Πληροφορική στο σχολείο

1. ΓΕΝΙΚΑ
Η επικοινωνία ανθρώπου-υπολογιστή δεν μπορεί παρά να είναι
ανθρωποκεντρική. Ο άνθρωπος αποτελεί τόσο την αφετηρία, όσο και τον
τελικό αποδέκτη. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει ότι ένας υπολογιστής δεν είναι
σε θέση να ξεκινήσει-φαινομενικά-ένα διάλογο ζητώντας από το χρήστη
κάποιες πληροφορίες, προκειμένου να τις επεξεργαστεί. Πάντα όμως
πρέπει να προηγείται λεπτομερειακή ανάλυση από τον άνθρωπο-χρήστη
του είδους των πληροφοριών που θα πρέπει να ζητηθούν, των
επεξεργασιών που πρέπει να υποστούν και, τέλος, του τρόπου με τον
οποίο θα πρέπει να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα.
Ο ανθρωποκεντρικός αυτός χαρακτήρας της επικοινωνίας ανθρώπου-
υπολογιστή δεν αναμένεται να τροποποιηθεί παρ’ όλες τις προσπάθειες
που γίνονται ν’ αποκτήσουν οι υπολογιστές τη δυνατότητα να εκτελούν
από μόνοι τους κάποιες ενέργειες, βασιζόμενοι σε προ-αποθηκευμένες
γνώσεις ή κανόνες. Από την άλλη, χωρίς την πληροφορική και τις ποικίλες
εφαρμογές της δε νοείται ανάπτυξη της εκπαίδευσης τον 21ο
αιώνα.
 Οι Η/Υ μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην
ουσιαστική διαχείριση της σχολικής ζωής και της επικοινωνίας του
1

2. σχολείου με άλλα σχολικά περιβάλλοντα, αλλά και τον κόσμο εκτός
σχολείου.
 Μέσω του Η/Υ, ο μαθητής μπορεί να εισχωρήσει σε μεγάλες
βιβλιοθήκες, να αντλήσει πληροφορίες, να μελετήσει άρθρα, να έχει
πρόσβαση στη διεθνή βιβλιογραφία.
 Τα σύγχρονα Πανεπιστήμια παρέχουν πτυχιακές σπουδές μέσω του
διαδικτύου.
 Διευκολύνεται η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και προσφέρονται οι
τεχνικές δυνατότητες για μια δια βίου εκπαίδευση.
 Ο Η/Υ, λειτουργώντας ως εποπτικό μέσο, μειώνει τη μηχανιστική
εκμάθηση και την προσπάθεια για στείρα αποστήθιση.
 Δημιουργούνται προγράμματα διδασκαλίας με αμφίδρομο
χαρακτήρα, πιο πλούσια και πιο έξυπνα από τα καθιερωμένα
σχολικά διδακτικά προγράμματα, που απέχουν από τον πληκτικό
και παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας.
 Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών προϋποθέτει την ύπαρξη
αξιόλογων εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
 Η πληροφορική εξασφαλίζει εύκολη πρόσβαση στην
κωδικοποιημένη γνώση, ενώ ο Η/Υ διαθέτει τεράστιες δυνατότητες
στην αποθήκευση, επεξεργασία και αξιοποίηση των πληροφοριών,
με αποτέλεσμα να γίνεται προσιτός ο τεράστιος όγκος των
αποθηκευμένων γνώσεων. Έτσι, εισάγεται ένα πνεύμα
πλουραλισμού στην εκπαίδευση.
Η ηλεκτρονική τεχνολογία στην εκπαιδευτική διαδικασία αναβαθμίζει
το εκπαιδευτικό σύστημα, με εποπτικό υλικό και οπτικοακουστικά μέσα
και επιτυγχάνει αμεσότερη επαφή του μαθητή με την παρεχόμενη γνώση.
Ο Η/Υ μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία, με τρεις
κυρίως τρόπους:
 Για την επεξεργασία κειμένου.
Επιτρέπει στους μαθητές να πειραματίζονται με γράμματα και
λέξεις, να γράφουν ελεύθερα και να αναπτύσσουν τις ιδέες τους.
Έτσι, βελτιώνουν τις ορθογραφικές και εκφραστικές αδυναμίες τους
και κατακτούν τη σημασία των λέξεων σ’ ένα ευρύτερο κείμενο μέσα
από μια διαδικασία ευχάριστη και ενδιαφέρουσα.
 Για την κατασκευή προγραμμάτων.
2

