ทางออกของมนุษย์จึงไม่ใช่การพยายามเรียนรู้และก้าวให้ทันกับเทคโนโลยีสมัยใหม่แต่เพียงอย่างเดียว เพราะถึงจะก้าวให้เร็วเพียงไหนก็คงไม่ทัน (อย่าลืมว่าเทคโนโลยีสมัยใหม่ทุกอย่างพัฒนาไปในอัตราก้าวกระโดด ในขณะที่สมองมนุษย์แทบจะไม่ต่างไปจากสมองของมนุษย์ยุคพุทธกาลเลย) ทางออกที่ดีสำหรับมนุษย์ คือจะต้องหันกลับมาศึกษาตนเอง กลับมาศึกษาถึงตัวตนและความเป็นมนุษย์ เหมือนกับยุคที่พระสิทธัตถะพุทธเจ้า พระโมฮำหมัด พระเยชู เล่าจื้อ ขงจื้อ อริสโตเติ้ล เดสการต์ ฯลฯ เคยศึกษา ค้นพบ และถ่ายทอดให้กับสานุศิษย์กันมาก่อนแล้ว

1. GNR : Episode IIII
พุทธศาสตรฉุดโลกพนหายนะ
สุรพล ศรีบุญทรง
บทความนี้ เปนตอนจบของขอเขียนชุดเทคโนโลยีจีเอ็นอารของผูเขียนที่ไดดําเนินมา 2 ตอนแลว คือ
GNR : Episode I "2001 นับถอยหลังสูการสูญพันธุของมนุษย" และ GNR : Episode II "เทคโนโลยีจีเอ็นอาร ภัยแฝง
เรน" ซึ่งเนนไปที่การถายทอดความวิตกกังวลที่เกิดขึ้นหลังจากไดอานบทความ "Why the future doen't need us,"
ของอัจฉริยะดานคอมพิวเตอร "บิลล จอย" ที่ตีพิมพอยูในนิตยสารไวรดฉบับเดือนเมษายน 2000 โดยบิลล จอย ได
ชี้ใหเห็นถึงอันตรายแฝงเรนของเทคโนโลยีสมัยใหม 3 ชนิดอันไดแก พันธุวิศวกรรม (G: Genetic Engineering) จุณ
เทคโนโลยี (N: Nanotechnology) และหุนยนตศาสตร (R: Robotics)
ในความเห็นของบิลล จอย แมวาเทคโนโลยีแหงศตวรรษที่ 21
ทั้งสามอยาง (GNR) นี้จะนํามาซึ่งการพัฒนาอยางกาวกระโดดใหกับวงการ
วิทยาศาสตรโลก แตหากไมไดวางแผนการพัฒนาไวใหรอบคอบแลว ก็อาจจะ
นําไปสูการทําลายลางเผาพันธุของตัวมนุษยเองไดดวยเชนกัน แถมจะเปนการ
ทําลายลางที่เกิดอยางรวดเร็ว รุนแรง และกวางขวาง กวาอาวุธมหาประลัยแหงยุค
ศตวรรษ 20 อันไดแก อาวุธนิวเคลียร อาวุธชีวภาพ และอาวุธเคมี (NBC) เพราะ
ในขณะที่การสรางอาวุธมหาประลัย NBC นั้นเกิดขึ้นไดเฉพาะในองคกรขนาดใหญ
ที่จะตองไดรับการสนับสนุนเรื่องทุน วัตถุดิบ เทคโนโลยี และแรงงานจํานวนมาก
จากรัฐ การสรางอาวุธมหาประลัย GNR กลับเกิดขึ้นในหองทดลองไหนๆ ก็ได
เนื่องจากไมตองอาศัยทรัพยากรพิเศษอะไร อาศัยแตความรู และวัตถุดิบงายๆ มา
ประกอบกัน (Knowledge-based technology) เสร็จแลว เจาตัวผลผลิตที่เกิดขึ้นจากเทคโนโลยีจีเอ็นอารก็จะสามารถ
เพิ่มปริมาณของตนขึ้นไปไดเอง (self-replicate) จนมีปริมาณมากพอ หรือมีฤทธิ์ทําลายลางรุนแรงพอที่จะทําใหมนุษย
ตองสูญพันธุไปไดในทึ่สุด
