1. Ενότητα 1η
Κείμενα με θέμα Τις πρώτες μέρες στο σχολείο
• Α) Ποια είναι η διαδικασία της επικοινωνίας:
• πομπός - μήνυμα - δέκτης
• Π.χ. Η Άννα (πομπός) είπε στη φίλη της(δέκτη) : « Η συμπεριφορά σου
τελευταία είναι παράξενη».(μήνυμα)
• Β) Με ποιους τρόπους/ κώδικες γίνεται η επικοινωνία:
• Π.χ. μαθηματικά σύμβολα, σήματα μορς, μουσικές νότες, πινακίδες οδικής
κυκλοφορίας, κ.ά.
• Γ) Ποιες μορφές/είδη έχει η επικοινωνία: προφορική ή γραπτή
• Δ) Πόσα είδη προτάσεων υπάρχουν:
• Ως προς τη σημασία τους: αποφαντικές, προστακτικές, επιφωνηματικές,
ερωτηματικές
• Ως προς τα συστατικά τους:
• απλές, σύνθετες, επαυξημένες, ελλειπτικές
• Ως προς την ποιότητά τους: καταφατικές ή αρνητικές
• Ως προς τη σχέση τους με άλλες προτάσεις: κύριες ή δευτερεύουσες
• Ε) Από ποιους παράγοντες επηρεάζεται η επικοινωνία:
• Ο κώδικας επικοινωνίας
• Συνθήκες επικοινωνίας (τόπος, χρόνος, διάθεση, πρόσωπα)

2. Ενότητα 2η
Κείμενα με θέμα
Την επικοινωνία στο χώρο του σχολείου
• Α) Τις διαφορετικές μορφές προφορικού λόγου
• Απλή συνομιλία /διάλογος
• Εκφώνηση ομιλίας/λόγου σε ακροατήριο
• Ραδιοτηλεοπτική ανακοίνωση/συζήτηση
• Β) Τι διαφορετικές μορφές γραπτού λόγου
• Ημερολόγιο προσωπικό , Επιστολή επίσημη/φιλική, Αίτηση,
• Ηλεκτρονικό μήνυμα ή σε κινητό, Πρόσκληση, Ανακοίνωση
• Άρθρο σε έντυπο, Μυθιστόρημα, Δοκίμιο, Διήγημα, Θεατρικό έργο,
Κόμικς, Συνθήματα σε αφίσες, πανό, τοίχους
• * το ύφος και το λεξιλόγιο διαφέρει ανάλογα με το είδος κειμένου
• Γ) Τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται μια παράγραφος:
• Θεματική πρόταση, λεπτομέρειες, περίοδος κατακλείδα (όχι πάντα)
• Δ) Τις συνδετικές λέξεις που συνδέουν τα μέρη των παραγράφων ή
τη μια με την άλλη παράγραφο: όμως, ωστόσο, αλλά, κ.ά.

3. Ενότητα 3η
Κείμενα με θέμα
Τη φύση
• Α) Τι είναι η περιγραφή
• Προσώπου (εξωτερικά χαρακτηριστικά, χαρακτήρας,
συναισθήματα)
• Χώρου (κοντινό και μακρινό πλάνο)
• Αντικειμένου (εξωτερική μορφή, χρήση, τρόπος λειτουργίας
• Φαινομένου (ψυχικού, συναισθηματικού, άλλου)
• Β) Η περιγραφή εκφράζεται με εικόνες
• Γ) Τι είναι η αφήγηση
• Γεγονότος/σειράς γεγονότων πραγματικών ή φανταστικών
• Δ) Η δομή της αφήγησης
• πρόσωπα, χώρος, χρόνος, κατάσταση
• εξέλιξη των γεγονότων
• λύση, αποτέλεσμα

