А.С.Пушкин

2.  Пушкины аав нь сурвалжит газрын эзэн, язгууртан, ээжийг нь өвөө Абрам Петровчи Ганнибал
нь Их Пётр хаанд бэлэг болж очсон этиоп үндэстэн боол байлаа. Тэрээр Москва-д төрж,
Петербургийн орчмын Царское Село (одоогийн Пушкин хот) тосгонд байрлах эзэн хааны
лицейн сурагч байхдаа уншлагын шалгалтан дээр өөрийн зохиосон "Царское Селогийн
дурсамж" хэмээх шүлгээ уншсанаар нэр алдар нь ихэд түгж, 1820 онд анхны найраглал
болох "Руслан Людмила хоёр"-ыг бичжээ. Пушкин аажмаар улс төрийн өнгө аястай шүлэг
зохиол бичих болсон тул засгийн газраас түүнийг 1820 онд Кишинёв руу цөлжээ. 1823 он
хүртэл тэнд байхдаа Кавказ, Крымын хойгоор аялж, "Кавказад олзлогдогсод", "Бахчисарайн
оргилолт булаг" найраглалуудаа бичсэн нь өндөр үнэлэгдэх болсон юм. 1823 онд Одесса руу
нүүсэн ч дахин засгийн газартай сөргөлдөж, 1824 онд эцэг эхийнхээ амьдарч буй Умард
Оросын Псков мужийн Михайловское тосгон руу цөлөгдөв. 1826 онд Николай I хааны
өршөөлд багтаж Петербургт буцаж ирсэн байна. Гэвч 1825 онд гарсан декабристуудын
хуйвалдааны дараа бий болсон улс төрийн нөхцөл байдлын улмаас Умард Орост байх үедээ
бичсэн "Борис Годунов" зэрэг шүлэг найраглалуудаа хэвлүүлэх зөвшөөрөл авч чадалгүй,
засгийн газрын хараа хяналтан дор амьдарч байв. 1831 онд Наталья Гончарова хэмээх
бүсгүйтэй гэрлэж, улмаар хаанаас язгууртны хэргэм хүртэж, хааны ордонд орох эрхтэй
болсон боловч Пушкин түүнийг үзэсгэлэн төгс эхнэрийг нь хааны ордонд оруулахын тулд
хийсэн алхам хэмээн доромжлол мэтээр хүлээн авчээ. 1837 оны 1 сарын 27-нд тэрээр эхнэрт
нь санаархагч франц үндэстэн Жорж Дантес гэгчтэй дуэл хийж, уг тулаанд авсан шархаа
даалгүй 2 хоногийн дараа амьсгал хураажээ. Дуулианаас айсан хаант засаг ойр дотныхныг
нь л оролцуулсан оршуулгыг нь нууц байдлаар зохион байгуулж, Михайловское тосгоны
ойролцоо орших Успенскийн дацангийн оршуулгын газарт хөдөөлүүлсэн байн


3.  1799 оны 6-р сарын 6нд
А.С.Пушкин Москва хотноо
төржээ. Тэрвээр сайхан
сэтгэлт асрагч эх Арина
Родионовна, эмэг эх Мария
Алексеевна нарын хайр
халамжид өссөн байна.
Тэдний ярьдаг сонирхолтой
хууч яриа, орос ардын үлгэр
зэргийг амтархан сонсдог
байсан нь сэргэлэн балчир
Пушкинд онцгой нөлөөлжээ

4.  Я Вас любил, любовь еще быть может
В душе моей угасла не совсем.
Но пусть она Вас больше не тревожит
Я не хочу печалить Вас ничем.
 Я Вас любил безмолвно, безнадежно
То робостью, то ревностью томим.
Я Вас любил так искренно, так нежно
Как дай Вам бог любимой быть другим.

5.  Хайртай байсаан, би Танд, хайр минь
Халуун сэтгэлийн минь угт унтраагүй л байна.
Гэлээ ч дурлал минь ахин Таныг зовоохгүй
Хэзээ ч би Танд өчүүхэн ч гунигийг хүсэхгүй.
 Хайртай байсаан, би Танд, итгэл найдваргүй, энүүхэн зүрхэндээ,
Хардахдаа хардаж, ичиж эмээж, шаналж явсаан.
Хайртай байсаан, би Танд, тун ч халуухан, тийм ялдамхан,
Хайраа Та бусдад өгсөн ч хамаагүй, Тэнгэр тэтгэг, Таныг

6.  I loved you even now I may confess,
Some embers of my love their fire retain
But do not let it cause you more distress,
I do not want to sadden you again.
 Hopeless and tongue-tied, yet I loved you dearly
With pangs the jealous and the timid know
So tenderly I loved you, so sincerely,
I pray God grant another love you so.

7.  Танд би хайртай байсан итгэл найдваргүйгээр дурлаж байсан
Миний зүрх сэтгэлд тэрхүү хайр сэтгэлийн минь гал унтраагүй байна
Тэр бүхэн Таныг дахин зовоохгүй байх
Би дахиж гутрахгүй ээ Та үүнд буруугүй
Танд би хайртай байсан
Таныг хардах сэтгэлээр шаналж явсан
Би Танд үнэн сэтгэлээсээ хайртай байсан мөн Та маш энхрийхэн
Хайраа бусдад түгээгээрэй, Бурхан Таныг ивээг