Διάγραμμα της έννοιας "Χάσμα γενεών"

1. ΟΡΙΣΜΟΣ
Το χάσμα των γενεών έρχεται ως αποτέλεσμα των συγκρούσεων των νέων και των
παλιών. Είναι αναμφισβήτητα σίγουρο πως μεγάλο ποσοστό των νέων αντιτίθεται προς
τις ιδέες των παλιών, ενώ οι ιδεολογικές αντιθέσεις μεταξύ των νέων και των
μεγαλυτέρων σε ηλικία ανθρώπων, αποτελούν συχνό φαινόμενο μέσα στα πλαίσια της
κοινωνίας.
Χάσμα γενεών ονομάζεται το κοινωνικό φαινόμενο της αδυναμίας προσέγγισης και
επικοινωνίας ανάμεσα σε άτομα που ανήκουν σε διαφορετικές γενιές. Είναι μεγάλες οι
διαφορές που χωρίζουν την εκάστοτε γενιά των ωρίμων από τη γενιά των νέων και
οδηγούν συχνά σε συγκρούσεις μεταξύ τους. Οι διαφορές αυτές έχουν να κάνουν με
αντιλήψεις για τον κόσμο και τη ζωή, με αξίες και ιδανικά και με συμπεριφορές που
απορρέουν από τα παραπάνω.
Το φαινόμενο είναι παλιό και οφείλεται, σύμφωνα με τους ειδικούς, στο ότι η φύση
του νέου είναι διαφορετική απ' αυτή του ώριμου και στο γεγονός ότι οι κοινωνικές
συνθήκες στις οποίες μεγαλώνει η κάθε γενιά είναι λίγο πολύ διαφορετικές. Από τον
Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι σήμερα έχει γίνει πολύς λόγος για το όλο θέμα.
Η πιο ήπια μορφή με την οποία παρουσιάζεται το φαινόμενο είναι οι διαφωνίες
ανάμεσα στις δύο γενιές. Οι διαφωνίες αυτές αφορούν σε θέματα ηθικής, πολιτικής,
αγωγής και κοινωνικών αντιλήψεων. Οι ώριμοι συνήθως κατηγορούν τους νέους ως
1

2. ανεύθυνους, επιπόλαιους και οκνηρούς, ενώ οι νέοι με τη σειρά τους θεωρούν τους
μεγάλους υποκριτές, αυταρχικούς και αντιδραστικούς.
Οι αλληλοκατηγορίες είναι το πρώτο στάδιο της έντασης που δημιουργείται μεταξύ
τους και όταν η επικοινωνία και η συνεννόηση μεταξύ τους γίνεται δύσκολη, μπορούμε
να περάσουμε και στο δεύτερο στάδιο.
Η πιο ακραία μορφή, με την οποία μπορεί να εκδηλωθεί το χάσμα είναι η σύγκρουση και
η οριστική ρήξη των σχέσεων τους. Αυτό μπορεί να συμβεί, όταν οι μεγάλοι από θέση
ισχύος, καταφεύγουν στον αυταρχισμό και οι νέοι με τη σειρά τους αντιδρούν δυναμικά,
καταφεύγοντας σε ανταρσίες. Βέβαια τις περισσότερες φορές βρίσκεται μια μέση οδός
διαλόγου και συνεννόησης.
ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ
Αυτό οφείλεται στη διαφορά ηλικίας και στη διαφορετική ψυχοσύνθεση. Ο νέος,
γεμάτος ζωντάνια κι ενεργητικότητα, κινείται προς τα εμπρός, ενώ ο ηλικιωμένος όταν
δεν γυρίζει πίσω προσπαθεί να συγκρατήσει το παρόν που του εξασφαλίζει την ύπαρξή
του και προσπαθεί να συντηρήσει όσα κατόρθωσε να αποκτήσει. Ο ώριμος άνθρωπος
προσπαθεί να μείνει σταθερός στη θέση του, σε αντίθεση με το νέο που πιστεύει πως έχει
τη δύναμη και την υποχρέωση να κατακτήσει το κόσμο και να δημιουργήσει ένα εντελώς
διαφορετικό . Στην ουσία, εκπροσωπούν διαφορετικούς κόσμους: η νεολαία επιχειρεί
αλλαγές, καθώς αγαπά την ανανέωση (επαναστάτες, καινοτόμοι, ρηξικέλευθοι) και
παρασύρεται από το συναίσθημα, ενώ οι ώριμοι προτιμούν τις σταδιακές και
ελεγχόμενες μεταβολές, διότι δρουν με λογική και ρεαλισμό.