4. Ενότητα 3η
Κείμενα με θέμα
Τη φύση
• Ε) Η αφήγηση γίνεται με βάση το χρόνο
• Γραμμική αφήγηση (τα γεγονότα στην κανονική τους σειρά)
• In medias res ( η αφήγηση ανατρέπει τη σειρά των
γεγονότων)
• Ανάδρομη αφήγηση (γεγονότα του περελθόντος)
• Πρόδρομη αφήγηση (για όσα πρόκειται να συμβούν)
• Σύγχρονη αφήγηση (για όσα συμβαίνουν τώρα)
• Στ) Ο αφηγητής συμμετέχει σε όσα αφηγείται (εσωτερική
οπτική γωνία ή είναι αντικειμενικός παρατηρητής (εξωτερική
οπτική γωνία)
• Ζ) Υποστηρίζω όσα λέω προφορικά ή γραπτά
χρησιμοποιώντας πάντα επιχειρήματα
• Π.χ. Θεωρώ λάθος την άποψή σου, επειδή…

5. Ενότητα 4η
Κείμενα με θέμα
Τη διατροφή και την υγεία
• Α) Η ονοματική φράση έχει ως πυρήνα της ένα όνομα/ουσιαστικό
και μπορεί να είναι
• απλή Π.χ. το χαλί
• διευρυμένη ( με επίθετο, αριθμητικό, αντωνυμία, μετοχή ή και
πρόταση) π.χ. το κόκκινο χαλί
• Β) Η ρηματική φράση έχει ως πυρήνα της το ρήμα και μπορεί να
είναι
• απλή π.χ. έτρεχε
• διευρυμένη (με προσδιορισμούς ή δευτερεύουσα πρόταση)
• πχ. έτρεχε πολύ γρήγορα

6. Ενότητα 4η
Κείμενα με θέμα
Τη διατροφή και την υγεία
• Γ) Η ονοματική φράση μπορεί να είναι
• υποκείμενο (ποιος;)του ρήματος
π.χ. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν άγχος.
• αντικείμενο (ποιον; τι;) του ρήματος
π.χ. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν άγχος.
• κατηγορούμενο του υποκειμένου μέσω συνδετικού ρήματος
π.χ. Η αγάπη είναι μοναδικό πράγμα.
• Μαζί με πρόθεση σε προθετικό σύνολο
Π.χ. Βγήκε βόλτα με τις φίλες της.
• Συμπλήρωμα ουσιαστικού
Π.χ. Τα θέματα των εξετάσεων ήταν εύκολα.
• Ομοιόπτωτος προσδιορισμός
Π.χ. ένας συμμαθητής μου, (δηλαδή) ο Χρήστος, μου (επεξήγηση)
Πχ. ο Χρήστος, (ο οποίος είναι) ένας συμμαθητής μου (παράθεση)
• επιθετικός προσδιορισμός π.χ. το όμορφο παιδί
• Κατηγορηματικός προδιορισμός π.χ. το παιδί ιδρωμένο…
•

7. Ενότητα 4η
Κείμενα με θέμα
Τη διατροφή και την υγεία
• Δ) Το επίθετο/αντωνυμία/ αριθμητικό/ μετοχή/ άλλο (με ή
χωρίς άρθρο) όταν συνοδεύει ουσιαστικό με την ίδια
πτώση, αριθμό και γένος είναι επιθετικόςπροσδιορισμός
• Π.χ. το αμάραντο στεφάνι, αθλητικό πνεύμα
• Ε) Όταν το άρθρο συνοδεύει το ουσιαστικό, απομονώνοντας
το επίθετο τότε το επίθετο είναι κατηγορηματικός
προσδιορισμός
• Π.χ. Έβλεπα το πρόσωπό του σκοτεινό.
• Με τρεμάμενη την φωνή του άρχισε να λέει τι είχε συμβεί.

8. Ενότητα 4η
Κείμενα με θέμα
Τη διατροφή και την υγεία
• Στ) Μια ονοματική φράση που δίνει ένα γενικό
χαρακτηριστικό σε άλλο όνομα λέγεται παράθεση
• Π.χ. Ο Χρήστος, ένας συμμαθητής μου, μου είπε…
• Ζ) Η ονοματική φράση που επεξηγεί το όνομα λέγεται
επεξήγηση
• Ε) Όταν το άρθρο συνοδεύει το ουσιαστικό, απομονώνοντας
το επίθετο τότε το επίθετο είναι κατηγορηματικός
προσδιορισμός
• Π.χ. Έβλεπα το πρόσωπό του σκοτεινό.
• Με τρεμάμενη την φωνή του άρχισε να λέει τι είχε συμβεί.

