โลกในช่วงหลายพันล้านปีแรก มีการเปลี่ยนแปลงของมวลสารต่างๆ มากมาย ความร้อนบริเวณผิวเริ่มเย็นตัวลงจนก่อให้เกิดเป็นผิวเปลือกโลก แต่ผิวโลกดังกล่าวก็ยังมีการเปลี่ยนแปลงติดตามมา มีการเคลื่อนย้ายพื้นแผ่นดินและพื้นน้ำไปมา จากนั้นกระบวนการวิวัฒนาการก็ค่อยๆ หล่อหลอมให้เกิดสิ่งมีชีวิตประเภทต่างๆ ติดตามมาอย่างมากมายและหลากหลาย แต่ก็มีสิ่งมีชีวิตจำนวนมากได้สูญสิ้นเผ่าพันธุ์ลงไปจนปรากฏให้รับรู้ได้จากซากฟอสซิลเท่านั้น หากซากสิ่งมีชีวิตใดมิได้ถูกกักเก็บลงสู่ใต้ผืนดินก็จะวนเวียนเปลี่ยนสถานะไปเป็นธาตุตั้งต้นของสิ่งใหม่อยู่เรื่อยๆ ไป อาทิ อะตอมของธาตุที่เป็นองค์ประกอบของอากาศนั้นล้วนผ่านกาลเวลามานานนับพันล้านปีแล้ว หรือหากจะคิดเลยไปว่าร่างกายของมนุษย์แต่ละคนก็ได้จากการหลอมรวมธาตุองค์ประกอบพื้นฐานเหล่านี้เข้าไว้ด้วยกัน ก็อาจพูดได้ว่า “มนุษย์(ในส่วนของธาตุองค์ประกอบ)ทุกคนได้ผ่านการเวียนว่ายตายเกิดในกันมานานนับพันล้านปี”

1. 1
Page1
1. มนุษย โลก จักรวาล : การเรียนรู
เอกสารประกอบการสอนวิชา Human Body & Health
รศ. สุรพล ศรีบุญทรง
1.1. การกอกําเนิดของจักรวาล
ผูรูและนักวิทยาศาสตรมีความพยายามคาดคะเนอายุไขของโลกกันมาโดยตลอด อาทิ
 ในป 1654 เจมส อัสเชอร (James Ussher) อารกบิชอปแหงอารมาก (Archbishop of Armagh) ซึ่งเปนประมุข
นักบวชคริสตในไอรแลนดทั้งหมดและเปนอธิการบดีของ Trinity College ในกรุงดับลิน ไดประมาณอายุของโลก
จากเนื้อหาในคัมภีรไบเบิ้ล ไดขอสรุปเบื้องตนวาพระเจาเริ่มสรางโลกในวันที่ 23 ตุลาคม 4004 ปคอน ค.ศ.
 เซอรเอ็ดมัน ฮัลเลย เชื่อวาหากเราสามารถหาปริมาณเกลือแกง (NaCl) ที่ละลายอยูในมหาสมุทรได เราก็จะ
สามารถคํานวนกลับไปเปนอายุโลกได
 จอรจส หลุยส เลคเลอรค คอมท เดอ
บูฟอง (Georges LouisLeclerc
Comte de Buffon) เชื่อวาการเย็น
ตัวของมวลสารนั้นสัมพันธกับเวลาที่
ใชไป จึงใชวิธีเผาลูกปนใหญเหล็กที่
ทราบขนาดแนนอน แลวปลอยให
เย็นลงเพื่อคํานวนเทียบกับมวลสาร
ขนาดโลก วาจะตองใชเวลานาน
เทาใดจึงมีระดับอุณหภูมิเทาอุณหภูมิ
ผิวโลกตามที่เปนอยูในชวงที่
ดําเนินการทดลอง คํานวนไดวาโลกมี
อายุระหวาง 75,000 ป ถึง 168,000
ป
 เจมส ฮัตตัน (James Hutton) และวิลเลียม สมิท (William Smith) พยายามคํานวณอายุโลกจากอายุของหินที่
เกาแกที่สุดจากชั้นหินบนภูเขา คํานวนอัตราการทับถมตามชั้นความหนาของหินแตละชั้น แลวประมาณการ
ออกมาไดวาโลกตองมีอายุหลายพันลานปแตไมสามารถเจาะจงชวงเวลาที่ชัดเจน
 ตอมาเมื่อมีการคนพบสารกัมมันตรังสี ก็มีความพยายามหาคาอายุโลกจากครึ่งอายุของธาตุ ซึ่งก็หาขอสรุปได
ยาก เนื่องจากธาตุแตละชนิดมีครึ่งอายุที่แตกตางกันไปเปนอยางมาก เชน ยูเรเนียม 238 มีครึ่งอายุสี่พันหารอย
ลานปโปแตสเซียม 40 มีอายุพันสามรอยลานป ฯลฯ แตก็พอจะประมาณการไดวาธาตุที่เกาแกที่สุดนาจะมีอายุ
http://1.bp.blogspot.com/-
kvnyF0A3UKE/T1daOa26usI/AAAAAAAAAxk/ZypsLLhvkxs/s1600/Evolution+of+Earth+a
nd+Life+4.jpg

2. 2
Page2
ประมาณเทาใด เมื่อผนวกกับการคนพบใหมๆ ทางดาราศาสตร ก็ทําใหประมาณการกันวาโลกนาจะมีอายุ
ประมาณ 4.56 พันลานป
ปจจุบัน นักวิทยาศาสตรสวนใหญตางใหการยอมรับในทฤษฎีการระเบิดครั้งใหญ (Big Bang)วานาจะใหคําอธิบายถึง
ที่มาของโลก ดวงอาทิตย และจักรวาลไดดีที่สุด โดยที่มาของทฤษฎีดังกลาวนั้นเริ่มขึ้นในป ค.ศ. 1972 โดยนักบวช George
Lemaître ผูซึ่งสนใจศึกษาดาราศาสตรผานกลองดูดาว ไดตั้งขอสังเกตุวาจักรวาลนาจะกําลังขยายตัวออกไปเรื่อยๆ โดยขอ
สังเกตุนี้ไดรับการปฏิเสธในระยะแรก แตเมื่อมีการพัฒนาเทคโนโลยีสมัยใหมและมีการคนพบทางดาราศาสตรใหมๆ เพิ่มขึ้น
อยางการตรวจพบรังสีคอสมิก และการสงกลองโทรทรรศนขนาดใหญในรูปยานอวกาศฮับเบิ้ลออกไปโคจรรอบโลกเพื่อสํารวจ
ภาพถายของจักรวาล ฯลฯ ก็ทําใหทฤษฎีBig Bangไดรับการรับรองและยอมรับมากขึ้นเรื่อยๆ จนถือเปนคําอธิบายกําเนิดของ
จักรวาลที่ไดรับความเชื่อถือจากแวดวงวิทยาศาตรมากที่สุด (นอกแวดวงวิทยาศาสตร มนุษยจํานวนมากยังคงมีความเชื่อในทาง
ศาสนาวาจักรวาลถูกสรางขึ้นโดยเทพเจา หรือพระเจา)
ทฤษฎี Big Bang ระบุวากอนที่จะมีจักรวาล(Universe) นั้น ไมมีสสาร ไมมีเวลา ไมมีสรรพสิ่งใดๆ อยูเลย ณ จุด
กําเนิดที่เล็กมากๆ ซึ่งผูรูบางทานระบุวาเล็กกวาเม็ดถั่วเขียว (บางทานวาเล็กเสียยิ่งกวาอะตอม) ไดมีพลังงานอันมหาศาลระเบิด
ตนเองออกมา เกิดเปนอนุภาคชนิดแรกๆ ที่มีชนาดเล็กเสียยิ่งกวาอิเล็กตรอน เรียกวา Subatomic particle (การพยายาม
คนหาอนุภาค Higgs boson ที่กําลังดําเนินอยูที่ CERN เปนความพยายามจําลองสภาพการระเบิด Big Bang แบบยอมๆ เพื่อ
คนหาบรรดาอนุภาค Subatomic particle เหลานี้) โดยอาศัยอัตราการขยายตัวของจักรวาลที่นักดาราศาสตรไดเฝาสังเกตุมา
นานหลายสิบป ไดขอสรุปรวมกันวา Big Bangนั้นนาจะเกิดขึ้นเมื่อ 13.7 พันลานปที่แลว(หรือในการคํานวนแบบละเอียดก็
ประมาณวา 13.798 ± 0.037 พันลานป)
เมื่อเกิดการระเบิดครั้งใหญขึ้นจะมีการปลดปลอยพลังงานอันมหาศาลออกมา โดยในเศษเสี้ยววินาที (10-37 วินาที) ก็