Όλη αυτή η σύγκρουση οφείλεται και σε νέα τεχνολογικά επιτεύγματα που
επιβάλλουν στη ζωή μας, με αποτέλεσμα οι γνώσεις να αναθεωρούνται , να αλλάζουν και
άλλες να καταρρίπτονται. Οι νέοι διαμορφώνουν μια διαφορετική αντίληψη του κόσμου
που διαφέρει από αυτή των ηλικιωμένων. Σήμερα, τα ερεθίσματα που οι νέοι δέχονται
οδηγούν στη γρήγορη ωρίμανση και συντελούν εύκολα στη διαμόρφωση της
προσωπικότητας. Επίσης, τα στοιχεία ξένων πολιτισμών δρουν αρνητικά, καθώς οι νέοι
τα πλάθουν και τα χρησιμοποιούν χωρίς επεξεργασία, από αντίδραση στις παραδοσιακές
αξίες.
Ωστόσο, το χάσμα των γενεών στο σύγχρονο κόσμο αποδίδεται στα θετικά και στα
αρνητικά γνωρίσματα της εποχής που διανύουμε. Ειδικότερα, σε σχέση με τα θετικά
παρατηρούμε τα εξής:
 Λόγω της διεύρυνσης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και της εξέλιξης των Μ.Μ.Ε.
τα σημερινά παιδιά αποκτούν εμπειρίες, αναπτύσσουν τον προβληματισμό και
την κριτική τους ικανότητα, αμφισβητούν παγιωμένες αντιλήψεις, πολεμούν το
κατεστημένο, διαμορφώνουν την προσωπικότητά τους και ωριμάζουν
γρηγορότερα.
 Στην εποχή μας σημειώνονται ραγδαίες εξελίξεις, πλήθος αλλαγών, πρωτοφανής
έκρηξη γνώσεων, τις οποίες οι νέοι μπορούν να κατακτήσουν ευχερώς λόγω της
αφομοιωτικής τους ικανότητας, αλλά και της άριστης σχέσεις με την τεχνολογία
και τα επιτεύγματά της. Αντιθέτως, οι μεγάλοι αδυνατούν να προσαρμοστούν με
την ίδια ευελιξία σ’ έναν κόσμο που συνεχώς διαφοροποιείται (τεχνοφοβία).
 Στις σύγχρονες κοινωνίες, το βιοτικό επίπεδο είναι υψηλό και οι νέοι
απολαμβάνουν όλες τις ανέσεις, ενώ οι ώριμοι που μεγάλωσαν σε διαφορετικές
συνθήκες και στερημένα περιβάλλοντα φαίνονται εγκλωβισμένοι στα πρότερα
βιώματά τους.
2

3.  Σήμερα, οι νέοι έχουν περισσότερα δικαιώματα : ανατρέφονται μέσα σε ένα
δημοκρατούμενο πολιτικό κλίμα, οπότε διαμορφώνουν φιλελεύθερο ήθος και
πολιτική συνείδηση, με αποτέλεσμα να αντιλαμβάνονται τα τρωτά (αναξιοκρατία,
αδικίες ) και να στρέφονται κατά της ώριμης γενιάς που τα προκάλεσε.
 Οι σημερινοί νέοι ζουν έναν πιο ελεύθερο τρόπο ζωής, συγκριτικά με τ
Τα αρνητικά χαρακτηριστικά της εποχής μας που συνιστούν λόγους για τη διόγκωση
του χάσματος των γενεών είναι τα εξής: ο παρελθόν και είναι περισσότερο
απελευθερωμένοι, γεγονός που ενοχλεί τους μεγάλους, οι οποίοι συνηθίζουν να
ωραιοποιούν το χθες, με επακόλουθα την ανταγωνιστική νοοτροπία, τον υποσυνείδητο
φθόνο και τις συγκρούσεις ανάμεσα στις δύο γενιές. Οι νέοι διαθέτουν έναν διαφορετικό
τρόπο σκέψης και αντίληψης και έκφρασης για τον κόσμο, μια δική τους κοσμοθεωρία.
