14. Taalontwikkeling Volwassenentaal Gesproken en geschreven taal = begrijpen en voortbrengen Maar volwassenen begrijpen niet altijd ‘taal van jongeren’ Bvb. sms’jes en chat-taal of uitdrukkingen zoals ‘smoren’, ‘iemand binnendraaien’, etc. Taalontwikkeling stopt niet
17. Generatiekloof?Individuatie = autonome persoon worden -Verschilt per gezin en cultuur Rolveranderingen: - Intimiteit en seksualiteit - Relationeel binden - Beroep en studie - Moreel, politiek en levensbeschouwelijk
19. Sociaal-emotionele ontwikkeling Invloed van gezin Omgang van ouders met ouder worden en terugkijken op eigen leven Onderlinge relatie van de ouders Economische situatie in gezin Samenstelling van het gezin Culturele achtergrond
22. Sociaal-emotionele ontwikkeling Omgang leeftijdgenoten Meer omgang, ook buiten school Informele ontmoetingen, ook met andere sekse Grote en kleine groepen Belang?? Zelfwaardering, want onzekere periode Sociale vaardigheden Experimenteren met nieuwe rollen Integratie volwassenenwereld voorbereiden Sociale vergelijking
23. Sociaal-emotionele ontwikkeling De jeugdcultuur Ado’s hebben een eigen cultuur, met eigen opvattingen en gedragingen Verschillende subculturen = Basis voor ‘imago’ Geen groep van vrienden, hoewel die er wel kunnen uit voortkomen ‘Conformisme’ Bvb. skaters, emo’s, jumpers, tecktonik fans, …
25. Sociaal-emotionele ontwikkeling Kliekjes of vriendengroepen ‘Wij’-gevoel Intense omgang: café, sport, uitgaan, … Via selectie en socialisatie Eén-sekse-groep gemengde groepen Interculturele vriendschappen
26. Sociaal-emotionele ontwikkeling Vriendschap tss ‘boezemvriend(inn)en’ Speciale band: intimiteit, gelijkwaardigheid en wederkerigheid Invulling: wederzijds vertrouwen, steun en zorg, gesprekken over alledaagse en intieme zaken Nadruk: Jongens: vaak samen dingen doen Meisjes: vertrouwensfiguur Tegenwicht voor gevoelens van eenzaamheid
27. Seksuele ontwikkeling Ontdekking eigen/ander lichaam Seksuele omgang met eigen/ander lichaam Genitale fase (Freud) Geslachtscontact = centraal Volwassen seksualiteit, gericht op seksuele omgang met persoon buiten het gezin Grote openheid versus taboesfeer
28. Seksuele ontwikkeling Vorming van romantische relaties Meerdere functies 4 stadia: Initiatie Status Affectie Relatievorming
29. Seksuele ontwikkeling Seksuele thema’s 1. Zelfbevrediging Verwondering, ongemak, schuld Zelfs bij kleine kinderen Jongens > meisjes 2. ‘De eerste keer’ Van vasthouden, via tongzoenen, aanrakingen lichaam en geslachtsdelen tot ‘de eerste keer’ Opleidingsniveau: hoe lager, hoe vroeger; en viceversa Motieven: nieuwsgierigheid, affectie, status volwassene Gemengde emoties: jongens positiever dan meisjes
31. Seksuele ontwikkeling 3. Anticonceptie en veilig vrijen Waarom condoom? Meisjes: zwangerschap voorkomen Jongens: geslachtsziekten voorkomen Hoe jonger, hoe minder anticonceptiegebruik Hoe meer seksuele ervaring, hoe meer anticonceptiegebruik Tienerzwangerschap Belang van externe factoren: steun familie, steun partner, economische en culturele factoren
32. Seksuele ontwikkeling 4. Homoseksueel gedrag Drie reacties op ontdekking: Verzet en maskeren Acceptatie en dubbelleven Volledige aanvaarding en openheid Spanningen en angsten Zelfmoord > gemiddelde Reacties omgeving meestal positief
33. Persoonlijkheidsontwikkeling Egocentrisme = ‘anderen zijn ook met mij bezig, omdat ik met mezelf bezig ben’ Imaginair publiek Wanneer een adolescent (kritisch of bewonderend) over zichzelf denkt, denkt hij dat de anderen dit ook doen op dezelfde manier (zoals een publiek).
