3. Bizitzari zentzua ematen dion kontaketa fantastikoa da.
Mitoak irrazionalak dira.
Ez dute koherentzia logiko bat eduki behar eta ez dira datuetan oinarritzen
(kontakizun on bat hobea da kontakizun logiko bat baino azaldutako zeozer
gogoratzeko).
Munduan gertatzen diren gauzen zergatiak azaldu nahi dituzte osotasun batetik eta
era erraz eta ulergarri batean.
Horretarako indar eta jainkoen erabilpena proposatzen dute.
Absolutuak dira eta ezin dira zalantzan jarri.
Beraz, euren oinarria sinesmena da. Ezagutza honek onarpen bat behar du
baliogarria izateko. Hau da, mitoek ezagutzeko onartu beharreko gauza guztien zergati
fantastikoa kontatzen dute.
Mitoa
5. Mito motak
Ipuina
• Moraleja bat irakasten digun kontakizun fantastikoa erraza eta
ulergarria izan behar da proposatze dituen balio moralak
transmititzeko.
• Adib. Troyako Zaldia
Kondaira
• Gertakizun, toki eta pertsonai historikoei buruzko azalpenak ematen
dituzten kontakizun fantastikoak.
• Kondairek ez dute balio moralik, datuak ematen dizkigute.
• Adib. Arturo erregearen kondaira
Erlijioa
• Kontakizun fantastikoetan oinarritzen den sistema konplexua da
• Sistema honen funtsa bizitza bideratzea da.
• Horretarako, betebeharreko legeak sortzen ditu onartu beharreko
azalpen mitologikoak erabilita.
6. LOGOSA
Hitz hau esan nahi du ezagutza arrazionala.
Eta ezaugarri berezi batzuk dituzte:
Logikoak eta koherenteak dira.
datuetan oinarritu behar dira.
ezagutza arrazionala bi motakoa da:
filosofia eta
zientzia.
7. Bizitza, mundua eta gizakiari buruzko GOGOETA arrazionala da.
Filosofiak baditu ezagutza arrazional guztien auzagarriak:
logikoa da,
koherentea eta
datuetan oinarritzen da.
Filosofia ezin da ezagutzen eta hautemateen dugun mundutik aldendu (gaur egun
terraplanismoan oinarritzen den teoria filosofiko bat ez dauka inongo zentzurik).
Hau esanda kontuan hartu behar da filosofia ez dela frogagarria den ezagutza bat.
Filosofia frogaezina da.
Ezagutza arrazional honek hipotesiak formulatu egiten ditu. Era arrazional batean
idei logiko eta koherenteak proposatzen dira . Baina, ideiak ezin dira frogatu.
Esate baterako, Nola konproba egin dezakegu amodio platonikoa? Ezinezkoa da.
Hau esan nahi du filosofia ez dela erabilgarria? Filosofiak balio bat du, zalantzan
jartzen du mundua. Ditugun galdera guztiak egiten ditu eta argudioen bidez erantzunak
proposatzen ditu.
Filosofiari esker interpreta egin dezakegu mundua ikuspegi kritiko, aske eta propio
batetik.
Filosofi
a
9. EPISTEMOLOGIA: Ezagutzari buruzko ezagutza da. Egirik dago? Topa egin ahal
dugu? Nolakoa da ezagutza prozesua? Ezagutzeko limiterik daude?
METAFISIKA: Izatea zer den zalantzan jartzen duen filosofiaren adarra da. Zer da
bizitza? Zer da gizakia? Jainkorik badago?
LENGOAIAREN FILOSOFIA: Lengoaia eta ezagutzaren arteko lotura aztertzen
duen filosofiaren adarra da. Pentsa egin dezakegu lengoaiarik gabe? Ezagutza
aurrera eroateko badago hobeagoa den lengoaiarik?
ESTETIKA: Edertasunari buruzko ezagutza. Arteak balio du? Edertasuna
objektiboa da? Gustuak zeozertarako erabilgarriak dira?