Οι μεγάλοι , επειδή αδυνατούν να κατανοήσουν τη νέα πραγματικότητα δεν είναι
ανεκτικοί μαζί τους.
 Ο εκσυγχρονισμός των μέσων μαζικής μεταφοράς, επικοινωνίας και ενημέρωσης
διευκόλυνε τη συνάντηση των πολιτισμών, των διαφορετικών νοοτροπιών, που
ασκούν ιδιαίτερη έλξη στη νεολαία. Οι νέοι, αφομοιώνοντας τα παλαιά με τα νέα
στοιχεία, δημιουργούν τη δική τους κουλτούρα και συγκρούονται με την
παράδοση, τα καθιερωμένα πρότυπα και τις συντηρητικές αντιλήψεις των
μεγάλων.
 Η κρίση της οικογένειας: Η έλλειψη επικοινωνίας γονέων και παιδιών, εξαιτίας των
έντονων ρυθμών ζωής και της μείωσης του ελεύθερου χρόνου οδηγεί στην
απουσία διαλόγου, στην ασυνεννοησία και στην ψυχική απομάκρυνση.
 Οι νέοι κατηγορούν την ώριμη γενιά, διότι τους κληροδότησε έναν εφιαλτικό
κόσμο: η βία, οι πόλεμοι, τα πυρηνικά όπλα οι παραβιάσεις των ανθρώπινων
δικαιωμάτων, το οικολογικό πρόβλημα, αλλά και η θεοποίηση του χρήματος η
υπερκατανάλωση, η κυριαρχία του συμφέροντος και της υποκρισίας, η χρεοκοπία
των ηθικών αξιών και των ιδανικών συνθέτουν το σύγχρονο σκηνικό. Οι νέοι
οραματίζονται ένα μέλλον αβέβαιο, ρευστό, γεμάτο άγχος, ανασφάλεια,
ναρκωτικά, κοινωνικά προβλήματα. Γι’ αυτό αμφισβητούν τους μεγάλους και
τους καταλογίζουν ευθύνες για τη νοσηρότητα της κοινωνίας.
 Οι νέοι κατηγορούν τις παλαιότερες γενιές και για την κρίση των διαπροσωπικών
σχέσεων (αλλοτρίωση, αποξένωση, απρόσωπο των ανθρώπινων σχέσεων) και τη
μοναξιά που βιώνονται ιδιαίτερα στις άξενες μεγαλουπόλεις.
 Οι νέοι απογοητεύονται από τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις και τη γενικότερη
συμπεριφορά των πολιτικών (ψηφοφορία, λαϊκισμός, διαφθορά, ιδιοτέλεια,
ευνοιοκρατία) και δηλώνουν ασυμβίβαστοι σ’ ένα νοσηρό κλίμα.
 Οι ώριμοι κατέχουν καίριες θέσεις στον επαγγελματικό στίβο (γεροντοκρατία),
πράγμα που πυροδοτεί την όξυνση στις σχέσεις των δύο γενεών εξαιτίας των
αυξημένων ποσοστών της ανεργίας των νέων. Η επαγγελματική αποκατάσταση
και η σταδιοδρομία για τη νεολαία μοιάζει ανέφικτη, καθώς σημειώνεται
δυστοκία στην αξιοποίηση του νεανικού δυναμικού.
 Σήμερα, η νεολαία διεκδικεί θέσεις στον παραγωγικό τομέα και στον πολιτικό
στίβο. Οι μεγάλοι, όμως, προβάλλοντας ως ειδήμονες, καταδεικνύουν δυσπιστία
για τις ικανότητες των νέων, δεν εμπνέονται από τα οράματα και τις φιλοδοξίες
τους, δεν τους επιτρέπουν ουσιαστικές πρωτοβουλίες, δεν τους εμπιστεύονται
στην εκτέλεση έργων , με συνέπεια την ένταση στις σχέσεις των δύο γενιών.
