.

1. ÓZBEKISTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ HÁM ORTA
ARNAWLÍ BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI ÁJINIYAZ
ATINDAǴÍ NÓKIS MÁMLEKETLIK PEDAGOGIKA
INSTITUTÍ
MEKTEPKE SHEKEMGI TÁLIM FAKULTETI
MEKTEPKE SHEKEMGI TÁLIM BAǴDARÍ
1-B KURS STUDENTI SABÍRBAEVA RAXILANÍŃ
BALALARDIŃ JÁMIYETLIK MASLASIWI
PÁNINEN
ÓZ BETINSHE
JUMÍSÍ
Qabıllawshı: Yergaliyeva Janar

2. TEMA: SOCIAL-PEDAGOGIKALIQ
ISKERLIKTIŃ TIYKARǴI
JÓNELISLERI
1. Social pedagogika haqqında túsinik
2. Mektepke shekemgi tárbiya jasındaǵı balalar
menen alıp barılatuǵın social-pedagogikalıq
iskerlik
3. Balalardıń bilimlendiriw shólkemlerindegi
adaptaciyalarınıń tiykarǵı qásiyeti
Joba:

3. Social-pedagogikanıń pán sıpatındaǵı mánisin anıqlaw ushın
“Pán” obyektiv bilimlerdi sistemalastırıw hám islep shıǵıwǵa
qaratılǵan iskerlik ekenin dálillew lazım. Túsiniktiń ilimiy
mazmunlıq tárepin úyreniw “Social-pedagogika” atamasına
itibar qaratıwdı talap etedi. Ol eki tarawdan ibarat bolıp
“pedagogika” hám “socialogiya” pánleri mánisiniń
integraciyasınan júzege keledi. Bul birlesiw “Social-
pedagogikalıq iskerlik” “Social tálim” hám “Social tárbiya”nı
kiritken.

4. Sociallasıw procesinde bala jámiyet, social
múnásebetler, social dáreje, social minez-qulıqtıń norma
hám qaǵıydaları haqqındaǵı túrli bilimlerdi, jámiyetke
kónligiwge járdem beriwshi túrli kónlikpe ózlestiredi. Bul
process ásirese, balalıqta júdá jedel ámelge asadı. Bala 5
jasqa deyin keyingi ómirinde óz kórinisin tabıwshı júdá
kóp bilimlerdi aladı.

5. Bala sociallasıwınıń ajıralıp turıwshı qásiyeti onıń jámiyet
alǵa súrip atırǵan júris-turıs normalarına baha beriwi hám
qadaǵalawdıń qıyınshılıǵında. Ol bulardı tek ózlestiri baradı.
Sonıń ushında bala
shaxsınıń sociallasıw
procesinde ata-analar,
aǵayinler, olar menen
islep atırǵan
qániygeler(psixolog,
shıpaker, pedagog
hám sol sıyaqlılar)diń
tásiri úlken.

6. Balalardı turmısta zárúr social bilimlerdi erterek
hám jaqsıraq ózlestiriwleri, olar turmısta olardı
qollawǵa umtılıwları tap solarǵa baylanıslı.
Bunıń social-pedagogika menen baylanıslılıǵı, mektepke
shekemgi shólkemler, mektep hám basqada tálim
shólkemlerinde bilim alıw procesinde bala eń aldı menen
akademiyalıq bilimlerdi ózlestiredi.

7. Bıraq sol menen bir waqıtta oǵan
anıq sistemalasqan social bilim,
kónlikpe hám qábiletler payda boladı.
Bul bilim, kónlikpe hám qábiletler
sociallasıw procesinde arnawlı járdem
kerek bolǵanda júdá zárúr boladı.
Balanıń sociallasıwına járdem
beretuǵın social bilimlerdioǵan
jetkiziw, social kónlikpe hám
qábiletlerdi payda etiw social tálim
dep ataladı.

8. Social iskerlik – insannıń
jámiyetke nátiyjeli maslasıwın
ańsatlastırıwǵa qaratılǵan sistemlaı
is-ilajlar. Ol mexribanlıq hám soǵan
uqsas iskerlik aylanasında,
kúndelik mashqalalardı, bálkim
zárúriyatlardı qandırıwǵa tosıq
bolatuǵın mashqalalardı sheshiwge
hám járdem beriwi menen ajıralıp
turadı.

9. Adaptaciya – organizmniń
sırtqı ortalıq penen adekvat
baylanıslarınıń payda bolıw
qásiyeti. Sonıń menen birge
organizm iskerligin sırtqı
ortalıq zárúrliklerine qarap
ózlestiriw qábileti de boladı.
Insannıń tuwılıwı adaptaciya
barısındaǵı dáslepki sınaw.
Jańa tuwılǵan balada da
kónligiw mexanizmleri bar
boladı. Bıraq kódeklik dáwrinde
ortalıq penen óz-ara
múnasebetler nátiyjesinde
joqarı nerv iskerliginde bazı
qıyın funkciyalar júzege keledi.