เริ่มนับเวลาตั้งตนของจักรวาล (ณ 0 วินาที ของจักรวาล) แตเพียงชั่วขณะหนึ่ง (10-6 วินาที) หลังจากนั้นอุณหภูมิในบริเวณ
ดังกลาวจะลดลงกอใหเกิดอนุภาคยอยเรียกวา ควารก และกลูกออน ซึ่งจะรวมตัวกันกอใหเกิดอนุภาคโปรตรอน นิวตรอน
และอิเล็กตรอนขึ้น หลังจากนั้นอีก1 นาทีอุณหภูมิจะลดลงเหลือระดับลานลานองศาเซลเซียส พรอมกับจักรวาลมีการขยาย
ขอบเขตออกไปในระดับ 6 ลานลานกิโลเมตร อนุภาคพื้นฐานของอะตอมไดจัดระเบียบและรวมตัวกันเปนไฮโดรเจนซึ่งเปน
ธาตุ (element) แรกขึ้นในจักรวาล ตอจากนั้นไฮโดรเจนบางสวนก็จะรวมตัวกันเกิดเปนฮีเลียม อนุภาคเหลานี้นาจะมี
ลักษณะเหมือนกลุมเมฆอนุภาคที่รอนจัดกระจายตัวอยูรอบจุดกําเนิดของการระเบิดครั้งใหญในขณะที่จักรวาลก็แผขยายตัวเอง
ออกไปเรื่อยๆ ในระดับความเร็วที่มากกวาแสง
ตอมาอีกนับพันลานปเมื่อจักรวาลขยายตัวออกไปพรอมกับที่อุณหภูมิลดลง ไฮโดรเจนและฮีเลียมจํานวนหนึ่งก็
เคลื่อนเขาใกลกันจนกระตุนใหเกิดปฏิกิริยานิวเคลียรติดตามมากลายเปนกลุมกอนของลูกบอลไฟขนาดใหญที่ซึ่งเปน
จุดเริ่มตนของดวงดาว (star) หลายๆ ดวงดาวก็กลายเปนแกแล็กซี่ (ดวยเทคโนโลยีทางดาราศาสตรในปจจุบันไดมีการ
สํารวจพบแกแล็กซี่จํานวนกวาแสนลานแกแล็กซี่อยูในจักรวาลอันเวิ้งวางนอกโลก บางแกแล็กซี่มีรูปรางเหมือนเกลียวหมุน
“Spirals” บางแกแล็กซี่มีรูปรางเปนวงรี “Ellipse” บางแกแล็กซี่เปนกลุมกอนไรรูปทรงชัดเจน “Blob” โดยแกแล็กซี่ที่ไดรับ

3. 3
Page3
ความสนใจมากที่สุดคือแกแล็กซี่ทางชางเผือก “Milky Way” อันมีขนาดใหญโตมโหฬาร มีดวงดาวอยูในทางชางเผือกกวาแสน
ลานดวง กินระยะทางกวางขนาดที่หากสามารถเคลื่อนที่ดวยความเร็วแสง1 ก็ยังตองใชเวลานานถึงแสนปในการเดินทางผาน
ทางชางเผือก หนึ่งในดวงดาวในหมูแกแล็กซี่ทางชางเผือกที่มีความสําคัญมากตอมนุษยชาติคือ ดวงอาทิตย (Sun) ซึ่งไดแตกตัว
ใหกําเนิดเปนดาวเคราะห และมวลสารอีกจํานวนมากออกมาโคจรรอบตัวมันเกิดเปนระบบสุริยะจักรวาล (Solar System) โดย
มีหนึ่งในดาวเคราะหที่โคจรรอบดวงอาทิตย คือ โลก มีสภาวะอันเหมาะสมสําหรับการหลอมรวมตัวกันของมวลธาตุตั้งตน2
เกิดเปนน้ํา (H2O) ซึ่งเปนองคประกอบสําคัญในการกอกําเนิดซึ่งสารอินทรีย และสรรพชีวิตติดตามมาในชวงหลายรอยลาน
ปตอมา
Visual Dictionary, Dorling Kindersley Book, DK London 2011, ISBN 978 14053 63907
1ความเร็วแสงคือ แสนกิโลเมตรต่อ วินาที หรือ * เมตร/วินาที
2โลกมีธาตุตังต้นอยู่ ชนิด ทีได้มาจากดวงอาทิตย์

4. 4
Page4
1.2 โลกและมนุษยชาติ
โลกในชวงหลายพันลานปแรก มีการเปลี่ยนแปลงของมวลสารตางๆ มากมาย ความรอนบริเวณผิวเริ่มเย็นตัวลงจน
กอใหเกิดเปนผิวเปลือกโลก แตผิวโลกดังกลาวก็ยังมีการเปลี่ยนแปลงติดตามมา มีการเคลื่อนยายพื้นแผนดินและพื้นน้ําไปมา3
จากนั้นกระบวนการวิวัฒนาการก็คอยๆ หลอหลอมใหเกิดสิ่งมีชีวิตประเภทตางๆ ติดตามมาอยางมากมายและหลากหลาย แตก็
มีสิ่งมีชีวิตจํานวนมากไดสูญสิ้นเผาพันธุลงไปจนปรากฏใหรับรูไดจากซากฟอสซิลเทานั้น หากซากสิ่งมีชีวิตใดมิไดถูกกักเก็บลงสู
ใตผืนดินก็จะวนเวียนเปลี่ยนสถานะไปเปนธาตุตั้งตนของสิ่งใหมอยูเรื่อยๆ ไป อาทิ อะตอมของธาตุที่เปนองคประกอบของ
อากาศนั้นลวนผานกาลเวลามานานนับพันลานปแลว หรือหากจะคิดเลยไปวารางกายของมนุษยแตละคนก็ไดจากการหลอม
รวมธาตุองคประกอบพื้นฐานเหลานี้เขาไวดวยกัน ก็อาจพูดไดวา “มนุษย(ในสวนของธาตุองคประกอบ)ทุกคนไดผานการเวียน
วายตายเกิดในกันมานานนับพันลานป”
มีการศึกษาจากซากฟอสซิล และการคํานวนอายุโดยนักวิทยาศาสตร ทําใหไดขอสรุปเกี่ยวกับโลกวาใน
กระบวนการวิวัฒนาการของสัตวโลกนั้น ไดปรากฏสิ่งมีชีวิตที่มีพัฒนาการอันโดดเดนเหนือกวาสัตวอื่นๆ ขึ้นมานั่นคือ มนุษย
แตมนุษยจะวิวัฒนมาเปนสัตวที่มีลักษณะรูปรางอยางที่เราคุนเคยกันอยูในปจจุบันเลยก็หาไม ตองคอยๆ วิวัฒนตนเองขึ้นมา
เชนกัน การศึกษาจากซากทางประวัติศาสตร ทางโบราณคดี ทางพันธุกรรม และตามทฤษฎีทางวิวัฒนาการ ฯลฯ ไดขอสรุป
วากวาจะวิวัฒนมาเปนมนุษย Homo Sapien Sapien อยางที่เปนอยูในปจจุบันนั้น มนุษยเคยมีการเชื่อมโยงทางสาย
วิวัฒนาการกับพวกลิงที่ยืนตัวตรง Australopitecus และมีสารพันธุกรรมที่สืบยอนไปยังมนุษยสายพันธุอื่นที่ไดสูญพันธุไปแลว
อยางพวก Neanderthrral เชนกัน
มีขอสรุปเกี่ยวกับโลกและวิวัฒนาการของมนุษยดังนี้
4.56 พันลานปที่แลว ดาวโลกอุบัติขึ้น
3 พันลานปที่แลว ชีวิตบนโลกเริ่มกอกําเนิดโดยสิ่งมีชีวิตกลุมแรกๆเกิดขึ้นในน้ํา เปนพวกสาหรายเซลลเดียวสีเขียว
250 ลานปที่แลว สิ่งมีชีวิตในน้ําเริ่มวิวัฒนใหสามารถปรับตัวจากการอาศัยอยูแตในน้ํา เปลี่ยนมาเปนการอาศัยอยูบนบกที่มีอาหาร
การกินสมบูรณได
65 ลานปที่แลว ไดโนเสารที่เคยครองโลกก็สูญพันธลง เปดโอกาสใหสัตวเลี้ยงโลกดวยนมซึ่งมีโครงสรางรางกายออนแอ แตมี
ขนาดสมองใหญกวาสัตวอื่นไดเจริญเติบโตมีวิวัฒนาการอันหลากหลายมากขึ้น
4 ลานปที่แลว ลิงเดินสองขา Australopithecus (แปลวา Southern Apeหรือลิงตอนใต) ที่เชื่อวานาจะเปนตนกําเนิดของ
การวิวัฒนมาเปนมนุษย เริ่มมีปรากฏในบริเวณทวีปแอฟฟริกา การเดินสองขาไดทําใหเกิดการเคลื่อนยายที่อาศัยลง
มาจากตนไม
2.5 – 1.5 ลานปที่
แลว