3

4. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ ΓΕΝΕΩΝ
Είναι σίγουρο πως είναι ένα πρόβλημα αρκετά μεγάλο και δημιουργεί αρκετά
κοινωνικά προβλήματα, όπως τάσεις γρήγορης φυγής, πρόωρης φυγής χειραφέτησης ,
ανεξαρτητοποίησης, εγκατάλειψη γερόντων(γηροκομεία), απομόνωση και των δύο
πλευρών στον κόσμο τους, περιθωριοποίηση, απογοήτευση, ανάπτυξη εσωστρεφών
τάσεων, ανώμαλη ενηλικίωση και κοινωνικοποίηση νέων και κοινωνικές
αταξίες/αναστατώσεις.
Γενικότερα, παρατηρείται αδυναμία ουσιαστικής επικοινωνίας, απώλεια ουσιαστικής
επαφής, υποκρισία, προσποίηση, επιδερμικές σχέσεις μεταξύ των δύο γενιών.
 Το χάσμα των γενεών μαρτυρεί έλλειψη σεβασμού στον άνθρωπο, απουσία
ανθρωπισμού, υποδούλωση σε πάθη και αδυναμίες.
 Επικρατεί και στις δύο πλευρές η μονομέρεια και ο δογματισμός, με αποτέλεσμα
να απουσιάζει η σφαιρική θέαση φαινομένων και καταστάσεων.
 Η νέα γενιά δε διαθέτει έρμα , καθώς δεν έχει γαλουχηθεί ορθά από τους
μεγάλους, ούτε είναι εφοδιασμένη με πνευματικές αξίες, οπότε προβάλλει
μετέωρη, θύμα προπαγάνδας και παραπληροφόρησης. Επιπλέον, οι νέοι που δε
διαθέτουν την πείρα, τη λογική και την ορθή κρίση των μεγάλων προβαίνουν σε
επιπολαιότητες και σφάλματα, τα οποία στην ακραία τους μορφή αποτελούν
φαινόμενα κοινωνικής νοσηρότητας.
 Η απόκλιση των απόψεων και η ασυνεννοησία, οι συνεχείς συγκρούσεις και οι
αλληλοκατηγορίες επιφέρουν ψυχικό άχθος, στενοχώρια, πικρία, απογοήτευση
και στις δύο γενεές.
 Η έλλειψη συνεργασίας , αλληλεγγύης, κοινής προσπάθειας για την αντιμετώπιση
των προβλημάτων αντικατοπτρίζεται στην κρίση των θεσμών, στη διάσπαση της
κοινωνικής συνοχής και συνιστά τροχοπέδη στην κοινωνική ανέλιξη.
 Απουσιάζει ο ουσιαστικός διάλογος, κυριαρχούν παλαιοκομματικές αντιλήψεις,
περιστέλλονται οι ευκαιρίες για συμμετοχή των νέων στην πολιτική σκηνή,
διευρύνεται το ποσοστό αποχής των νέων από τα κοινά και γενικά απειλείται η
δημοκρατία.
 Η δυσαρμονία ανάμεσα σε δύο διαδοχικές γενιές επηρεάζει και την οικονομία. Στο
βαθμό που οι ώριμοι είναι υπέρμαχοι του συντηρητισμού και οι νέοι ακραίοι
νεωτεριστές, παρατηρούνται τριβές και εντάσεις που δυσχεραίνουν τη
συνεργασία και γι’ αυτό δεν προωθούνται καινοτόμες πολιτικές, με αποτέλεσμα
τη διαιώνιση ή και τη διόγκωση οικονομικών προβλημάτων , όπως η ανεργία, η
φτώχεια και η χαμηλή παραγωγικότητα.
 Οι μεγάλοι, ορισμένες φορές, λειτουργούν καταπιεστικά ,επεμβαίνοντας στην
επαγγελματική επιλογή των παιδιών τους, χωρίς να συμμερίζονται τις επιθυμίες,
τις δεξιότητες και τις κλίσεις του νέου.
 Συνήθως οι νέοι, με βάση το πνεύμα αμφισβήτησης που τους διέπει, εκδηλώνουν
αδιαφορία για τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα, τη θρησκεία, τη διαφύλαξη της
γλώσσας , την πολιτιστική ταυτότητα, ενώ συνάμα ωθούνται σε επιλογές νόθης
ψυχαγωγίας.
