‬‫یافت‬ ‫وسیعی‬ ِ
‫ب‬‫بازتا‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬ ‫مطرح‬ً‫اخیرا‬ ‫که‬ ‫نقدهایی‬ ‫‌رسد‬‫ی‬‫م‬ ‫ نظر‬‫ه‬‫ب‬ ‫اما‬ .‫‌ایم‬‫ه‬‫نبود‬ ‫انتقادات‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫شما‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫علنی‬ ِ‫خ‬‫پاس‬ ِ‫د‬‫شاه‬ ‫تاکنون‬ ‫و‬
‫حنایی‬ ‫سعید‬ ‫و‬ ‫اشکوری‬ ‫یوسفی‬ ‫حسن‬ ،‫زیدآبادی‬ ‫احمد‬ ‫چون‬ ‫افرادی‬ .‫‌دانند‬‫ی‬‫م‬ ‫ جا‬‫ه‬‫ ب‬‫ا‬‫ن‬ ‫و‬ ‫ناروا‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫نیز‬ ‫شریعتی‬ ‫دکتر‬ ‫‌های‬‫ه‬‫اندیش‬ ِ‫ن‬‫منتقدا‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫حتی‬
‫ ؟‬‫د‬‫دهی‬ ‫پاسخ‬ ‫اخیر‬ ‫‌های‬‫د‬‫نق‬ ‫به‬ ‫ندارید‬ ‫بنا‬ ‫آیا‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫کرد‬ ‫منتشر‬ ‫مقاالتی‬ ‫دعیات‬َُ‫م‬ ‫این‬ ِ‫د‬‫نق‬ ‫در‬ ‫نیز‬ ‫کاشانی‬
‫یک‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫بیشتر‬ ‫بلکه‬ ،‫فکری‬ ِ
‫اشتراک‬ ‫این‬ِ‫ر‬‫اعتبا‬ ‫به‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫‌دانیم‬‫ی‬‫م‬ ‫شریعتی‬ ‫دکتر‬ِ‫ر‬‫فک‬ِ‫و‬‫پیر‬ ‫و‬ ‫راه‬ٔ‫ه‬‫پویند‬ ‫را‬ ‫خود‬ ،‫خانوادگی‬ ِ
‫ت‬‫نسب‬ ‫از‬ ‫گذشته‬ ‫ما‬ : ‫ج‬
‫اینگونه‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫دکتر‬ ِ‫ن‬‫مخالفا‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ ‫اما‬ .‫است‬ ‫آمده‬ ‫ وجود‬‫ه‬‫ب‬ ‫هاتی‬َ‫ُب‬‫ش‬ ‫چه‬ ‫که‬ ‫دهیم‬ ‫نشان‬ ‫لی‬َ‫د‬َ‫ج‬ ِ‫ر‬‫غی‬ ‫و‬ ‫اثباتی‬ ِ‫ل‬‫شک‬ ‫به‬ ‫باید‬ ،‫ّق‬‫ث‬‫مو‬ ِ‫ی‬‫اطالعات‬ ِ‫ع‬‫منب‬
‫شریعتی‬ .‫‌ایم‬‫ه‬‫داد‬ ‫ترجیح‬ ‫را‬ ‫سکوت‬ ،‫داریم‬ ‫قیمت‬ ‫هر‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫ حال‬‫ر‬‫ ه‬‫ر‬‫د‬ ،‫را‬ ‫او‬ ٔ‫ه‬‫تبرئ‬ ‫و‬ ‫دفاع‬ ِ‫د‬‫قص‬ ‫خانوادگی‬ ‫ـ‬ ‫خونی‬ ِ
‫ت‬‫نسب‬ ‫همین‬ ِ‫ل‬‫دلی‬ ‫به‬ ‫ما‬ ‫گویا‬ ‫که‬ ‫کنند‬ ‫القاء‬
ِ‫م‬‫تداو‬ ‫در‬ ،‫‌یافت‬‫ی‬‫م‬ ‫درستی‬ِ‫ر‬‫عناص‬ ،"‫ انتقادات‬" ‫در‬ ‫اگر‬ ‫و‬ ‫‌نمود‬‫ی‬‫م‬ ‫سکوت‬ ‫اتهامات‬ِ‫ر‬‫براب‬ ‫در‬ ‫بلکه‬ ،‫‌کرد‬‫ی‬‫نم‬ ‫دفاع‬ ‫مستقیم‬ ِ‫ل‬‫شک‬ ‫به‬ ‫خویش‬ ‫از‬ ‫ گاه‬‫چ‬‫هی‬ ‫خود‬ ‫نیز‬
.‫‌گفت‬‫ی‬‫م‬ ‫پاسخ‬ ‫و‬ ‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬ ‫توجه‬ ‫آنها‬ ‫به‬ ‫خود‬ ِ
‫ی‬‫فکر‬ ٔ‫ه‬‫پروژ‬
‫با‬ "‫امامت‬ ‫و‬ ‫ امت‬" ٔ‫ه‬‫نظری‬ ِ
‫ت‬‫نسب‬ ،‫ایدئولوژی‬ ‫و‬ ‫دین‬ ِ
‫ت‬‫نسب‬ ِ‫د‬‫مانن‬ ‫‌ام؛‬‫ه‬‫کرد‬ ‫ نظر‬ِ‫ر‬‫اظها‬ ‫انتقادات‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ِ‫ن‬‫پیرامو‬ ‫پیشین‬ ‫‌های‬‫ه‬‫مصاحب‬ ‫در‬ ‫من‬ ‫البته‬
‫بوده‬‫ایران‬ ِ
‫ب‬‫انقال‬‫از‬‫برآمده‬ِ‫م‬‫نظا‬ ِ‫ل‬‫مسائ‬‫و‬‫تجربه‬‫از‬‫ناشی‬‫هم‬‫شبهات‬‫این‬ِ‫ر‬‫بیشت‬) ِ‫ل‬‫دلی‬‫نه‬‫ و‬( ِ
‫ت‬ّ‫ل‬‫ع‬...‫و‬‫اصالح‬‫و‬‫انقالب‬،‫او‬ِ‫ه‬‫نگا‬‫در‬‫مارکسیسم‬‫انواع‬،‫دموکراسی‬
ِ‫ن‬‫کنشگرا‬ ِ‫ی‬‫واقع‬ ِ
‫ی‬‫باز‬ ‫و‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫را‬ ‫‌ها‬‫ث‬‫بح‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ِ‫م‬‫ سق‬‫و‬ ‫ت‬‫صح‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫‌ماند‬‫ی‬‫م‬ ‫مغفول‬ ‫نظری‬ ‫‌های‬‫ث‬‫بح‬ ‫ گونه‬‫ن‬‫ای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫نکت‬ ‫و‬ ‫است‬
.‫است‬ ‫کرده‬ ‫چه‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫اید‬ ِ‫ق‬‫حق‬َ‫ت‬ ‫و‬ ‫عمل‬ ٔ‫ه‬‫عرص‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گذشته‬ ‫در‬ ‫ پرداز‬‫ه‬‫نظری‬ ‫و‬ ‫نظریه‬ ‫هر‬ ‫دید‬ ‫باید‬ ‫لذا‬ ‫و‬ ‫نظر‬ ِ‫م‬َ‫عال‬ ‫در‬ً‫ا‬‫صرف‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫بسنجیم‬ ‫اجتماع‬ ٔ‫ه‬‫عرص‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

3. 3
،‫دهیم‬ ‫قرار‬ ‫نظر‬ ِ‫د‬َ‫م‬ ‫هم‬ ‫را‬ ‫روشنفکران‬ ‫این‬ ِ‫د‬‫خو‬ ِ‫ی‬‫تاریخ‬ ِ‫د‬‫عملکر‬ ‫و‬ ‫نظریات‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ٔ‫ه‬‫گذشت‬ ‫باید‬ ،‫است‬ "‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫"روشنفکر‬ ‫بحث‬ ِ‫ع‬‫موضو‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬
‫چه‬ ،‫کالمی‬ ‫و‬ ‫فلسفی‬ ‫ـ‬ ‫منطقی‬ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫از‬ ،‫‌هایش‬‫ف‬‫حر‬ ِ
‫ی‬‫نظر‬ ‫‌های‬‫ه‬‫ مای‬‫ن‬‫درو‬ ‫یا‬ ‫بگوید‬ ‫‌خواسته‬‫ی‬‫م‬ ‫چه‬ ‫اینکه‬ ‫فقط‬ ‫نه‬ ‫و‬ ،‫گفته‬ ‫چه‬ً‫ا‬‫واقع‬ ‫هرکس‬ ‫شود‬ ‫مشخص‬ ‫تا‬
.‫است‬ ‫بوده‬
‫هر‬ ٔ‫ه‬‫تاریخچ‬ ٔ‫ه‬‫مالحظ‬ ِ‫ن‬‫بدو‬ ‫که‬ ‫کنیم‬ ‫بسنده‬ ،‫نظری‬ ‫‌های‬‫ث‬‫بح‬ ِ‫ن‬‫ضم‬ ،‫نکته‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫فقط‬ ،‫ندارم‬ ‫را‬ ‫گذشته‬ ِ
‫ت‬‫نظرا‬ِ‫ر‬‫تکرا‬ ِ‫د‬‫قص‬ ‫که‬ ‫دلیل‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫بنابراین‬
.‫داد‬ ‫نظر‬ ‫آنها‬ ٔ‫ه‬‫آیند‬ ‫و‬ ‫حال‬ ‫به‬ ‫راجع‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫نم‬ ‫متفکری‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫فکری‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ‫هر‬ ٔ‫ه‬‫گذشت‬ِ‫د‬‫عملکر‬ ‫و‬ ‫فکر‬
‫ ؟‬‫د‬‫داری‬ ‫نظری‬ ‫چه‬ ،‫است‬ ‫شده‬ ‫مطرح‬ ‫دموکراسی‬ ‫و‬ ‫شریعتی‬ ِ
‫ت‬‫نسب‬ ِ
‫ب‬‫با‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫اخیری‬ ِ
‫ب‬‫مطال‬ِ‫د‬‫مور‬ ‫در‬ ‫ خاص‬ِ‫ر‬‫ طو‬‫ه‬‫ب‬ : ‫س‬
ِ‫ز‬‫دیرو‬ِ‫د‬‫عملکر‬ِ‫ه‬‫توجی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫طرح‬ ‫کسانی‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫انتقادات‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫مطرح‬ ‫زیاد‬ ‫تاکنون‬ ‫آن‬ِ‫ه‬‫مشاب‬ ‫و‬ ‫نیست‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫تاز‬ ِ
‫ب‬‫مطل‬ : ‫ج‬
) ‫ی‬‫سوم‬ ِ‫ن‬‫جها‬ٔ‫ه‬‫ ماند‬‫ب‬‫عق‬ ِ‫م‬‫مارکسیس‬ ‫نوع‬ ‫ از‬( ‫ زدگی‬‫م‬‫مارکسیس‬ ‫و‬ ‫ گرایی‬‫پ‬‫چ‬ ‫یعنی‬ ! ‫د‬‫‌دانن‬‫ی‬‫م‬ ‫شریعتی‬ِ‫ر‬‫افکا‬ ‫از‬ ‫متاثر‬ ‫را‬ ‫خود‬ ،‫قدرت‬ ‫در‬ ‫خود‬ ِ
‫ی‬‫فکر‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬
‫‌های‬‫ن‬‫جریا‬‫انقالب‬ ِ
‫ت‬‫نخس‬ِ‫ز‬‫رو‬‫از‬‫مگر‬‫ ؟‬‫د‬‫نامی‬‫‌توان‬‫ی‬‫م‬‫چه‬‫غلطه‬َ‫م‬‫جز‬‫را‬‫توجیهات‬‫ گونه‬‫ن‬‫ای‬.‫‌دانند‬‫ی‬‫م‬"‫انقالب‬ِ‫م‬‫"معل‬‫‌های‬‫ش‬‫آموز‬‫را‬‫اینها‬ ٔ‫ه‬‫هم‬‫و‬‫ گری؛‬‫ی‬‫انقالب‬‫و‬
‫ ؟‬‫د‬‫نایستادن‬ ‫مذهبی‬ ‫ـ‬ ‫سنتی‬ ِ‫ن‬‫بنیادگرایا‬ ‫و‬ ‫ کاران‬‫ه‬‫محافظ‬ ِ
‫ت‬‫تمایال‬ ٔ‫ه‬‫کلی‬ ِ‫ل‬‫مقاب‬ ‫در‬ ‫شریعتی‬ِ‫م‬‫ نا‬‫ه‬‫ب‬ ‫نیز‬ ‫دیگری‬
ِ‫ل‬‫شک‬ ‫به‬ ‫ و‬( ‫بودیم‬ ‫کرده‬ ‫منتشر‬ ‫و‬ ‫شنیده‬ ‫را‬ ‫‌هایش‬‫ف‬‫حر‬ ‫آخرین‬ ‫و‬ ‫شناخته‬ ،‫دیده‬ ‫را‬ ‫شریعتی‬ ‫که‬ ‫اشخاصی‬ ‫‌ترین‬‫ه‬‫ شد‬‫ه‬‫شناخت‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫ما‬ ِ‫د‬‫خو‬ ‫جمله‬ ‫از‬
‫عملکردی‬ ‫و‬ ‫موضع‬ ‫و‬ ‫تحلیل‬ ‫چه‬ ،) "‫شریعتی‬ِ‫د‬‫"بنیا‬ ‫و‬ "‫آثار‬ ٔ‫ه‬‫مجموع‬ ِ‫ن‬‫تدوی‬ِ‫ر‬‫"دفت‬ ‫و‬ "‫شریعتی‬ ‫‌های‬‫ه‬‫اندیش‬ ِ‫غ‬‫ابال‬ ‫و‬ ‫نشر‬ ِ‫ن‬‫"کانو‬ ِ‫ن‬‫عنوا‬ِ‫ر‬‫زی‬ ‫رسمی‬ِ‫د‬‫نها‬ ‫یک‬
‫ ؟‬‫م‬‫داشتی‬
ِ‫ز‬‫امرو‬ ‫که‬ ‫زبانی‬ ،‫ ارشاد‬" ‫که‬ ‫بود‬ ‫این‬ ،‫‌دادیم‬‫ی‬‫م‬ ‫کارمان‬ِ‫ز‬‫آغا‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫شعاری‬ ‫و‬ ‫بودیم‬ ‫ما‬ِ‫د‬‫خو‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫شریعتی‬ ِ
‫جنبش‬ ِ‫ی‬‫رسم‬ ِ‫ن‬‫سخنگویا‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫واقع‬ ‫در‬
‫‌هایی‬‫ش‬‫رو‬ ‫و‬ ‫خشونت‬ ‫به‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫روشن‬ ‫انقالب‬ِ‫ز‬‫آغا‬ ‫از‬ ،‫کنید‬‫توجه‬ ‫ما‬ ِ
‫ی‬‫فکر‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ِ‫ع‬‫مواض‬ ‫به‬ ‫اگر‬ ‫بنابراین‬ " ! ‫د‬‫‌گوی‬‫ی‬‫م‬ ‫سخن‬ ‫شما‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫شریعتی‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

4. 4
.‫پرداختیم‬ ‫هم‬ ‫سنگینی‬ ‫بهای‬ ‫البته‬ ‫و‬ ‫کردیم‬ ‫مخالفت‬ ،‫بالعکس‬ ‫که‬ ‫نپیوستیم‬ ،‫‌شد‬‫ی‬‫م‬ ‫اعمال‬ ‫جامعه‬ ‫در‬ ‫دین‬ِ‫م‬‫ نا‬‫ه‬‫ب‬ ‫که‬
‫شریعتی‬ ‫استاد‬ ‫اینکه‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫حمله‬ ‫ما‬ ِ‫ل‬‫منز‬ ‫به‬ ،‫بودیم‬ ‫کرده‬ ‫رسمی‬ ‫تقاضای‬ ‫شریعتی‬ ‫دکتر‬ِ‫د‬‫سالگر‬ ِ‫م‬‫مراس‬ ِ