มนุษย Homo Habilus (แปลวา Handy Man หรือคนใชมือเกง) เริ่มปรากฏในทวีปแอฟริกา เริ่มมีการ
ประดิษฐเครื่องมืออํานวยความสะดวกในการใชชีวิต
3ในปีค.ศ. อัลเฟรด เวเกเนอร์ สังเกตุว่าซากฟอสซิลของสิงมีชีวิตประเภทเดียวกันมีการกระจัดกระจายข้ามทวีป และเมือลองนําเอารูปแผ่นทีทวีปมาต่อ
เข้าด้วยกันก็สามารถเชือมต่อกันได้พอดี จึงเสนอความคิดว่า ทวีปอเมริกาและยุโรปนันแท้จริงแล้วเคยเป็นแผ่นดินเดียวกันมาก่อน (Plate Tectonic
Theory) ในขณะทีเขาสูงของโลกจํานวนมากก็เคยอยู่ตําใต้ท้องทะเล แต่ด้วยการเคลือนทีของเปลือกโลกได้ดันให้รอยต่อแผ่นดินสูงขึนไปสู่ท้องฟ้ าใน
ระยะเวลาต่อมา

5. 5
Page5
2 ลานปที่แลว ชวงเวลา2 ลานปที่แลวไปจนถึงชวง 24,000 ปที่แลว เรียกยุคน้ําแข็ง ในขณะเดียวกันก็ เรียกการวิวัฒนาการ
ของสิ่งมีชิวิตที่เรียกวามนุษย วายุคหินเกา (Paleolithic)จากการที่การสํารวจซากฟอสซิลพบแตเครื่องมือที่ทําจาก
หินในลักษณะงายๆ ไมไดมีการดัดแปลงรูปลักษณไปจากกอนหินสักเทาใด
1.5 ลานที่แลว Homo Erectus (แปลวา Upright Man หรือ คนยืนตัวตรง) เริ่มปรากฏในทวีปแอฟริกา กอนที่จะ
แพรกระจายอพยพออกไปในทวีปตางๆมนุษยดึกดําบรรพเริ่มเรียนรูวิธีการกอไฟ ไฟทําใหการพัฒนาของมนุษย
เปนไปอยางรวดเร็ว ใชสรางความอบอุน ใชไลสัตวราย ใชเปนแสงสวางเพื่อการดําเนินกิจกรรมในยามที่พระอาทิตย
ลับขอบฟาไปแลว อาหารที่ทําใหสุกแลวทําใหยอยงายไดพลังงานไปเลี้ยงอวัยวะสําคัญๆ อยางสมองไดมากขึ้น ฯลฯ
120,000 ปที่แลว Neanderthal มนุษยอีกแขนงหนึ่งของสายการวิวัฒนาการจาก มนุษย Homo Sapiens (แปลวา Wise Man
หรือ มนุษยฉลาด) เริ่มปรากฏในทวีปแอฟริกา เอเชีย และยุโรป จากซากที่พบในถ้ําที่อาศัย พบวามีการทําพิธี
ฝงศพดวย
40,000 ปที่แลว มนุษยเริ่มบันทึกในรูปการเขียนภาพบนผนังหิน ภาพเกาแกที่สุดพบที่ทวีปออสเตรเลีย
35,000 ปที่แลว Homon Sapiens Sapiens (หรือ Modern Man แปลวา มนุษยยุคใหม) เริ่มปรากฏอยูทั่วไปบนผืนพิภพ
รวมทั้งในในทวีปออสเตรเลีย
30,000 ปที่แลว มนุษย Neanderthal สูญพันธุไปจากโลก ในขณะที่มนุษย Homon Sapiens Sapiens เริ่มปรากฏใหเห็นได
โดยทั่วไปในทวีปยุโรป และเอเชีย
29,000 ปที่แลว พบหุนปนดินเหนียวรูปคนในถ้ําของนักลาแมมมอธ
24,000 ปที่แลว ฃวงสุดทายชองยุคน้ําแข็ง น้ําแข็งปกคลุมโลกลดลงเหลือเพียง 1/3 ของผิวโลก น้ําแข็งที่ละลายออกมาทําให
ระดับน้ําผิวโลกลดลงถึง 100 เมตร
ในชวงเดียวกันนี้ มนุษยถ้ําในประเทศออสเตรียมีการแกะสลักรูปที่ตอมาไดรับการตั้งชื่อวา Venus of
Willendorf
22,000 ปที่แลว มนุษยที่อาศัยอยูทางขั้วโลกฝงเอเฃียกลุมหนึ่งเดินทางขามชองแคบเบอรริ่งเขาสูทวีปอเมริกา
17,000 – 12,000ปที่
แลว
ภาพเขียนฝาผนังที่ปจจุบันไดรับการกลาวขวัญถึงเปนอยางมาก ไดถูกจารึกไวที่ผนังถ้ํา Lascaux ประเทศ
ฝรั่งเศส
http://www.kontra20.ru/wp- content/uploads/2012/09/183416_original.jpg

6. 6
Page6
1.3 มนุษยเปนสัตวสังคม
หลังจากพัฒนาการในระดับชุมชนกลุมยอย มนุษยเริ่มมีการพัฒนารูปแบบการใชชีวิตเปนสังคมเมือง ปรากฏเปน
หลักฐานทางประวัติศาสตรในระยะเวลาตอมา
15,000 ปกอน ค.ศ. สิ้นสุดยุคหินเกา มนุษยเริ่มวิวัฒนเขาสูยุคหินกลาง (Mesolithic)มีการดัดแปลงเครืองมือหินใหมีความหลากหลาย
มากขึ้น
12,000 ปกอน ค.ศ. เขาสูยุคหินใหม (Neolithic)เครื่องมือหินมีความซับซอนและพลิกแพลงมากขึ้น พบเคียว และอุปกรณพรวนดินที่ทํา
จากหิน แสดงวามนุษยเริ่มรูจักการเพาะปลูกธัญพืชและการเก็บเกี่ยว สะสมเมล็ดพันธุ และสะสมอาหาร ทําใหเกิด
เปนกลุมการดํารงชีวิตที่แตกตางกัน ระหวางผูลาสัตว และผูเพาะปลูก มีการแลกเปลี่ยนผลผลิตสวนเกินระหวางกัน
10,500 ปกอน ค.ศ. มีการปนหมอดินที่เชื่อปจจุบันเชื่อวาเกาแกที่สุด ในบริเวณประเทศญี่ปุน
8,000 ปกอน ค.ศ. เริ่มมีการกอตั้งชุมชนเมืองในแถบตะวันออกกลาง เชน เมือง Jericho ในประเทศจอรแดน และ เมือง Ҫatal
Hὕyὕkประเทศตุรกี
8,000 ปกอน ค.ศ. มีการเพาะปลูกแบบที่ตองมีการชลประทานในตะวันออกกลาง เอเชียตะวันออกเฉียงใต และการเลี้ยงแกะแบบปศุ
สัตวในประเทศอิรัก
7,000 ปกอน ค.ศ. มีการเก็บพืชพันธุธัญญาหาร และสํารองน้ําไวใชดวยภาชนะดินเผาในตะวันออกกลางและแอฟฟริกา
7,000 ปกอน ค.ศ. เขาสูยุคทองแดง (Copper Age)มีการคนพบซากอุปกรณที่ทําดวยทองแดงในแถบตะวันออกกลาง
6,500 ปกอน ค.ศ. เริ่มมีการทอผาใชในแถบชุมชน Ҫatal Hὕyὕkประเทศตุรกี
6,000 ปกอน ค.ศ. มีการหมักเบียรในแถบตะวันออกกกลาง
5,500 ปกอน ค.ศ. เขาสูยุคสัมฤทธิ์ (Bronze Age)มนุษยในตะวันออกกกลางเริ่มรูจักหลอมโลหะสัมฤทธิ์ขึ้นใชงาน ในขณะที่มนุษยใน
ยุคโรปเริ่มรูจักกับการใชทองแดง
5,000 ปกอน ค.ศ. การชลประทานที่มีประสิทธิภาพทําใหเกิดอารยธรรมเมือง และอาณาจักรตางๆ ขึ้นในแหลงอารยธรรมสําคัญ ๆ
แถบลุมแมน้ํา
4,400 ปกอน ค.ศ. การฝกสัตวเพื่อใชงานเริ่มแพรหลาย มีการเพาะเลี้ยงมาในแถบยุโรปตะวันออก ใชสัตวตางเพื่อการขนสง และ
การเกษตร
4,004 ปกอน ค.ศ. อารคบิชอบ เจมส อัสเชอร (James Ussher) ประมาณอายุของโลกจากเนื้อหาในคัมภีรไบเบิ้ล ไดขอสรุปเบื้องตนวา
อายุโลกเริ่ม ณ วันที่ 23 ตุลาคม 4004 ปคอน ค.ศ.
