อริยสัจ 4

1. ชิ้นงานที่ 14 เรื่อง อริยสัจ 4

2. อริยสัจ 4
หลักธรรม
ไตรลักษณ์ • อริยสัจ 4 • มรรค 8 • ปฏิจจสมุปบาท • มงคล 38
นิกาย
เถรวาท • มหายาน • วัชรยาน
สังคมศาสนาพุทธ
ปฏิทิน • บุคคล • วันสาคัญ • ศาสนสถาน
การจาริกแสวงบุญ
พุทธสังเวชนียสถาน •
การแสวงบุญในพุทธภูมิ
ดูเพิ่มเติม
อภิธานศัพท์ศาสนาพุทธ
หมวดหมู่ศาสนาพุทธ

3. อริยสัจ หรือจตุราริยสัจ หรืออริยสัจ 4 เป็นหลักคาสอนหนึ่งของพระโคตมพุทธเจ้า แปลว่า ความจริงอันประเสริฐ ความจริงของพระอริยะ หรือความ
จริงที่ทาให้ผู้เข้าถึงกลายเป็นอริยะ มีอยู่สี่ประการ คือ
1. ทุกข์ คือ สภาพที่ทนได้ยาก ภาวะที่ทนอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้ สภาพที่บีบคั้น ได้แก่ ชาติ (การเกิด) ชรา (การแก่ การเก่า) มรณะ (การตาย การสลาย
ไป การสูญสิ้น) การประสบกับสิ่งอันไม่เป็นที่รัก การพลัดพรากจากสิ่งอันเป็นที่รัก การปรารถนาสิ่งใดแล้วไม่สมหวังในสิ่งนั้น กล่าวโดยย่อ ทุกข์ก็
คืออุปาทานขันธ์ หรือขันธ์ 5
2. สมุทัย คือ สาเหตุที่ทาให้เกิดทุกข์ ได้แก่ ตัณหา 3 คือ กามตัณหา-ความทะยานอยากในกาม ความอยากได้ทางกามารมณ์, ภวตัณหา-ความทะยาน
อยากในภพ ความอยากเป็นโน่นเป็นนี่ ความอยากที่ประกอบด้วยภวทิฏฐิหรือสัสสตทิฏฐิ และ วิภวตัณหา-ความทะยานอยากในความปราศจากภพ
ความอยากไม่เป็นโน่นเป็นนี่ ความอยากที่ประกอบด้วยวิภวทิฏฐิหรืออุจเฉททิฏฐิ
3. นิโรธ คือ ความดับทุกข์ได้แก่ ดับสาเหตุที่ทาให้เกิดทุกข์กล่าวคือ ดับตัณหาทั้ง 3 ได้อย่างสิ้นเชิง
4. มรรค คือ แนวปฏิบัติที่นาไปสู่หรือนาไปถึงความดับทุกข์ มีองค์ประกอบอยู่แปดประการ คือ 1. สัมมาทิฏฐิ-ความเห็นชอบ 2. สัมมาสังกัปปะ-ความ
ดาริชอบ 3. สัมมาวาจา-เจรจาชอบ 4. สัมมากัมมันตะ-ทาการงานชอบ 5. สัมมาอาชีวะ-เลี้ยงชีพชอบ 6. สัมมาวายามะ-พยายามชอบ 7. สัมมาสติ-ระลึก
ชอบ และ 8. สัมมาสมาธิ-ตั้งใจชอบ ซึ่งรวมเรียกอีกชื่อหนึ่งได้ว่า "มัชฌิมาปฏิปทา"หรือทางสายกลาง
มรรคมีองค์แปดนี้สรุปลงในไตรสิกขา ได้ดังนี้ 1. อธิสีลสิกขา ได้แก่ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ และสัมมาอาชีวะ 2. อธิจิตสิกขา ได้แก่ สัมมาวายามะ
สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ และ 3. อธิปัญญาสิกขา ได้แก่ สัมมาทิฏฐิ และสัมมาสังกัปปะ
อริยสัจ 4 นี้ เรียกสั้น ๆ ว่า ทุกข์สมุทัย นิโรธ และมรรค