‫ی‬‫برگزار‬ ‫برای‬ ‫که‬ 1360 ‫خرداد‬ 29 ‫در‬ً‫ال‬‫مث‬
‫اعتراضی‬ ‫برخورد‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫زمان‬ ‫آن‬ ‫در‬ ،‫امروزی‬ ِ‫ن‬‫منتقدا‬ ‫همین‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫و‬ ‫کوبیدند‬ ‫و‬ ‫زدند‬ ‫و‬ ‫ریختند‬ ‫اما‬ ،‫بود‬ ‫احترام‬ِ‫د‬‫مور‬ ‫و‬ ‫مذهبی‬ٔ‫ه‬‫شد‬ ‫شناخته‬ٔ‫ه‬‫چهر‬
! ‫د‬‫‌دهن‬‫ی‬‫م‬ ‫بشر‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ‫و‬ ‫آزادی‬ ِ
‫درس‬ ،‫دوستدارانش‬ ‫و‬ ‫معلم‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫حقی‬ ‫چه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫مقامی‬ ‫چه‬ ‫از‬ ‫اکنون‬ ‫نیست‬ ‫معلوم‬ ‫بنابراین‬ .‫نمودند‬ ‫پیشه‬ ‫سکوت‬ ‫و‬ ‫نکردند‬
‫ات‬ّ‫دسی‬َ‫ح‬ ِ
‫جنس‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫هم‬ ‫‌ها‬‫ل‬‫مثا‬ ‫ندارد؛‬ ‫مؤلف‬ِ‫ر‬‫منظو‬ ‫به‬ ‫ربطی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫ شد‬‫ی‬‫ بند‬‫م‬‫سره‬ ‫و‬ ‫ پاره‬‫ه‬‫تک‬ ‫و‬ ‫ثله‬ُ‫م‬ ِ
‫ت‬‫جمال‬ ‫هم‬ ‫‌ها‬‫ث‬‫بح‬ ‫اینگونه‬ ِ
‫ت‬‫مستندا‬
.‫‌اند‬‫ت‬‫ها‬َ‫ُب‬‫ش‬ ‫و‬ ‫شایعات‬ ‫و‬
‫برای‬ ‫را‬ ‫خود‬ ِ‫د‬‫فرزن‬ ‫چرا‬ ‫پس‬ ‫گفته‬ ‫را‬ ‫این‬ ‫شریعتی‬ ‫اگر‬ ‫خوب‬ ."‫ اند‬‫خ‬‫تاری‬ِ‫ز‬‫پفیو‬ ‫‌های‬‫ه‬‫چهر‬ ،‫"فیلسوفان‬ ‫که‬ ‫گفته‬ ‫شریعتی‬ ‫‌گویند‬‫ی‬‫م‬ ً‫ال‬‫مث‬ ‫اینکه‬ ِ‫ل‬‫قبی‬ ‫از‬
‫ ؟‬‫ت‬‫اس‬ ‫کرده‬ ‫ترغیب‬ ‫فلسفه‬ ِ‫ل‬‫تحصی‬ ‫به‬ ‫راهش‬ِ‫م‬‫تداو‬
‫ ؟‬‫ت‬‫نداش‬ ‫فلسفه‬ ‫با‬ ‫مشکلی‬ ‫شریعتی‬ ‫دکتر‬ ‫ االصول‬‫ی‬‫عل‬ ‫پس‬ : ‫س‬
.‫کنیم‬ ‫تکیه‬ "‫کالمی‬ ‫ـ‬ ‫"فلسفی‬ ‫عد‬ُ‫ب‬ ‫روی‬ ‫بیشتر‬ ‫باید‬ ،‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬ ‫ایجاب‬ ‫را‬ ‫اجتماعی‬ ‫ـ‬ ‫تاریخی‬ ِ
‫ی‬‫ گیر‬‫ت‬‫جه‬ ‫که‬ ‫گذشته‬ ٔ‫ه‬‫دور‬ ِ
‫ف‬‫خال‬ ‫به‬ ‫امروز‬ ‫ما‬ ،ً‫ال‬‫اص‬ : ‫ج‬
،..‫و‬ ‫مارکسیسم‬ ،‫روحانیت‬ ،‫دموکراسی‬ ِ‫د‬‫مانن‬ ‫دیگر‬ ِ
‫ت‬‫مقوال‬ ‫در‬ ‫نکته‬ ‫همین‬ .‫است‬ ‫‌اساسی‬‫ی‬‫ب‬ ِ
‫ف‬‫حر‬ ‫شریعتی‬ "‫ ستیزی‬‫ه‬‫"فلسف‬ ٔ‫ه‬‫افسان‬ ‫که‬ ‫‌بینیم‬‫ی‬‫م‬ ‫پس‬
‫دیگری‬ ٔ‫ه‬‫نمون‬ ‫به‬ .‫اوست‬ِ‫ر‬‫آثا‬ ِ‫ن‬‫نخواند‬ ‫درست‬ ‫و‬ ‫او‬ ِ‫ن‬‫نشناخت‬ ِ‫ل‬‫دلی‬ ‫به‬ ‫‌ها‬‫ف‬‫حر‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫ ؟‬‫م‬‫‌شناسی‬‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫شریعتی‬ً‫ا‬‫واقع‬ ‫ما‬ ‫آیا‬ ‫ببینیم‬ ‫باید‬ .‫است‬ ‫صادق‬
‫کشورهای‬ ِ
‫ب‬‫انتخا‬ ِ‫ن‬‫میا‬ِ‫ر‬‫ام‬‫اگر‬‫حتی‬.‫بود‬‫مارکسیسم‬‫از‬‫اردوگاهی‬‫و‬‫دولتی‬،‫زمی‬َ‫ج‬،‫رسمی‬ ِ
‫ت‬‫روایا‬‫با‬‫او‬‫فکری‬ٔ‫ه‬‫مبارز‬‫شریعتی‬‫‌های‬‫ه‬‫مشخص‬‫از‬ : ‫‌کنم‬‫ی‬‫م‬‫اشاره‬
ِ‫ر‬‫جو‬ ‫به‬ ‫‌عباس‬‫ی‬‫بن‬ ِ‫ل‬‫"عد‬ ‫از‬ ‫خود‬ِ‫ر‬‫تعبی‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬ ‫ترجیح‬ ‫بیان‬ ‫و‬ ‫وجدان‬ ِ
‫ی‬‫آزاد‬ ِ‫ی‬‫نسب‬ ِ‫ن‬‫امکا‬ ِ‫ل‬‫دلی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫اولی‬ ‫که‬ ‫‌گفت‬‫ی‬‫م‬ً‫ا‬‫صریح‬ ‫‌شد‬‫ی‬‫م‬ ‫دایر‬ ‫شرقی‬ ‫و‬ ‫غربی‬
‫بسیار‬ ،‫‌شناسند‬‫ی‬‫نم‬ ‫را‬ ‫دکتر‬ ‫که‬ ‫کسانی‬ ‫برای‬ ‫دوستان‬ ِ‫خ‬‫پاس‬ ‫هرچند‬ ‫و‬ ‫نیست‬ ‫اصالتی‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫‌کرد‬‫ی‬‫معرف‬ ‫و‬ ‫قرائت‬ ِ
‫سبک‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫بنابراین‬ .‫‌برد‬‫ی‬‫م‬ ‫پناه‬ "‫‌امیه‬‫ی‬‫بن‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

5. 5
.‫ندارند‬ ‫پاسخگویی‬ ِ
‫ارزش‬ ‫حمالت‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫ کلی‬ِ‫ر‬‫ طو‬‫ه‬‫ب‬ ‫اما‬ ،‫است‬ ‫مفید‬
‫‌های‬‫ن‬‫"تئوریسی‬‫به‬‫اشاره‬‫ تان‬ِ‫ی‬‫مطبوعات‬‫‌های‬‫ه‬‫مصاحب‬‫از‬‫یکی‬‫در‬‫همچنین‬‫و‬‫دکتر‬ِ‫د‬‫سالگر‬‫‌امین‬‫ی‬‫س‬ ِ
‫ت‬‫مناسب‬‫به‬‫ارشاد‬ٔ‫ه‬‫حسینی‬‫در‬‫ تان‬ِ‫ی‬‫سخنران‬‫در‬‫شما‬ : ‫س‬
‫ ؟‬‫د‬‫بودن‬ ‫کسانی‬ ‫چه‬ً‫ا‬‫مشخص‬ ‫منظورتان‬ ،‫بودید‬ ‫کرده‬ " ‫ا‬‫‌ه‬‫م‬‫نظا‬
‫پس‬ ‫و‬ ،‫‌اند‬‫ه‬‫‌شد‬‫ی‬‫م‬ ‫محسوب‬ ‫الحق‬ ‫و‬ ‫سابق‬ ‫‌های‬‫م‬‫نظا‬ ِ‫ی‬‫رسم‬ ‫بنیادهای‬ ِ‫ن‬‫اندیشمندا‬ ‫از‬ ‫گاه‬ ‫که‬ ،‫بود‬ ‫شریعتی‬ِ‫ر‬‫ کا‬‫ه‬‫محافظ‬ ِ‫ن‬‫مخالفا‬ ‫از‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫مجموع‬ ‫مقصود‬ : ‫ج‬
.‫‌تازند‬‫ی‬‫م‬ ،..‫و‬ ‫چپ‬ ‫و‬ ‫ایدئولوژی‬ ‫و‬ ‫انقالب‬ِ‫ر‬‫متفک‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫شریعتی‬ ‫به‬ ،‫خود‬ ِ
‫ی‬‫فکر‬ ِ‫ع‬‫مراج‬ ‫و‬ ‫گذشته‬ ِ‫د‬‫نق‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫اپوزیسیون‬ِ‫م‬‫مقا‬ ‫در‬ ‫گرفتن‬ ‫قرار‬ ‫از‬
‫برای‬ ‫فقط‬ ‫ او‬" ‫که‬ ‫بود‬ ‫این‬ ‫همیشه‬ ِ‫ج‬‫رای‬ ِ‫ل‬‫اقوا‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫که‬ ‫‌دانیم‬‫ی‬‫م‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫نهضت‬ ‫و‬ ‫آزادی‬ ِ‫ر‬‫متفک‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫شریعتی‬ ِ
‫ت‬‫بزرگداش‬ ‫سخن‬ ِ‫ع‬‫موضو‬ ،‫آنجا‬ ‫در‬
"‫نظام‬ ‫و‬ ‫"نهضت‬ ِ‫ن‬‫میا‬ ‫مشهوری‬ ِ
‫ی‬‫تمایزگذار‬ ‫هم‬ ‫دکتر‬ ِ‫د‬‫خو‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ ‫و‬ ."‫نظام‬ ِ
‫تأسیس‬ ‫و‬ ‫سازندگی‬ ِ‫ن‬‫دورا‬ ‫برای‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫نظریه‬ ‫انقالب‬ ‫و‬ ‫تغییر‬ ِ‫ن‬‫دورا‬
ِ‫د‬‫انتقا‬ِ‫د‬‫مور‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫طبیعی‬ ‫لذا‬ ،"‫"نظام‬ ‫تا‬ ‫بود‬ "‫"نهضت‬ ِ‫م‬‫معل‬ ‫درستی‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫خود‬ ‫و‬ ،‫‌هاست‬‫م‬‫نظا‬ ‫به‬ ِ‫ن‬‫ شد‬‫ل‬‫تبدی‬ ‫با‬ ‫‌ها‬‫ت‬‫نهض‬ ِ‫ی‬‫ایستای‬ ‫و‬ ‫ب‬ّ‫ل‬‫ص‬َ‫ت‬ ِ‫د‬‫ناق‬ ‫و‬ ‫دارد‬
‫اندیشمندان‬ ‫از‬ ‫طیف‬ ‫این‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ،‫دموکراسی‬ ‫و‬ ‫آزادی‬ ِ
‫ف‬‫مخال‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫انتقاد‬ ‫است‬ ‫ طبیعی‬ِ‫ر‬‫غی‬ ‫آنچه‬ ‫اما‬ .‫گیرد‬ ‫قرار‬ "‫‌ها‬‫م‬‫"نظا‬ ِ‫ن‬‫ پردازا‬‫ه‬‫نظری‬
‫باید‬ ‫اینکه‬ ‫بر‬ ‫مبنی‬ ‫داشته‬ ‫بحثی‬ ‫ارشاد‬ ٔ‫ه‬‫حسینی‬ ‫در‬ ‫شریعتی‬ ‫که‬ ‫‌فرمودند‬‫ی‬‫م‬ ‫دوستان‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ،‫داشتیم‬ ‫حضور‬ ‫هم‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫پاریس‬ ‫در‬ ‫مجلسی‬ ‫در‬ً‫ال‬‫مث‬ .‫است‬
‫بوده‬ ‫کجا‬ ‫دموکراسی‬ ‫این‬ً‫ال‬‫اص‬ ‫بپرسد‬ ‫ مان‬ِ
‫ت‬‫دوس‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫نیست‬ ‫کسی‬ ! ‫م‬‫گیری‬ ‫بدست‬ ‫همیشه‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫قدرت‬ ‫و‬ ‫برداریم‬ ‫میان‬ ‫از‬ ‫انقالبی‬ ِ
‫ت‬‫صور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫دموکراسی‬
‫و‬ ‫بشری‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ی‬‫آزاد‬ ِ‫ق‬‫تحق‬ِ‫ر‬‫خواستا‬ ‫روشنفکران‬ ‫و‬ ‫شریعتی‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫حاکم‬ ‫سلطنتی‬ ِ
‫ی‬‫دیکتاتور‬ ‫همواره‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫ ؟‬‫د‬‫ببر‬ ‫میان‬ ‫از‬ ‫‌خواسته‬‫ی‬‫م‬ ‫شریعتی‬ ‫که‬
‫را‬ ‫او‬ ،‫‌ها‬‫ی‬‫آزاد‬ ‫و‬ ‫حقوق‬ ‫از‬ ‫ایشان‬ ِ‫ع‬‫دفا‬ِ‫ر‬‫خاط‬ ‫به‬ ،‫‌نویسد‬‫ی‬‫م‬ ‫جوادی‬ ‫سید‬ ‫حاج‬ ‫دکتر‬ ‫به‬ ‫شریعتی‬ ‫که‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫نام‬ ‫در‬ .‫بزنند‬ ‫را‬ ‫ شان‬ِ
‫ف‬‫حر‬ ‫بتوانند‬ ‫تا‬ ‫بودند‬ ‫شهروندی‬
!‫ ؟‬‫د‬‫باشن‬ ‫بوده‬ ‫بشر‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ‫و‬ ‫دموکراسی‬ ِ
‫ف‬‫مخال‬ ‫زمان‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫‌توانست‬‫ی‬‫م‬ ‫چگونه‬ ‫‌هایی‬‫ه‬‫چهر‬ ‫چنین‬ .‫‌خواند‬‫ی‬‫م‬ "‫ما‬ ِ
‫ت‬‫"حج‬
‫و‬ ‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬ ‫تحول‬ ‫و‬ ‫تغییر‬ ‫دوره‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫اشخاص‬ ِ‫ع‬‫مواض‬ ‫و‬ ‫موقع‬ ‫زیرا‬ .‫مشخص‬ ِ‫ی‬‫شخص‬ ‫‌های‬‫ق‬‫مصدا‬ ‫به‬ ‫اشاره‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫کلی‬ ِ‫م‬‫مفهو‬ ‫یک‬ ٔ‫ه‬‫ارائ‬ ‫منظور‬ ‫پس‬
‫مقصود‬ ‫بلکه‬ ،‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫پایمال‬ ‫ شان‬ِ‫م‬‫مسل‬ ِ‫ی‬‫علم‬ ‫و‬ ‫انسانی‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ‫گاه‬ ‫که‬ ،‫نبود‬ ‫احترام‬ِ‫د‬‫مور‬ ِ‫ی‬‫فرهنگ‬ ‫‌های‬‫ت‬‫شخصی‬ ٔ‫ه‬‫گذشت‬ ‫از‬ ‫حسابرسی‬ ‫وجه‬ ‫هیچ‬ ‫به‬ ‫غرض‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