3. Δίνει στο μαθητή τη δυνατότητα να προσεγγίσει και να
επεξεργαστεί σύνθετες πληροφορίες με ποικίλους συνδυασμούς, να
αναπτύξει την αφαιρετική του ικανότητα με νέους ελκυστικούς
τρόπους.
 Για τη διδασκαλία σχολικών μαθημάτων.
Παρέχει στο νέο τη δυνατότητα να αποκτήσει τη δυνατότητα να
αποκτήσει νέες γνώσεις ή να ασκήσει τις ήδη υπάρχουσες και να
εμπεδώσει δυσνόητες επιστημονικές θεωρίες. Παράλληλα, ο
δάσκαλος μπορεί να παρακολουθεί διεξοδικά την πορεία και την
πρόοδο του μαθητή.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ Η/Υ ΣΤΗΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΤΗ
 Ο μαθητής μπορεί να «επισκεφθεί» βιβλιοθήκες, μουσεία,
Πανεπιστήμια, να αντλήσει πληροφορίες, να αναζητήσει στοιχεία
στη διεθνή βιβλιογραφία.
 Η διδασκαλία μαθημάτων γίνεται με ανανεωμένο ελκυστικό τρόπο
που προϋποθέτει άμεση προσωπική συνεργασία του μαθητή με το
πρόγραμμα (διαδραστική λειτουργία). Παρέχονται έτσι νέες
ευκαιρίες για εμπλουτισμό της διδακτικής διαδικασίας με ήχο,
εικόνα, κείμενο και ενεργητική μάθηση, δυνατότητες
αυτοδιδασκαλίας ή διδασκαλίας από απόσταση.
 Η χρήση του Η/Υ προσφέρει μεγάλα περιθώρια αυτενέργειας στο
παιδί και αξιοποίησης της «ανευρετικής διαδικασίας», γιατί η
επιλογή της πλοήγησης εναπόκειται στην κρίση του μαθητή. Έτσι,
τα παιδιά αποκτούν ενδιαφέρον για την εργασία τους και ωθούνται
σε ενεργό συμμετοχή.
 Το διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για συνεργασία,
επικοινωνία και διανομή της πνευματικής δραστηριότητας., καθώς
ευνοεί τις συνεργατικές μορφές μάθησης και σε μάθηση βασισμένη
στο προγραμματισμό. Ευνοεί μάλιστα συνεργασίες μεταξύ ατόμων ή
ομάδων, που βρίσκονται μακριά, αφού καταργεί τις αποστάσεις
3

4. (συμμετοχή σε εξ αποστάσεως συζητήσεις, συσκέψεις και
συνεργασίες, επικοινωνία με άλλους μαθητές και ξένα σχολικά
περιβάλλοντα).
 Ο μαθητής είναι σε θέση να σκέφτεται και να γράφει ελεύθερα, να
αναπτύσσει τις ιδέες του, έχοντας επίγνωση ότι μπορεί αργότερα να
«ξαναδεί» το κείμενο και να επιφέρει όποιες και όσες αλλαγές
επιθυμεί. Ο ίδιος επιλέγει τη μέθοδο και το πρόγραμμα στο οποίο
εργάζεται΄ έχει την αίσθηση του ελέγχου.
 Η μεγαλύτερη ίσως ωφέλεια που μπορούμε να περιμένουμε από τη
χρήση των Η/Υ, είναι ότι η μάθηση μπορεί ν’ αντιμετωπίζεται όλο
και περισσότερο από τα παιδιά σαν μια διαδικασία ευχάριστη και
ενδιαφέρουσα και όχι για κάποια μελλοντική χρησιμότητα.
Συνδυάζουν τη γνώση με το παιγνίδι, την ευχάριστη μάθηση με την
αξιολόγηση: ο μαθητής βλέπει τα αποτελέσματα των δυνατοτήτων
του στην οθόνη. Εγείρεται έτσι το ενδιαφέρον του και η προσοχή
του, ενώ εξαλείφεται η αδράνεια, η παθητικότητα και η έλλειψη
πρωτοβουλίας.
 Οι Η/Υ μειώνουν την προσπάθεια για αποστήθιση και μπορούν να
συμβάλλουν στην οργάνωση του γνωστικού υλικού. Δίνεται η
δυνατότητα στο μαθητή, με εναλλακτικές παραστάσεις στη μέθοδο
της διδασκαλίας, να εμπεδώσει καλύτερα τις γνώσεις και συνάμα να
διαθέτει πολύτιμο χρόνο και σε άλλες ασχολίες.
 Η πρωτοβουλία για προγραμματισμό, για ερωτήματα και διεύρυνση
των προβλημάτων ανήκει αποκλειστικά στο μαθητή, γιατί κανένας
Η/Υ δεν έχει έτοιμες απαντήσεις, παρά μόνο εκείνες για τις οποίες
προγραμματίστηκε.
 Ο προγραμματισμός ενός Η/Υ προϋποθέτει ευρύτητα στη γνώση
και ικανότητα στην πρόβλεψη σφαλμάτων. Λειτουργεί, δηλαδή,
προς την κατεύθυνση της πνευματικής καλλιέργειας και της
αντιδογματικής σκέψης.
 Ο Η/Υ συμπληρώνει ελλείψεις και προλαβαίνει σφάλματα. Κάποια
προγράμματα μάλιστα, εφαρμόζουν και τεχνικές αυτοαξιολόγησης ή
ετεροαξιολόγησης.
ΓΙΑ ΤΟ ΔΑΣΚΑΛΟ
4