อยางไรก็ตาม ความรายกาจที่วานี้ไมจําเปนที่จะตองเกิดขึ้นจริงๆ มันเปนสิ่งที่สามารถปองกันไดหาก
มนุษยจะไดวางแผนปองกันและรับมือไวแตเนิ่นๆ และนั่นแหละคือวัตถุประสงคในการเขียนบทความ "Why the
future doesn't need us" ของบิลล จอย เขาตองการเตือนเพื่อนนักวิทยาศาสตรดวยกันใหตระหนักถึงผลรายที่อาจจะ
เกิดขึ้นจากความพยายามเปนเลิศทางวิชาการโดยลืมนึกไปถึงผลกระทบอื่นๆ ที่อาจจะติดตามมา เตือนใหลองยอนกลับไป
ทบทวนอดีตวาความอหังการจากสิ่งที่เรียกวาความกาวหนาทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีนั้นไดเคยสรางหายนะ และภัย
คุกคามอะไรไวใหกับโลกมนุษยบาง และ จะดีกวาไหม หากนักวิทยาศาสตรทั้งหลายจะนําเอาความเฉลียวมาใช
ประกอบการคนควาประดิษฐเทคโนโลยีใหมๆ แทนที่จะเปนแคการใชความฉลาดอยางเดียว
ที่สําคัญ บิลล จอย ยังไดชี้นําไวในบทความของเขาดวยวา "พุทธศาสนา" อาจจะเปนหนทางหนึ่งในการ
ปองกันมนุษยจากการถูกทําลายลางดวยเทคโนโลยี โดยเขาไดกลาวอางถึงแนวความคิดของทานทไลลามะ องคพระ
ประมุขแหงพุทธศาสนานิกายวัชรยานของธิเบตไวดวยในชวงทายๆ ของบทความ ซึ่งผูเขียนอยากจะนํามาขยายตอใน
บทความนี้ ดวยเห็นวาพุทธศาสนานี่แหละคือ "ทางออกของปญหา" อยางแทจริง ไมใชแคเพียง "อาจจะเปนทางออก" เชน
ที่บิลล จอย ไดเสนอไว เพราะพุทธศาสนานั้นมุงเนนใหมนุษยศึกษา (สิกขา) ปญหาทุกอยางบนโลกอยางรอบดานและ

2. สืบเนื่อง รวมทั้งยังชวยฉุดรั้งมนุษยโลกใหหันกลับมาพัฒนาจิตใจของตนเองใหเปน "พุทธะ"(ผูรู ผูตื่น ผูเบิกบาน) แทนที่
จะมุงไปที่การใชเทคโนโลยีพัฒนาวัตถุแตเพียงดานเดียว
กรรมของสังคม
ในบทความเทคโนโลยีจีเอ็น
อารตอนที่แลว ผูเขียนไดเลาถึงความสับสนใน
จิตใจของทีมงานนักฟสิกสสหรัฐฯ ที่ชวยกัน
พัฒนาระเบิดนิวเคลียรในชวงสงครามโลกครั้งที่
สอง เพื่อชี้ใหเห็นวาการคนพบองคความรูใหม
เรื่องทฤษฎีสัมพันธภาพของอัจฉริยะอัลเบิรต
ไอนสไตน นั้นไดนําไปสูการประดิษฐอาวุธมหา
ประลัยซึ่งคุกคามจิตใจของมนุษยชาติมาเกือบ
ศตวรรษไดอยางไร ทั้งยังชี้ใหเห็นวาการระดม
สมองของอัจฉริยะหลายๆ คน (Brainstrorm) เพื่อคิดคนและพัฒนาเทคโนโลยีนั้นมิไดเปนหลักประกันวาผลลัพธุที่ไดจะ
เปนสิ่งดีงามและถูกตองเสมอไป เพราะบางครั้งพฤติกรรมกลุมหรือการชี้นําจากผูนําที่ไรสติเพียงคนเดียวก็อาจจะฉุดลาก
ใหคนฉลาดคนอื่นๆ ตองพลอยทําตามไปดวยแมวาจะมีความเห็นแยง
ดังที่ไดมีการเปดเผยจากผูรวมงานพัฒนาอาวุธนิวเคลียรของออพเพนไฮมเมอรซึ่งปรากฏออกมาใน