6. 6
.‫‌ها‬‫م‬‫مقا‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ت‬‫موقعی‬ ِ‫د‬‫نق‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫‌ها‬‫ت‬‫نهض‬ ‫و‬ ‫آزادی‬ ِ‫ن‬‫معلمی‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ِ‫ق‬‫ح‬ ‫در‬ ‫‌ها‬‫ی‬‫‌انصاف‬‫ی‬‫ب‬ ‫یادآوری‬
‫سنتی‬ِ‫ن‬‫روحانیو‬‫از‬‫اعم‬‫منتقدین‬‫و‬‫مخالفین‬ٔ‫ه‬‫مواجه‬ ِ
‫ب‬‫با‬‫در‬‫را‬‫شما‬ِ‫ر‬‫نظ‬‫‌خواهیم‬‫ی‬‫م‬‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ِ‫د‬‫نق‬‫به‬‫ورود‬‫از‬‫پیش‬.‫بپردازیم‬‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬‫به‬ : ‫س‬
‫ ؟‬‫د‬‫‌دانی‬‫ی‬‫م‬ ‫ عیار‬‫م‬‫تما‬ ‫نقدی‬ ‫را‬ ‫ شان‬ِ‫د‬‫نق‬ ‫و‬ ‫‌بینید‬‫ی‬‫م‬ ‫انصاف‬ِ‫ر‬‫س‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫اینها‬ ِ‫د‬‫نق‬ ‫آیا‬ .‫بدانیم‬ ‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ‫با‬ ‫ دینی‬ِ‫ر‬‫غی‬ ِ‫ن‬‫روشنفکرا‬ ‫و‬ ) ‫ن‬‫ گرایا‬‫ت‬‫سن‬ ‫ یا‬(
‫دینی‬ ِ‫ن‬‫روشنفکرا‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫ِ مان‬
‫ی‬‫برادر‬ ‫باید‬ ‫بنشینیم‬ "‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫"روشنفکر‬ ‫به‬ ‫موسوم‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ِ‫ی‬‫ شناس‬‫ب‬‫آسی‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫بپردازیم‬ ‫انتقادات‬ ِ‫ح‬‫طر‬ ‫به‬ ‫اینکه‬ ‫از‬ ‫قبل‬ : ‫ج‬
‫"سنت‬ ‫به‬ ‫مشهور‬ ِ
‫ت‬‫س‬َ‫ ب‬‫ن‬ُ‫ب‬ ‫و‬ ‫بحران‬ ‫در‬ ‫پیشرفت‬ ‫و‬ ‫ رفت‬‫ن‬‫رو‬َُ‫ب‬ِ‫ه‬‫را‬ ‫‌ترین‬‫ن‬‫ممک‬ ،‫ کلی‬ِ‫ر‬‫ طو‬‫ه‬‫ب‬ .‫تجددانگاری‬ ‫و‬ ‫ گرایی‬‫ت‬‫سن‬ ٔ‫ه‬‫جبه‬ ‫دو‬ِ‫ر‬‫براب‬ ‫در‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ،‫کنیم‬ ‫اثبات‬
‫النعل‬ ‫"طابق‬ ‫کنیم‬ ‫آرزو‬ ‫و‬ ‫باشیم‬ ‫تجددطلب‬ ‫هم‬ ‫مطلق‬ِ‫ر‬‫ طو‬‫ه‬‫ب‬ ‫اگر‬ ‫حتی‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫کرد‬ ‫مطرح‬ ‫مسلمان‬ ِ‫ن‬‫روشنفکرا‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫راهی‬ ‫همین‬ ‫بنده‬ِ‫د‬‫اعتقا‬ ‫به‬ ،"‫د‬ّ‫د‬‫تج‬ ‫و‬
.‫است‬ ‫بوده‬ ‫ناممکن‬ ،‫شدند‬ ‫عترف‬ُ‫م‬ ‫قول‬ ‫این‬ ِ‫ن‬‫قائال‬ ‫ که‬‫ن‬‫چنا‬ ‫امری‬ ‫چنین‬ ،‫شویم‬ ‫غرب‬ ِ‫ه‬ّ‫متشب‬ ‫و‬ ‫ّلد‬‫ق‬‫م‬ ‫و‬ ‫تسلیم‬ "
ً‫ظاهرا‬ ‫و‬ً‫ا‬‫باطن‬ ‫و‬ً‫ا‬‫جسم‬ ‫و‬ً‫ا‬‫"روح‬ ‫یا‬ "‫باالنعل‬
‫ ؟‬‫ه‬‫بود‬ ‫ناممکن‬ ‫چرا‬ : ‫س‬
ِ
‫ت‬‫حکوم‬ ،‫ت‬ّ‫ل‬‫م‬ ‫ـ‬ ‫دولت‬ ،‫الئیسیته‬ ‫یا‬ ‫سکوالریته‬ ،‫دموکراسی‬ ‫چون‬ ‫کلیدی‬ ‫‌های‬‫ه‬‫واژ‬ ‫ـ‬ ‌‫م‬‫مفهو‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫ما‬ ِ‫م‬‫ تفاه‬ِ‫ء‬‫سو‬ ‫و‬ ‫آشنایی‬ ِ‫م‬‫عد‬ ،‫مشکل‬ ‫اولین‬ : ‫ج‬
‫نامأنوس‬ ،‫غرب‬ ِ
‫فرهنگ‬ ‫و‬ ‫تاریخ‬ِ‫د‬‫جدی‬ ِ‫ن‬‫دورا‬‫در‬ ‫تأسیس‬ ‫تازه‬ ‫و‬ ‫نو‬ ِ‫م‬‫مفاهی‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ،‫است‬ ‫تی‬ّ‫ن‬‫س‬ ‫ـ‬ ‫دینی‬‫که‬ ‫ما‬ ِ
‫فرهنگ‬ ‫و‬ ‫زبان‬ ‫برای‬ .‫است‬ ...‫و‬ ‫ بنیاد‬‫ن‬‫قانو‬
.‫است‬ ‫نظری‬ ‫ما‬ ِ‫ل‬‫مشک‬ ‫اولین‬ ‫بنابراین‬ .‫ ناپذیر‬‫م‬‫هض‬ ،‫ رو‬‫ن‬‫ای‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫‌اند‬‫م‬‫نامفهو‬ ‫و‬
‫کرده‬ ‫ارزیابی‬ ‫ آلود‬‫ه‬‫ُبه‬‫ش‬ ‫و‬ "‫ گرایانه‬‫ل‬‫"تقلی‬ ‫را‬ ‫روشنفکری‬ ِ‫ن‬‫پیشگاما‬ِ‫ر‬‫کا‬ ِ‫ل‬‫اص‬ ،‫‌اند‬‫ه‬‫کرد‬ ‫اشاره‬ ‫نظری‬ ‫‌های‬‫ه‬‫مغلط‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫درستی‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫مورخان‬ ‫از‬ ‫برخی‬
‫آیا‬ .‫ ساالری‬‫م‬‫مرد‬ ‫به‬ ‫‌اش‬‫ه‬‫ترجم‬ ‫و‬ ‫دموکراسی‬ ٔ‫ه‬‫ واژ‬‫د‬‫کلی‬ ‫همین‬ً‫ال‬‫مث‬ ‫ ؟‬‫ه‬‫چگون‬ ‫دهند‬ ‫نشان‬ ‫‌آنکه‬‫ی‬‫ب‬ ‫‌شد‬‫ی‬‫م‬ ‫منتقل‬ً‫ا‬‫عین‬ ‫باید‬ ‫مفاهیم‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫گرفت‬ ‫نتیجه‬ ‫و‬
) ‫م‬‫ره‬َ‫ب‬ ‫و‬ ‫درهم‬ ٔ‫ه‬‫ تود‬(‫اخلوس‬ ‫از‬ ‫متمایز‬ً‫ال‬‫مث‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫دقیقی‬ ِ
‫ف‬‫تعری‬ ‫موس‬ِ‫د‬ ‫یونان‬ ِ
‫فرهنگ‬ ‫در‬ ‫ ؟‬‫ت‬‫اس‬ "‫راتوس‬ِ‫ک‬" ‫همان‬ "‫"ساالری‬ ‫و‬ "‫موس‬ِ‫د‬" ‫همان‬ "‫"مردم‬
‫و‬ ‫اراذل‬ ‫یا‬ "‫اس‬ّ‫ن‬‫ال‬ ‫"دهماء‬ ‫حکومت‬ ‫همان‬ ‫را‬ ‫دموس‬ ‫و‬ ‫‌گرفت‬‫ی‬‫م‬ ‫مترادف‬ ‫را‬ ‫معانی‬ ‫این‬ ‫فردید‬ ‫احمد‬ ‫مرحوم‬ ‫اما‬ .‫بود‬ ) ‫ح‬‫مسل‬ ِ‫ق‬‫ خل‬( ‫الئوس‬ ‫و‬ ) ‫م‬‫ قو‬( ‫اتوس‬ ‫و‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

7. 7
‫شهر‬ ‫ـ‬ ‫دولت‬ ‫یک‬ ٔ‫ه‬‫مجموع‬ ‫همدیگر‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫ اند‬"‫برابر‬ ‫و‬ ‫ آزاد‬" ِ‫ن‬‫شهروندا‬ ِ‫ع‬‫جم‬ ‫دموس‬ .‫است‬ ‫مخدوش‬ ‫دموکراسی‬ ‫از‬ ‫ری‬ّ‫تصو‬ ‫و‬ ‫تصویر‬ ‫چنین‬ .‫‌خواند‬‫ی‬‫م‬ ‫اوباش‬
‫معنای‬ ‫به‬ ‫التین‬ ‫ناسی‬ ‫ـ‬ ‫ناتوم‬ ‫ـ‬ ‫ناسیو‬ ‫از‬ ‫ندارد‬ ‫ناسیون‬ ‫به‬ ‫ربطی‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫آیین‬ ‫و‬ ‫کیش‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫قرآن‬ ‫سان‬ِ‫ل‬ ‫در‬ ‫که‬ "‫"ملت‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫‌دهند‬‫ی‬‫م‬ ‫شکل‬ ‫را‬ ) ‫س‬‫ پولی‬(
‫‌ها‬‫ه‬‫نمون‬ ‫این‬ ِ‫ر‬‫ذک‬ ‫از‬ ‫منظور‬ .‫بود‬ ‫الزم‬ ‫آنها‬ ِ
‫ی‬‫ ناپذیر‬‫ه‬‫ترجم‬ ‫گاه‬ ‫و‬ ‫معنایی‬ ‫‌های‬‫ت‬‫تفاو‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ،‫ نتیجه‬‫ر‬‫د‬ .‫است‬ ‫خاک‬ ‫و‬ ‫خون‬ ‫معنایی‬ِ‫ر‬‫با‬ ِ‫ل‬‫حام‬ ‫که‬ ‫زادن‬
‫آنها‬ ‫برای‬ ،‫خود‬ ِ
‫فرهنگ‬ ‫به‬ ‫مفاهیم‬ ‫از‬ ‫دسته‬ ‫این‬ ‫ورود‬ ِ‫م‬‫هنگا‬ ،‫امانت‬ ِ
‫ظ‬‫حف‬ ‫با‬ ‫‌توانیم‬‫ی‬‫م‬ ‫چگونه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫پرسش‬ ‫این‬ ِ‫ح‬‫طر‬ ،‫مفاهیم‬ ِ‫ن‬‫برگردا‬ ‫و‬ ‫زبان‬ ٔ‫ه‬‫حوز‬ ‫در‬
‫تنها‬ ‫بنابراین‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬ ‫ادغام‬ ‫ وار‬‫م‬‫اندا‬ ٔ‫ه‬‫مجموع‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫اینها‬ ‫که‬ ‫نهفته‬ ‫تاریخی‬ ‫و‬ ‫ت‬ّ‫ن‬‫س‬ ،‫زبان‬ ‫هر‬ ‫‌های‬‫ه‬‫واژ‬ ِ
‫ تک‬‫ک‬‫ت‬ ِ
‫ت‬‫پش‬ ‫اینکه‬ ‫به‬ ِ‫م‬‫عل‬ ‫با‬ ‫ ؟‬‫م‬‫کنی‬ ‫ یابی‬‫ل‬‫معاد‬
‫هر‬ ‫در‬ ‫مفهومی‬ ‫‌های‬‫ت‬‫نسب‬ ِ
‫ت‬‫مشابه‬ ‫از‬ ‫بلکه‬ ‫مفاهیم‬ ِ‫ی‬‫اینهمان‬ ‫از‬ ‫نه‬ ،‫کربن‬ ‫هانری‬ ‫و‬ ‫اورسل‬ ‫ماسون‬ ‫پل‬ ِ‫ر‬‫ نظ‬ِ‫د‬‫مور‬ ‫معنای‬ ‫به‬ "‫"تطبیقی‬ ‫نحوی‬ ‫به‬ ‫‌توانیم‬‫ی‬‫م‬
.‫بگوییم‬ ‫سخن‬ ،a/b = c/d ‫نوع‬ ‫از‬ ،‫متناظر‬ ‫‌های‬‫م‬‫نظا‬
ِ
‫فرهنگ‬ ‫با‬ ‫تطبیق‬ ‫در‬ ‫حقوقی‬ ‫ـ‬ ‫سیاسی‬ ‫عد‬ُ‫ب‬ ‫در‬ ‫بخصوص‬ ،) ...‫و‬ ‫قانون‬ ِ
‫ت‬‫حکوم‬ ،‫ دموکراسی‬( ‫مدرنیته‬ ‫دستاورهای‬ ِ
‫ی‬‫ ساز‬‫ی‬‫بوم‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫منظور‬
.‫داریم‬ ‫نیاز‬ ‫فکری‬ ٔ‫ه‬‫گسترد‬ ِ
‫تالش‬ ‫یک‬ ‫به‬ ،‫خود‬
‫بفهمیم‬ ‫خود‬ ِ
‫فرهنگ‬ ‫با‬ ‫بخواهیم‬ ‫وقتی‬ ،‫یافته‬ ‫تجلی‬ ‫سیاسی‬ ‫و‬ ‫ شناسی‬‫ی‬‫زیبای‬ ‫عد‬ُ‫ب‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫هابرماس‬ ‫یورگن‬ ِ‫ل‬‫قو‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫مدرنیته‬ ‫و‬ ‫د‬ّ‫د‬‫تج‬ ‫این‬ ‫و‬
ِ‫م‬‫مفاهی‬ ِ
‫پذیرش‬ ِ‫ع‬‫مان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دینی‬ ‫ـ‬ ‫رفی‬ُ‫ع‬ ِ‫ه‬‫وج‬ ‫همین‬ ،‫مهمتر‬ ‫همه‬ ‫از‬ .‫‌شویم‬‫ی‬‫م‬ ‫مواجه‬ ‫اخالقی‬ ‫ـ‬ ‫دینی‬ ‫و‬ ‫تاریخی‬ ‫زبانی‬ ‫ـ‬ ‫فرهنگی‬ ِ
‫ت‬‫مشکال‬ ‫چنین‬ ‫با‬
ِ‫ل‬‫تحو‬ ‫یک‬ ‫بخواهیم‬ ‫فقط‬ ‫و‬ ‫باشیم‬ ‫نداشته‬ ‫اعتقادی‬ ‫هم‬ ‫دین‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫کنیم‬ ‫فرض‬ ‫ما‬ً‫ال‬‫اص‬ .‫‌خواند‬‫ی‬‫نم‬ ‫ما‬ ٔ‫ه‬‫ذائق‬ ‫با‬ً‫ظاهرا‬ ‫و‬ ‫گویا‬ ‫که‬ ‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫الوالده‬ُ‫د‬‫جدی‬ ‫یکسره‬
‫اقتصاد‬ ‫و‬ ‫سیاست‬ ِ‫د‬‫نق‬ ‫به‬ ‫‌توانیم‬‫ی‬‫م‬ ،‫رسیده‬ ‫انجام‬ ‫به‬ ‫آلمان‬ ‫در‬ ‫نقد‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫نقد‬ ‫هر‬ ِ
‫ط‬‫ شر‬‫ش‬‫پی‬ ‫دین‬ ِ‫د‬‫"نق‬ ‫مارکس‬ ِ‫ل‬‫قو‬ ‫به‬ ‫باز‬ .‫بیافرینیم‬ ‫اجتماعی‬
‫انجام‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫نقد‬ ‫این‬ ،‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬ ‫آغاز‬ ‫مشهد‬ ‫در‬ ‫را‬ "‫تاریخی‬ ِ‫ی‬‫ شناس‬‫م‬‫ اسال‬" ٔ‫ه‬‫مطالع‬ ‫وقتی‬ ‫شریعتی‬ ‫دکتر‬ِ‫ر‬‫ نظ‬‫ه‬‫ب‬ ‫مذهبی‬ ‫سنتی‬ ‫‌های‬‫ه‬‫جامع‬ ‫در‬ ‫ولی‬ ".‫بنشینیم‬