5.  Ο Η/Υ δεν πρόκειται να μειώσει το ρόλο του εκπαιδευτικού.
Αντίθετα, οι νέες απαιτήσεις είναι ποιοτικά μεγαλύτερες. Με τη
βοήθεια των νέων εργαλείων, η αποτελεσματικότητα των
εκπαιδευτικών μπορεί ν’ αυξηθεί απεριόριστα. Επιλέγει και
οργανώνει κατάλληλα προγράμματα, ενώ ταυτόχρονα καθοδηγεί και
αξιολογεί τους μαθητές. Μετατρέπεται, δηλαδή, σε καθοδηγητή της
γνώσης, από απλό αναμεταδότη εύκολα προσβάσιμων
πληροφοριών.
 Το διαδίκτυο προσφέρει στον εκπαιδευτικό αμέτρητες πηγές, για να
εμπλουτίσει τις γνώσεις του και τις καθημερινές διδακτικές του
ανάγκες. Υπάρχει υλικό για όλα τα θέματα: πρακτικά συνεδρίων,
επιστημονικά περιοδικά, προγράμματα διδασκαλίας, αλλά και
προτάσεις προσέγγισης ενός θέματος από άλλους εκπαιδευτικούς
παγκοσμίως.
 Οι Η/Υ ποτέ δεν θ’ αντικαταστήσουν τον εκπαιδευτικό. Του
επιτρέπουν, όμως, να έχει περισσότερο χρόνο για τον πραγματικό
του ρόλο: την ανθρώπινη επικοινωνία του με το μαθητή.
 Ο δάσκαλος είναι εκείνος που θα παράσχει τις εγκυρότερες
πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του σχολικού προγράμματος
ανά μάθημα και τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τη ροή των
μαθημάτων στην παραδοσιακή διδασκαλία και θα καθορίσει τις
ερωτήσεις που συνήθως κατανοούνται δύσκολα από την τάξη.
Συνεπώς, κρίνεται απαραίτητη η έρευνα του δασκάλου για τις
μεθόδους αξιοποίησης των νέων προγραμμάτων στην τάξη.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ Η/Υ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
 Η εικόνα προσελκύει, απορροφά και καθηλώνει το μαθητή,
μαραίνοντας τη σκέψη του, νεκρώνοντας την κρίση του.
 Ο μαθητής μπορεί να είναι αντιπαραγωγικός, χαζεύοντας ή
περιδιαβαίνοντας άσκοπα τις ιστοσελίδες του διαδικτύου. Αυτό
όμως αντιμετωπίζεται με την επιβολή συγκεκριμένου χρόνου
εκτέλεσης μιας εργασίας.
 Ελλοχεύει ο κίνδυνος της ωφελιμιστικής, χρησιμοθηρικής
αντιμετώπισης: Υπάρχει το ενδεχόμενο ο μαθητής να επιδιώξει το
έτοιμο και το εύκολο και όχι την περιπέτεια αναζήτησης της
γνώσης.
5