ภายหลังวา มีความเห็นขัดแยงกันตั้งแตตอนเริ่มตนพัฒนาอาวุธนิวเคลียรใหมๆ และฝายนาซีเยอรมันไดพายแพแก
สัมพันธมิตรในภาคพื้นทวีปยุโรปไปแลวตั้งแตวัน V-E day จึงมีหลายคนเสนอใหยุติการพัฒนาอาวุธนิวเคลียร แตความใฝ
รูแบบนักวิทยาศาตรบวกกับสภาพงานวิจัยที่ใกลเห็นผลทําใหหัวหนาทีมพยายามผลักดันใหงานพัฒนาอาวุธดําเนินตอไป
จนเกิดเปนโครงการทรีนิตี้ขึ้นในที่สุด หลังจากนั้น ก็ยังมีความขัดแยงอีกครั้งเมื่อจะนําเอาระเบิดที่พัฒนาไดไปทิ้งที่เมืองฮิ
โรชิมา เพราะมีหลายคนเสนอวาแคเพียงสาธิตใหญี่ปุนดูสมรรถนะทําลายลางของระเบิดนิวเคลียรก็นาจะพอแลว แต
ความตายของทหารอเมริกันในเหตุการณที่ญี่ปุนโจมตีเพิรลฮาเบอรอาจจะทําใหสหรัฐฯ ตองการเห็นเลือดจึงนําไปสูการ
คราชีวิตผูคนเปนแสนที่ฮิโรชิมา และนางาซากิในอีกสามวันถัดมา ความเหลวไหลอยางบัดซบครั้งนั้นอยูที่การทิ้งระเบิด
นางาซากิซึ่งแทบจะไมมีความจําเปน และเหตุผลใดๆ มารองรับการกระทําอันโหดรายทารุณที่วานี้เลย นับเปนความขี้
ขลาดของนักวิจัยชุดนี้ที่ไมมีใครสักคนจะลุกขึ้นมาแสดงจุดยืนวา "อยาทํา"
ความขี้ขลาดที่วานี้ไดถายทอดผานมายังผูบริหารและนักวิทยาศาตรที่ใกลชิดอํานาจของสหรัฐอเมริกาใน
ระยะตอมา ดังจะเห็นไดจากประวัติการทดลองอาวุธนิวเคลียรของสหรัฐฯ ที่ดําเนินมาอยางตอเนื่องหลังจากนั้น
จนกระทั่งรัฐบาลกรุงวอชิงตันเริ่มพึงพอใจในขีดความสามารถดานขีปนาวุธที่อาจจะทําลายโลกไปครึ่งใบของตนไดแลวนั่น
แหละจึงไดหยุดการทดลอง แลวหันกลับมาตําหนิดาวาประเทศอื่นๆ ที่เจริญรอยตามพวกตนแทน ไมวาจะเปนเรื่องการ
ทดลองอาวุธนิวเคลียรของรัสเซีย ฝรั่งเศส จีน อินเดีย หรือปากีสถาน ฯลฯ แตผลกรรม*จากการปลอยให
นักวิทยาศาสตรไมกี่คนเที่ยวพัฒนาเทคโนโลยีใหมๆ ขึ้นมาโดยปราศจากการวางแผน และทิศทาง ไดตามสนองผูคนทั่วทั้ง
โลกใหตองหวาดระแวงกับหายนะนิวเคลียรมาโดยตลอดนับจากนั้น จนขนาดอดีตประธานาธิบดีเรแกนตองเข็นนโยบาย
ผลาญเงินที่ชื่อวา "โครงการสตารวอร" ที่มีวัตถุประสงคเพื่อปกปองนานฟาสหรัฐฯ จากขีปนาวุธนิวเคลียรออกมา ซึ่ง

3. ตอมาก็ไดพิสูจนใหเห็นวาเปน "โครงการผลาญเงินที่ไรประโยชนอยางแทจริง" ไปเมื่อเร็วๆ นี้เองในปลายยุคสมัยของบิลล
คลินตัน
ถึงตรงนี้ อยากจะตั้งขอสังเกตุวา ผูคนมักจะตีความเรื่องบาปกรรมในทางพุทธศาสนากันอยางผิดๆ ใน
เรื่อง "กรรมมุนา วัตตตีโลโก ที่วา สัตวโลกยอมเปนไปตามกรรม หรือ กรรมใดใครกอ กรรมก็จะตอบสนองกับผูนั้น" ทํา
ใหหลายคนนึกแคนใจวา ทําไมคนบางคนทําชั่วมาสารพัดสารพันแตก็ไมเคยถูกกรรมตามสนอง ในขณะที่ คนทําดีมา