.‫شناخت‬ ‫فرهنگ‬ ‫و‬ ‫تاریخ‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫را‬ ‫دین‬ ‫باید‬ ‫مذهبی‬ ٔ‫ه‬‫جامع‬ ‫یک‬ ‫در‬ ،‫نباشیم‬ ‫چه‬ ‫و‬ ‫باشیم‬ ‫معتقد‬ ‫اسالم‬ ‫به‬ ‫چه‬ ‫بنابراین‬ .‫بود‬ ‫نشده‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

8. 8
.‫هستیم‬ ‫روبرو‬ ‫زمینه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫تاریخی‬ِ‫ر‬‫تاخی‬ ‫یک‬ ‫با‬ ‫ما‬ ‫دیگر‬ ِ
‫ت‬‫عبار‬ ‫به‬ : ‫س‬
‫و‬ ‫سنتی‬ ٔ‫ه‬‫جامع‬ ‫در‬ ،‫بودند‬ ‫زده‬ ‫دامن‬ ‫شریعتی‬ ‫دکتر‬ ِ‫ل‬‫امثا‬ ‫که‬ ‫فکری‬ ‫‌های‬‫ث‬‫بح‬ ‫نوع‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫‌شد‬‫ی‬‫م‬ ‫شروع‬ ‫زمان‬ ‫همان‬ ‫از‬ ‫ شناسی‬‫ب‬‫مذه‬ ‫این‬ ‫اگر‬ ،‫بله‬ : ‫ج‬
‫زمان‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫ما‬ ِ‫ن‬‫روشنفکرا‬ ‫اما‬ .‫کند‬ ‫روشن‬ ‫را‬ ‫‌ها‬‫ق‬‫اف‬ ‫‌توانست‬‫ی‬‫م‬ ‫سنتی‬ ِ‫ن‬‫روحانیو‬ ‫با‬ ‫‌ها‬‫ث‬‫بح‬ ‫این‬ .‫‌بودیم‬‫ی‬‫م‬ ‫‌تری‬‫ب‬‫مناس‬ ِ
‫ت‬‫موقعی‬ ‫در‬ ،‫‌شد‬‫ی‬‫م‬ ‫تعقیب‬ ‫فرهنگی‬
‫نشان‬ ‫الزم‬ ٔ‫ه‬‫توج‬ ‫فرهنگی‬ ‫و‬ ‫فکری‬ ‫‌های‬‫ث‬‫بح‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫‌شد‬‫ی‬‫م‬ ‫محدود‬ ‫وابسته‬ ِ
‫ی‬‫دیکتاتور‬ ‫با‬ ‫مبارزه‬ ‫به‬ ‫انقالبیون‬ ٔ‫ه‬‫مسال‬ ‫و‬ ‫داشتند‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫سیاسی‬ ِ‫ح‬‫مصال‬ ‫فقط‬
.‫نبودند‬ ‫قائل‬ ‫فرهنگ‬ ‫و‬ ‫مذهب‬ ‫برای‬ ‫اهمیتی‬ً‫اکثرا‬ ‫و‬ ،‫‌شد‬‫ی‬‫نم‬ ‫داده‬
‫نخواهند‬‫و‬‫باشد‬‫سنت‬ ِ‫ن‬‫ساخت‬‫متحول‬‫قصد‬‫اگر‬،‫دطلبان‬ّ‫د‬‫تج‬‫برای‬‫حتی‬،‫است‬‫کار‬ِ‫ع‬‫موضو‬‫سنت‬،‫نباشیم‬‫خواه‬‫و‬‫باشیم‬‫معتقد‬‫سنت‬‫به‬‫خواه‬‫اینکه‬‫خالصه‬
‫تعالی‬ ‫و‬ ‫رشد‬ ِ
‫ت‬‫سم‬ ‫به‬ ‫ی‬ّ‫ل‬‫م‬ ‫ـ‬ ‫مذهبی‬ ِ
‫فرهنگ‬ ‫و‬ ‫ت‬ّ‫ن‬‫س‬ ‫درون‬ ‫از‬ ‫خروجی‬ِ‫ه‬‫را‬ ‫یک‬ ‫و‬ ‫مؤلفه‬ ‫یک‬ ‫باید‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫برای‬ .‫کنند‬ ‫تحمیل‬ ‫و‬ ‫بیاورند‬ ‫بیرون‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫زور‬ ‫به‬
‫تحولی‬ ‫و‬ ‫رسید‬ 16 ‫و‬ 15 ‫قرون‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫شروع‬ "‫مدرن‬ِ‫ه‬‫"را‬ِ‫م‬‫ نا‬‫ه‬‫ب‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫بیک‬ ‫فرانسیس‬ ِ
‫ط‬‫توس‬ ‫رنسانس‬ ‫ـ‬ ‫خرده‬ 13 ِ‫ن‬‫قرو‬ ‫در‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫غرب‬ ِ‫خ‬‫تاری‬ ‫در‬ .‫شود‬ ‫ایجاد‬
ِ‫د‬‫عقای‬ ‫چه‬ ‫کانت‬ ِ‫ل‬‫امثا‬ ‫اینکه‬ ‫و‬ ‫‌کنیم‬‫ی‬‫م‬ ‫طی‬ ‫داریم‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مسیری‬ ‫این‬ .‫شد‬ ‫گشوده‬ ‫تجدد‬ ‫سوی‬ ‫به‬ ‫راهی‬ ‫سنت‬ ِ‫ن‬‫درو‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫آغاز‬ ‫رنسانس‬ ‫و‬ ‫رفرماسیون‬ ‫با‬
‫عقل‬ ‫بخواهد‬ ‫خودش‬ ِ‫ل‬‫ قو‬‫ه‬‫ب‬ ‫اگر‬ ‫هرچند‬ ،‫‌کند‬‫ی‬‫م‬ ‫تعریف‬ "‫سلیم‬ ِ‫ل‬‫عق‬ ِ
‫ب‬‫چارچو‬ ‫"در‬ ‫را‬ ‫دین‬ ‫چگونه‬ ‫ببینیم‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫اهمیت‬ ‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫فقط‬ ‫دارند‬ ‫دینی‬ ِ‫ی‬‫شخص‬
ٔ‫ه‬‫مدرنیت‬ ‫و‬ ‫روشنگری‬ ِ
‫ف‬‫عر‬ُ‫م‬ ،‫دکارت‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫‌خوانند‬‫ی‬‫م‬ ‫مدرن‬ ِ‫ل‬‫عق‬ ِ‫ن‬‫پدرا‬ ‫از‬ ‫فلسفی‬ ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫کانت‬ ‫اگر‬ ‫و‬ "‫شود‬ ‫باز‬ ‫ایمان‬ ‫برای‬ ‫"جایی‬ ‫تا‬ ‫کند‬ ‫محدود‬ ‫را‬
‫و‬ ‫روشنگری‬ ِ‫ن‬‫میا‬ ِ
‫ف‬‫تألی‬ ‫نوعی‬ ‫او‬ ِ‫ر‬‫مسی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بابت‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بلکه‬ ،‫است‬ ‫داشته‬ ‫عقالنی‬ ‫یا‬ ‫دینی‬ ٔ‫ه‬‫انگیز‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫که‬ ‫نیست‬ ‫ رو‬‫ن‬‫ای‬ ‫از‬ ‫‌دانند‬‫ی‬‫م‬ ‫فلسفی‬
‫بخواهد‬ ‫که‬ ‫رادیکالی‬ ِ‫ی‬‫نقادگرای‬ ‫و‬ ‫بنیادگرایی‬ ،‫ گرایی‬‫ت‬‫سن‬ِ‫ر‬‫براب‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫جدیدی‬ ِ
‫روش‬ ‫از‬ ‫بلکه‬ ،‫نیست‬ ‫شخصی‬ ِ‫ن‬‫ایما‬ ‫از‬ ‫پرسش‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫دینداری‬
‫و‬ ‫ندارد‬ ‫درونی‬ ِ‫ل‬‫تحو‬ ِ‫ن‬‫امکا‬ ،"‫ خویی‬‫ن‬‫"دی‬ ِ‫ل‬‫دلی‬ ‫به‬ ،‫ما‬ ِ
‫فرهنگ‬ ‫که‬ ‫بگوید‬ ‫و‬ ،‫کند‬ ‫پاک‬ ‫را‬ ‫مساله‬ ْ
‫ت‬‫صور‬ ‫و‬ ‫نگیرد‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ـ‬ ‫سنت‬ ‫یعنی‬ ‫ـ‬ ‫خود‬ِ‫ر‬‫کا‬ ِ‫ع‬‫موضو‬
.) ‫ر‬‫ دوستدا‬‫ش‬‫آرام‬ ِ‫ل‬‫ تحلی‬( ‫است‬ ‫امتناع‬ِ‫ر‬‫دچا‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

9. 9
‫مقداری‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫نابهنگام‬ ‫روش‬ ‫و‬ ‫فکر‬ ٔ‫ه‬‫عرض‬ ‫و‬ ‫حضور‬ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫‌کنند‬‫ی‬‫نم‬ ‫زندگی‬ ‫جدید‬ ‫دنیای‬ ‫و‬ ‫عصر‬ ‫در‬ ‫گویی‬ ‫که‬ ‫گفت‬ ‫باید‬ ‫ گرایان‬‫ت‬‫سن‬ِ‫د‬‫ مور‬‫ر‬‫د‬ : ‫س‬
‫ پذیر‬‫ن‬‫امکا‬ً‫ا‬‫واقع‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫آیا‬ ،‫برگردیم‬ ‫گذشته‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫چگونه‬ .‫ مدرن‬‫ا‬‫پیش‬ ِ‫ل‬‫مسائ‬ ِ‫ج‬‫تروی‬ ‫برای‬ ‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫مدرن‬ ِ‫ل‬‫وسای‬ ‫از‬ ‫یعنی‬ ،‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬ ‫تقلب‬ ‫هم‬
‫ ؟‬‫ت‬‫اس‬
‫رویکردی‬ ‫با‬ ‫‌کوشند‬‫ی‬‫م‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫اسطور‬ ‫ـ‬ ‫باستانی‬ ِ‫ن‬‫ جها‬‫ت‬‫زیس‬ ‫و‬ ‫سنت‬ ‫همان‬ ‫اینها‬ ِ
‫مشترک‬ِ‫ر‬‫جوه‬ ‫زیرا‬ .‫‌رسند‬‫ی‬‫نم‬ ‫درک‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫بنیادگرایان‬ ‫حتی‬ : ‫ج‬
ِ
‫ت‬‫کاربس‬ ‫فقط‬ ‫تجدد‬ ،‫ حال‬‫ر‬‫ ه‬‫ه‬‫ب‬ .‫تجدد‬ ِ
‫عوارض‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫‌شمارند‬‫ی‬‫م‬ ‫مدرنیته‬ ‫نامشروع‬ ‫مولودهای‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫بنیادگرایی‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫عد‬ ‫هرچند‬ .‫کنند‬ ‫‌اش‬‫ی‬‫بازساز‬ ‫سیاسی‬
ِ
‫ب‬‫انقال‬ ‫نوعی‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫و‬ ‫دانش‬ ِ‫ی‬‫سامانده‬ ٔ‫ه‬‫شبک‬ ‫یک‬ ‫بلکه‬ ،‫نیست‬ ‫ رسانی‬‫ع‬‫اطال‬ ٔ‫ه‬‫وسیل‬ ‫یک‬ ‫فقط‬ ‫این‬ ،‫‌کنیم‬‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫اینترنت‬ ‫از‬ ‫وقتی‬ : ‫نیست‬ ‫تکنیک‬
.‫است‬ ‫ شناختی‬‫ت‬‫معرف‬ ‫ـ‬ ‫اطالعاتی‬
‫و‬ ‫بنیادگرایی‬ ،‫ گرایی‬‫ت‬‫سن‬ ِ‫ر‬‫براب‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫چهارمی‬ ِ
‫روش‬ "‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫"روشنفکر‬ ‫به‬ ‫موسوم‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ‫و‬ ‫‌اند‬‫ل‬‫نامعقو‬ ‫و‬ ‫ناممکن‬ ‫‌ها‬‫ل‬‫ ح‬ِ‫ه‬‫را‬ ‫این‬ ‫کالم‬ ‫یک‬ ‫در‬
.‫است‬ ‫ضروری‬ ‫اسالم‬ ‫و‬ ‫ایران‬ ِ‫ن‬‫تمد‬ ‫در‬ ‫رنسانس‬ ِ
‫ت‬‫نهض‬ ‫از‬ ‫دفاع‬ ‫در‬ ‫نکات‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫التفات‬ .‫منفی‬ ‫و‬ ‫مطلق‬ ِ
‫ی‬‫ گر‬‫ی‬‫نقاد‬
ِ‫ج‬‫تروی‬ ‫که‬ ‫موافقید‬ ‫سروش‬ ‫دکتر‬ ‫چون‬ ‫روشنفکرانی‬ ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫با‬ ‫چقدر‬ ‫شما‬ ،‫بپرسیم‬ ‫دیگری‬ ِ
‫پرسش‬ ‫دهید‬ ‫اجازه‬ ،‫کردید‬ ‫اشاره‬ ‫ گرایی‬‫ت‬‫سن‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫حال‬: ‫س‬
‫ ؟‬‫ت‬‫اس‬ ‫آن‬ ِ
‫ف‬‫تضعی‬ ‫یا‬ ‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ِ
‫ط‬‫خ‬ ِ‫ن‬‫کرد‬ ‫پاک‬ ‫برای‬ ‫سیاسی‬ ٔ‫ه‬‫پروژ‬ ‫یک‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫ گرایی‬‫ت‬‫سن‬
‫ گرایان‬‫ت‬‫سن‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ ‫و‬ ‫‌ام‬‫ه‬‫کرد‬ ‫تعقیب‬ ‫را‬ ‫موضوع‬ ‫این‬ .‫دارد‬ ‫مشخص‬ ِ‫ی‬‫سیاس‬ ٔ‫ه‬‫وج‬ ‫یک‬ ،‫ گریزش‬‫ت‬‫سیاس‬ِ‫ر‬‫ظاه‬ ِ
‫ف‬‫خال‬ ‫به‬ ،‫ گرایی‬‫ت‬‫سن‬ : ‫ج‬
‫و‬ ‫قدسی‬ ِ‫ی‬‫پادشاه‬ ‫نوعی‬ ‫به‬ ‫برگردیم‬ ‫باید‬ ‫‌گویند‬‫ی‬‫م‬ ‫یعنی‬ .‫هستند‬ ‫ مآب‬‫س‬‫مقد‬ ‫یا‬ ‫سنتی‬ ‫ـ‬ ‫سیاسی‬ ‫‌های‬‫ت‬‫قدر‬ ‫یا‬ ‫‌ها‬‫ت‬‫سلطن‬ِ‫ر‬‫هوادا‬ ‫ جا‬‫ه‬‫هم‬ ‫سیاسی‬ ٔ‫ه‬‫حوز‬ ‫در‬