6.  Η μυθοποίηση της τεχνολογίας μπορεί να προκαλέσει την εντύπωση
ότι ο Η/Υ ισοδυναμεί με την ανάπαυση και όχι με την προσωπική
δημιουργία και την παραγωγή έργου.
 Είναι πιθανό να μειωθεί η επικοινωνία και η ανθρώπινη επαφή
καθηγητή-μαθητή και να υποβιβαστεί η σχέση τους σε μια απλή
συνεργασία. Το ίδιο όμως μπορεί να παρατηρηθεί ακόμη και
μεταξύ των συμμαθητών. Καθώς ο μαθητής αποξενώνεται από το
κοινωνικό του περιβάλλον, περιορίζει τις διαπροσωπικές σχέσεις
του και απέχει από εκδηλώσεις της μαθητικής κοινότητας.
 Επειδή παραγκωνίζεται η μητρική γλώσσα του χρήστη εξαιτίας της
κωδικοποιημένης γλώσσας των υπολογιστών και της κυριαρχίας της
αγγλικής, υπάρχει το ενδεχόμενο της γλωσσικής αλλοίωσης και της
συρρίκνωσης του διαλόγου. Παράλληλα, διαπιστώνεται ο κίνδυνος
στείρου μιμητισμού και ξενομανίας, με επιπτώσεις φθοράς στην
πολιτιστική και εθνική φυσιογνωμία των παιδιών.
 Η υπέρμετρη ενασχόληση με τις νέες τεχνολογίες προξενεί
προβλήματα υγείας (οφθαλμολογικά προβλήματα, πονοκεφάλους,
αυχενικό, τενοντίτιδες).
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ.
Οι Η/Υ δεν μπορούν να κάνουν τίποτα, αν εμείς δεν θέλουμε να το
κάνουν. Και δεν μπορούν να κάνουν τίποτα, αν εμείς δεν μπορούμε να το
σχεδιάσουμε προηγουμένως. Θα πρέπει να ξεπεράσουμε τις
προκαταλήψεις μας απέναντι στις μηχανές και να σκεφτούμε ότι οι
άνθρωποι είναι πάντα υπεύθυνοι για τις οποιεσδήποτε δυσάρεστες
εμπειρίες τους.
 Επειδή με την ηλεκτρονική τεχνολογία ο κόσμος της
εκπαίδευσης προσθέτει στη δυναμική του ένα ισχυρό όσο και
ανεξερεύνητο όπλο, επιβάλλεται υπευθυνότητα, σύνεση και
προγραμματισμός.
 Έτσι, η εκπαιδευτική δραστηριότητα θα γίνει ελκυστική,
ευχάριστη, αποδοτική, θα παρέχει κίνητρα αλλά και θα προάγει
την ανάπτυξη του μαθητή στο συναισθηματικό, γνωστικό,
ψυχοκοινωνικό τομέα.
6

7.  Ειδικότερα, στο δάσκαλο εναπόκειται η προβολή θετικών
προτύπων, ο διάλογος, η επιδίωξη ουσιαστικής επικοινωνίας με
το μαθητή, η καθοδήγηση στην πορεία απόκτησης της γνώσεις.
 Η οικογένεια έχει χρέος να καθοδηγεί σωστά τα νεαρά μέλη, ενώ
οι μαθητές χρειάζεται να χρησιμοποιούν με μέτρο τις νέες
τεχνολογίες, αλλά παράλληλα, να επιδιώκουν την ενασχόληση
και με άλλες μορφές ψυχαγωγίας και κοινωνικής
δραστηριότητας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Πάντα γοητευόμασταν από την ιδέα να επεκτείνουμε το ανθρώπινο
μυαλό, αποκτώντας και επεξεργαζόμενοι πληροφορίες. Οι Η/Υ μπορούν
να χρησιμοποιηθούν ως μέσα που θα βοηθήσουν στην προσπάθεια
επέκτασης του μυαλού μας. Για να πετύχει τους στόχους του, ένα
διδακτικό πρόγραμμα με Η/Υ , θα πρέπει :
 Να λάβει υπόψη του ότι το παιδί δεν είναι απλώς μια σκεπτόμενη
μηχανή, αλλά ένα αναπτυσσόμενο άτομο, με συναισθήματα,
κίνητρα, έναν δικό του τρόπο αντίδρασης, που ανήκει σε μια ομάδα
με κάποιο ρόλο, που προέρχεται από μια οικογένεια, με δικά της
χαρακτηριστικά,
 Να επιφυλάσσει έναν ενεργό ρόλο στο δάσκαλο, που αξιοποιεί την
εμπειρία του και καθιστά τη διδασκαλία περισσότερο ευέλικτη και
δημιουργική. Αν εκείνος κρίνει ότι κάτι δεν έγινε αντιληπτό από
τους μαθητές ή όταν δεν προχωρούν όλοι με τον ίδιο ρυθμό, μπορεί
να τροποποιήσει τη διδακτική του μέθοδο προς όφελος των
μαθητών.
7