ตลอดชีวิตกลับถูกกระหน่ําซ้ําเติมจากมรสุมชีวิตที่รุนแรง จนทําใหหลายคนตีความไปวาเปนผลจากบาปรรมที่ทํามาแต
ชาติปางกอน แลวเลยตองไปเสียเงินเสียทองใหกับผูที่อวดอางวาสามารถตัดรอนกรรมเวรในอดีตชาติได เรื่องนี้ทานเจา
คุณธรรมปฎก (ป.อ. ประยุตต ปยุตโต) อธิบายวากรรมนั้นไมใชเรื่องเฉพาะตัวบุคคลแตอยางเดียว แตอาจจะเปนกรรม
ของสวนรวมคือสังคมและชุมชนไดดวย เพราะเมื่อเราปลอยใหสังคมหรือชุมชนดําเนินไปอยางผิดพลาดงมงาย เราที่เปน
สวนหนึ่งของสังคมก็ยอมจะตองพลอยไดรับผลกรรมไปกับสังคมดวย
แตนับวายังดีที่มนุษยรูจักเรียนรู
จากความผิดพลาดในอดีตไดบาง จึงสงผลให
โครงการพัฒนามหันตภัยรุนถัดมาอยางอาวุธ
ชีวภาพ และอาวุธเคมี เริ่มมีการจํากัดและควบคุม
ไดดียิ่งขึ้น (ดียิ่งขึ้นกวาที่เลวรายมาก และ
ปราศจากการควบคุม ไมไดหมายความดีจริงๆ
เพราะยังมีขาวเรื่องการแอบใชอาวุธประเภทนี้
กระเซ็นกระสายมาเปนระยะๆ ) มีการจัดประชุม
ใหญและกําหนดเงื่อนไขการจํากัดและควบคุม
อาวุธรวมกันระดับนานาชาติอยางชัดเจนในป ค.ศ. 1972 (BWC : Biological Weapons Convention) และป ค.ศ.
1993 (CWC : Chemical Weapons Convention) แลวก็ยังมีความพยายามจํากัดปริมาณอาวุธนิวเคลียรที่มีอยูเดิม
ระหวางสหรัฐ/รัสเซียดวยขอตกลงที่มีเปาหมายเพื่อการทําลายขีปนาวุธทิ้งไปจนกระทั่งเหลือ 100 ลูก ซึ่งเทียบเทากับ
ศักยภาพการทําลายลางที่โลกเคยเผชิญมาในชวงสงครามโลกครั้งที่สอง
GNR นากลัวกวา BNC เยอะ
จากที่กลาวผานมา จะเห็นไดวาเทคโนโลยี BNC (ชีวภาพ เคมี และนิวเคลียร) นั้นแมจะดูนากลัว แตก็
ไมใชวาจะไมสามารถควบคุมไดเอาเสียเลย เพราะถึงอยางไรมันก็ยังถูกจํากัดการใชอยูเฉพาะในแวดวงทหาร (military
purpose) หากจะมีการประยุกตไปทางดานการคาในเชิงพานิชย (Commercial purpose) บางก็มักจะเปนเทคโนโลยีที่มี
รูปแบบแตกตางกันอยางชัดเจน เชน นิวเคลียรที่ใชเพื่องานวิจัยคนควา งานอุตสาหกรรม งานสาธารณสุข และงาน
การทหารนั้นจะมีลักษณะแตกตางกันออกไปอยางสิ้นเชิง
นอกจากนั้น เทคโนโลยี BNC ยังมีอัตราการเติบโตเพิ่มปริมาณอยางคอยเปนคอยไป เพราะผลการวิจัย
คนควาเรื่องพวกนี้จะถูกปกปดไวเปนความลับขั้นสุดยอดในหมูผูผลิตเทคโนโลยี กวาจะหลุดรอดออกมาใหฝายตรงขามได
ระแคะระคายก็ตองกินเวลาสักระยะหนึ่ง ในขณะที่ประเทศซึ่งไมไดเปนผูผลิตเทคโนโลยี BNC แตเปนผูซื้อเทคโนโลยีนั้นก็