9. Ενότητα 4η
Κείμενα με θέμα
Τη διατροφή και την υγεία
• Η) Τα ουσιαστικά διακρίνονται σε
• Δικατάληκτα ( δυο καταλήξεις σε κάθε αριθμό)
• Τόξο-ου τόξα-ων
• Τρικατάληκτα (τρεις καταλήξεις σε κάθε αριθμό)
• Φίλος-ου-ο-ε, φίλοι-ων-ους
• Ισοσύλλαβα (ίσος αριθμός συλλαβών σε ενικό/πληθυντικό)
• Φίλος, τόξο
• Ανισοσύλλαβα (άνισος αριθμός συλλαβών σε κάθε αριθμό)
• Μαμά/μαμάδες, γιαγιά/γιαγιάδες, καναπές/καναπέδες
• Θ) Η κλίση ουσιαστικών και επιθέτων
• Ι) Μπορώ να παραγάγω νέες λέξεις από άλλες λέξεις
• Προσθέτοντας άλλη κατάληξη στο ίδιο θέμα, το επίθημα
• Παιδ- ί Παιδ-άκι Παιδ-ικός
• Βάζοντας μπροστά στο θέμα ένα πρόθημα
• Αμφι -βάλλω Κατά -βάλλω Υπερ -βάλλω

10. Ενότητα 5η
Κείμενα με θέμα
Το θέατρο και τον κινηματογράφο
• Α) Τα παρεπόμενα του ρήματος
• Πρόσωπο(εγώ, εσύ…), αριθμός (ενικός, πληθυντικός)
• Φωνές ενεργητική και παθητική
• Συζυγίες α΄ (-ω –ομαι) και β΄ (-ώ –ιέμαι/-ούμαι/-άμαι)
• Διαθέσεις ενεργητική, παθητική, ουδέτερη, μέση
• Χρόνους παροντικούς (Ενεστώτα, Παρακείμενο),
παρελθοντικούς (Παρατατικό, Αόριστο, Παρακείμενο,
Υπερσυντέλικο), μελλοντικούς (Μέλλοντας Εξακολουθητικός,
Στιγμιαίος, Συντελεσμένος)
• Β) Τα συνδετικά ρήματα (είμαι, φαίνομαι, γίνομαι, κ.ά.) που
συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο

11. Ενότητα 6η
Κείμενα με θέμα
Δημιουργικές δραστηριότητες
• Α) Ο ρόλος των πτώσεων των ουσιαστικών
• Ονομαστική - υποκείμενο / κατηγορούμενο ρήματος
• Π.χ. Ο Φώτης είναι (ΚΤΓ)συνεργάσιμος. Ο Φώτης (Α)διαβάζει.
• Αιτιατική – αντικείμενο/ κατηγορούμενο ρήματος
• Π.χ. Βλέπω μια σκιά. Θεωρώ (Α) την άποψή σου
(ΚΤΓ)λανθασμένη.
• Γενική – αντικείμενο (έμμεσο) ρήματος
• Π.χ. Μου αρέσει η μουσική.
• Γενική ως προσδιορισμός
• Π.χ. το τσάι του βουνού, τα ζώα του δάσους, η τσάντα της
Μαρίας
• Β) Ότι μια ονοματική φράση που δίνει ένα γενικό
χαρακτηριστικό σε άλλο όνομα λέγεται παράθεση
• Π.χ. Ο Χρήστος, ένας συμμαθητής μου, μου είπε…

12. Ενότητα 6η
Κείμενα με θέμα
Δημιουργικές δραστηριότητες
• Γ) Η ονοματική φράση που επεξηγεί το όνομα που
προσδιορίζει λέγεται επεξήγηση
• Π.χ. ένας συμμαθητής μου, (δηλαδή) ο Χρήστος, μου είπε…
• Δ) Ο προδιορισμός σε ένα όνομα μπορεί να είναι
• Ομοιόπτωτος (δηλαδή να έχει την ίδια πτώση με το
ουσιαστικό που συνοδεύει)
• επιθετικός, κατηγορηματικός η παράθεση και η επεξήγηση
• Ετερόπτωτος (δηλαδή να βρίσκεται σε άλλη πτώση από
αυτό που προσδιορίζει)
• Γενική δίπλα σε ουσιαστικό με άλλη πτώση