ِ‫ی‬‫بنیادگرای‬‫نوعی‬‫به‬،‫شود‬‫عملی‬‫و‬‫محقق‬‫ شان‬ِ‫ی‬‫سیاس‬ ِ‫ن‬‫آرما‬‫این‬‫بخواهند‬‫اگر‬،‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬‫زندگی‬‫مدرن‬ ِ‫ن‬‫ جها‬‫ت‬‫زیس‬‫در‬‫که‬‫آنجا‬‫از‬‫و‬‫سنتی‬‫‌های‬‫ت‬‫سیاد‬‫خالصه‬
‫که‬ ‫‌دانند‬‫ی‬‫م‬ ‫اشتراس‬ ‫لوی‬ ِ
‫ی‬‫آرا‬ ‫از‬ ‫متأثر‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫که‬ ‫کرد‬ ‫اشاره‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫ کا‬‫و‬‫نئ‬ ‫یا‬ ‫آمریکا‬ ِ‫ن‬‫ کارا‬‫ه‬‫ محافظ‬‫و‬‫ن‬ ‫به‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ ‫نمونه‬ ‫برای‬ .‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬ ‫نزدیک‬ ‫‌کار‬‫ه‬‫محافظ‬
ِ
‫ت‬‫حکوم‬ِ‫ر‬‫طرفدا‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫کاتولیکی‬ "ِ‫ی‬‫سیاس‬ ِ
‫ت‬‫ الهیا‬"ِ‫ز‬‫ پردا‬‫ه‬‫نظری‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ی‬‫ناز‬ ِ‫ن‬‫زما‬ ٔ‫ه‬‫برجست‬ ِ‫ن‬‫ دانا‬‫ق‬‫حقو‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ٔ‫ه‬‫فالسف‬ ‫ از‬( ‫اشمیت‬ ‫کارل‬ ‫با‬ ‫‌اش‬‫ت‬‫مکاتبا‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

10. 10
‫موسولینی‬ ‫اما‬ ،‫بشود‬ ‫فاشیستی‬ ِ
‫جنبش‬ ِ‫ی‬‫رسم‬ ِ
‫ایدوئولوگ‬ ‫تا‬ ‫‌رفت‬‫ی‬‫م‬ ‫گنون‬ ‫رنه‬ ِ‫ن‬‫مریدا‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫که‬ ‫‌بینیم‬‫ی‬‫م‬ ‫ایتالیا‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫منتشر‬ً‫اخیرا‬ ) ‫د‬‫بو‬ ‫سنتی‬
‫ظاهر‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫ گرایانی‬‫ت‬‫سن‬ ‫شاه‬ ِ‫ن‬‫زما‬ ِ‫ن‬‫ایرا‬ ‫در‬ ‫یا‬ .‫بود‬ ‫ایدئولوگ‬ ‫و‬ ‫پیوست‬ ‫فاشیسم‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫روشنفکرانی‬ ‫از‬ ‫ژنتیله‬ .‫بود‬ ‫‌تر‬‫ی‬‫ مذهب‬ِ‫ر‬‫غی‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫ترجیح‬ ‫را‬ ‫ژنتیله‬
.‫داشتند‬ ‫فرهنگی‬ ٔ‫ه‬‫زمین‬ ‫در‬ ‫حکومتی‬ ‫باالی‬ ِ
‫ت‬‫مقاما‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ت‬‫مسئولی‬ ‫همزمان‬ ‫اما‬ ‫بودند‬ ‫ سیاسی‬ِ‫ر‬‫غی‬
ِ
‫ی‬‫ پرداز‬‫ک‬‫دیالکتی‬‫و‬‫ سازی‬‫ی‬‫ایدئولوژ‬‫به‬‫حاجت‬‫و‬‫نداشت‬‫سازگاری‬‫دنیا‬‫در‬‫متعارفی‬ ِ
‫دموکراتیک‬ِ‫ر‬‫معیا‬‫هیچ‬‫با‬‫که‬‫ حزبی‬‫ک‬‫ت‬‫و‬‫الئیسیست‬ ‫ـ‬ ‫شبه‬ِ‫م‬‫نظا‬‫یک‬‫در‬
‫راه‬ "‫‌ها‬‫گ‬‫فرهن‬ ِ
‫"دیالوگ‬ ‫سمینار‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫جمع‬ ‫جهان‬ِ‫ر‬‫سراس‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫متفکرین‬ ‫یا‬ ‫و‬ ! "‫بنویسند‬ ‫را‬ ‫‌اش‬‫ک‬‫"دیالکتی‬ ‫لوکانه‬ُ‫م‬ِ‫ر‬‫ام‬ ‫به‬ ‫تا‬ ‫داشت‬ ‫اندیشمندان‬ "ِ‫ی‬‫ه‬ّ‫ر‬َ‫ف‬"
.‫بیاندازند‬
‫‌ها‬‫ن‬‫هانتیگت‬ِ‫ل‬‫امثا‬‫از‬‫قبل‬‫فردید‬‫که‬‫نیست‬‫انکار‬ ِ‫ل‬‫قاب‬‫مثال‬‫برای‬.‫شود‬‫استقبال‬‫باید‬‫‌هایی‬‫ث‬‫بح‬‫چنین‬‫از‬‫و‬‫نیست‬‫جدی‬ ِ‫ی‬‫علم‬‫‌های‬‫ث‬‫بح‬ٔ‫ه‬‫تخطئ‬‫منظور‬‫البته‬
‫سایرین‬ ‫از‬ ‫مطالب‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬ ‫ایرانیان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫افتخار‬ ٔ‫ه‬‫مای‬ .‫بود‬ ‫پرداخته‬ " ‫ا‬‫‌ه‬‫ن‬‫تمد‬ِ‫د‬‫برخور‬ ‫و‬ ‫"شوک‬ ‫و‬ ‫ ها‬‫ن‬‫تمد‬ ِ‫ن‬‫بی‬ ‫خطیر‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫‌های‬‫ف‬‫شکا‬ ‫به‬
.‫بود‬ ‫شده‬ ‫منتشر‬ ‫احمد‬ ‫آل‬ "ِ‫ی‬‫ زدگ‬‫ب‬‫"غر‬ ،‫کند‬ ‫مطرح‬ ‫را‬ "‫ شناسی‬‫ق‬‫"شر‬ ِ
‫ث‬‫بح‬ ‫سعید‬ ‫ادوارد‬ ‫آنکه‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫ که‬‫ن‬‫چنا‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫بود‬ ‫جلوتر‬
! "‫اسالمی‬ ِ
‫ت‬‫"سلطن‬ ‫نوعی‬ ‫ ؟‬‫د‬‫بو‬ ‫آن‬ ِ‫ع‬‫نو‬ ‫چه‬ ‫از‬ "‫دسی‬ُ‫ق‬ ِ‫ر‬‫م‬َ‫ا‬ ‫جستجوی‬ ‫"در‬ ‫سابق‬ ِ‫ه‬‫دستگا‬ ً‫ال‬‫مث‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫قدرت‬ ‫و‬ ‫سیاست‬ ٔ‫ه‬‫حوز‬ ٔ‫ه‬‫دربار‬ ‫بحث‬ ‫اینجا‬
‫اقتدارگرا‬ ِ‫ل‬‫شک‬ ‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬ ،‫گاه‬ ‫که‬ ‫فرهمند‬ ‫‌های‬‫ی‬‫رهبر‬ ‫و‬ ‫سنتی‬ ‫‌های‬‫ت‬‫سیاد‬ ‫به‬ ‫بازگشت‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫دعوتی‬ ،‫‌اش‬‫ی‬‫سیاس‬ِ‫ر‬‫‌کا‬‫ه‬‫محافظ‬ ِ‫ی‬‫اجتماع‬ ِ‫د‬‫ع‬ُ‫ب‬ ‫با‬ ‫ گرایی‬‫ت‬‫سن‬
.‫بگیرد‬ ‫خود‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫فاشیستی‬ ‫و‬
،‫نصر‬ ‫دکتر‬ ‫‌های‬‫ت‬‫صحب‬ ‫در‬ ‫مثال‬ ِ‫ر‬‫ طو‬‫ه‬‫ب‬ ‫ ؟‬‫د‬‫کن‬ ‫وارد‬ ‫روشنفکری‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ‫به‬ ‫جدی‬ ِ
‫ب‬‫آسی‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫را‬ ‫این‬ ِ‫ل‬‫پتانسی‬ ‫و‬ ‫توان‬ ً‫ا‬‫اساس‬ ‫ گرایی‬‫ت‬‫سن‬ ‫آیا‬ : ‫س‬
‫اعتنا‬ ِ‫ل‬‫قاب‬ ‫آنان‬ ‫‌های‬‫ه‬‫اندیش‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫گفت‬ ‫بارها‬ ‫و‬ ‫دینی‬ ِ‫ن‬‫روشنفکرا‬ ‫‌های‬‫ه‬‫اندیش‬ ‫به‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫داشت‬ ‫گذرا‬ ‫نگاهی‬ ‫تنها‬ .‫است‬ ‫نشده‬ ‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ‫به‬ ‫جدی‬ ِ‫د‬‫نق‬ ‫ گاه‬‫چ‬‫هی‬
‫وارد‬ ‫جریان‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫جدی‬ ِ‫د‬‫نق‬ ‫چه‬ ‫و‬ ‫چیست‬ ‫ایشان‬ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫از‬ ‫اصالت‬ ‫ االصول‬‫ی‬‫عل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫درنگرفته‬ ‫بحثی‬ ‫ولی‬ ‫‌شود؛‬‫ی‬‫نم‬ ‫دیده‬ ‫فکرشان‬ ‫در‬ ‫اصالتی‬ ‫و‬ ‫نیستند‬
.‫‌دانند‬‫ی‬‫م‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

11. 11
‫مدرنیته‬ ِ
‫ت‬‫سم‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫چرا‬ ‫‌گویند‬‫ی‬‫م‬ ‫اساس‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫ناممکن‬ ‫حقوقی‬ ‫و‬ ‫حقیقی‬ ِ‫م‬‫عال‬ ‫در‬ ‫ِ شان‬‫ل‬‫ ح‬ِ‫ه‬‫را‬ً‫ال‬‫اص‬ ‫زیرا‬ .‫‌آید‬‫ی‬‫برنم‬ ‫زیادی‬ِ‫ر‬‫کا‬ ‫ گرایان‬‫ت‬‫سن‬ ‫از‬ : ‫ج‬
‫دینی‬ ِ‫ن‬‫روشنفکرا‬ ‫که‬ ‫آنچه‬ ‫معتقتدند‬ ‫ گرایان‬‫ت‬‫سن‬ .‫بازگردیم‬ ‫سنت‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫لذا‬ ‫و‬ .‫است‬ ‫تجدد‬ ‫از‬ ‫برتر‬ ‫سنت‬ .‫نیست‬ ‫سنت‬ ‫در‬ ‫خللی‬ ‫و‬ ‫ضعف‬ ‫ که‬‫ی‬‫ حال‬‫ر‬‫د‬ ‫ ؟‬‫م‬‫بروی‬
‫که‬ ‫راهی‬ ‫که‬ ‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬ ‫نشان‬ ‫‌اش‬‫ت‬‫سرنوش‬ ‫و‬ ‫مدرنیته‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫‌گیرد‬‫ی‬‫م‬ ‫صورت‬ ‫مدرن‬ ‫معیارهای‬ ‫با‬ ‫‌گویند‬‫ی‬‫م‬ ‫سنت‬ ِ‫د‬‫نق‬ ‫در‬ ‫انحطاط‬ ‫و‬ ‫رکود‬ ‫یا‬ ‫‌ضعف‬ٔ‫ه‬‫نقط‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬
‫ راز‬‫و‬ ‫ز‬‫رم‬ ِ‫ن‬‫"جها‬ ‫به‬ ‫بازگشت‬ ِ‫ی‬‫فرهنگ‬ ِ
‫ت‬‫سیاس‬ ...‫و‬ ‫سنت‬ ‫از‬ ‫حیثیت‬ ٔ‫ه‬‫اعاد‬ ‫و‬ ،‫‌ها‬‫ه‬‫اسطور‬ ‫به‬ ‫برگردیم‬ ‫باید‬ ‫ن‬َ‫رب‬ُ‫ک‬ ‫هانری‬ِ‫د‬‫اعتقا‬ ‫به‬ً‫ال‬‫مث‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫اشتباه‬ ‫رفته‬ ‫غرب‬
ِ
‫ت‬‫گرایشا‬ ِ‫ل‬‫دلی‬ ‫به‬ ‫او‬ ‫ هرچند‬( ‫ن‬َ‫رب‬ُ‫ک‬ ِ‫ل‬‫امثا‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫خاصی‬ ِ‫ی‬‫ش‬َ‫م‬ ِ
‫ط‬‫خ‬ ،‫وبری‬ ‫ماکس‬ "ِ‫ی‬‫ زدای‬‫ن‬‫"فسو‬ِ‫ر‬‫براب‬ ‫در‬ ،)Ré-enchantement du monde( "‫اسرارآمیز‬ ‫و‬
.‫‌اند‬‫ه‬‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬ ‫تعقیب‬ ،) ‫د‬‫نبو‬ ‫تام‬ ‫ گرای‬‫ت‬‫سن‬ ‫یک‬ ،‫دیگرش‬
ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫از‬ ‫اما‬ ،‫منسجم‬ً‫ا‬‫منطق‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫اعتناء‬ ِ‫ل‬‫قاب‬ ‫ شان‬ِ
‫ف‬‫حر‬ ‫معنوی‬ ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫از‬ ،‫ اند‬...‫و‬ ‫شوان‬ ‫و‬ ‫گنون‬ ِ‫ل‬‫امثا‬ِ‫ر‬‫هوادا‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫جهانی‬ ٔ‫ه‬‫شبک‬ ‫یک‬ ‫که‬ ‫ گرایان‬‫ت‬‫سن‬
.‫است‬ ‫ آلود‬‫ه‬‫مخاطر‬ ‫و‬ ‫مشکوک‬ ‫سیاسی‬
‫اگر‬ ‫ حتی‬( ‫معاصراند‬ ‫‌های‬‫ن‬‫وجدا‬ ،) ‫ظ‬‫حاف‬ ِ‫ر‬‫تعبی‬ ‫ به‬( "‫دین‬ ِ‫د‬‫"در‬ ِ‫ن‬‫داشت‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ،‫روشنفکران‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫حقیقت‬ ‫این‬ ِ‫ر‬‫ذک‬ ‫و‬ ‫‌مان‬‫ی‬‫برادر‬ ِ
‫ت‬‫اثبا‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫ جانبه‬‫ه‬‫هم‬ِ‫ر‬‫ طو‬‫ه‬‫ب‬ ،‫فکری‬ ِ
‫ت‬‫اختالفا‬ ِ‫ی‬‫طبیع‬ ِ‫ن‬‫امکا‬ ِ‫ل‬‫قبو‬ ‫با‬ ،‫‌هایشان‬‫ی‬‫آزاد‬ ‫و‬ ‫حقوق‬ ‫و‬ ‫تالش‬ ِ