 Ομοίως, αμφισβητούν την αξία της ιστοριογνωσίας, την καλλιέργεια του εθνικού
φρονήματος και την απόκτηση ταυτότητας, τα εθνικά σύμβολα ή ιδανικά,
προβάλλοντας έκδηλη τη διαφοροποίησή τους από τους μεγαλύτερους.
4

5. ΤΡΟΠΟΙ ΓΕΦΥΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ ΓΕΝΕΩΝ
Η σύζευξη προϋποθέτει κινήσεις καλής θέλησης και από τις δύο πλευρές. Όμως
πρέπει να κινηθούμε εύστοχα και αποτελεσματικά, για να λύσουμε το πρόβλημα αυτό.
Είναι σίγουρο πως και υπάρχουν ευθύνες και από τις δύο πλευρές για την ψυχική και
ηθική διάσταση των γενεών. Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα δείχνει ευεργετικό για την
ποιότητα ζωής και επικοινωνίας όλων των ανθρώπων , ανεξαρτήτως ηλικίας και
αντίληψης. Δεν είναι λογικό, αλλά και φυσιολογικό να κλείσει τελείως το χάσμα αυτό,
αφού κάθε γενιά έχει τη δική της ιδιοσυγκρασία. Πέρα από αυτό, είναι δυνατό να έχουμε
απόλυτη ταύτηση νέων και ώριμων σε όλους τους τομείς της ζωής; Τότε η ζωή θα
μεταβαλλόταν σε ένα απέραντο νεκροταφείο, αφού τίποτα πια δε θα κινούνταν και
<<ό,τι δε κινείται δε ζει>>, έλεγε ο Λάϊμπνιτς και πριν απο 2000 χρόνια ο Ηράκλειτος, <<τα
πάντα ρει>>.
Α. Η ώριμη γενιά
 Αγάπη για τα νιάτα και ευρύτητα πνεύματος: Οι μεγάλοι έχουν χρέος να είναι
διαλλακτικοί και υποχωρητικοί και να μην περιφρονούν τους νέους , να μην είναι
υπερπροστατευτικοί απέναντί τους, γιατί αυτή η στάση δεν αφήνει χώρο για νέα
πράγματα, να προσπαθούν , να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους, να κατανοούν
τα προβλήματά τους, να σέβονται την ιδιαιτερότητα της ηλικίας τους , να
συνειδητοποιήσουν ότι κάθε εποχή έχει τη δική της ηθική, να καταβάλλουν
προσπάθεια για προσαρμογή στις συνθήκες της σύγχρονης κοινωνίας και να μην
εμμένουν πεισματικά στη συντήρηση.
 Προσπάθεια για περιορισμό της συντηρητικότητας και της αυταρχικότητας , του
δογματισμού, της ηθικολογίας, για απαλλαγή από την πνευματική αδιαλλαξία , το
φανατισμό, τις προκαταλήψεις. Παράλληλα, χρειάζεται να επιδιώξουν την
ισορροπία και το μέτρο, την ειλικρίνεια, τη συνέπεια λόγων – έργων, την
αμοιβαία εμπιστοσύνη, την ουσιαστική επικοινωνία, για να οικοδομήσουν
αληθινές σχέσεις αγάπης με τους νέους. Επιβάλλεται να συνειδητοποιήσουν τη
διαφορετικότητα της νέας εποχής και την αναγκαιότητα προσέγγισης των νέων,
προσπαθώντας με λιγότερο εγωισμό και περισσότερη κατανόηση να
συνδιαλεγούν μαζί τους.
 Ενίσχυση του ρόλου της οικογένειας: οι γονείς οφείλουν να αφουγκράζονται τις
αγωνίες των νέων, να ενδιαφέρονται για τα προβλήματά τους και να
συνεργάζονται για την επίλυσή τους, με στόχο την αποκατάσταση της
επικοινωνίας και την ψυχική επαφή.
 Επιβάλλεται οι ώριμοι να αποτελούν υγιή πρότυπα που θα καθοδηγούν τους
νέους, με συνέπεια λόγων και έργων , ενώ οφείλουν να τους διδάξουν την
αναγκαιότητα επίλυσης των διαφορών τους με τον ισότιμο διάλογο.