13. Ενότητα 7η
Κείμενα με θέμα
Τον κόσμο της οθόνης και της εικόνας
• Α) Το Οριστικό ο η το και το Αόριστο άρθρο
ένας μια έναΠ.χ. ο άνθρωπος ένας άνθρωπος
• Β) Να ξεχωρίζω το αόριστο άρθρο από
• Το αριθμητικό ένας μία ένα ( σύμφωνα με το
νόημα )
• Π.χ. ήρθε μόνο ένας μαθητής. (αριθμητικό)
• Ένας μαθητής είπε… (άρθρο)
• την αόριστη αντωνυμία ένας μια ένα
• Π.χ. ένας μου είχε πει ότι … (αντωνυμία)
• Ένας κύριος χτυπούσε την πόρτα. (άρθρο)

14. Ενότητα 8η
Κείμενα με θέμα
Τον αθλητισμό και τους Ολυμπιακούς αγώνες
• Α) Τι είναι οι κύριες προτάσεις (ανεξάρτητες, αυτοδύναμες)
• Π.χ. Χτες πήγαμε εκδρομή.
• Β) Τι είναι οι δευτερεύουσες προτάσεις ( εξαρτημένες από άλλες)
• Π.χ. Χτες πήγαμε να ψωνίσουμε.
• Γ) Οι προτάσεις συνδέονται με συνδέσμους (και, όμως, μήπως,
αλλά, όταν, πριν, επειδή, αν και, αν, για να κ.ά.)
• Δ) Τι είναι η παρατακτική σύνδεση (συνδέω ισοδύναμες προτάσεις)
• Π.χ. Χτες πήγαμε εκδρομή και περάσαμε υπέροχα. (Κ + Κ)
• Θα ήθελα να σκεφτώ πρώτα και να αποφασίσω μετά (Δ + Δ)
• Ε) Τι είναι η υποτακτική σύνδεση
• (συνδέω μη ισοδύναμες προτάσεις)
• Π.χ. Χτες πήγαμε // να ψωνίσουμε (Κ - Δ)
• Δε θα ήθελα // να φύγω // πριν μάθω // τι έγινε.(Δ – Δ –
Δ)
•

15. Ενότητα 10η
• Α) Ποιες δευτερεύουσες προτάσεις ισοδυναμούν με
επιρρηματικό προσδιορισμό:
• Χρονικές ( όταν, σαν, άμα, αφού, αφότου, πριν, έως,
μόλις, κ.ά.)
• Π.χ. Θα φύγω όταν τελειώσω
• Αιτιολογικές (επειδή, γιατί, διότι, αφού)
• Π.χ. έφαγε κάτι γιατί είχε πεινάσει.
• Υποθετικές (εάν, αν)
• Αν έρθει μαζί μας, δε θα περάσουμε καλά.
• Τελικές (του σκοπού) (για να, να)
• Π.χ. Πάω να φέρω λίγο νερό.
• Αποτελεσματικές (ώστε, ώστε να, με αποτέλεσμα να)
• Π.χ. Έβρεξε τόσο ώστε πλημμύρισαν όλα τα φρεάτια.
• Εναντιωματικές (αν και, παρόλο που)
• Π.χ. Αν και δεν τον συμπαθώ, νομίζω ότι έχει δίκιο.

16. Ενότητα 10η
• Β) Ποιες δευτερεύουσες προτάσεις ισοδυναμούν με
υποκείμενο, αντικείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης
• Ειδικές (ότι, πως)
• Π.χ. Λέει (Α) ότι θα φύγει. Φαίνεται (Υ) ότι θα φύγει.
• Βουλητικές (να)
• Π.χ. Θέλω (Α) να φύγω. Πρέπει (Υ) να φύγω.
• Ενδοιαστικές (μήπως, μην, μήπως δεν, μη δε)
• Π.χ. Φοβάμαι (Α) μήπως χάσω. Υπάρχει φόβος (Υ) μήπως
χάσουν.
• Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις (τι, ποιος, πόσος, πόσο,
πού, πότε, πώς )
• Π.χ. Δεν ξέρω (Α) τι να κάνω. Είναι άγνωστο (Υ) ποιος θα
κερδίσει.