จะรักษาความลับไวไดยากยิ่งขึ้นไปอีก ยกตัวอยางเชนประเทศไทยเรานั้นแมจะไมเคยมีขาวเรื่องอาวุธ BNC แตกวา
กองทัพไทยจะซื้อเครื่องบินขับไลสักฝูงก็พูดกันแลวพูดกันอีก แถมยังไปซื้อของเกาที่เพื่อนฝูงไปลองกันมาจนรูหมดแลววา

4. ทําอะไรได/ทําอะไรไมไดบาง ฉนั้น แตละประเทศที่มีการครอบครองเทคโนโลยี BNC จึงนาพอจะรูไสรูพุงกันอยูในระดับ
หนึ่งวาฝายไหนมีสมรรถนะอยูเทาใดกันบาง การควบคุมอาวุธจึงไมใชเรื่องยากจนเกินไป (แตตองรอใหทั้งสองฝายพรอม
นั่งลงเพื่อเจรจาเสียกอน ซึ่งบางครั้งก็หมายถึงรบกันจนเจ็บตัวกันไปทั้งสองฝายแลว)
ผิดกับเทคโนโลยีจีเอ็นอารที่อาจจะประยุกตไปใชงานไดทุกประเภท ไมจํากัดวาจะเปนดานการทหาร
หรือในเชิงพานิชย เราแทบจะแยกความแตกตางไมไดเลยระหวางหองแล็บที่มีขีดสมรรถนะในการพัฒนาอาวุธทําลายลาง
สมรรถนะสูงกับ กับหองแล็บที่ผลิตงานวิจัยเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต แถมผลวิจัยที่ไดจากหองแล็บสองประเภทนี้ก็พรอมที่
จะถูกถายทอดไปมาใหแกกัน หรือถูกเผยแพรออกไปสูสาธารณชนอยางรวดเร็วและกวางขวางทั้งโดยตั้งใจและไมตั้งใจ
เนื่องจากปจจุบันนี้มีเครือขายการสื่อสารโทรคมนาคมครอบคลุมไปอยางกวางขวางทั่วโลกจนยากที่จะมีใครมากําหนด
ควบคุมวาวันนี้มีบทความวิจัยถูกตีพิมพผานเว็บไซทไหนบาง หรือมีการสงอีเมลลระหวางนักวิจัยคนไหนบาง สงผลให
งานวิจัยเรื่องการผลิตจุลชีพใหมชิ้นเดียวกันอาจถูกนําไประยุกตใชในทิศทางตรงขามกันไดอยางไมนาเชื่อ เชนถาแพทยผู
เสียสละและทุมเทนําไปใชผลิตยาหรือวัคซีนก็อาจจะชวยชีวิตเพื่อนมนุษยไดเปนจํานวนมาก แตถาเปนอัจฉริยะโรคจิต
นําไปใชผลิตเชื้อโรคก็อาจจะทําลายชีวิตมนุษยไดทีละมากๆ เชนกัน
ที่สําคัญ อัตราการเติบโตของเทคโนโลยีจีเอ็นอาร และเทคโนโลยีสมัยใหมอื่นๆ ตางลวนเปนไปในอัตรา
กาวกระโดด (เอ็กซโปเนนเชี่ยล) จนยากที่ความสามารถในรับรูทําความเขาใจของมนุษยแตละคนยากจะติดตามทันได
เพราะในขณะที่อิเล็กทรอนิกส คอมพิวเตอร สารสนเทศ พันธุวิศวกรรม จุณเทคโนโลยี และหุนยนตศาสตร กาวหนาขึ้น
หลายเทาตัวในแตละป มันสมองของมนุษยสมัยใหมกับมันสมองของ
มนุษยยุคพุทธกาลเมื่อกวาสองพันปที่แลวก็ดูเหมือนวาจะไมไดถูกพัฒนาให
แตกตางไปจากเดิมสักเทาใดเลย (ใครจะกลากลาวอางไดเต็มปากวาตนเอง
มีมันสมองที่เฉลียวฉลาดกวาพระพุทธเจา พระเยซู พระโมฮําหมัด ขงจื้อ
หรือ เลาจื้อบาง)
จนอาจกลาวไดวา สภาพสังคมที่สับสนวุนวายในยุค
ปจจุบันนี้เปนเพราะมนุษยไมรูจะรับมือกับเทคโนโลยีใหมๆ ที่ถาโถมเขามา
