Tradución ao galego dunha presentación do prof. Tomás Pérez Molina, que mostra as características principais da arquitectura románica na Península Ibérica

1. A ARQUITECTURA ROMÁNICA ESPAÑOLA

3. O ROMÁNICO NA PENÍNSULA: CATALUÑA No s. XI , os condados cataláns , practicamente illados do resto da península, miran ao sur de Francia e ao norte de Italia e reciben cos brazos abertos o primeiro Románico ; no resto da Península (agás Aragón), vaise adiar a súa implantación até o Románico pleno que populariza o Camiño de Santiago

4. Igrexa de San Vicente de Cardona (1040) A igrexa presenta un exterior de volumes ordenados con simplicidade xeométrica; los muros están dinamizados por bandas lombardas, arcos e galerías de arcos cegos que, na cabeceira, resaltan a cornixa A planta organízase en 3 naves (precedidas dun nártex), cunha cabeceira formada por un pequeno transepto , un presbiterio e 3 ábsidas semicirculares a continuación das naves do corpo lonxitudinal. Sobre o cruceiro elévase unha cúpula sobre pechinas , con pequenas xanelas na base, considerada a máis antiga da Península

5. Interior de San Vicente de Cardona A nave central, máis ancha cas laterais, cóberse con bóveda de canón ; as naves laterais, con bóveda de aresta . Os arcos feixóns da nave central e as bóvedas de aresta das laterais descargan o seu peso sobre piares cruciformes . A diferenza de altura das naves (que chega aos 19 m na central) permite abrir vans que iluminan o recinto directamente

6. Plano do recinto do antigo mosteiro románico de Sant Pere de Rodes (1022) É un exemplo de transición entre as tradicións prerrománicas e as renovadoras correntes lombarda e provenzal

7. Igrexa do mosteiro de Sant Pere de Roda A torre de San Miguel, cos seus catro andares de planta cadrada, dá a súa silueta ao mosteiro. Preséntase furada por varías xanelas de medio punto. Inseríase nas murallas que protexían o mosteiro

8. Interior da igrexa do mosteiro de Sant Pere de Roda Os piares teñen unha estrutura complexa. As súas bases son rectangulares ou cruciformes. Sosteñen columnas, cuxos capiteis con motivos vexetais sosteñen un segundo nivel de columnas, encostadas ou non. Nestas apóianse os arcos feixóns

9. Mosteiro de Santa María de Ripoll (s. XI)

10. Cabeceira do mosteiro de Santa María de Ripoll

13. ROMÁNICO DO PIRINEO San Clemente de Tahull, a influencia lombarda

15. Igrexa de Santa María de Tahull (Lleida)

16. ARAGÓN SAN JUAN DE LA PEÑA Recolle a herdanza dalgúns dos primeiros monxes de tradición hispana que acolleron a nova liturxia romana; no s. XII construíron un claustro, con capiteis de gran valor escultórico, cuxas galerías no requieren cuberta porque se adaptan á rocha que serviu de refuxio aos fundadores Está estruturado en dous andares, ocupa a inferior unha igrexa mozárabe (s. IX) e unha dependencia abovedada coñecida como 'Sala dos Concilios', que foi dormitorio dos monxes (datada a mediados do s. XI)

17. Claustro do mosteiro de san Juan de la Peña

18. CATEDRAL DE XACA (S.XI) Moitos dos templos do Camiño repetirán a súa articulación do espazo

19. NAVARRA A ermida de Eunate , de planta poligonal, esta arrodeada dun claustro sen cuberta que segue o perímetro do templo e lle confire unha apariencia circular Construída polos Templarios, está inspirada no Santo Sepulcro de Xerusalén

20. O CAMIÑO DE SANTIAGO O CAMIÑO DE SANTIAGO E A DIFUSIÓN DO ROMÁNICO NA PENÍNSULA IBÉRICA

22. O CAMIÑO QUE VÉN DE FRANCIA Saint Sernin de Toulouse (1080-1120)

23. Considerada como o punto de partida das igrexas de peregrinación , viviu o seu apoxeo grazas ás reliquias de Santa Fe No exterior, a cabeceira revela a excelente articulación dos volumes a diferente altura: as capelas dan lugar á ábsida e a ábsida ao ciborio octogonal do cruceiro SANTA FE DE CONQUES (1050)

27. San Martín de Frómista: cabeceira e nave interior

28. Colexiata de Santo Isidoro de León (fins s. XI) Esta basílica construiuse con tres naves, cruceiro saínte e cabeceira de tres ábsidas (perdeu a central a fins da Idade Media para convertela en gótica) Posteriormente mandouse edificar o Panteón dos Reis de León, monumento sepulcral que actualmente é o máis antigo que se conserva Nas súas bóvedas pintouse no s. XII un repertorio de primeira orde no Románico europeo, polo que é denominada como a "Capela Sixtina" do Románico

29. Panteón dos Reis en Santo Isidoro de León

30. Reconstrución da catedral románica de Santiago de Compostela (1075-1128) Aínda que os impulsores das obras foron os dous bispos Diego Peláez e Diego Xelmírez, para a catedral temos constancia de quen interviron na construción: os mestres franceses Bernardo e Roberto, e os seus probables discípulos, o chamado Mestre Estevo e Bernardo o Novo

31. Fachada barroca da catedral de Santiago A catedral de Santiago é a xoia que depara o final do camiño. Neste templo finaliza a ruta de peregrinación establecida polos monxes de Cluny. O edificio, claramente inspirado nos grandes santuarios franceses, é tamén o compendio das experiencias construtivas precedentes, con reminiscencias tanto asturianas coma mudéxares, sendo considerado a obra cimeira do románico español

34. Interior da Catedral de Santiago No espazo interior prima a sensación de verticalidade e esveltez, potenciada polos 22 m de altura da nave central . Cobre a nave principal unha bóveda de canón con arcos feixóns, contrarrestada por bóvedas de aresta nas naves laterais e de cuarto de canón na tribuna

35. Interior da Catedral de Santiago O alzado articúlase en dous niveis: As arcadas e unha tribuna moi desenvolvida Os arcos do primeiro andar descargan sobre piares con columnas encostadas en todas as súas caras. A columna do lado da nave central sobe até o arranque dos arcos feixóns das bóvedas e constitúese nun elemento divisorio dos diferentes tramos da bóveda. A tribuna é, xunto ao deambulatorio, a maior novidade construtiva deste tipo de igrexas Tribuna, transepto e deambulatorio permitían aos peregrinos percorrer todo o templo

36. Interior de la catedral de Santiago de Compostela

37. O ROMÁNICO EN CASTELA-LEÓN Nesta zona, profundamente marcada polo Camiño de Santiago, as igrexas que se erixen identifícanse co espírito que, no marco da denominada “ Reconquista ”, responde a idea dun pobo forte, áspero, guerreiro, sobrio, en contraste co refinamento da civilización hispanomusulmá A provincia de Segovia xenera unha produción de marcada personalidade, como se ve na Torre da igrexa de Santo Estevo

38. Igrexa de Santo Estevo de Segovia, s. XII As galerías porticadas destas igrexas construíanse co fin de albergar as xuntanzas do concello municipal. Servían, ademais, para acubillar peregrinos e transeúntes. Os relevos dos seus capiteis narran historias bíblicas.