 Καθήκον τους είναι να επιδείξουν ενδιαφέρον αληθινό και έμπρακτο για τη
μόρφωση , την εργασία και την παιδεία των νέων. Δεν αξίζει να είναι
προκατειλημμένοι και επιφυλακτικοί απέναντί τους, αλλά να τους δείξουν
εμπιστοσύνη, αναθέτοντάς τους δραστηριότητες και αντιμετωπίζοντάς τους
ισότιμα, προκειμένου να γίνουν ώριμοι και υπεύθυνοι πολίτες.
Β. Η νέα γενιά
 Ευεργετούνται και οι ίδιοι από τη θετική στάση, την καλόπιστη διάθεση, την
απροκατάληπτη επικοινωνία, το πνεύμα κατανόησης, συνεργασίας και
ανεκτικότητας που θα υιοθετήσουν απέναντι στους μεγάλους. Είναι συνεπώς
5

6. απαραίτητο να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα της συνύπαρξης με την
ώριμη γενιά.
 Οφείλουν να μην είναι αντιδραστικοί, να μην αμφισβητούν ακρίτως οτιδήποτε
προέρχεται από τον κόσμο των μεγάλων, να μην κατακρίνουν και απορρίπτουν με
αδιάλλακτο τρόπο, τις κατακτήσεις του παρελθόντος. Αξίζει λοιπόν, βλέποντας με
κατανόηση τις αστοχίες των μεγάλων, να δείχνουν σεβασμό στην ώριμη γενιά και
να αναγνωρίσουν πως όσα απολαμβάνουν στη σύγχρονη κοινωνία είναι έργο
περασμένων γενεών.
 Αναγκαίο είναι να μην είναι απότομοι , σκληροί και αναιδείς με τους μεγαλύτερους,
αλλά να επεξεργάζονται γόνιμα τις καλοπροαίρετες συμβουλές και την πολύτιμη
πείρας τους.
 Έχουν καθήκον να μην επιδεικνύουν αδιαφορία, ανευθυνότητα, αδράνεια, αλλά
να επιδιώκουν την εργατικότητα, τη σοβαρότητα, την υπευθυνότητα. Κάθε νέος
οφείλει να κατανοήσει πως, όταν διεκδικεί τα δικαιώματά του, προϋποτίθεται ότι
θα είναι συνεπής πρώτα στις υποχρεώσεις του.
 Η νέα γενιά χρειάζεται να συνειδητοποιήσει πως ο κόσμος δεν αλλάζει ριζικά μέσα
σε μια στιγμή, αλλά με υπομονή, με διαρκή αγώνα και θυσίες επιτυγχάνονται
σταδιακά οι κοινωνικές μεταβολές. Χρειάζεται θέληση, συνεργασία και χρόνος, για
να βελτιωθούν ουσιαστικά τα πράγματα. Πρέπει λοιπόν να συνειδητοποιήσουν
πως σ' αυτή τη θέση που βρίσκονται, έχουν δουλέψει πριν από αυτούς οι
προηγούμενες γενιές. Πρέπει λοιπόν, να οικοδομήσουν πάνω στις δημιουργίες
των προηγουμένων κι όχι να καταλύσουν, χωρίς προνοητικό σχεδιασμό.
Καταλήγουμε λοιπον στο συμπέρασμα ότι η πολυπλοκότητα της σημερινής
κοινωνίας κάνει δυσδιάκριτες τις αιτίες που δημιουργούν τα προβλήματα όχι μόνο στους
νέους, αλλά και στους μεγάλους. Όταν, λοιπόν, οι περισσότεροι μεγάλοι δεν μπορούν να
καταλάβουν, γιατί υπάρχουν τόσες αντιφάσεις στον πολιτισμό μας, πώς είναι δυνατόν να
καταλάβουν οι νέοι, που τους λείπει η πείρα και η ωριμότητα;
Επομένως, είναι μάλλον λογικό ότι οι ενέργειες των νέων που απορρέουν από την
αμφισβήτησή τους, δεν είναι πάντα δημιουργικές και δε στοχεύουν άμεσα στην επίλυση
των προβλημάτων. Όπως είναι φυσιολογικό και πολλές φορές αναμενόμενο, οι νέοι
ενεργούν σπασμωδικά, ενάντια σ' ό,τι βρουν μπροστά τους και όχι απαραίτητα ενάντια
σ' εκείνο που πραγματικά φταίει. Όσο θα παραμένουν άλυτα και θα χρονίζουν σοβαρά
προβλήματα που ταλανίζουν τους νέους, τόσο θα είναι δικαιολογημένη η αντίδρασή τους
και οι αγώνες τους για έναν καλύτερο κόσμο όποια μορφή κι αν παίρνουν…
6

7. απαραίτητο να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα της συνύπαρξης με την
ώριμη γενιά.