อยูตลอดเวลาใหถูกตองและเหมาะสมไดอยางไร จนบางครั้งก็นาสงสัยวา
มนุษยกําลังใชเทคโนโลยี หรือถูกเทคโนโลยีใชกันแน จริงอยู การพัฒนา
ดานวัตถุและเทคโนโลยีอาจจะทําใหชีวิตมนุษยมีความเปนอยูที่สะดวกสบาย และยืนยาวขึ้นกวาเดิม แตถามจริงๆ เถอะ
วามนุษยนั้นมีความสุขมากขึ้นหรือลดลงกวาเดิม หากมนุษยมีความสุขมากขึ้นทําไมจึงมีคนจนเข็ญใจอยูทั่วไปหมดทั้ง
แผนดิน แถมดูเหมือนชองวางระหวางคนจนกับคนรวยจะถูกถางออกไปจากเดิมมากขึ้นเรื่อยๆ ทั้งคนรวยที่เพียบพรอมไป
ดวยทรัพยศฤงคารเองก็ใชจะมีความสุข เพราะยังตองลําบากแสวงหาสิ่งกลอมตางๆ มาชวยทําใหชีวิตหมดสิ้นไปเปนวันๆ
ไมวาจะเปน เหลา บุหรี่ ยาอี ยามา ฯลฯ อีกทั้งอัตราการฆาตัวตายของประชากรในประเทศที่วากันวาพัฒนาแลวก็ยังเพิ่ม
สูงขึ้นไปเรื่อยๆ
ทางเดียวที่ บิลล จอย เห็นวาพอจะปกปองโลกจากการนําเอาเทคโนโลยีสมัยใหมไปใชในทางที่ผิดก็คือ
การปลุกจิตสํานึกของบรรดานักวิทยาศาสตรทั่วโลก ใหตระหนักถึงคุณคาทางคุณธรรมและจริยธรรมของมนุษยไวใหมาก
เพื่อจะไดคอยกํากับสติเวลาที่มีการประดิษฐคิดคนหรือพัฒนาเทคโนโลยีใหมๆ ขึ้นมา ไมใชคิดแตวาตนเองจะทําอะไรได
บาง ตองคิดวาควรทําหรือไมดวย นักวิทยาศาสตรอาจจะตองมีการปฏิญานตนในเรื่องจริยธรรมในลักษณะที่ชัดเจน
คลายๆ กับที่แพทยมีการรักษาจรรยาบรรณแพทย (Hippocratic oath) ทั้งควรจะหันมาแสวงหาคุณคาเดิมๆ ในชีวิตที่

5. บรรพบุรุษเคยคนพบและสั่งสอนไวในอดีต โดยเฉพาะในแงของปรัชญาและศาสนา เพราะในขณะที่ความรูในเชิง
เทคโนโลยีนั้นแคเพียงพนปก็ลาสมัย แตหัวใจของศาสนานั้นยังคงทันสมัยอยูเสมอแมเวลาจะลวงมานับเปนพันๆ ป (พูด
แบบภาษาพระก็ตองวา ศาสนาที่ถูกตองนั้นเปน "อกาลิโก")
ราคาของความรู
การชี้ใหเห็นภัยแอบแฝงที่อาจจะเกิดตามมากับการพัฒนาเทคโนโลยีจีเอ็นอารนั้นมิไดหมายความวา บิลล
จอย จะปฏิเสธการศึกษาวิจัยเพื่อใหไดมาซึ่งองคความรูใหมทางวิทยาศาสตร เพราะเขายังคงเชื่อมั่นวาความใฝรูคือคุณคา
พื้นฐานของมนุษย ดังที่อริสโตเติ้ลไดเคยกลาวไววา "มนุษยทุกคนที่เกิดมาลวนมีความใฝรู (All men by nature desire
to know)" ซึ่งผูเขียนอยากจะย้ําขอความดังกลาวอีกแรงดวยคําสอนของทานเจาคุณธรรมปฎก "ที่วามนุษยเปนสัตว
ประเสริฐนั้นเปนการอวดอางลอยๆ ไมเปนความจริง ที่ถูกจะพูดวามนุษยเปนสัตวประเสริฐเพราะมีการเรียนรูได หากไม
มีการเรียนรูมนุษยก็ไมไดประเสริฐไปกวาสัตวเดรัจฉนาอื่นๆ เลย"
เพราะมนุษยเมื่อแรกเกิดนั้นดอยกวาสัตวทุกประเภท ดวยไมสามารถปกปองตนเองไดเลยหากไปทิ้งไวที่