34. Persoonlijkheidsontwikkeling Egocentrisme Persoonlijke fabel ‘Ik ben uniek, er is geen tweede zoals ik. Ik heb unieke gedachten en gevoelens.’ Ze voelen zich onkwetsbaar en hebben vaak het gevoel dat niemand hen begrijpt. Oplossing Imaginair publiek: Contact met leeftijdsgenoten Persoonlijke fabel: Realisatie van vriendschappen
35. Persoonlijkheidsontwikkeling Conformisme In zoektocht naar eigen persoonlijkheid Met jeugdcultuur, subcultuur, vriendengroep Bvb. kleding, muziekkeuze, taalgebruik Met volwassenen Bvb. oplossen van problemen, kiezen van een beroep Einde adolescentie Conformisme
36. Persoonlijkheidsontwikkeling Identificatie Zelfontdekking van ‘buiten naar binnen’ Lichamelijke aantrekkelijkheid = !!! Persoonlijkheidseigenschappen en vaardigheden Modellen Personen waaraan adolescent gedrag wil oriënteren Bvb. verre, nabije, abstracte modellen Idealen Waardeopvattingen, ontwerpen voor toekomst
37. Persoonlijkheidsontwikkeling Experimenteren met sociale rollen Bvb. vakantiejob, animator in jeugdwerk, lid van muziekband, partner/lief, roken/drinken, brommerrijden, etc. Toetsen van gedrag aan rolverwachtingen
39. Persoonlijkheids-ontwikkeling Identiteitsstatussen Experiment Moratorium Achievement Identificatie Identiteitsdiffusie Foreclosure Identiteitsvorming meestal niet voltooid aan einde adolescentie Opvoedingsstijl heeft invloed Genderidentiteit: verhoogde differentiatie
40. Persoonlijkheid Zelfbeeld Hoe zie ik mezelf? Voor wie houdt men mij? Differentiatie zelfbeeld + zelfwaardegevoel Genderverschillen meisjes < jongens
44. Schoolse ontwikkeling 1. Leren leren = verwerven van kennis, vaardigheden en attitudes; gemotiveerd en zelfstandig informatie verwerken en toepassen 4 leerstijlen: Doeners Waarnemers Denkers Toepassers Combinatie: beste garantie!
45. Schoolse ontwikkeling 1. Leren leren 3 componenten voor zelfstandig leren Hoe voel ik mij? (Sociaal-emotioneel) Hoe verwerk ik informatie? (Cognitief) Hoe stuur ik mezelf bij? (Metacognitief) Alle 3 = essentieel, niet alleen cognitief.
46. Schoolse ontwikkeling 2. Leren kiezen Vaak verkeerde keuzes Watervaleffect! Daarom: keuzebegeleiding 4 scharniermomenten Constant Beter zicht op zichzelf Breed perspectief op de wereld Zelf plannen en sturen Belang van positieve keuze
50. Indien ontwikkeling anders loopt … Adolescentie = gevoelige periode Meestal zonder ernstige problemen Indien wel problemen: Verschil in aard Externaliserend Internaliserend Verschil in gradaties
51. Indien ontwikkeling anders loopt … Jeugdcriminaliteit Meestal lichte vormen Bvb. fietsen zonder verlichting, protesteren in betoging, niet teruggeven van te veel ontvangen wisselgeld Hoogtepunt: 17-18 jaar Oorzaak: Wensen goedkeuring lftgenoten Gesocialiseerd versus ondergesocialiseerd Stoppen criminaliteit Gaan er mee door
52. Indien ontwikkeling anders loopt … Middelengebruik en –verslaving Biologische en psychische afhankelijkheid Alcohol, roken, andere (illegale) drugs Waarom? Spanningen wegnemen, plezierige emotionele toestand,… Problemen? Identificatie met drugcultuur, fysieke achteruitgang, schoolprestaties , gedragsveranderingen
53. Indien ontwikkeling anders loopt … Depressiviteit Sombere stemming, minder plezier beleven, eetlust of , verstoord slaappatroon, concentratie , … Stijgt in adolescentie Oorzaak: genetisch of omgeving Suïcide Oorzaak: depressie, stress, perfectionisme, conflicten, …
54. Indien ontwikkeling anders loopt … Eetproblemen Obesitas Gevolgen voor psyche en gezondheid Eetstoornis Anorexia nervosa Onderdrukte eetlust, slank willen zijn, ontkenning van vermagering, buitengewone invloed van gewicht op zelfbeeld Boulimia nervosa Vreetbuien owv eetdrang versus slank willen zijn (braken, dieethouden, …), gewicht blijft normaal, buitengewone invloed van gewicht op zelfbeeld Oorzaak: biologisch, psychisch, sociaal, cultureel
55. Samengevat Overgang kind – volwassene Tweede strekking – seksuele rijpingsprocessen Waarnemen van meerdere dingen tegelijk Formeel operationeel denken Jongerentaal Separatie en individuatie Belang leeftijdgenoten , ook andere sekse Jeugd- en subcultuur, vrienschappen
56. Samengevat Genitale fase: geslachtscontact = centraal Egocentrisme, conformisme, identiteitsvinding Richt zich naar universele menselijke waarden, met afwegingen Belang van leerlingenbegeleiding Sport/hobby’s/samen zijn ipv spel Kritisch tov tekentalent Externaliserende en internaliserende problemen
