2ο Δ.Σ. ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ-ΣΤ1 «ΗΜΕΡΕΣ-ΕΡΓΑ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ» e-twinning

1. Η Ιερά μονή
«Η Παναγία των
Αλατσατιανών-
«Εισόδια της Θεοτόκου»
Εργασία των μαθητών της ΣΤ1 του 2ου Δ.Σ.
Αρτέμιδος :
Χρήστου, Φίλιππου, Δημήτρη( Τζίμη)

2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΑ
ΤΟΥ ΝΑΟΥ• Η εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου στα Αλάτσατα
χτίστηκε στη σημερινή της μορφή το 1833, μετά την
πυρπόληση του προηγούμενου μικρού ναού το 1821.
• Φτιαγμένη εξ ολοκλήρου από ντόπια άσπρη πέτρα,
θεωρείται μη χαρακτηριστική εκκλησία της ύστερης
περιόδου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έργο του
Σμυρνιοτηνιακού μάστορα Στράτου Καλονάρη, ο οποίος
εργάστηκε μαζί με το γιο του Μανώλη .

3. • Έχει το σχέδιο τρίκλιτης βασιλικής μεγάλων
διαστάσεων, με υπερυψωμένο το κεντρικό τμήμα της
στέγης και πολλά παράθυρα.
• Δυο σειρές από έξι μαρμάρινες μονοκόμματες κολόνες
χωρίζουν το ναό σε τρία κλίτη. Το κεντρικό είναι
διπλάσιο σχεδόν από τα άλλα.

4. • Στα δυτικά, τρεις μεγάλες θύρες (μία σε κάθε κλίτος)
οδηγούν στον κυρίως ναό.
• Περιβάλλεται από ένα περίστωο με γυναικωνίτη που
στηρίζουν εξωτερικά 10 μαρμάρινες κολόνες.
• Το έξοχο κι εντυπωσιακό τέμπλο του ναού, από τα
ωραιότερα στο είδος του, σε ρυθμό νεοκλασικό,
φιλοτεχνήθηκε σε τηνιακό μάρμαρο το 1874 και φέρει
εγγράφως την υπογραφή του Ιωάννη Χαλεπά, πατέρα του
περίφημου γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά και στοίχισε 750
χρυσές λίρες..

5. Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ
ΝΑΟΥ
• Οι περιπέτειες του ναού από το 1922 είναι πολλές. Εκείνον τον
καταραμένο Σεπτέμβρη του ’22, η Παναγιά έγινε για 15-20 μέρες
ο Γολγοθάς των Αλατσατιανών. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1922 μπήκαν
οι Τσέτες και στη συνέχεια ο τούρκικος στρατός όπου με τελη
κλήθηκαν τα γυναικόπαιδα και οι ηλικιωμένοι της πόλης να
μαζευτούν εντός του ναού, ενώ οι άντρες ηλικίας 18-45 ετών στο
προαύλιο.
• Κάθε βράδυ Τούρκοι στρατιώτες ξεδιάλεγαν τις ωραιότερες
κοπέλες και τις βίαζαν μέσα στο ιερό, μπροστά στα μάτια όλων
των άλλων. Όσες αντιστέκονταν, σφάζονταν επί τόπου, ενώ
άλλες απαγόμενες κάθε νύχτα, εξαφανίζονταν μυστηριωδώς.

6. • Οι Αλατσατιανές έπεσαν και πνίγηκαν στα
πηγάδια και στις στέρνες της πόλης, για να
γλιτώσουν από τους Τσέτες.
• Στο πηγάδι πίσω από το ιερό του ναού δεκάδες
Αλατσατιανές έπεσαν και πνίγηκαν, άλλες για να
μην υποστούν το βιασμό και άλλες επειδή
βιάστηκαν. Το πηγάδι από τότε σφραγίστηκε και
δεν ξαναλειτούργησε.
• Μετά από τη δυσοσμία των πτωμάτων οι Τούρκοι
έριξαν πετρέλαιο και μολύνθηκε ο υδροφόρος
ορίζοντας της περιοχής.

7. • Αμέσως μετά άρχισε η λεηλασία του ναού. Οι φορητές εικόνες,
τα ιερά σκεύη καθώς και μικροεξαρτήματα μαρμάρινα
(περιστέρι άμβωνος, σταυροί, χερουβίμ), αποσπάστηκαν και
πουλήθηκαν σε Εβραίους εμπόρους της Σμύρνης που
κατέφθαναν με αραμπάδες αμέσως μετά την εγκατάλειψη της
πόλης από τον πληθυσμό της.
• Κάποιες εικόνες καταστράφηκαν και όσες υπήρχαν πάνω στο
μαρμάρινο τέμπλο καλύφθηκαν με φρικώδη χρώματα,
κόκκινα και πράσινα. Τα μεγάλα μαρμάρινα εικονοστάσια και
οι κίονες του κυρίως ναού βάφτηκαν με πράσινες και γκρίζες
λαδομπογιές.
• Οι νέοι χρήστες έσπασαν τις γλυπτές μορφές των αγγέλων κι
ασβέστωσαν τα χριστιανικά σύμβολα (σταυρούς,
χριστογράμματα, δισκοπότηρο κλπ.) στο τέμπλο.
• Στο νότιο τοίχο του ναού δημιουργήθηκε το μιχράμπ (το
μουσουλμανικό ιερό), με κατεύθυνση προς τη Μέκκα.

8. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ
ΝΑΟΥ
• Οι Τούρκοι από την Κρήτη, την Ανατ. Μακεδονία και τη Βοσνία που
ήρθαν πρόσφυγες στα Αλάτσατα γκρέμισαν τις άλλες δυο εκκλησίες
(Αγ. Τριάδα κι Άγ. Κων/νο) και πούλησαν τα οικοδομικά υλικά τους.
• Ομως δεν υπήρχε στα Αλάτσατα μεγάλο τζαμί, αφού το κατοικούσαν
10-13.000 Έλληνες κι ελάχιστοι Τούρκοι, μετέτρεψαν το 1938 την
εκκλησία των Εισοδίων, που βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν της πόλης,
σε τέμενος, για να εξυπηρετούνται οι λιγοστοί νέοι κάτοικοι.
• Κατεδάφισαν επίσης όλα τα κοινοτικά κτίρια που υπήρχαν ολόγυρα
στον περίβολο (καμπαναριό, δημογεροντία, επιτροπείο, Σχολή
Αλατσάτων κ. ά.) και δημιούργησαν στο δυτικό περίστωο πολλά μικρά
καταστήματα, που με τα νοίκια τους συντηρούσαν το τζαμί.

9. Μετέφεραν την κεντρική είσοδο στο βόρειο
τοίχο του ναού και το 1953 προσέθεσαν στη
βορειοδυτική γωνία του ναού ένα μιναρέ.
Τα ασπρόμαυρα βολάκια της δυτικής αυλής,
με τα υπέροχα γεωμετρικά σχήματα και το
δικέφαλο αετό (έργα νησιωτών μαστόρων το
1833-1838), διατηρήθηκαν σε αρκετά καλή
κατάσταση, αλλά τα τελευταία χρόνια
φθάρηκαν επικίνδυνα.

10. • Σήμερα η τουρκική κυβέρνηση, για λόγους τουριστικής προβολής και
για λόγους πολιτικούς, θέλοντας να δείξει προς τα έξω ένα πιο
‘’ευρωπαϊκό’’ πρόσωπο, ανεξίθρησκο, τάχα, και ‘’πολιτισμένο’’
αποφάσισε να ανακηρύξει ιστορικό μνημείο το ναό των Εισοδίων και
να προβεί στις εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης του κτιρίου.
• Το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού, δεν συνεργάστηκε στην
ανακαίνιση του ναού παρά μόνο έδωσε την άδεια. Το έργο
εκπονήθηκε με απ’ ευθείας ανάθεση μετά από διαγωνισμό του δήμου
και το ανέλαβε ιδιωτική αρχιτεκτονική εταιρεία.
• Για τις θρησκευτικές ανάγκες τέθηκε και πάλι σε λειτουργία το μικρό
τζαμί του Χατζή Μεμίς αγά (του 18ου αι.), που βρίσκεται στις νότιες
ακρινές συνοικίες, μεταξύ Μπατζακέικων και Νταλακλήδικων, και μέχρι
τώρα ήταν υπό εγκατάλειψη.
Ο ΝΑΟΣ ΣΗΜΕΡΑ

11. • Σήμερα ο ναός κυριολεκτικά λάμπει, αποκαλυμμένος σε
όλη του τη μεγαλοπρέπεια.
• Απομακρύνθηκαν όλα τα μαγαζιά και οι ψευτοκατασκευές
που τα εξυπηρετούσαν.
• Αναδείχθηκε όλη η δυτική πλευρά του ναού στην αρχική
της κατάσταση.
• Αποκαλύφθηκαν σχεδόν όλες οι εικόνες στο ανώτερο
τμήμα του τέμπλου.
• Ας σημειωθεί ότι από τις 69 ενοριακές εκκλησίες και τα 254
παρεκκλήσια που υπήρχαν ως το 1922 στην ιωνική
Ερυθραία, παραμένουν όρθιες σήμερα μόνο 5 όλες κι όλες.

13. ΠΗΓΕΣ:
http://www.pontos-news.gr/article/157083/mia-
episkepsi-stis-pligomenes-ekklisies-tis-mikras-
asias-foto
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%AC
%CF%84%CF%83%CE%B1%CF%84%CE%B1
http://users.sch.gr/aiasgr/Theotokos_Maria/Istorikes_
eikones_kai_Naoi/Panagia_h_Alatsatianh.htm
• Εργασία των μαθητών της ΣΤ1 του 2ου Δ.Σ. Αρτέμιδος :
Χρήστου, Φίλιππου, Δημήτρη( Τζίμη)
Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός : Σωτηριάδου Αριάδνη