‫ت‬ّ‫ّانی‬‫ق‬‫ح‬ ‫و‬ ‫اصالت‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫و‬ ) ‫د‬‫نباشن‬ ‫فردا‬ ‫‌های‬‫ه‬‫چهر‬ ،‫ شان‬ِ‫ی‬‫برخ‬
.‫نشست‬ ‫جریان‬ ‫این‬ ِ
‫ی‬‫ّاد‬‫ق‬‫ن‬ ‫و‬ ‫ شناسی‬‫ب‬‫آسی‬ ‫به‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ ،‫کرد‬ ‫دفاع‬
‫ ؟‬‫د‬‫‌گویی‬‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫جریان‬ ‫این‬ِ‫ر‬‫تبا‬ ‫از‬ ‫خود‬ ِ
‫ت‬‫روای‬ ‫اجمالی‬ِ‫ر‬‫ طو‬‫ه‬‫ب‬ ،‫انتقادات‬ ِ‫ح‬‫طر‬ ‫از‬ ‫قبل‬ : ‫س‬
‫در‬ ‫راه‬ ِ‫ن‬‫پایا‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫افغانی‬ ‫به‬ ‫معروف‬ ‫ اسدآبادی‬( ‫جمال‬ ‫سید‬ ‫از‬ ،‫مسلمان‬ ‫‌های‬‫ن‬‫سرزمی‬ ‫در‬ ‫جدید‬ ِ‫ر‬‫عص‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫شناسنام‬ ‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ : ‫ج‬
ٔ‫ه‬‫اندیش‬ ِ
‫ی‬‫نوساز‬ ِ
‫ب‬‫کتا‬ ‫در‬ ‫ویژه‬ ‫ به‬( ‫الهوری‬ ِ‫ل‬‫اقبا‬ ‫مه‬ ّ‫لا‬‫ع‬ ‫توسط‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫‌گردد‬‫ی‬‫م‬ ‫آغاز‬ ) ‫ا‬‫آفریق‬ ِ‫ل‬‫شما‬ ‫و‬ ‫خاورمیانه‬ ‫ در‬( ‫ه‬ُ‫د‬‫ب‬َ‫ع‬ ‫و‬ ) ‫د‬‫‌شو‬‫ی‬‫م‬ ‫شهید‬ ‫عثمانی‬ ٔ‫ه‬‫ترکی‬
،‫اجتماعی‬ ِ‫ل‬‫عم‬ ‫راهنمای‬ ِ
‫ی‬‫انتقاد‬ ِ
‫ی‬‫تئور‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ،‫ایدئولوژی‬ ‫یا‬ ‫مکتب‬ ِ
‫ت‬‫هیئ‬ ‫شریعتی‬ ‫دکتر‬ ِ
‫ط‬‫توس‬ ‫ایران‬ ‫در‬ً‫ا‬‫نهایت‬ ‫و‬ ‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬ ‫فلسفی‬ ‫عد‬ُ‫ب‬ ،) ‫م‬‫اسال‬ ‫در‬ ‫دینی‬
.‫است‬ ‫ایران‬ ‫و‬ ‫اسالم‬ِ‫ر‬‫سپه‬ ‫در‬ ‫روشنگری‬ ٔ‫ه‬‫پیشین‬ ‫و‬ ‫شناسنامه‬ ،‫این‬ .‫‌گیرد‬‫ی‬‫م‬ ‫خود‬ ‫به‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

12. 12
‫در‬ ‫که‬ ‫نشان‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫باشد؛‬ ‫شده‬ ‫‌انصافی‬‫ی‬‫ب‬ ‫‌اش‬‫ق‬‫ح‬ ‫در‬ ‫گاه‬ ‫هرچند‬ ،‫داشته‬ ‫تداوم‬ ‫و‬ ‫حضور‬ ‫تاکنون‬ ‫شریعتی‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ‫هم‬ ‫اسالمی‬ ِ
‫ب‬‫انقال‬ ‫از‬ ‫پس‬ ِ‫ن‬‫ایرا‬ ‫در‬
‫و‬ ‫استبداد‬ ‫و‬ ‫بنیادگرایی‬ ‫و‬ ‫سنت‬ ‫از‬ ‫نقد‬ ‫در‬ ،‫نحوی‬ ‫به‬ ‫شریعتی‬ ‫آراء‬ ،‫شده‬ ‫مطرح‬ ‫سیاسی‬ ‫ـ‬ ‫فرهنگی‬ ِ
‫ظ‬‫لحا‬ ‫به‬ ‫تاکنون‬ ‫انقالب‬ِ‫ر‬‫صد‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫‌هایی‬‫ه‬‫پروند‬ ِ‫ی‬‫تمام‬
‫همین‬ ‫تا‬ ‫و‬ ،‫باشند‬ ‫نداشته‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫ربطی‬ ‫شی‬َ‫م‬ ‫و‬ ‫شیوه‬ ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫باشند‬ ‫شده‬ ‫طرح‬ ‫دکتر‬ ِ‫ل‬‫اقوا‬ ِ‫ل‬‫نق‬ ‫و‬ ‫اسم‬ ‫فقط‬ ‫مواردی‬ ‫در‬ ‫هرچند‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫مطرح‬ ،‫هقراء‬َ‫ق‬
‫حضور‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫روشنفکران‬ ‫از‬ ‫جوانی‬ِ‫ر‬‫کاد‬ ‫گذشته‬ ٔ‫ه‬‫ده‬ ‫چند‬ ِ‫ل‬‫طو‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫مطرح‬ ،..‫و‬ ‫پروتستانتیسم‬ ِ‫د‬‫مانن‬ ‫دکتر‬ ِ
‫ث‬‫مباح‬ ‫باز‬ ‫و‬ ‫آقاجری‬ ‫دکتر‬ٔ‫ه‬‫پروند‬ ‫که‬ ‫اواخر‬
ِ‫ن‬‫کنشگرا‬ ‫و‬ ‫بازیگران‬ ‫اینها‬ ،‫ حال‬‫ر‬‫ ه‬‫ه‬‫ب‬ ‫اما‬ .‫بپردازم‬ ‫‌خواهم‬‫ی‬‫نم‬ ‫افراد‬ ‫این‬ ِ
‫ تک‬‫ک‬‫ت‬ ٔ‫ه‬‫کارنام‬ ِ‫ی‬‫بررس‬ ‫به‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫ماند‬ ‫ناشناخته‬ ‫که‬ ‫آنها‬ ‫از‬ ‫بعضی‬ ‫حتی‬ ‫که‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫داشت‬
.‫است‬ ‫بوده‬ ‫مطرح‬ ‫انقالب‬ ِ‫ل‬‫او‬ ‫از‬ " ‫ا‬‫‌گر‬‫ی‬‫"نوشریعت‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ‫یک‬ ‫بنابراین‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫بود‬ ‫‌ها‬‫ل‬‫سا‬ ‫این‬ ‫ال‬ّ‫فع‬ ِ‫ی‬‫اجتماع‬ ‫ـ‬ ‫فرهنگی‬
.‫است‬ ‫اصلی‬ ِ‫ی‬‫تاریخ‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ‫منظورم‬ ‫من‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬ ‫مطرح‬ ،.. ‫و‬ ‫ملکیان‬ ،‫کدیور‬ ،‫شبستری‬ ‫مجتهد‬ ،‫سروش‬ ‫مانند‬ ‫دیگری‬ ‫‌های‬‫ه‬‫چهر‬ ‫نیز‬ ‫شصت‬ ٔ‫ه‬‫ده‬ ‫از‬ ‫پس‬
.‫شود‬ ‫نشانده‬ ‫کرسی‬ ‫به‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫متمایز‬ ‫ناسره‬ ‫از‬ ‫سره‬ ‫تا‬ ‫باشیم‬ ‫داشته‬ ‫نقد‬ ‫از‬ ‫تعریفی‬ ‫باید‬ ‫اول‬ ‫کنیم‬ ‫مطرح‬ ‫را‬ ‫انتقاد‬ ‫‌خواهیم‬‫ی‬‫م‬ ‫وقتی‬
‫است‬ ‫وارد‬ ‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫انتقاداتی‬ ‫مهمترین‬ ‫شما‬ ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫به‬ .‫برویم‬ "‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫"روشنفکر‬ ِ‫ی‬‫ شناس‬‫ب‬‫آسی‬ ِ‫غ‬‫سرا‬ ‫به‬ ‫مقدمات‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫پس‬ : ‫س‬
‫ ؟‬‫ت‬‫چیس‬
‫معنا‬‫این‬‫به‬،‫است‬‫ آلود‬‫ه‬‫شبه‬‫و‬‫ناسازنما‬‫ظاهر‬‫به‬ ِ‫ل‬‫فرمو‬‫یک‬‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ِ‫ح‬‫اصطال‬‫این‬ِ‫د‬‫خو‬‫که‬‫است‬‫این‬‫است‬‫مطرح‬‫که‬‫انتقادی‬‫و‬‫مالحظه‬‫اولین‬ : ‫ج‬
‫ ؟‬‫ت‬‫چیس‬ ‫روشنفکری‬ ،‫کیست‬ ‫روشنفکر‬ .‫دارند‬ ‫تناقض‬ ‫و‬ ‫تنش‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫‌خوانند‬‫ی‬‫نم‬ ‫هم‬ ‫با‬ً‫ظاهرا‬ ‫که‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫حوز‬ ‫دو‬ ِ‫ن‬‫بی‬ ‫تنش‬ ‫دارد؛‬ ‫درونی‬ ِ
‫تنش‬ ‫یک‬ ‫بر‬ ‫داللت‬ ‫که‬
‫تمام‬ ‫فوکو‬ ‫و‬ ‫سارتر‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫‌آورند‬‫ی‬‫برم‬ ‫سر‬ ‫دریفوس‬ ِ‫ن‬‫داستا‬ ‫با‬ ‫فرانسه‬ ‫در‬ ) ‫ا‬‫‌ه‬‫ل‬‫ انتلکتوئ‬( ‫اجتماعی‬ ِ‫ن‬‫کنشگرا‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫و‬ ‫جدید‬ ِ‫ر‬‫قش‬ ‫یک‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫روشنفکران‬
.‫رسیدن‬ ‫بشری‬ ِ
‫ی‬‫فکر‬ ِ‫غ‬‫بلو‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫درآمدن‬ ‫فکری‬ ِ
‫ت‬‫قیمومی‬ ‫از‬ ،‫اندیشیدن‬ ‫مستقل‬ ‫یعنی‬ ‫روشنفکری‬ ،‫کانت‬ ِ
‫ف‬‫ تعری‬‫ر‬‫بناب‬ ‫نیز‬ ‫فکری‬ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫نقطه‬ ‫از‬ .‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬
‫فلسفی‬ ‫معنای‬ ‫به‬ً‫ال‬‫اص‬ ‫و‬ ‫روشنگری‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫روشنفکری‬ .‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫آغاز‬ ) ‫ن‬‫دی‬ ِ
‫ی‬‫نقاد‬ ‫خصوص‬ ‫به‬ ‫ و‬( ‫نقادی‬ ‫و‬ ،‫اندیشه‬ ،‫پرسشگری‬ ‫با‬ ‫درنتیجه‬ ‫روشنفکری‬
ٔ‫ه‬‫"دایر‬ ٔ‫ه‬‫قضی‬ ‫همان‬ ‫به‬ ‫درونی‬ ِ
‫تنش‬ ‫همین‬ ِ‫ل‬‫دلی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ .‫است‬ ‫خونی‬ ِ‫ن‬‫دشم‬ ‫تاریخی‬ ‫ـ‬ ‫موروثی‬ ِ‫ن‬‫دی‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫تناقض‬ ‫در‬ ‫دین‬ ‫با‬ ‫ظاهر‬ ‫به‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

13. 13
ٔ‫ه‬‫"فلسف‬ ‫از‬ ‫هایدگر‬ .‫‌کنند‬‫ی‬‫نم‬ ‫توجه‬ ‫او‬ ‫بحث‬ ٔ‫ه‬‫ادام‬ ‫به‬ ‫ولی‬ ‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬ ‫اشاره‬ ‫مکرر‬ ‫هایدگر‬ ِ‫ع‬‫مرب‬ ٔ‫ه‬‫دایر‬ ٔ‫ه‬‫قضی‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫الییک‬ ِ‫ن‬‫روشنفکرا‬ .‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬ ‫تشبیهه‬ "‫مربع‬
‫نخواهیم‬ ‫اگر‬ ‫اما‬ .‫درآید‬ ‫دیگری‬ ِ‫ن‬‫دی‬ ‫هیچ‬ ‫یا‬ ‫مسیحیت‬ ِ
‫ت‬‫خدم‬ ‫به‬ ‫‌تواند‬‫ی‬‫نم‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ دین‬‫ی‬‫ب‬ ،‫فلسفه‬ ‫وی‬ ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫از‬ .‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬ ‫یاد‬ "‫مربع‬ ٔ‫ه‬‫تعبیر"دایر‬ ‫با‬ "‫مسیحی‬
.‫دو‬ ‫این‬ ِ‫ن‬‫میا‬ ‫دیالوگ‬ ِ
‫ی‬‫برقرار‬ ِ‫د‬‫قص‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫همنشین‬ ‫دو‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫که‬ ‫خدوم‬َ‫م‬ ‫و‬ ‫خادم‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫نه‬ ‫کرد‬ ‫همنشین‬ ‫را‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ ‫کنیم‬ ‫صحبت‬ ‫عجله‬ ‫با‬
‫که‬ ‫‌دانیم‬‫ی‬‫م‬ ‫و‬ ‫‌اند‬‫م‬‫تفاه‬ ِ‫ی‬‫پ‬ ‫از‬ ‫اما‬ ،‫نیستند‬ ‫سریع‬ ‫سنتزهای‬ ِ‫ل‬‫دنبا‬ ‫به‬ .‫رسانند‬ ‫یاری‬ ‫یکدیگر‬ ‫به‬ ‫‌توانند‬‫ی‬‫م‬ ،‫یکدیگر‬ِ‫د‬‫حدو‬ ‫و‬ ‫حد‬ ِ‫م‬‫فه‬ ‫از‬ ‫پس‬ ،‫دین‬ ‫و‬ ‫روشنفکری‬