ETIKA: Morala aztertzen duen filosofiaren adarra da. Zein da bilatu beharko
genuke ongia? Nola porta beharko ginateke besteekin? Nola izan zoriontsu?
Zer da justizia?
Filosofiaren adarrak
10. Zientzia
Bizitza, mundua eta gizakiari buruzko IKERKETA arrazionala da.
Baditu ezagutza arrazional guztien ezaugarriak.
logikoa da,
koherentea eta
datuetan oinarritzen da
Filosofia eta zientziaren arteko diferentzia datuen kudeaketan datza.
Zientzia zehaztasunean oinarritzen da. Beraz, proposatutako hipotesiak
frogagarriak izan behar dira.
(Jainkoari buruz esaten dugun edozer ez da inoiz zientifikoa izango, ezin delako demostra egin esandakoa).
Datuak era zehatz eta kontrastagarri batean erabili behar dira.
Ezagutza zientifikoak gauzen analisian datza. Horretarako jarraitu beharreko
metodo bat erabiltzen da.
12. Zientzia motak
ZIENTZIA FORMALAK:
Prozesu logiko eta matematikoetaz arduratzen diren zientziak dira(batez ere
matematikak).
Frogarriak dira bakarrik onartutako sistema logiko horren barruan.
Matematikak erabiltzeko onartu behar dira mundu honetan ikusi ezin ditugun
lege matematikoak.
Erabilitako metodoa axiomatiko-deduktiboa da. Hau da, zalantzaezinak diren
printzipio eta egi matematiko batzuetatik beste egi matematiko batzuk deduzitu
egiten ditugu.
13. ZIENTZIA ENPIRIKOAK:
Matematikak kenduta beste zientzia guztiak dira.
Gauzen behaketan oinarritzen da. Bizitza honek ematen dizkigun datuetatik
frogagarriak diren hipotesiak proposatzen dituzte zientzia hauek.
Erabilitako metodoa hipotetiko-induktiboa da. Hau da, mundua behatzen dut,
hipotesi edo idei bat formula egiten dut eta behaketa errepikatzen dut behin eta
berriro konproba egiteko ea esandakoa zuzena eta zehatza den edo ez. ( Adibide
bat: tigreak haragizaleak diren ugaztunak dira adibidez)
Natur zientziak: Naturarekin zerikusia duten fenomenoak aztertzen
dituzten zientzia enpirikoak (kimika, biologia, fisika...)
Giza zientziak: Gizakiarekin zerikusia duten fenomenoak aztertzen
dituzten zientzia enpirikoak (psikologia, sociologia...)
Zientzia motak
15. Santo Tomas:
Zientziak mundua behatu egiten du eta horri esker erabilgarriak diren datuak ditugu. Baina
zientziak beti eramaten gaitu filosofiara. Zeozer analiza egiten dugunean behatu ezin ditugun
zalantzak agertuko dira. Zalantza horiek guztiz garrantzitsuak dira.
Erantzun eman behar diegu jakiteko nor garen mundu honetan.
Santo Tomasen ustez filosofia ezin da ailegatu erantzun horietara. Bakarrik sinesmenak
emango dizkigu onartu egin ahal ditugun erantzun horiek.
16. Kepler:
Filosofia eta sinesmenak garrantzi handi dute geure buruan ditugun galderak
formula egiteko eta behar ditugun erantzunak lortzeko. Baina bi ezagutza
hauek ez dute inongo zentzurik ez bada ikuspuntu zientifiko batetik. Beti
behatu behar dugu mundua jakiteko nolakoa den. Hori kontuan hartuta
ikusiko dugu ze pentsa, baina froga zientifikoak izan behar dira gure egia
kriterio nagusia.
17. Adorno:
Zientzia eta sinesmenak ez badute ikuspuntu kritiko bat desastre batera eramango
gaituzte. Sinesmenak ez baditugu zalantzan jartzen fanatikoak izango gara eta
zientzia ez badugu zalantzan jartzen bakarrik kalkula egiten duten robotak
(pentsaera zientifiko batean asmatu ditugula bortxaketak errazten dituzten drogak).