3,000 ปกอน ค.ศ. มนุษยในยุโรปเขาสูยุคเหล็ก (Iron Age) ในขณะที่ในแอฟฟริกา และตะวันออกกลางเริ่มมีเหล็กใชเพียงเมื่อ 700 ปที่
แลว
https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcS0FWBj1cQHYko6b_5jt86h7wUztEpSpy95rw52hYTOsS8KmS-TYw

7. 7
Page7
1.4 อารยธรรมของมนุษย
มนุษยไดพัฒนาการอยูรวมกันในสังคม มีการกอกําเนิดขึ้นของแหลงอารยธรรม
(Civilization) ตางๆ ในบริเวณลุมแมน้ําซึ่งเหมาะสมกับการดํารงชีวิตของชุมชนไดอยาง
สะดวกสบาย เชน อารยธรรมลุมแมน้ําไทกริส-ยูเฟรติส อารยธรรมลุมแมน้ําไนล อารยธรรมลุม
แมน้ําฮวงโห อารยธรรมลุมแมน้ําสินธุ อารยธรรมลุมแมน้ําโขง อารยธรรมลุมแมน้ําอเมซอน ฯลฯ
อยางไรก็ตามแหลงของอารยธรรมที่มีความเคลื่อนไหวและเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็วคือแหลงอารย
ธรรมที่อยูรอบทะเลเมดิเตอรเรเนียน เพราะมีการตอสูแกงแยง แยงชิงทรัพยากรกันอยูตลอดเวลา
การปะทะและแลกเปลี่ยนอารยธรรมเกิดขึ้นอยางรวดเร็วและรุนแรงเกิดขึ้นเมื่อมีสงครามขึ้น
ระหวางมนุษย การพยายามเอาชนะฝายตรงขามนั้นแมจะนํามาซึ่งความเศราโศกสูญเสีย การสูญ
สิ้นของคุณคา หลักการและความรูบางอยาง แตก็มักจะตามมาดวยความพยายามพัฒนาเทคโนโลยี
ใหทันคูตอสู การแลกเปลี่ยนเรียนรูระหวางกัน
1.4.1 แหลงอารยธรรมโบราณ
การศึกษาแหลงอารยธรรมโบราณ พบวามีแหลงอารยธรรมที่นาสนใจดังตอไปนี้
5,000 ป – 2,000 ป
กอน ค.ศ.
อาณาจักรสุเมเรียน แถบลุมแมน้ําไทกริส ยูเฟรติส หรือเรียกวา เมโสโปเตเมียใต โดดเดนดวยการพัฒนาอักษรลิ่ม
(Cuniform) การสรางกระทอมจากไมและการสรางศาสนสถานขนาดใหญจากหิน
5,000 ป – 330 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรอียิปตลุมแมน้ําไนล โดดเดนดวยอักษรภาพแบบเฮียโรกลิฟฟก ความเชื่อในแทพเจาจํานวนมาก (เดนสุด
คือเทพแหงดวงอาทิตย) เชื่อเรื่องชีวิตหลังความตายจนนําไปสูการทํามัมมี่ การสรางศาสนสถานอยางปรามิด สฟงก
และการรูเรื่องเวลา ระดับน้ํา การฃลประทานเพื่อการเพาะปลูก ถึงคราวเสื่อมสลายลงเมื่อพระเจาเอล็กซานเดอรม
หาราชยกทัพมาพิชิตอียิปต
6,000 ป – 1,450 ป
กอน ค.ศ.
อาณาจักรมิโนอัน เกาแกสุดในยุโรป โดดเดนดวยการกอสรางปราสาทที่มีจํานวนหองหับมากมาย แตถูกทําลายลง
ไปเพราะภูเขาไฟระเบิด เรื่องราวที่ถูกเลาขานตอกันมา เปนตํานานผสมผสานกับความเชื่อ เชน เรื่องเขาวงกตที่ถูก
เฝาไวโดยมิโนทอร สัตวที่มีตัวเปนคนมีหัวเปนกระทิง
2,750 ป – 332 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรโฟนีเซีย โดดเดนดวยการพัฒนาตัวอักษร 22 ตัว ในชวง 1,000 ปกอน ค.ศ. ที่กลายมาเปนรากฐานใหแก
อักษรยุโรป มีความสามารถในการรบและการเดินเรือ แตดวยเหตุผลนานาประการทําใหมีการเคลื่อนยายที่ตั้งของ
เมืองไปมาในพื้นที่รอบๆ ทะเลเมดิเตอรเรเนียน อาทิ เมืองไทร เกาะไซปรัส เมืองอูติกา และเมืองคารเธจ ทวีป
แอฟริกาเหนือ จนสุดทายอาณาจักรไดลมสลายลงหลังจากพายสงครามแกกรีก
3,372 ป – ค.ศ. 1517 ดินแดนทวีปอเมริกากอนถูกรุกรานจากเจาอาณานิคมสเปนนั้นเคยมีอารยธรรมทองถิ่นที่รุงเรืองมาแตเดิม เชน เมื่อ
3,372 ปกอน ค.ศ. นั้นไดเคยมีการจัดทําปฏิทินมายาไวเปนหลักฐานปรากฏมาจนถึงปจจุบัน แตในระหวางนั้นกลับ
มีหลักฐานทางอารยธรรมอยูคอนขางนอยเมื่อเทียบกับพื้นที่บริเวณอื่นๆ ของโลก มีเพียงหลักฐานไมมากนักระบุถึง
อาณาจักรโอลเม็กในแถบชายฝงเม็กซิโก ระหวาง 1,200 – 300 ปกอน ค.ศ. ซึ่งมีการกอสรางศาสนสถานขนาด
ใหญในรูปปรามิดซึ่งมีความสูงถึง 34 เมตร อาณาจักรชาวินที่ครอบครองพื้นที่แถบเทือกเขาแอนเดรสในประเทศเปรู
ระหวาง 1,200 – 200 ปกอน ค.ศ. แตวัฒนธรรมที่ยิ่งใหญและมีบทบาทในภูมิภาคนี้มากที่สุดคืออารยธรรมมายา
และแอสเท็ก ซึ่งมีสิ่งปลูกสรางกระจัดกระจายอยูทั่วไป มีการสรางปรามิดขนาดใหญไวเปนจํานวนมาก แตเริ่ม
https://s-media-cache-
ak0.pinimg.com/236x/b8/
8b/05/b88b054439370fc7
bb405f6774887b5e.jpg

8. 8
Page8
ออนแอลงเมื่อมีความแตกแยกในหมูชาวมายากันเอง การกดขี่ขมเหงระหวางชนชั้นทําใหเกิดการลุกขึ้นตอตาน
ผูปกครองในป ค.ศ. 1440 และเมื่อคริสโตเฟอร โคลัมบัส นําเรือสเปนเขามาสํารวจในป ค.ศ. 1492 อาณาจักร
มายาที่เคยยิ่งใหญก็เริ่มตนสูญสลายลงไปดวยการบุกรุกทําลายของกองทัพสเปนที่มีจํานวนทหารอันนอยนิด (การ
ตายของชาวมายาจํานวนมากเกิดจากโรคระบาดที่ชาวยุโรปนําเขามาสูอเมริกา)
1,600 ป – 468 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรไมซีเนียน เกาแกในบริเวณประเทศกรีซ มีเรื่องราวที่ถูกเลาขานตอกันมา เปนตํานานผสมผสานกับความ
เชื่อเชนเดียวกับอาณาจักรมิโนอัน เชนเรื่องมาไมเมืองทรอย เรื่องราวความเชื่อแบบเทพนิยายกรีก
1,850 ป – 63 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรฮีบรูว หรือบรรพบุรุษของชาวยิว เดิมอยูในบริเวณที่เรียกวาคานาอาน (หรือรูจักกันในชื่อปาเลสไตนใน
ปจจุบัน) นับถือศาสนาจูดาย ตํานานเลาวาอับราฮัมนําพาชนเผาของตนอพยพจากเมโสโปเตเมียมาตั้งรกรากใน
บริเวณคานาอาน ตอมาโมเสสไดนําพาชาวยิวที่อยูในอียิปตอพยพตามมาในชวง 1,200 ปกอน ค.ศ. มีการกอตั้ง
อาณาจักร และมีกษัตริยผูยิ่งใหญอยางเดวิด และโซโลมอน กอนที่จะถูกบุกเขาทําลายโดยกองทัพอัสซีเรียในชวง
722 ปกอน ค.ศ. หลังจากนั้นดินแดนดังกลาวก็ถูกผลัดเปลี่ยนเวียนกันเขาปกครองโดยหลายจักรวรรดิ อาทิ บาร
บิโลเนีย เปอรเซีย กรีก (ยุคอเล็กซานเดอร) โรมัน จนกระทั่งชาวยิวไดแตกกระซานซานเซ็นไปทั่วยุโรป และถูก