4. กิจในอริยสัจ 4
กิจในอริยสัจ คือสิ่งที่ต้องทาต่ออริยสัจ 4 แต่ละข้อ ได้แก่
1.ปริญญา - ทุกข์ควรรู้ คือการทาความเข้าใจปัญหาหรือสภาวะที่เป็นทุกข์อย่างตรงไปตรงมาตามความเป็นจริง เป็นการเผชิญหน้ากับปัญหา
2.ปหานะ - สมุทัย ควรละ คือการกาจัดสาเหตุที่ทาให้เกิดทุกข์ เป็นการแก้ปัญหาที่เหตุต้นตอ
3.สัจฉิกิริยา - นิโรธ ควรทาให้แจ้ง คือการเข้าถึงภาวะดับทุกข์ หมายถึงภาวะที่ไร้ปัญหาซึ่งเป็นจุดมุ่งหมาย
4.ภาวนา - มรรค ควรเจริญ คือการฝึกอบรมปฏิบัติตามทางเพื่อให้ถึงความดับแห่งทุกข์ หมายถึงวิธีการหรือทางที่จะนาไปสู่จุดหมายที่ไร้ปัญหา
กิจทั้งสี่นี้จะต้องปฏิบัติให้ตรงกับมรรคแต่ละข้อให้ถูกต้อง การรู้จักกิจในอริยสัจนี้เรียกว่ากิจญาณ
กิจญาณเป็นส่วนหนึ่งของญาณ 3 หรือญาณทัสสนะ (สัจญาณ, กิจญาณ, กตญาณ) ซึ่งหมายถึงการหยั่งรู้ครบสามรอบ ญาณทั้งสามเมื่อเข้าคู่กับกิจในอริยสัจทั้งสี่จึงได้เป็นญาณทัสนะมีอาการ 12 ดังนี้
1.สัจญาณ หยั่งรู้ความจริงสี่ประการว่า
1.นี่คือทุกข์
2.นี่คือเหตุแห่งทุกข์
3.นี่คือความดับทุกข์
4.นี่คือทางแห่งความดับทุกข์
2.กิจญาณ หยั่งรู้หน้าที่ต่ออริยสัจว่า
1.ทุกข์ควรรู้
2.เหตุแห่งทุกข์ควรละ
3.ความดับทุกข์ควรทาให้ประจักษ์แจ้ง
4.ทางแห่งความดับทุกข์ควรฝึกหัดให้เจริญขึ้น
3.กตญาณ หยั่งรู้ว่าได้ทากิจที่ควรทาได้เสร็จสิ้นแล้ว
1.ทุกข์ได้กาหนดรู้แล้ว
2.เหตุแห่งทุกข์ได้ละแล้ว
3.ความดับทุกข์ได้ประจักษ์แจ้งแล้ว
4.ทางแห่งความดับทุกข์ได้ปฏิบัติแล้ว

5. ชิ้นงานที่ 15 คาถามทบทวนอริยสัจ 4

6. คาถามทบทวน อริยส้จ 4
1.อริยสัจ 4 คืออะไร
ตอบ ความจริงอันประเสริฐ ความจิงของพระอริยะ หรือความจิงที่ทาให้ผู้เข้าถึงกลายเป็นอริยะ
2.กิจในอริยสัจ 4 ที่ต้องทาได้แก่
ตอบ ปริญญา, ปหานะ, สัจฉิกิริยา, ภาวนา
3.กรรมนิกายคือ อะไร
ตอบ กฎแห่งการกระทาของมนุษย์ หรือเรียก กฎแห่งกรรม
4.ความอยากได้ความทะเยอทะยาน ตรงกับอริยสัจ 4 ข้อใด
ตอบ สมุทัย
5. โภคอาทิยะ หมายถึงอะไร
ตอบ หลักธรรมที่สอนเกี่ยวกับการใช้จ่ายทรัพย์ที่หามาได้
6.การคบคนดีเป็น มิตร ตรงกับ ความหมายใด
ตอบ การเลือกคบคนดี คนมีคุณธรรม และ มีความรู้
7. ทิฎฐธัมมิกัตถประโยชน์ มี 4 ประการคือ
ตอบ 1.อุฎฐานสัมปทา ความขยันหมั่นเพียร
2.อารักขาสัมปทา การเก็บรักษา
3.กัลยาณมิตร การคบคนดีเป็นมิตร
4.การดารงชีพที่เหมาะสมพอดี หรือตามกาลัง
8.อริยสัจ 4 หรือ จตุราริยสัจ เป็นคาสอนของใคร
ตอบ พระโคตมพุทธเจ้า
9.อปริหานิยธรรมแปลว่า อะไร
ตอบ ธรรมอันไม่เป็นที่ตั้งแห่งความเสื่อม ธรรมที่ทาให้เกิดวามเจริญทั้ง ส่วนตนและส่วนรวม
10.การค้าขายที่ผิดกฎหมายผิดศีลธรรมเป็นธรรมที่ควรละ ข้อใด
ตอบ สมุทัย ( มิจฉาวณิชชา 5)