10. Miyde xabarlardı toplaw hám oni qayta islew balaǵa social
ortalıqtıń, social tájriybesinen tárbiyalıq tásir arqalı
ózlestiriw imkaniyatın beredi. Sońǵı jıllarda gódeklik
dáwrindegi social adaptaciyaǵa qızıǵıw arttı. Bilimlendiriw
shólkemlerinde tárbiya alıp atırǵan barlıq balalar ushın social
adaptaciya mashqalası áhmiyetli.

11. Bala ómiriniń úshinshi mektepke shekemgi tálim
shólkemine qabıl etiliwi. Onnan sol waqıtqa shekem
payda bolǵan júris-turıs stereotipin ózlestiriwdi talap
etedi.
Bul jastaǵı balalar qásiyetleri:
Organizm barlıq sistemalarınıń funksional
juwmaqlanbaǵanlıǵı hám olar rawajlanıwınıń
tez barıwı
Fizikalıq hám ruwxiy rawajlanıwdıń óz-ara
baylanıslılıǵı

12. Balalardıń tálim
shólkemlerindegi
adaptaciyalarınıń tikarǵı
qásiyeti olardıń
shańaraqlarda payda
bolatuǵın ata-anası hámde
teńlesleri menen
múnasebetleri arasındaǵı
parqı. Balanıń balalar
shúlkemi toparına
kónligiwinde bala hárdayım
úyde, shańaraǵında
ótkizgen dáwirlerinde
payda bolıwı onıń ata-anası
menen óz-ara
múnasebetleriniń buzılıwı
haqqında gáp ketpeydi.

13. Joqarıda aytılǵanlardı esapqa alıp social-pedagogtıń
bilimlendiriw shólkeminde balalardıń nátiyjeli adaptaciyasına
qaratılǵan iskerligi tómendegilerden ibarat:
Adaptacion basqıshtıń keshiwin
awirlastırıshı hám balalardıń keselleniw
dárejesin asırıwshı jetekshi biologik hám
social faktorlardıń kompleks dúzilisin
anıqlaw
Kompleks usıllardan paydalanılǵan halda
adaptacion basqıshtı analizlew
Adaptacion basqısh keshiwin
jeńillestiriwshi hám salamatlıq halatın
saqlawǵa járdem beriwshi is-ilajlar izlew
hám islep shıǵıw

14. Jas balalar júris-turısınıń
xarakterli tárepi joqarı
sezimlilik. Balanıń emotsional
jaǵdayi onıń rawajlanıwı hám
tárbiyalanǵanlıǵı dárejesine
baylanıslı. Átirap ortalıq hám
kúndelikli turmıs tóriziniń
buzılıwı, birinshi náwbette
emotsional jaǵdaylardıń
buzılıwına alıp keledi.

15. Jeńil adaptaciya –
balanıń júris-turısı 10-
15 kún ishinde
normal jaǵdayǵa
qaytadı. Bala
mektepke shekemgi
tálim shólkemine
qatnay baslaǵannan
keyin 1 ay ótip ózin
normada tuta
baslaydı.
Orta adaptaciya – balanıń júris-turısı yaki
emotsional jaǵdaydaǵı ózgerisler 15-30 kún
ishinde normal jaǵdayǵa qaytadı. Aldin onda
azıw gúzetiletuǵın bolsa, keyinshelik ol óz
salmaǵın tiklep aladı. Mektepke shekemgi tálim
shólkemine qatnay baslaǵannan keyin 1 ay
aralıǵında ol 1 mártebe jeńil kesellikke shalınadı
hám 7-10 kún baqshaǵa kelmesligi múmkin.
Awır adaptaciya – balalarda tez-tez kesel bolıw
gúzetiledi. Adaptaciyanıń keri jaǵdayları maksimal
dárejede sheshiw ushın pedagog balanıń 9
aylıǵınan bir yarım jasqa tolǵansha mikrosocial
ortalıqtaǵi ózgerislerdi awır ótkiziwdi inabatqa alıw
kerek.
Social-pedagog balalardıń kónligiw dárejesin anıqlaw
ushın tómendegilerge tayanıw lazım:

16. Paydalanılǵan ádebiyatlar:
1. Yusupova P. Maktabgacha tárbiya pedagogikasi
Toshkent.: 1993
2. Hasanboev J. Pedagogika – Fan , Toshkent.: 2006
3. К.А.Козлова . Дошкольная педагогика Москва 2000
4. Н. Эгамбердиева Ижтимоий педагогика Тошкент 2009

17. ITIBARÍŃÍZ USHÍN
RAXMET!