รังเกียจเดียดฉันทวาฉลาด เจาเลห เพราะมักยึดครองธุรกิจดานทุนและการเงิน เมื่อเกิดสงครามโลกครั้งที่สอง นาซี
ไดสงชาวยิวเขาสูคายกักกันจนสงผลใหมีคนตายมากกวา 6 ลานคน หลังสงคราม สหประชาชาติพยายามแกปญหา
ชาวยิวไรที่อยูหลังสงคราม ดวยการมีโครงการจัดตั้งประเทศอิสราเอลขึ้นในดินแดนพันธสัญญาเดิม แตเนื่องจากพื้นที่
ดังกลาวไดถูกครอบครองโดยชาวปาเลสไตนและลอมรอบดวยชนชาวอาหรับ และมุสลิม ทําใหเกิดกรณีพิพาท
ตอเนื่องมานับแตนั้น
2,000 ป – 539 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรอัสซีเรีย ฮิทไทต และบารบิโลเนีย เกิดขึ้นในบริเวณที่ซอนทับกันอยู มีกษัตริยจากชนเผาตางๆ ผลัด
เวียนกันขึ้นครองอํานาจและแผขยายอิทธิพลไปยังอาณาบริเวณตางๆ รอบทะเลเมดิเตอรเนียน เชน กษัตริยฮัมมูราบี
ผูยิ่งใหญแหงบารบิโลน (1,792 – 1,750 ปกอน ค.ศ.) ผูเปนตนกําเนิดของการปกครองดวยกฎหมายลายลักษณ
อักษร กษัตริยเนบูซัดเนสเซอร (1,126 – 1,105 ปกอน ค.ศ.) ผูสรางสวนลอยแหงบารบิโลน ซึ่งถูกจัดใหเปนหนึ่งใน
สิ่งมหัศจรรยของโลก แมจะไมปรากฏซากสิ่งปลูกสรางหลงเหลือใหเห็นแลว อาณาจักรบาบิโลนอันยิ่งใหญไดลม
สลายลงไปหลังจากพายสงครามแกกองทัพเปอรเชีย
900 ป – 323 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรกรีกนั้นแมจะมีชวงของความเจริญรุงเรืองเพียงไมกี่รอยป แตอารยธรรมกรีกกลับไดรับการยกยองและ
ยอมรับจากนักวิชาการตะวันตกมากมาย สิ่งกอสราง หลักการปกครอง ปรัชญาการศึกษา และงานศิลปะของกรีก
ยังคงถูกใชเปนตนแบบของการศึกษาในโลกตะวันตก และถูกสงตอมาถึงระบบการศึกษาของไทยในปจจุบัน ทําให
เรื่องราวของความกลาหาญและประสิทธิภาพของการจัดกองทัพของนักรบสปารตายังคงถูกเลาขานตอมาจนถึง
ปจจุบัน เรื่องของระบบการปกครองแบบประชาธิปไตยของเอเธนส งานละคร กีฬาโอลิมปก ตํานานเทพนิยายกรีก
เหลานักรบในวรรณกรรมโอดิสซี และอิลเลียด งานศิลปะแบบมนุษยนิยม รูปปน อาคารสิ่งปลูกสราง ซึ่งสงผลตอการ
สรางพระพุทธรูปและรูปบูชาในเอเชีย อีกทั้งยังกลับไปมีอิทธิพลตออารยธรรมแบบยุคฟนฟูศิลปวัฒนธรรม
(Renaissance) อีกครั้งในยุโรปหลังจากอาณาจักรกรีกไดลมสลายไปเกือบพันปแลว ระบบการศึกษาสมัยใหมยังคง
อางอิงถึงแนวคิด หลักการ และปรัชญาการศึกษาของเหลาเมธีสําคัญของกรีก ไมวาจะเปน โสเครตีส (469 – 399 ป
กอน ค.ศ.) เพลโต (427 - 347 ปกอน ค.ศ.) หรืออริสโตเติ้ล (384 - 322 ปกอนค.ศ.) นาเสียดายวาแมจะ
เจริญรุงเรืองทางปญญาความรูอยางมากมายแต ดวยการแตกความสามัคคีมีการบพุงกันเองอยูบอยๆ สุดทาย
อาณาจักรกรีกก็ตองลมสลายไปหลังจากการพายศึกตอมาซีโดเนีย
549 -331 ปกอน ค.ศ. อาณาจักรเปอรเซีย ตั้งอยูในบริเวณประเทศอิหรานในปจจุบัน แมวาชนชาวเปอรเซียจะมีมาแตเกากอนนับพันป
แตความรุงเรืองระดับอาณาจักรเพิ่งจะกอเกิดขึ้นในยุคของกษัตริยไซรัส สามารถรบชนะบารบิโลเนียและอียิปต มา
ยิ่งใหญที่สุดในยุคของกษัตริยดาริอุสซึ่งครอบครองอาณาจักรอันกวางใหญดวยกําลังรบอันมหาศาลและชื่อเสียงใน
ความเหี้ยมโหดไดเคยนํากองทัพมหึมาบุกเขาสูอาณาจักรกรีกจนเปนตํานานเรื่องราวเกี่ยวกับมาราธอน และความกลา

9. 9
Page9
หาญในการรบของชนเผาสปารตา ปรากฏเปนบันทึกประวัติศาสตรโดย ฮีโรโดตัส (Herodotus) ในชวง 500 ปกอน
ค.ศ. อยางไรก็ตาม สุดทายอาณาจักรเปอรเชียที่ยิ่งใหญก็ตองพายแพและถูกผนวกเปนสวนหนึ่งของกษัตริยอเล็กซาน
เดอรแหงกรีก
753 ปกอน ค.ศ. – ค.ศ.
476
โรมันกอกําเนิดขึ้นเปนเมืองบริเวณกรุงโรม ประเทศอิตาลี โดยมีตํานานเกี่ยวกับการสรางเมืองวาสรางโดย โรมุลุส
(Romulus) และ เรมุส (Remus) ฝาแฝดของรีอา ซิลเวีย กับมารส กอนที่จะพัฒนาสาธารณรัฐและอาณาจักรโรมัน
หลังจากรบชนะอาณาจักรใหญนอยในละแวกใกลเคียงไดในระยะเวลาตอมา ดวยความสามารถในเชิงการวาง
แผนการรบและระบบวิศวกรรม ทําใหอาณาจักรของโรมันสามารถแผขยายไปไดทั่วยุโรป รวมถึงขามไปยังเกาะ
อังกฤษ มีการกอสรางถนนคอนกรีตสําหรับใหรถมาวิ่งไปไดทั่วยุโรป มีการกอสรางอาคารสถานที่ดวยคอนกรีต
มากมายรวมทั้งระบบทอสงน้ําเพื่อการประปา มีระบบการปกครองที่มีชั้นการบังคับบัญชาชัดเจน โดยในระยะแรก
นั้นไดรับเอาแนวคิดเรื่องเทพเจาและความเชื่อทางศาสนาแบบกรีกมาใชในสังคม แตตอมาไดหันมารับรองศาสนา
คริสตและกลายสถานภาพเปนศาสนจักรอันยิ่งใหญ คือ โรมันคาทอลิค อาณาจักรโรมันเขาสูยุครุงเรืองแลวก็เสื่อม
ถอยไปดวยความหลงระเริงดวยความสุขทางมังสานิยม กระทั่งตองพายแพแกชนเผาที่มีเจริญกาวหนาทางอารยธรรม
ที่ต่ํากวา ไมวาจะเปนพวกแฟรงก กอล วิสิทก็อท ฮั่น เมื่อโรมถูกเผาเยอรมันบุกเขาโจมตีในป ค.ศ. 476 จักรพรรดิ
คอนสแตนตีนตัดสินพระทัยยายเมืองมายังอาณาจักรคริสตฟากยุโรปตะวันออก ที่เมืองไบแซนติอุม และเปลี่ยนชื่อ
เมืองเปนคอนสแตนติโนเปล และเรียกอาณาจักรโรมันในยุคนี้วาไบแซนไทน สืบเนื่องความยิ่งใหญตอเนื่องมาไดอีก
หลายรอยปผานยุคของจักรพรรดิจัสตีเนียนที่เปนตนรางของปฏิทินสากลสมัยใหมที่นิยมใชไปทั่วโลก แตตอมาก็กลับ
รวงโรยลงหลังจากการสิ้นพระชนมของจักรพรรดิจัสตีเนียน อาณาจักรโรมันไบแซนไทนถูกบั่นทอนลงดวยสงครามอีก
หลายครั้งจนกระทั่งตกเปนของอาณาจักรเติรกมุสลิมในป ค.ศ.1453
ค.ศ. 802 – ค.ศ.1431 อาณาจักรขอม เริ่มจากอารยธรรมของชนเผาสองกลุมในลุมน้ําโขงคืออาณาจักรฟูนัน และอาณาจักรเจนละ ซึ่งถูก
หลอมรวมเขาดวยกันโดยกษัตริยชัยวรมันที่หนึ่ง ความยิ่งใหญของขอมนั้นมีบทบาทสําคัญในเชิงศิลปวัฒนธรรมในหมู
ชนเผาทั้งหลายในแถบสุวรรณภูมิ แตแลววันหนึ่งอาณาจักรที่ยิ่งใหญดังกลาวกลับสูญสลายไปในชวงเวลาเพียง 700