Filosofiak bideratu behar ditu ezagutza guztiak epaitu egin ahal izateko egindakoa
bidezkoa den edo ez. Bestela buelta egin ahal gara Holokausto edo inkisizio batera.
18. Henar Álvarez eta gaur egungo
postmodernitatea:
Zergatik pentsa ezagutza batek besteak bideratu behar dituela? Ez da posible denen
arteko kolaborazio bat proposatzea?
Henar Álvarezek bere programan bide zirkular bat proposatu egiten du. Mundua
behatu zientifikoki, dakiguna zalantzan jarri, pentsa duguna defendatu sinesmen bat
bihurtuz berriro behatzeko ea sinesten duguna zentzu duen bizi egiten dugun bizitza
honetan. Hau da hiru ezagutzen arteko etengabeko aktualizazio bat. Horietako bat alde
batera utziz gero zeozer falta egingo da beti. Analiza, pentsa, konprometitu eta borroka
zer edo zergatik eta berriro konproba ea ondo dagoen zeure ikuspuntua denena den
mundu hau kontuan hartuta.
.
19. Henar Álvarez
Berak erabilitako eredu bat feminismoa izango zen. Zientziak demostra egin du gizon
eta emakumeen arteko ezberdintasunak sozialak oinarri politiko bat dutela. Beraz ez
genuen onartu beharko batzuek besteek baino eskubide gehiago izatea. Hori dela
eta feminismoa proposatzen da eta horretan sinetsiz gero borroka egin daiteke
gauzak aldatzeko. Baina gauzak ez dira han bukatzen.
Sinesmen feminista hori berriro jarri behar dugu zalantzan munduak ematen
dizkigun datuak kontuan hartuta. Zer gertatzen da trans diren pertsonekin? Eta
horrela behin eta berriro
21. San Anselmo:
Sinesterakoan beti kontuan hartu behar dugu Jainkoaren kontzeptua.
Mundu honetan egiten diren epaiketa guztiak posibleak dira perfekzioaren ideia
dugulako.
Hori gabe ezin izango genuke zeozer komenta edo kontrasta egin. Gizakiok pentsa
egin ahal dugun gauza perfektuena Jainkoa da eta bizitza posible izateko argi dago
existitu egin behar duela. Bera izango da edozein egia topatzeko dagoen kriterio
bakarra. Beraz otoitz egin beharko genuke jakiteko zein den bide zuzena eta ze
gauza dauden ondo.
22. Hume:
Jainkoarekin lotura dituzten gauza guztiak ezin dira frogatu, zientziak ezin ditu
analiza egin. Beraz inposible da jakitea egia diren edo ez. Hau kontuan hartuta
bakoitzak bere esparru pribatuan erabaki behar du ea gure duen otoitz egitea
edo ez.
23. Pascal:
Egia da sinesmenak ezin direla frogatu. Baina Pascalek dio kalkulu bat egiten badugu
askoz komenigarriagoa dela sinestea ez sinestea baino. Sinesten baduzu eta otoitz
egiten baduzu ez duzu ezer galduko naiz eta arrazoi ez eduki, baina ez baduzu
sinesten ze gertatuko da hurrengo bizitzaren bat egonez gero? (Reza para cubrirte
las espaldas)
24. Dawkins:
Erlijioa pertsona askok mantendutako lelokeri
bat da. Ez du inongo base zientifikorik eta
gainera kaltegarria da. Ikuspuntu zientifikoa
eta garapena geldiarazten ditu eta gainera
mundu honetan egon diren gaitz gehienak
sustatu ditu (esklabutza, gerrak, torturak...).
Beraz otoitz egitea tontakeria bat da eta
gainera kaltegarria da guztientzat.
25. Kierkegaard:
Puta mierda bat den mundu honetan ez dago motibo bat bez sinesteko,
beraz sinetsi behar dugu. Sinestea da dauzkagun erreminta bat minari eta arazoei
aurre egiteko.
Beraz otoitz egitea itxaropena eta indarra eman ahal digun erreminta bat izan
daiteke (si meto la pelota en la papelera apruebo).