 Οφείλουν να μην είναι αντιδραστικοί, να μην αμφισβητούν ακρίτως οτιδήποτε
προέρχεται από τον κόσμο των μεγάλων, να μην κατακρίνουν και απορρίπτουν με
αδιάλλακτο τρόπο, τις κατακτήσεις του παρελθόντος. Αξίζει λοιπόν, βλέποντας με
κατανόηση τις αστοχίες των μεγάλων, να δείχνουν σεβασμό στην ώριμη γενιά και
να αναγνωρίσουν πως όσα απολαμβάνουν στη σύγχρονη κοινωνία είναι έργο
περασμένων γενεών.
 Αναγκαίο είναι να μην είναι απότομοι , σκληροί και αναιδείς με τους μεγαλύτερους,
αλλά να επεξεργάζονται γόνιμα τις καλοπροαίρετες συμβουλές και την πολύτιμη
πείρας τους.
 Έχουν καθήκον να μην επιδεικνύουν αδιαφορία, ανευθυνότητα, αδράνεια, αλλά
να επιδιώκουν την εργατικότητα, τη σοβαρότητα, την υπευθυνότητα. Κάθε νέος
οφείλει να κατανοήσει πως, όταν διεκδικεί τα δικαιώματά του, προϋποτίθεται ότι
θα είναι συνεπής πρώτα στις υποχρεώσεις του.
 Η νέα γενιά χρειάζεται να συνειδητοποιήσει πως ο κόσμος δεν αλλάζει ριζικά μέσα
σε μια στιγμή, αλλά με υπομονή, με διαρκή αγώνα και θυσίες επιτυγχάνονται
σταδιακά οι κοινωνικές μεταβολές. Χρειάζεται θέληση, συνεργασία και χρόνος, για
να βελτιωθούν ουσιαστικά τα πράγματα. Πρέπει λοιπόν να συνειδητοποιήσουν
πως σ' αυτή τη θέση που βρίσκονται, έχουν δουλέψει πριν από αυτούς οι
προηγούμενες γενιές. Πρέπει λοιπόν, να οικοδομήσουν πάνω στις δημιουργίες
των προηγουμένων κι όχι να καταλύσουν, χωρίς προνοητικό σχεδιασμό.
Καταλήγουμε λοιπον στο συμπέρασμα ότι η πολυπλοκότητα της σημερινής
κοινωνίας κάνει δυσδιάκριτες τις αιτίες που δημιουργούν τα προβλήματα όχι μόνο στους
νέους, αλλά και στους μεγάλους. Όταν, λοιπόν, οι περισσότεροι μεγάλοι δεν μπορούν να
καταλάβουν, γιατί υπάρχουν τόσες αντιφάσεις στον πολιτισμό μας, πώς είναι δυνατόν να
καταλάβουν οι νέοι, που τους λείπει η πείρα και η ωριμότητα;
Επομένως, είναι μάλλον λογικό ότι οι ενέργειες των νέων που απορρέουν από την
αμφισβήτησή τους, δεν είναι πάντα δημιουργικές και δε στοχεύουν άμεσα στην επίλυση
των προβλημάτων. Όπως είναι φυσιολογικό και πολλές φορές αναμενόμενο, οι νέοι
ενεργούν σπασμωδικά, ενάντια σ' ό,τι βρουν μπροστά τους και όχι απαραίτητα ενάντια
σ' εκείνο που πραγματικά φταίει. Όσο θα παραμένουν άλυτα και θα χρονίζουν σοβαρά
προβλήματα που ταλανίζουν τους νέους, τόσο θα είναι δικαιολογημένη η αντίδρασή τους
και οι αγώνες τους για έναν καλύτερο κόσμο όποια μορφή κι αν παίρνουν…
6