ป หลังจากนั้น เมืองและศาสนสถานโบราณเหลานี้ก็ถูกซอนไวในปาลึกอยางยาวนานจนกระทั่งมาถูกสํารวจพบโดย
นักสํารวจฝรั่งเศส อเล็กซองดร อองรี มูโอต (Alexandre Henri Mouhot, 1826-1861) ซึ่งทํางานภายใตการ
สนับสนุนของระบอบการลาอาณานิคมของฝรั่งเศส
1,766 ปกอน ค.ศ. ถึง
ปจจุบัน
อาณาจักรลุมแมน้ําฮวงโห นั้นเชื่อกันวาเกาแกยาวนานกวา 5 พันปกอน ค.ศ. มีบันทึกตัวอักษรที่พัฒนาจากอักษร
ภาพที่เกาแกมาก เชนอักษรเสี่ยงทายบนกระดองเตา แตการบันทึกประวัติศาสตรอยางจริงจังมักจะนับเริ่มจาก
ราชวงศ Shang ในชวง 1,766 ปกอน ค.ศ. แมจะยังเปนอาณาจักรที่ไมใหญโตมากเชนพื้นที่ของประเทศจีนใน
ปจจุบัน ความยิ่งใหญในเชิงความเชื่อ ปรัชญา หลักการปกครอง เกิดขึ้นในชวง 600 ปกอน ค.ศ. เมื่อมีปรัชญาเมธี
จํานวนมากอุบัติขึ้น เชน ซุนวู (600 ปกอน ค.ศ. ) ผูขียนตําราพิชัยสงคราม ขงจื้อ (551 - 479 ปกอน ค.ศ.) เลาจื้อ
(400 ปกอน ค.ศ.) เมงจื้อ (372 - 289 ปกอน ค.ศ.) ฯลฯ แต ความยิ่งใหญในเชิงพื้นที่และอิทธิพลตอชนเผารอบ
ขางเริ่มขึ้นในชวง 221 ปกอน ค.ศ. เมื่อจักรพรรดิจิ๋นซีไดรบชนะแควนตางๆ แลวรวบรวมอํานาจไวภายใตกฎเหล็กที่
โหดรายแตมีประสิทธิภาพ เชน ฆาลางเผาพันธุที่มีความเห็นตางขัดแยง เผาตําราที่มีมาแตเดิม ยกเลิกภาษาเขียน
แลวกําหนดใหทุกชนเผาตองใชอักษรเดียวกันในการสื่อสาร ... จีนมีอาณาจักรที่ยิ่งใหญแลวก็แตกสลาย ถูกชนเผา
นอกกําแพงที่มีอารยธรรมต่ํากวาอยางราชวงศหยวน ราชวงศชิง เขายึดครองแตแลวก็กลับถูกหลอมเขาดวย
วัฒนธรรมเดิมจนกลายมาเปนจีนใหม ออนแอจนถูกรุกรานจากมหาอํานาจชาติตะวันตกที่แสวงหาแหลงทรัพยากร
เพื่อปอนใหแกอุตสาหกรรมของตนในยุคลาอาณานิคม แพสงครามฝนแกอังกฤษในชวง ค.ศ.1839 -1842 ซึ่งไม
เพียงแตจะสูญเสียไพรพลและเกิดความเสียอยางหนัก แตยังตองชดใชคาปฏิกรณสงครามจํานวนมหาศาลถูกบังคับ
ใหตองยอมยกสิทธิสภาพนอกอาณาเขตจํานวนมากใหแกอังกฤษ และยังสงผลใหบรรดาชาติตะวันตกจํานวนมากถือ
โอกาสเขายึดครองฉกฉวยประโยชนจากประเทศจีนซึ่งถูกเรียกวา “คนปวยแหงเอเชีย” กันขนานใหญ กระทั่งสิ้นสุด

10. 10
Page10
ยุคราชวงศ (จักรพรรดิปูยี สละราชบัลลังกในป ค.ศ. 1912) เขาสูยุคสาธารณรัฐ (เริ่ม ค.ศ. 1911) และยุค
คอมมิวนิสต (เริ่ม ค.ศ. 1949) จีนนับเปนประเทศที่มีประชากรมากที่สุด (ประชาการ 1,366.5 ลานคนโดยประมาณ
สํารวจในป ค.ศ.2014 โดยไมนับรวมคนจีนในเขตเศรษฐกิจพิเศษ ในไตหวัน และบรรดาคนจีนโพนทะเลทั้งหลาย)
5,000 ปกอน ค.ศ. ถึง
ปจจุบัน
อาณาจักรลุมแมน้ําสินธุ เริ่มจากแองอารยธรรมโมเฮนโจ-ดาโร ที่โดดเดนเรื่องการสรางเมืองแบบแนวตารางมีการ
ผันน้ํามาเพื่อการประกอบพิธีกรรมทางศาสนาและใชบริโภคในเมือง แตแลวในชวง 1,500 ปกอน ค.ศ. อาณาจักร
ของโมเฮนโจ-ดาโรก็ตองลมสลายไปเมื่อถูกรุรานจากชนเผาอารยัน (เชื้อสายอินโดยูโรเปยน) ที่มีขนาดรางกายใหญโต
และมีความสามารถในการรบมากกวาซึ่งเคลื่อนยายมาจากฝงตะวันตก หลังจากนั้นชนเผาที่เขามาใหมก็ไดจัดสราง
ระบบการปกครองที่มีการแบงชั้นวรรณะของผูคน เปนกษัตริย พราหมณ แพศย ศูทร และจัณฑาล โดยผนวกเรื่อง
ชนชั้น การดํารงชีพ และการปกครองเขากับความเชื่อทางศาสนา (เดิมเรียกวาศาสนาพราหณ แตตอมาเปลี่ยนไป
เรียกวาศาสนาฮินดู) อาณาจักรลุมแมน้ําสินธุ มีการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญเมื่อมีมหาบุรุษนาม สิทธัตถะ (623 –
543 ปกอน ค.ศ.)กอกําเนิดขึ้นในราชวงศศากยะ ไดตรัสรูและเผยแพรธรรมใหแกประชาชนทั่วไปจนไดรับความ
เลื่อมใสศรัทธาบวชเขาสูรมกาสาวพัตรเปนจํานวนมาก จึงไดทรงจัดตั้งคณะสงฆและกําหนดธรรมวินัยขึ้นเปนหลัก
ความรูและปฏิบัติในหมูสาวก มีการตั้งองคกรที่ประกอบดวยพุทธบริษัทสี่ ที่ยังคงยั่งยืนมาไดจนถึงปจจุบัน ศาสนา
พุทธเจริญถึงจุดสูงสุดในยุคของพระเจาอโศกมหาราช (269 – 232 ปกอน ค.ศ.) แหงราชวงศเมาริยะ เมื่อพระเจา
อโศกไดเปลี่ยนจากศาสนาพราหมณมานับถือพุทธศาสนา และสงเสริมใหเกิดความเจริญแพรหลายของศาสนาไปทั่ว
ทวีปเอเฃีย มีการกอตั้งมหาวิทยาลัยนาลันธาขึ้นมาเพื่อเปนแหลงศึกษาเรียนรูแกพุทธศาสนิกชนทั้งหลาย นา
เสียดายวา พุทธศาสนาเจริญงอกงามอยูในชมพูทวีปไดเพียงกึ่งศตวรรษก็ตองสูญความนิยมลงไป แตกลับไปเจริญงอก
งามอยูในดินแดนที่หางไกลออกไปอยาง ศรีลังกา ไทย ประเทศแถบอินโดจีน เอเชียตะวีนออกเฉียงใต จีน ญี่ปุน และ
เกาหลี แทน ดินแดนชมพูทวีปกลับไปสูภาวะที่มีเจาครองรัฐยอยๆ อีกครั้งหลังจากราชวงศเมาริยะไดสิ้นสุดลง
ในชวง 185 ปกอน ค.ศ. กระทั่งในป ค.ศ.320 ประชาชนในลุมน้ําสินธุไดเปลี่ยนกลับไปนับถือศาสนาพราหมณ
ภายใตชื่อใหมวาศาสนาฮินดู ภายใตการอุปถัมปของกษัตริยในราชวงศคุปตะอีกนานหลายรอยป กอนจะถูกโจมตี
จากชนเผาฮั่นทางฟากตะวันตก ทําใหอาณาจักรของราชวงศคุปตะลมสลายกลายเปนเมืองยอยๆ จํานวนมากของมหา
ราชา ในป ค.ศ.500 ดินแดนนี้กลับมามีอาณาจักรขนาดใหญอีกครั้งภายใตการปกครองของราชวงศโมกุลซึ่งนับถือ
ศาสนามุสลิม (ค.ศ. 1526 – 1720 ) มีการกอสรางศาสนสถานสําคัญของมุสลิมขึ้นมากมายในยุคนี้ ที่สําคัญและเปน
ที่รูจักมากคือราชวังทัชมาฮาล พื้นที่ชมพูทวีปเขาสูจุดต่ําสุดเมื่อถูกอังกฤษเขายึดครองในป ค.ศ.1763 เพื่อใชเปน
แหลงทรัพยากรปอนใหแกอุตสาหกรรมภายในอาณาจักรอังกฤษ เปนระยะเวลานานถึง 184 ป (ไดรับอิสรภาพในป
ค.ศ.1947) ปจจุบัน อินเดียไดชื่อวาเปนประเทศประชาธิปไตยที่มีขนาดใหญที่สุด มีประชาการ 1,244.8 ลานคน
โดยประมาณ (สํารวจในป คศ.2014)
ค.ศ.570 ถึงปจจุบัน อาณาจักรอิสลาม จุดกําเนิดของอาณาจักรอิสลามนับยอนไปไดถึงการกําเนิดของมหาศาสดามูฮัมมัด ในป ค.ศ. 570