.‫‌هاست‬‫د‬‫نما‬ ‫‌ترین‬‫ل‬‫کام‬ ‫سمبولیک‬ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫از‬ ‫مربع‬ ٔ‫ه‬‫دایر‬
.‫است‬ ‫‌هایی‬‫ض‬‫تناق‬ ِ‫د‬‫واج‬ ‫اساس‬ ‫از‬ ‫جریان‬ ‫این‬ ‫دهند‬ ‫نشان‬ ‫اینکه‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ِ‫ن‬‫فروکوفت‬ ‫برای‬ ‫شده‬ ‫مطرح‬ ‫که‬ ‫موقع‬ ‫هر‬ ‫مربع‬ ٔ‫ه‬‫دایر‬ ِ‫ح‬‫اصطال‬
‫ ؟‬‫ت‬‫اس‬ ‫درست‬ .‫‌دانید‬‫ی‬‫م‬ ‫مثبت‬ ‫معنایی‬ِ‫ر‬‫با‬ ‫دارای‬ ‫را‬ ‫تعبیر‬ ‫این‬ً‫ا‬‫اتفاق‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫دیگری‬ ‫چیز‬ ‫شما‬ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫اما‬ : ‫س‬
ِ‫ن‬‫ شد‬‫ه‬‫فهمید‬ ‫و‬ ‫روشن‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫است‬ ‫دو‬ ‫این‬ ِ
‫ت‬‫وحد‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ِ‫ی‬‫نهای‬ ِ‫ل‬‫کما‬ ‫بلکه‬ ،‫‌رساند‬‫ی‬‫نم‬ ‫را‬ ‫تناقض‬ ‫مربع‬ ٔ‫ه‬‫دایر‬ ،‫شرقی‬ ِ‫ن‬‫ادیا‬ ‫سمبولیسم‬ ‫در‬ ،‫بله‬ ‫ـ‬ ‫ج‬
‫و‬ ‫بحث‬ِ‫ز‬‫آغا‬ ‫در‬ً‫ا‬‫صرف‬ .‫کرد‬ ‫تالش‬ ‫تألیف‬ ‫و‬ ‫تعادل‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫گفت‬ ‫سخن‬ ‫مخاطب‬ ‫دو‬ ‫این‬ ِ‫ی‬‫همسخن‬ ‫و‬ ‫همنشینی‬ ‫از‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ ‫مؤلفه‬ ‫دو‬ ‫این‬ ِ
‫تناقض‬
‫به‬ .‫‌اند‬‫م‬‫زاح‬َ‫ت‬ ‫در‬ ‫بلکه‬ ‫نیستند‬ ‫همخوان‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ‫دیانت‬ ‫و‬ ‫روشنفکری‬ ‫اول‬ِ‫ه‬‫نگا‬ ‫در‬ .‫‌رسد‬‫ی‬‫م‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫ نما‬‫ض‬‫متناق‬ ‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ِ‫ر‬‫تعبی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫نظر‬ ِ
‫ی‬‫باد‬ ‫در‬
‫و‬ ‫تفاوت‬ ِ
‫درک‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫اما‬ ."‫مذهبی‬ ‫ـ‬ ‫"ملی‬ ‫یا‬ "‫اسالمی‬ ‫"جمهوری‬ ‫یا‬ "‫اسالمی‬ ٔ‫ه‬‫"فلسف‬ ِ‫ل‬‫مث‬ ‫کرد‬ ‫اشاره‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ ‫نیز‬ ‫دیگری‬ ِ
‫ی‬‫ نما‬‫ض‬‫متناق‬ً‫ظاهرا‬ ‫‌های‬‫ل‬‫فرمو‬
.‫‌رسد‬‫ی‬‫م‬ ‫فرا‬ ‫فاهمه‬ُ‫م‬ ‫و‬ ‫مکالمه‬ ِ‫ن‬‫زما‬ ،‫یک‬ ‫هر‬ ٔ‫ه‬‫شیو‬ ‫و‬ ‫شأن‬ ِ
‫تفکیک‬
‫مذهبی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ِ‫خ‬‫تاری‬ ‫در‬ ،‫کلمه‬ِ‫د‬‫ب‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ،‫سیاسی‬ ‫ـ‬ ‫ایدئولوژیک‬ِ‫ر‬‫تفک‬ ِ
‫ث‬‫میرا‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ماست‬ ِ‫ی‬‫برچسب‬ ‫و‬ ‫جدولی‬ِ‫ر‬‫تفک‬ ،‫نقد‬ ِ‫ل‬‫قاب‬ِ‫ر‬‫دیگ‬ ٔ‫ه‬‫نکت‬ ‫اما‬
‫‌ای‬‫ه‬‫فرق‬ ‫ـ‬ ‫سیاسی‬ ‫‌های‬‫ی‬‫ کش‬‫ط‬‫خ‬ ِ‫ق‬‫طب‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ،‫ مذهبی‬ِ‫ر‬‫غی‬ ‫و‬ ‫مذهبی‬ ‫به‬ ‫همواره‬ ‫را‬ ‫روشنفکران‬ ،‫اساس‬ ‫همین‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بوده‬ ‫معاصر‬ ِ‫ن‬‫ایرا‬ ِ‫ی‬‫ مذهب‬ِ‫ر‬‫غی‬ ‫و‬
.‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫نقادی‬ِ‫د‬‫مور‬ ‫خود‬ ‫باید‬ ‫برچسبی‬ ‫و‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫کلیش‬ ‫و‬ ‫جدولی‬ِ‫ر‬‫تفک‬ ‫چنین‬ .‫‌کنیم‬‫ی‬‫م‬ ‫ بندی‬‫ه‬‫دست‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

14. 14
: ‫دیگر‬ ِ
‫ی‬‫انتقاد‬ ٔ‫ه‬‫مالحظ‬
ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫که‬ ‫ما‬ ِ‫ل‬‫مث‬ ‫‌دانست؛‬‫ی‬‫م‬ ‫انقالب‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ٔ‫ه‬‫ادام‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫که‬ ‫جریانی‬ ‫یکی‬ .‫است‬ ‫جریان‬ ‫دو‬ ِ‫ل‬‫شام‬ ‫دینی‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬
‫دکتر‬ ‫‌اش‬‫ص‬‫شاخ‬ ٔ‫ه‬‫چهر‬ ‫و‬ ‫آمد‬ ‫پدید‬ ‫چارچوب‬ ‫همان‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نظام‬ ِ‫ل‬‫تشکی‬ ‫و‬ ‫انقالب‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫که‬ ‫دیگری‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ‫و‬ ‫‌دانستیم‬‫ی‬‫م‬ ‫شریعتی‬ ‫از‬ ‫پس‬ ِ‫ی‬‫دین‬
ِ‫ر‬‫براب‬ ‫در‬ ‫انتقادی‬ ِ‫د‬‫رویکر‬ ِ
‫ت‬‫غیب‬ ‫و‬ ) ‫ت‬‫قدر‬ ِ
‫ی‬‫ّاد‬‫ق‬‫ ن‬( ‫روشنفکری‬ ٔ‫ه‬‫عرص‬ ‫به‬ ‫تأخیر‬ ‫با‬ ِ‫د‬‫ورو‬ ‫دانست‬ ‫وارد‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ ‫اخیر‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫انتقادی‬ .‫بود‬ ‫سروش‬
ِ‫ن‬‫سازما‬ ‫در‬ 54 ِ‫ل‬‫سا‬ ِ
‫ایدئولوژیک‬ِ‫د‬‫رخدا‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫فضای‬ ‫بر‬ ‫حاکم‬ "ِ
‫ی‬‫ ستیز‬‫پ‬‫"چ‬ ‫تأخیر‬ ‫این‬ ‫دالیل‬ ‫از‬ ‫یکی‬ .‫بود‬ ‫انقالب‬ ‫از‬ ‫پس‬ ِ
‫ تنش‬‫ر‬ُ‫پ‬ ‫‌های‬‫ل‬‫سا‬ ‫در‬ ‫حاکم‬ ‫فضای‬
‫‌ای‬‫ی‬‫ ستیز‬‫پ‬‫چ‬ .‫آمد‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ ‫ کار‬‫ه‬‫محافظ‬ ِ
‫ت‬‫راس‬ ‫و‬ ‫سنت‬ ‫به‬ ‫گرایش‬ .‫کرد‬ ‫ایجاد‬ ‫مذهبی‬ ِ
‫جنبش‬ ‫و‬ ‫جامعه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫‌ای‬‫ی‬‫ کمونیست‬ِ‫د‬‫ض‬ِ‫و‬‫ج‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫مجاهدین‬
‫که‬ ‫بدیهی‬ ِ‫ل‬‫اص‬ ‫این‬ .‫گذارد‬ "‫دین‬ ِ‫ی‬‫اجتماع‬ ِ
‫ت‬‫"رسال‬ ‫از‬ ‫گریز‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫دیگرش‬ِ‫م‬‫نا‬ ‫و‬ ‫‌رفت‬‫ی‬‫م‬ ‫پیش‬ ‫دینی‬ِ‫ر‬‫تفک‬ ‫در‬ ‫عدالت‬ ِ‫ن‬‫آرما‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫غفلت‬ِ‫ز‬‫مر‬ ‫تا‬ ‫که‬
‫نبود‬ "‫آخرت‬ ‫و‬ ‫"دنیا‬ ‫فقط‬ ‫ابراهیمی‬ِ‫ء‬‫انبیا‬ ِ
‫ت‬‫بعث‬ ‫از‬ ‫هدف‬ .‫است‬ ‫انکارناپذیر‬ ،‫‌گرفتند‬‫ی‬‫م‬ ‫قرار‬ ‫عقوبت‬ ‫و‬ ‫تعقیب‬ ِ‫د‬‫مور‬ ‫و‬ ‫‌آمدند‬‫ی‬‫م‬ ‫عدالت‬ ِ‫ق‬‫تحق‬ ‫برای‬ ‫پیامبران‬
‫تأثیرپذیری‬ ٔ‫ه‬‫نشان‬ً‫ا‬‫الزام‬ ‫ خواهی‬‫ت‬‫عدال‬ ‫بر‬ ‫تکیه‬ ‫و‬ ‫داشته‬ ‫هم‬ ‫اجتماعی‬ ‫معنای‬ ‫انبیاء‬ ِ
‫ت‬‫بعث‬ .) ‫د‬‫فهمی‬ ‫همدالنه‬ ‫باید‬ ‫را‬ ‫مهندس‬ ‫مرحوم‬ ِ
‫ث‬‫بح‬ ‫از‬ ‫مراد‬ ‫چند‬ ‫ هر‬(
.‫نیست‬ ‫و‬ ‫نبود‬ ‫مارکسیسم‬ ‫و‬ ‫چپ‬ ‫از‬
‫به‬ ‫هم‬ ‫دکتر‬ .‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫اشاره‬ ‫ضعف‬ ‫این‬ ‫به‬ ،‫اسالم‬ ِ‫ی‬‫تاریخ‬ ‫ـ‬ ‫اجتماعی‬ ٔ‫ه‬‫جنب‬ ‫بر‬ ‫تأکید‬ ِ‫ل‬‫دلی‬ ‫به‬ ،‫هم‬ ‫شریعتی‬ ٔ‫ه‬‫دور‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫فلسفی‬ ِ
‫ف‬‫ضع‬ ،‫‌تر‬‫ق‬‫عمی‬ ِ
‫ف‬‫ضع‬
‫فلسفی‬ ِ
‫ف‬‫ضع‬ ‫همین‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫را‬ ‫واقعه‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫‌کند‬‫ی‬‫م‬ ‫تأکید‬ ‫فلسفی‬ِ‫ر‬‫تفسی‬ ‫یک‬ ِ‫ن‬‫داشت‬ ِ
‫ت‬‫برضرور‬ ،‫‌ها‬‫ت‬‫اپورتونیس‬ ٔ‫ه‬‫بیانی‬ ‫و‬ ‫مجاهدین‬ ِ‫ن‬‫جریا‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫خصوص‬
.‫‌داند‬‫ی‬‫م‬
‫در‬ ‫که‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫به‬ .‫ شناسی‬‫ی‬‫هست‬ ‫تا‬ ‫بود‬ ‫ شناسی‬‫ت‬‫معرف‬ ‫‌های‬‫ث‬‫بح‬ ‫به‬ ‫معطوف‬ ‫بیشتر‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫سروش‬ ‫دکتر‬ ‫‌های‬‫ث‬‫بح‬ ‫به‬ ‫انقالب‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫که‬ ‫توجهی‬
‫و‬ ‫متافیزیک‬ ٔ‫ه‬‫حوز‬ ‫در‬ً‫ال‬‫مث‬ ‫و‬ ‫نیستند‬ ‫علم‬ ،..‫و‬ ‫روانکاوی‬ ‫و‬ ‫مارکسیسم‬ً‫ال‬‫مث‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫و‬ ‫نشست‬ ‫ علم‬ِ‫ر‬‫غی‬ ‫و‬ ‫علم‬ ِ‫ن‬‫میا‬ ِ
‫ی‬‫مرزبند‬ ‫به‬ ‫پوپر‬ ‫کارل‬ ،‫فلسفه‬ ِ‫م‬َ‫عال‬
.‫نبودند‬ ‫ابطال‬ ِ‫ل‬‫قاب‬ ‫بودند‬ ‫علم‬ ِ‫ی‬‫دع‬ُ‫م‬ ‫که‬ ‫مارکسیستی‬ ِ
‫ت‬‫فرضیا‬ِ‫ر‬‫اکث‬ ‫ که‬‫ی‬‫ حال‬‫ر‬‫د‬ ،‫باشد‬ "‫ پذیر‬‫ل‬‫ ابطا‬" ‫که‬ ‫است‬ ‫علمی‬ ‫چیزی‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫‌گیرند‬‫ی‬‫م‬ ‫قرار‬ .. ‫و‬ ‫فلسفه‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

15. 15
‫معرفت‬ ‫‌های‬‫ی‬‫نقاد‬ .‫شود‬ ‫مبانی‬ ‫در‬ ‫فلسفی‬ ِ
‫ث‬‫بح‬ ِ‫ن‬‫جایگزی‬ ‫‌توانست‬‫ی‬‫نم‬ ‫‌ها‬‫ث‬‫بح‬ ‫این‬ .‫بود‬ ...‫و‬ ‫مارکسیسم‬ ِ‫ن‬‫نبود‬ ‫علمی‬ ِ
‫ت‬‫اثبا‬ ‫به‬ ‫معطوف‬ ‫‌ها‬‫ث‬‫بح‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫توجه‬
‫فلسفی‬ ِ
‫ی‬‫بنیاد‬ِ‫ر‬‫تفک‬ ‫خالء‬ ‫و‬ ‫ضعف‬ ‫این‬ ‫ کلی‬ِ‫ر‬‫ طو‬‫ه‬‫ب‬ ‫بنابراین‬ .‫باشند‬ ‫آدم‬ ‫و‬ ‫عالم‬ ‫با‬ ‫نسبت‬ ‫در‬ ‫تبیینی‬ ‫و‬ ‫اثباتی‬ ِ‫ح‬‫طر‬ ‫یک‬ ‫‌توانند‬‫ی‬‫نم‬ ‫ نفسه‬‫ی‬‫ف‬ ‫ شناختی‬‫ن‬‫زبا‬ ‫و‬
