цам
- 2. Цам" хэмээх буддын шашны томоохон зан үйл
нь эртний Энэтхэгт үүсч, Түвдээр дамжин, Монгол
оронд уламжлагдан, XIX зуунаас тархсан
Цам шашны зан үйл боловч уламжлалт дүрслэх
урлагийн хэв шинжийг агуулсан цогц үзүүлбэр-багт
бүжгийн чуулган юм.
Цамнах ерөнхий утга нь тухайн нутаг орны жилийн
заслыг хийхэд оршдог юм.
- 4. Бурхдын дүрийг илэрхийлэх багийг цаасан
шуумлын аргаар хийнэ
Дээр үед шавраар цамын хэв цутгаж, түүндээ
нимгэн цаас наах аргаар баг хийдэг байв.
Хатсаны дараа цаасан багийг эцсийн байдлаар
засаж, өнгөлөн нарийн чимхлүүр
ажилбаруудыг гүйцэтгэж эцэст нь бэлэн
болсон багийг зурж, будан чимэглэдэг байжээ.
- 6. Цамын өмсгөл
Хэлхгэр өргөн гурвалжин ханцуйтай
цамын өмсгөл
бадам хээтэй цээживч –додиг
догшдын сүрлэг дүртэй хормогч-
модиг
амирлангуй дүрт бурхдын дүрстэй
үрүүжин хэмээх ясан эрхин зүүлт
сэлтээс цамын хувцас бүтдэг.
- 7. Үрүүжин нь алаг, ясан гэж хоѐр янз байна.Үрүүжин
нь ясан чимэг гэсэн утгатай үг бөгөөд цамчны
бүсэнд байх алаг үрүүжин нь өнгө бүрийн шилэн
эрхээр чимсэн.Ясан үрүүжинг Энэтхэгт зааны ясаар
Монголд тэмээний ясаар сийлдэг.
- 8. Цамын гутал
Цамын гутал ясан эрхээр чимсэн улаан түрийтэй,
соѐо шүд арзайсан, шантгар улаан хамартай, хилэнт
дугуй нүдтэй, ногоон матрын хөөмөл дүрийг монгол
гутлын ээтэн хоншоорт амыг нь тааруулан урнаар
суулгадаг.
Матар мянган амьтны мах цусаар хооллосон гэх
сүртэй араатан тул догшид гуталдаа чимэг болгон,
хөлийн дэвслэх хөдөлгөөнөөр хортон дайсанг
хөнөөхийг бэлгэддэг байжээ.
- 11. ХХ зууны эхэн үеийн монголын
зан заншил , түүхэн үйл явдлыг
хүүрнэн өгүүлсэн билээ.
1966 онд Дамдинсүрэнгийн зурсан
‘'Хүрээ цам'' зураг нь зургийн төвд Богдын
шар өргөөний өмнө өрнөж буй цамын
тоглолт, сор тахил, зүг тахигчид, багтай
догшид, шанаг,лус савдаг, хөгжимч лам
нар, үзэгч олон, тусгай майханд залран
цам үзэх ихэс дээдэс бүгд дүрслэгджээ