ซึ่งกอนจะมีการเผยแพรศาสนานั้นประกอบอาชีพเปนพอคาในเมืองเมกกะ ดินแดนอารเบีย กอนหนาการประกาศ
ศาสนา ชนชาวอารเบียมีการนับถือเทพเจา และความเชื่อแตกตางกันไปตามสภาพชนเผา ชนเผาจํานวนมากดํารงชีพ
ดวยการเดินทางเคลื่อนยายที่อยูไปมาในดินแดนทะเลทราย แตเมื่อถึง ค.ศ.610 ศาสดามูฮัมมัดในวัย 40 ป ไดพบ
กับพระเจา (พระอัลเลาะห) และเริ่มเผยแผศาสนาใหมในชื่ออิสลาม ซึ่งเปนคําภาษาอาหรับ ‫اﻹﺳﻼم‬ แปลวา การ
สวามิภักดิ์ ซึ่งหมายถึงการสมัครใจทําตามพระประสงคของ อัลลอฮฺ พระผูเปนเจา อยางบริบูรณ โดยคําวา อิสลาม
นั้นมีรากศัพทมาจากคําวา อัส-สิลมฺ หมายถึง สันติ การเผยแผศาสนาในชวงแรกไดรับการตอตานจากผูคนในเมือง
เมกกะ ทําใหศาสดามูฮัมมัดตองเดินทางจากเมกกะไปยังเมืองยาดทริบ (หรือที่รูจักกันในชื่อเมดินาในปจจุบัน) ในป
ค.ศ.622 ซึ่งสาวกใหความสําคัญตอปดังกลาวมากไดกําหนดใหเปนปฮิจเราะห เมื่ออยูเมืองเมดินาศาสดามูฮัมมัดได
เผยแพรศาสนาอยางกวางขวางมีผูศรัทธามากมาย มีการกอสรางสุเหราแหงแรกขึ้น กอนที่จะยกทัพกลับมายึดเมือง
เมกกะในป ค.ศ.630 หลังจากนั้นก็ไดเผยแผศาสนาออกไปจนทั่วดินแดนอารเบีย ศาสดามูฮัมมัดเสียชีวิตลงในป

11. 11
Page11
ค.ศ. 632 หลังจากนั้น อบูบักร พอตาของทานไดสืบทอดศาสนกิจตอในฐานะของกาลิฟะห (Caliph หรือ ผูสืบทอด)
ทําใหตอมาไดมีศาสนามุสลิมสองนิกายใหญ คือนิกายชิอะห (Shiites) ซึ่งยอมรับผูสืบทอดจากสายตระกูลฝงฟาติ
มะหบุตรสาวของศาสดามูฮัมมัด กับนิกายสุหนี่ห (Sunnis) ซึ่งยอมรับการสืบทอดนอกสายตระกูลฝงฟาติมะห
ศาสนามุสลิมไดถูกเผยแผออกจากอารเบียเขาสูเขตเมดิเตอรเนีย ทําใหเกิดการปะทะกันระหวางศาสนาคริสตเกิดเปน
สงครามศาสนาชื่อวา สงครามครูเสดที่กินระยะเวลายาวนานถึงเกือบสองรอยป (ค.ศ. 1096 – ค.ศ.1291) มีการรบ
พุงกันถึงสามระลอก หลังจากสงครามครูเสดแลว ศาสนาอิสลามไดเผยแผไปทั่วโลก โดยเฉพาะพื้นที่ตะวันออก
กลาง เอเชียกลาง แอฟริกา เอเชียตะวันออกเฉียงใต เปนศาสนาใหญอันดับตนๆ ของโลกในปจจุบัน
1.4.2 ยุโรปเขาสูยุคกลาง
เมื่ออาณาจักรโรมันลมสลายลงในป ค.ศ. 476 สภาพของอาณาจักรโรมันที่แตกสลายลงก็ถูกแบงออกไปตามพื้นที่ซึ่ง
ชนเผาตางๆเคยอาศัยอยูกอนที่จะถูกกองทัพโรมันโจมตีและผนวกเขาสูอาณาจักรของตน นักประวัติศาสตรมักเรียกชวงเวลา
ยาวนานเกือน 1 พันปนี้วา ยุคกลาง (Mediaval period หรือ Middle Age) หรือเรียกวายุคมืด (Dark Age) เนื่องจากเต็มไป
ดวยการตอสูแยงชิงดินแดนระหวางกัน ภายในดินแดนก็แบงแยกระดับชนชั้นเปนพระ ขุนนาง และสามัญชน และถึงแมวายุโรป
จะมีความเชื่อในทางศาสนาอยางเขมขน แตก็ยังมีความแตกตางทางความเชื่อจนนําการฆาฟนกันดวยสาเหตุทางความเชื่อทาง
ศาสนา และไมเพียงแตฆาฟนกันเองในหมูคริสเตียน แตไดมีการเกณฑรี้พลเดินทางขามทวีปไปรบกับพวกมุสลิที่เยรูซาเลม เพื่อ
ทวงคืนดินแดนแหงพันธสัญญา ประชาชนพลเมืองสามัญมีชีวิตอยูดวยความยากลําบากประหนึ่งวาจะทนทุกขเพื่อไปรอคํา
พิพากษาหลังความตาย เหตุการณสําคัญๆ ในชวง 1 พันปนี้ไดแก
https://orsigiacomo.files.wordpress.com/2015/08/218ac_mappa_del_mar_mediterraneo.png

12. 12
Page12
ค.ศ.476 จักรวรรดิโรมันลมสลายหลังจากเสื่อมโทรมมานาน การบุกเขาโจมตีของชนเผาเยอรมันประหนึ่งฟางเสนสุดทาย
ค.ศ.732 ชารล มาแตล ผูนําชาวแฟรงกมีอิทธิพลเหนือพื้นที่ฝรั่งเศส ยกกองทัพเขาปะทะกับกองทัพอาหรับที่เมืองปวตีเย
ค.ศ.800 ชารล เลอมาญ ปราบดาภิเษกขึ้นปกครองแผนดินฝรั่งเศส โดยไดรับรองจากสันตะปาปา ณ กรุงโรม ผูนําชาวแฟรงกมี
อิทธิพลเหนือพื้นที่ฝรั่งเศส ยกกองทัพเขาปะทะกับกองทัพอาหรับที่เมืองปวตีเย
ค.ศ.840 ชนเผาไวกิ้งที่โหดรายจากทางเหนือ มักตระเวณเรือออกปลนสะดมตามเมืองตางๆ ในยุโรปเสมอ
ค.ศ.1066 พระเจาวิลเลียมที่ 1 ยกพลขามชองแคบอังกฤษไปสถาปนาตนเปนกษัตริยอังกฤษ
คริสตศตวรรษที่
12
มีการสรางโบสถขนาดใหญหลายแหง แตละแหงตองใชเวลากอสรางนานหลายป ตลอดจนตองเกณฑแรงงานและเงินทอง
มหาศาล มาเพื่อการทางศาสนา
ค.ศ.1096-
1270
จากการที่มุสลิมเติรกเขายึดครองเยรูซาเลม สันตะปาปาเออรบันที่ 2 (Urban II) ไดขอรองใหชาวคริสตรวมตัวกันเดินทาง
ไปรบเพื่อปลดปลอยดินแดนแหงพันธสัญญา และกลายเปนสงครามที่กินเวลายาวนานเกือบ 200 ป
ค.ศ.1271 -
1291
มารโค โปโล เดินทางไปยังประเทศจีน และนําเอาสินคา และผลิตภัณตแปลกๆ ใหม อยาง ชา ผาใหม เครื่องเทศ
กระเบื้องเคลือบ กลับมาสรางความตื่นตาตื่นใจใหกับผูคนในยุโรป และไดทําใหเสนทางสายไหมกลายมาเปนเสนทางสําคัญ
ที่เชื่อมโยงระหวางยุโรปกับเอเชีย
ค.ศ.1337 -
1453
ความขัดแยงแยงชิงบัลลังกกันระหวางระหวางราชวงศแพลนแทเจเนต ผูปกครองราชอาณาจักรอังกฤษ กับราชวงศวาลัว
เพื่อแยงการควบคุมราชอาณาจักรฝรั่งเศส ตางฝายดังพันธมิตรมากมายเขาสูสงคราม นําไปสูสงครามที่มีชื่อเรียกวา
“สงครามรอยป”
ค.ศ.1429 โจน ออฟ อารค หญิงสาวสามัญชนคนหนึ่งที่มีความเชื่อทางศาสนาอยางแรงกลา ไดนําทัพฝรั่งเศสเขารุกไลกองทัพอังกฤษ
หลายครั้ง การรบครั้งสําคัญเกิดที่เมืองออรเลออง แตสุดทายเธอไดถูกจับและตัดสินวาเปนแมมด จนตองถูกเผาทั้งเปน
1.4.3 ยุคฟนฟูศิลปวิทยาการและการพัฒนาอยางรวดเร็วของโลกตะวันตกหลังจากนั้น
ความรูที่เคยไดรับการศึกษาคนควาในยุคกรีกโบราณไดกลับฟนคืนมาสูความสนใจของชาวยุโรป โดยเฉพาะบรรดา
เมืองที่มีความร่ํารวยจากการคาทางทะเลทั้งหลาย นักประวัติศาสตรเรียกยุคนี้วา ยุคฟนฟูศิลปวิทยาการ (Renaissance) เปน
ยุคสําคัญที่สงผลใหยุโรปกลายมาเปนจุดศูนยกลางของโลกในระยะเวลาตอมา มีเหตุการณอันนาสนใจดังตอไปนี้