.‫‌یافت‬‫ی‬‫م‬ ‫استمرار‬ ‫همچنان‬
‫اینکه‬ ‫یعنی‬ .‫تطبیقی‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫انطباقی‬ ‫بیشتر‬ ‫ شان‬ِ‫ی‬‫ طلب‬‫ح‬‫اصال‬ ‫و‬ ‫داشتند‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫اصالحاتی‬ ‫انقالب‬ ‫از‬ ‫پس‬ ِ
‫ی‬‫روشنفکر‬ ‫‌های‬‫ل‬‫نس‬ ‫این‬ ‫اینکه‬ ‫دیگر‬ِ‫د‬‫انتقا‬
‫در‬ ‫ ؟‬‫ت‬‫چیس‬ ‫تطبیق‬ ‫و‬ ‫انطباق‬ ‫این‬ِ‫ر‬‫معیا‬ ‫باشد‬ ‫معلوم‬ ‫‌آنکه‬‫ی‬‫ب‬ .‫دهند‬ ‫انطباق‬ ،...‫و‬ ‫مدرنیته‬ ‫دستاوردهای‬ ‫و‬ ‫بشر‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ‫و‬ ‫لیبرالیسم‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫اسالم‬ ‫‌خواستند‬‫ی‬‫م‬ ‫باز‬
‫سخن‬ ‫تطبیقی‬ ِ
‫روش‬ ‫در‬ ‫آنکه‬ ‫حال‬ .‫‌دهند‬‫ی‬‫م‬ ‫انطباق‬ ‫آنها‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫اسالم‬ ‫آنگاه‬ ‫و‬ ‫‌گیرند‬‫ی‬‫م‬ ‫قرار‬ ‫‌ها‬‫ی‬‫ارزیاب‬ ِ
‫مالک‬ ‫ انتقادی‬ِ‫ر‬‫غی‬ ِ
‫ت‬‫ صور‬‫ه‬‫ب‬ ‫مدرن‬ ‫‌های‬‫ش‬‫ارز‬ ،‫روش‬ ‫این‬
‫اجتهاد‬ ِ‫ل‬‫دنبا‬ ‫به‬ ‫تطبیق‬ ‫و‬ ‫قیاس‬ ِ
‫ اساس‬‫ر‬‫ب‬ .‫کرد‬ ‫تطبیق‬ ‫از‬ ‫صحبت‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫مستقل‬ ِ‫ح‬‫رو‬ ‫دو‬ ‫با‬ ،‫متفاوت‬ ِ‫م‬‫سیست‬ ‫دو‬ ِ
‫سنجش‬ ‫از‬
.‫‌گردیم‬‫ی‬‫م‬
)freedom( ِ‫ل‬‫معاد‬ "‫"فالح‬ ‫مفهوم‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫توجه‬ً‫ال‬‫مث‬ .‫است‬ ‫متدلوژیک‬ ‫مبنای‬ ‫این‬ ‫بر‬ ،..‫و‬ ‫دموکراسی‬ ‫و‬ ‫سوسیالیزم‬ ‫و‬ ‫مدرنیته‬ ‫با‬ ‫مواجهه‬ ‫در‬ ‫شریعتی‬ ِ
‫روش‬
‫بشر‬ .‫ اسالمی‬ِ‫ه‬‫فق‬ ‫با‬ ‫بشر‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ِ
‫ت‬‫نسب‬ِ‫د‬‫ مور‬‫ر‬‫د‬ ‫یا‬ ‫و‬ .‫‌یابند‬‫ی‬‫م‬ ‫معنی‬ ‫خودشان‬ ِ‫م‬‫سیست‬ ‫در‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫ندارند‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫ربطی‬ ‫هیچ‬ ‫اول‬ِ‫ه‬‫نگا‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نیست‬ )liberté( ‫یا‬
‫مالک‬ ‫به‬ ‫علی‬ ‫امام‬ ٔ‫ه‬‫نام‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بشری‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫هخامنشی‬ ِ
‫کوروش‬ِ‫ر‬‫منشو‬ ‫در‬ ‫بشر‬ ‫با‬ ‫و‬ ،‫است‬ ‫متفاوت‬ ‫اسالم‬ ‫در‬ ‫انسان‬ ‫با‬ ‫بشر‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ٔ‫ه‬‫اعالمی‬ ‫بنابر‬ ‫و‬ ‫مدرن‬ ‫معنای‬ ‫به‬
ِ‫م‬‫مفهو‬ ‫همان‬ ٔ‫ه‬‫ شد‬‫ه‬‫سکوالریز‬ ،‫بشرگرایی‬ ‫یا‬ ‫بشرمداری‬ ‫همین‬ ‫وجود‬ ‫این‬ ‫با‬ .‫است‬ ‫یافته‬ ‫جدیدی‬ ِ‫ی‬‫معنای‬ِ‫ر‬‫با‬ ‫مدرن‬ "ِ‫ر‬‫"بش‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫متفاوت‬ً‫ا‬‫اساس‬ ‫آمده‬ ‫اشتر‬
.‫است‬ ‫ابراهیمی‬ ِ‫ن‬‫ادیا‬ ‫در‬ ‫ آدم‬‫ی‬‫بن‬ "ِ
‫ت‬‫"کرام‬
‫ ؟‬‫ت‬‫اس‬ ‫آمده‬ ‫کجا‬ ‫از‬ ‫ذاتی‬ ِ‫ی‬‫شایستگ‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫پرسید‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ .‫‌رود‬‫ی‬‫م‬ ‫سخن‬ ‫کرامت‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫بشر‬ "ِ‫ی‬‫ذات‬ ِ‫ی‬‫"شایستگ‬ ‫از‬ ‫بشر‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ِ‫ی‬‫جهان‬ ٔ‫ه‬‫اعالمی‬ ٔ‫ه‬‫مقدم‬ ‫در‬
ِ
‫بینش‬ ‫در‬ ‫ ؟‬‫د‬‫باش‬ ‫داشته‬ ‫حیوانات‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بیشتری‬ ِ‫ی‬‫شایستگ‬ ‫باید‬ ‫بشر‬ ‫چرا‬ً‫ال‬‫اص‬ .‫نیستند‬ ‫قائل‬ ‫بشر‬ ‫برای‬ ‫‌ای‬‫ی‬‫ذات‬ ِ‫ی‬‫شایستگ‬ ‫چنین‬ ،‫چینی‬ ‫یا‬ ‫یونانی‬ ِ‫ن‬‫ادیا‬
.‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫طرح‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫توحیدی‬ ِ‫ن‬‫ادیا‬ ‫در‬ ‫فقط‬ ‫بشرگرایی‬ ،‫اینکه‬ ‫منظور‬ .‫همین‬ ،‫هستیم‬ ‫هستی‬ ِ
‫ت‬‫موجودا‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫ما‬ ،‫یونانی‬ ‫یا‬ ‫چینی‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search

16. 16
‫مدرن‬ِ‫ر‬‫عص‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫چیز‬ ‫آن‬ ‫اما‬ .‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫کنونی‬ ِ‫ن‬‫مدر‬ ‫و‬ ‫گذشته‬ ِ‫ی‬‫دین‬ ‫‌های‬‫م‬‫نظا‬ ‫در‬ ‫معادل‬ ِ‫م‬‫مفاهی‬ ِ‫ن‬‫میا‬ ِ‫ق‬‫تطبی‬ ‫و‬ ‫قیاس‬ ِ‫ن‬‫امکا‬ ‫و‬ ‫تداوم‬ ‫نوعی‬ ‫اینجا‬ ‫تا‬
‫طبیعیات‬ ِ‫ن‬‫ شد‬‫ی‬‫ریاض‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫ریاضی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫طبیعتی‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫طبیعت‬ ‫به‬ ‫علمی‬ ِ‫د‬‫جدی‬ ِ
‫نگرش‬ ِ‫ل‬‫محصو‬ ‫و‬ ‫است‬ "‫طبیعی‬ ِ‫ق‬‫"حقو‬ِ‫م‬‫مفهو‬ ‫دارد‬ ‫تازگی‬
‫مشروط‬ ‫و‬ ‫خدا‬ ‫با‬ ‫نسبت‬ ‫در‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫بودن‬ ‫بشر‬ ِ
‫نفس‬ِ‫ر‬‫اعتبا‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬ ‫سخن‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫انسا‬ ِ
‫ی‬‫مساو‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫بشر‬ ِ‫ی‬‫طبیع‬ ِ‫ی‬‫شایستگ‬ ‫از‬ ‫طبیعی‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ‫و‬
‫ارسطویی‬ ِ‫ی‬‫طبیع‬ ِ
‫بینش‬ ِ‫ر‬‫براب‬ ‫در‬ ‫یافت‬ ‫علمی‬ ٔ‫ه‬‫پای‬ ‫نیز‬ ‫تساوی‬ ٔ‫ه‬‫اید‬ ،‫طبیعت‬ ِ‫ن‬‫شد‬ ‫ریاضی‬ ‫با‬ ‫طبیعی‬ ِ‫ق‬‫حقو‬ ‫در‬ .‫نفس‬ ِ
‫ت‬‫کرام‬ ‫و‬ ‫توحید‬ ‫به‬ ‫اعتقاد‬ ‫و‬ ‫ایمان‬ ‫به‬
.‫بود‬ ‫مراتبی‬ ‫سلسله‬ ‫که‬
‫تمهید‬ ‫را‬ ‫‌ها‬‫ش‬‫بین‬ ِ‫ق‬‫تطبی‬ ِ‫ن‬‫امکا‬ ‫ماده‬ ‫چند‬ ِ‫ح‬‫اصال‬ ‫با‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫نم‬ ‫و‬ ‫نیست‬ ‫قدیم‬ِ‫ر‬‫بش‬ ‫همان‬ ‫دیگر‬ ‫بشر‬ِ‫ر‬‫تصوی‬ ‫و‬ ‫ر‬ّ‫تصو‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫فلسفی‬ ِ‫ل‬‫تحو‬ ‫از‬ ‫منظور‬
ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ ب‬( .‫مدرنیته‬ ‫بر‬ ‫اسالم‬ ِ‫ی‬‫مکانیک‬ ِ‫ق‬‫انطبا‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫داریم‬ ‫فلسفی‬ ِ
‫نگرش‬ ‫در‬ ‫تحولی‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫اینجا‬ ‫بنابراین‬ .‫داد‬ ‫تغییر‬ ‫باید‬ ‫را‬ ‫انسان‬ ‫به‬ ‫نگرش‬ً‫ا‬‫اساس‬ ‫بلکه‬ .‫کرد‬
،‫داد‬ ‫تعمیم‬ ،‫پوزیتیویستی‬ ِ‫ل‬‫شک‬ ‫به‬ ،‫جدید‬ ِ‫ی‬‫علم‬ ‫‌های‬‫ت‬‫برداش‬ ‫به‬ ‫‌توان‬‫ی‬‫م‬ ‫را‬ ‫دینی‬ ‫‌های‬‫ه‬‫آموز‬ ‫که‬ ‫تصور‬ ‫این‬ ‫با‬ ،‫بدانیم‬ ‫بهداشت‬ ِ‫م‬‫عل‬ ‫همان‬ ‫را‬ ‫مطهرات‬ ‫مثال‬
‫سنجش‬ ‫و‬ ‫قیاس‬ ‫به‬ ) ‫ی‬‫شریعت‬ ‫و‬ ‫اقبال‬ ِ
‫ روش‬( ‫تطبیق‬ ِ
‫روش‬ ‫به‬ ،‫سپس‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫مشخص‬ ‫دین‬ ‫و‬ ‫فلسفه‬ ،‫ علم‬ِ‫ر‬‫غی‬ ‫و‬ ‫علم‬ِ‫ز‬‫مر‬ ‫باید‬ ‫نخست‬ ).‫انسانی‬ِ‫م‬‫علو‬ ‫در‬ ‫حتی‬
.‫پرداخت‬
‫مذهبی‬ ِ‫ن‬‫روشنفکرا‬ ِ
‫مختص‬‫نقیصه‬‫این‬‫و‬‫‌برند‬‫ی‬‫م‬‫رنج‬‫نبودش‬‫از‬‫ کلی‬ِ‫ر‬‫ طو‬‫ه‬‫ب‬‫ایرانی‬ ِ‫ن‬‫متفکرا‬‫که‬‫است‬‫چیزی‬‫همان‬‫وا‬َ‫ ر‬‫ن‬‫جها‬‫و‬‫خودویژه‬ ٔ‫ه‬‫نظری‬‫یک‬ ِ‫ن‬‫فقدا‬
‫در‬ ‫جهانی‬ ‫و‬ ‫خاص‬ ٔ‫ه‬‫نظری‬ ِ
‫ت‬‫غیب‬ ‫این‬ .‫نبود‬ ‫ایرانی‬ ِ‫ن‬‫متفکرا‬ ‫از‬ ‫نامی‬ ‫متأسفانه‬ ‫اما‬ ،‫رفته‬ ‫سخن‬ ‫جهان‬ ِ‫ن‬‫گوناگو‬ ِ‫ن‬‫ پردازا‬‫ه‬‫نظری‬ ‫از‬ ‫کتابی‬ ‫در‬ ‫دیدم‬ً‫اخیرا‬ .‫نیست‬
.‫است‬ ‫ایران‬ ‫و‬ ‫اسالم‬ ِ‫ل‬‫مسائ‬ ِ‫ن‬‫پیرامو‬ ‫ایشان‬ِ‫ر‬‫نظ‬ ‫و‬ ‫نقش‬ ‫بر‬ ‫ناظر‬ ‫بیشتر‬ ‫مذهبی‬ ِ‫ن‬‫روشنفکرا‬ ‫به‬ ‫جهانی‬ ِ‫ه‬‫توج‬ .‫است‬ ‫بزرگی‬ ِ
‫ف‬‫ضع‬ ‫نقطه‬ ،‫تفکر‬ ِ‫م‬‫عال‬
‫ ؟‬‫ت‬‫نیس‬ ‫ طور‬‫ن‬‫ای‬ ،‫باشد‬ ‫ روا‬‫ن‬‫جها‬ ‫ملکیان‬ ‫مصطفی‬ ِ
‫ت‬‫معنوی‬ ‫و‬ ‫عقالنیت‬ ٔ‫ه‬‫پروژ‬ ‫که‬ ‫‌رسد‬‫ی‬‫م‬ ‫نظر‬ ‫به‬ : ‫س‬
‫آن‬ ‫از‬ ‫ملکیان‬ ‫آقای‬ ‫که‬ ‫معنویتی‬ .‫داد‬ ‫ارائه‬ ‫عمر‬ِ‫ر‬‫اواخ‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ روا‬‫ن‬‫جها‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫نظری‬ ،"‫آزادی‬ ،‫برابری‬ ،‫"عرفان‬ ِ
‫ث‬‫تثلی‬ ِ‫ح‬‫طر‬ ‫با‬ ‫شریعتی‬ ‫دکتر‬ ‫نیز‬ ‫‌تر‬‫ش‬‫پی‬ .‫بله‬ : ‫ج‬
‫نیز‬ ‫امروز‬ "ِ‫ن‬‫ مدر‬‫ا‬‫"پس‬ ِ‫ن‬‫جها‬ ‫و‬ .‫ادیان‬ ٔ‫ه‬‫هم‬ ِ‫ی‬‫نهای‬ِ‫ر‬‫جوه‬ ِ‫ن‬‫ عنوا‬‫ه‬‫ب‬ ‫عرفانی‬ ِ
‫ت‬‫معنوی‬ .‫‌کند‬‫ی‬‫م‬ ‫اشاره‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫شریعتی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫عرفانی‬ ‫همان‬ ‫شبیه‬ ‫‌گویند‬‫ی‬‫م‬ ‫سخن‬
Print Exit
Prev Next Full
Home
search