ค.ศ.1455 การประดิษฐเครื่องพิมพของกูเตนเบิรก ทําใหความรูในรูปหนังสือมีราคาถูกลงจนกระทั่งสามัญชนทั่วไปสามารถเขาถึง
ความรูสําคัญๆ ไดมีความเจริญกาวหนาในวิทยาการแทบจะทุกสาขา มีการคนพบทฤษฎี และสรางสรรสิ่งประดิษฐตางๆ
มากมาย
ค.ศ.1500-
1520
เมืองสําคัญๆ อยางฟลอเรนซ มิลาน เวนิส โรม เปนแหลงรวมของเหลาสถาปนิก จิตกร วิศวกร นักปรัชญา และ
นักวิทยาศาสตร มีสถาปตยกรรมและชิ้นงานจิตรกรรมสําคัญๆ เกิดขึ้นมากมาย เชน ผลงานของ มิเคลันเจโร ลีโอนาโด
ดาวินชี ซานโดร บอตติเซลลี ฟลิปโป บรูโนเลสกี ฯลฯ
ค.ศ.1490 -
1520
เจาเมือง พอคา และนักการธนาคารใหญ อาทิ ลอเรนโซ เดอ เมดิซี ตางแขงขันกันสรางอิทธิพลดวยการเขาหานักบวช
สําคัญๆ และสันตปาปา ในขณะเดียวกันก็นิยมอุปถัมปชางฝมือ ใหสรางชิ้นงานสําคัญ หรือปลูกสรางโบสถอันงดงาม
ค.ศ.1643 –
1715
พระเจาหลุยสที่ 14 สรางความยิ่งใหญใหแกราชอาณาจักรฝรั่งเศส มีการสงเสริมศิลปะ งานแสดง งานสถาปตยกรรม
(สรางพระราชวังแวรซาย และสิ่งปลูกสรางหรูหราราคาแพงจํานวนมาก) มีความร่ํารวยจากการคาทางทะเลมาก และมี
อิทธิพลไปทั่วโลก (เคยพยายามขยายอิทธิพลมาถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต มีการชวนใหพระนารายณมหาราชเปลี่ยนไป
นับถือศาสนาคริสต) แตดวยความฟุมเฟอย เก็บภาษีมาก และเขาสูสงครามอันไมจําเปนเพื่อความยิ่งใหญของพระองค
ก็สรางความทุกขยากแกประชาชนพลเมือง และประเทศเพื่อนบานมากมาย ทําใหถูกตอตานเปนอยางมากในชวงปลายรัช

13. 13
Page13
สมัย
ศตวรรษที่ 18 โลกเริ่มเขาสูยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม ผลจากความรูที่เผยแพรไปทั่ว นําไปสูการสรางเครื่องจักรน้ํา โดยเจมส วัตต ในป
ค.ศ. 1769 (แตการประดิษฐที่เกิดขึ้นมากจริงๆ กลับเปนชวงศตวรรษที่ 19)
ค.ศ.1781 อเมริกาประกาศตนเปนอิสระจากอังกฤษ ในการรบเพื่อประกาศอิสรภาพนั้น กองทัพฝรั่งเศสภายใตการนําของนายพล
มารกีส เดอ ลาฟาแยตต ไดใหการสนับสนุนฝายกลุมผูตั้งรกรากในอาณานิคม
ค.ศ.1789 -
1799
ผลจากการฟุมเฟอยของราชวงศบูรบง ทําใหเกิดการปฏิวัติฝรั่งเศส ประชาชนฝรั่งเศสลุกฮือขึ้นตอตานกษัตริย มีการ
จับกุมขัง และตัดสินประหารชีวิต พระเจาหลุยสที่16 และพระนางมารีอังตัวเน็ต ดวยเครื่องกิโยติน หลังจากนั้นฝรั่งเศสก็
เขาสูความวุนวายสับสนจนแมกระทั่งผูนําการปฏิวัติเองก็ยังถูกลงโทษดวยกิโยตีน กวาจะสงบลงไดก็ดวยการทํารัฐประหาร
ของ นายพล โบนาปาต ซึ่งสถาปนาตนเองขึ้นเปนจักรพรรดินโปเลียนในป ค.ศ. 1804
ศตวรรษที่ 18 โลกเขาสูยุคอุตสาหกรรมเต็มตัว มีการสรางเรือกลไฟ เดินรถไฟ สราง/นําไฟฟามาใช ประดิษฐโทรศัพท รถยนต
เครื่องยนต กลองถายภาพ เครื่องถายภาพยนต) ผลจากการเพิ่มกําลังการผลิตดวยเครื่องจักรทําใหเกิดชุมชนเมืองซึ่ง
ประกอบไปดวยสลัมที่แหลงแรงงานอาศัยอยู และความตองการทรัพยากรและวัตถุดิบที่ใชในงานอุตสาหกรรมทําให
นําไปสูการแสวงหาอาณานิคมเพื่อเปนหลักประกันดานวัตถุดิบ ความร่ํารวยจากการพัฒนาอุตสาหกรรม ทําใหสมเด็จ
พระราชินีวิคตอเรียแหงสหราชอาณาจักรอังกฤษ (ค.ศ. 1819 – 1901) เปนกษัตริยองคแรกที่มีอํานาจปกครองพื้นที่ 1
ใน 4 ของโลกเปนระยะเวลายาวนาน 64 ป ในขณะเดียวกันแหลงวัตถุดิบที่ยังคงตองใชแรงงานมนุษยจํานวนมาก ก็นําไปสู
กระบวนการไลลาจับเพื่อนมนุษยมาเปนทาส ที่สําคัญ การแยงชิงทรัพยากรของโลกยังนําไปสูสงครามที่โลกครั้งที่ 1
(1914 – 1918) ที่มีผูบาดเจ็บและเสียชีวิตกวา 10 ลานคน และยังสงผลตกคางที่นําไปสูการเขาสูอํานาจของอดอลฟ ฮิต
เลอร ในปค.ศ. 1933 และโลกก็ตองเผชิญหนากับมหันตภัยอันเกิดจากน้ํามือของมนุษยดวยกันเองอีกครั้งในชื่อ
สงครามโลกครั้งที่ 2 (ค.ศ. 1939 – 1945) คราวนี้มีคนเสียชีวิตมากถึง 52 ลานคน
1.4.4 โลกยุคหลังสงครามโลก
โลกยุคหลังสงครามโลก ก็เขาสูยุคสงครามเย็นที่มหาอํานาจสําคัญอยาง สหรัฐอเมริกา และ สหภาพโซเวียต ตางก็มุง
สะสมสมรรถนะกําลัง สรางเครือขายประเทศพันธมิตร และเรงศึกษาคนควาเพื่อเพิ่มศักยภาพในทางเทคโนโลยีเพื่อใหมั่นใจวา
จะมีศักยภาพเพียงพอตอการตอบโตฝายตรงกันขามได ในขณะที่ความกาวหนาตางๆที่สั่งสมมาตั้งแตยุคฟนฟูศิลปวัฒนธรรม ยุค
ปฏิวัติอุตสาหกรรม และชวงสงครามก็ยิ่งสงผลใหมนุษยมีความสามารถสรางสมความรูเพิ่มขึ้นอยางมากมาย ความรู การคนพบ
และสิ่งประดิษฐตางๆ ถูกพัฒนาขึ้นในอัตราที่กาวกระโดด ดวยความเร็วที่โลกไมเคยเผชิญมากอน เชนความรูเรื่องอวกาศ เรื่อง
คอมพิวเตอร เรื่องนาโนเทคโนโลยี เทคโนโลยีการผลิต การสื่อสาร และอินเทอรเน็ต ฯลฯ
เหตุการณสําคัญๆ ในชวงหลังสงครามโลกนั้นไดแก
ค.ศ.1947 ประเทศอาณานิคมทั้งหลายทยอยประกาศตัวเปนอิสระ การประกาศอิสรภาพซึ่งมนุษยชาติจดจําไดมากที่สุด คือ การ
เรียกรองอิสรภาพของประเทศอินเดียภายใตการนําของมหาตมะ คานธี
ค.ศ.1948 สภาแหงชาติยิว ประกาศอิสรภาพแหงอิสราเอล และเปนการเริ่มตนของความขัดแยง อิสราเอล-อาหรับ ที่ตอเนื่องยาวนาน
ค.ศ.1949 กองทัพปฏิวัติภายใตการนําของเหมาเจอตงสามารถเขายึดกรุงปกกิ่งได และเปนการเปลี่ยนแปลงประเทศจีนไปสูระบอบการ
ปกครองคอมมิวนิสตนับแตนั้นเปนตนมา
ค.ศ.1961 สหภาพโซเวียตรัสเซียแซงหนาโครงการอวกาศของสหรัฐอเมริกา ดวยการสงยูริ กาการิน ขึ้นสูอวกาศเปนคนแรก ทําใหทาง
สหรัฐฯตองเรงพัฒนาโครงการอวกาศนาซาของตนเพื่อสงใมนุษยขึ้นไปเหยียบดวงจันทรดวยยานอพอลโล 11 ในป ค.ศ. 1969
ค.ศ.1973 ความขัดแยง อิสราเอล-อาหรับทําใหกลุมประเทศอาหรับตัดสินใจขึ้นราคาน้ํามัน ทําใหเกิดวิกฤติเศรษฐกิจครั้งใหญของโลก