ไหนก็คงจะตาย ไมรูจักชวยตนเอง ไมสามารถหาอาหารกินเอง ตองอาศัยพอแมคอยฟูมฟกเอาใจใสใหการศึกษา สอนให
เดินและพูด สอนใหรูจักกับภาษา และการทํามาหากิน จนกระทั่งแนใจวาลูกหลานของตนเองสามารถเลี้ยงตัวได จึงปลอย
ใหออกไปสรางครอบครัวใหม กลายเปนสิ่งมีชีวิตที่มีความเจริญกาวหนามากขึ้นกวาบรรพบุรุษของตนเอง โดยทั้งหมดที่
กลาวมานี้มิไดหมายความวาลูกหลานของมนุษยจะประเสริฐหรือฉลาดกวาบรรพบุรุษของตนเองจริงๆ แตเปนผลจาก
มรดกทางความรูหรือทุนทางสังคมที่ถูกถายทอดจากรุนหนึ่งไปสูอีกรุนหนึ่ง ไมตองไปลองผิดลองถูกหรือประดิษฐคิดคน
ความรูใหมๆ ขึ้นมาดวยตนเอง
ซึ่งในเรื่องการศึกษาวิจัยใหไดมาซึ่งองคความรูใหมๆ นี้ก็มักจะเปนเรื่องที่มีขอถกเถียงกันอยูในหมูของ
นักวิทยาศาสตรและนักการศึกษา นั่นคือ มักจะมีผูตั้งคําถามขึ้นมาเสมอถึงตนทุนที่ถูกใชไปเพื่อการศึกษาหาความรูใหมๆ
โดยเฉพาะความรูที่เมื่อแรกนั้นยากจะประเมินถึงความคุมคา เชน โครงการอวกาศของนาซา โครงการกลองโทรทรรศน
ฮับเบิ้ล หรือการคนหาอนุภาคใหมๆ ดวยการสรางเครื่องยิงอนุภาคขนาดมโหฬารขึ้นมา ฯลฯ ซึ่งบางครั้งหลังจากไดองค
ความรูใหมๆ ตรงกับความอยากรูอยากเห็นของผูวิจัยแลว ก็อาจจะตองหาทางวิจัยตอไปอีกวาจะนําเอาความรูใหมที่วานั้น
ไปใชประโยชนอะไรได ทําใหเกิดเปนความพยายามจําแนกระหวางงานวิจัยบริสุทธิ์ (pure research) ที่มุงไปที่การ
แสวงหาความรูใหมๆ โดยไมตองคํานึงถึงความคุมคา ในทํานองวารูเพื่อรู กับงานวิจัยประยุกต (Applied research) ที่มุง
ไปที่การใชประโยชนจากองคความรูใหม
แตก็อีกนั่นแหละ บางครั้งก็ยากมากที่จะใหคําจํากัดความ
งานวิจัยบางอยางวาเปนงานวิจัยบริสุทธิ์ หรืองานวิจัยประยุกต คลายๆ กับที่เคย
ถกเถียงกันอยูในอดีตเกี่ยวกับเรื่องศิลปะ ในทํานองวาศิลปะที่ถูกตองควรจะเปน
ศิลปะเพื่อศิลปะ ไมใชศิลปะเพื่อการพาณิชย ศิลปะเพื่อชีวิต หรือศิลปะเพื่อมวลชน
ฯลฯ และงานศิลปะบางชิ้นก็อาจจะถูกจัดกลุมไปอยูในประเภทเพื่อมวลชนทั้งๆ ที่เจาตัวผูผลิตชิ้นานเองอาจจะไมไดคิด
มากถึงขนาดวางานของตนเองจะเปนศิลปะประเภทใดเสียดวยซ้ํา ดังนั้น หากจะมานั่งตีความกันเรื่องความรูหรือศิลปะ
แลวก็คงไมจบลงงายๆ เพราะมีแตผูสรางงานเทานั้นจึงจะรูชัดวาตนเองมีเหตุผลเชนไรในการวิจัยหรือสรางงานแตละชิ้น
อยางไรก็ตาม แมวาบางครั้งผูริเริ่มศึกษาองคความรูใหมแตละอยางอาจจะมีเจตนาบริสุทธิ์เพียงอยาง
เดียว แตเมื่อความรูอันเปนผลที่ไดจากการศึกษานั้นปรากฏสูสายตาสาธารณชนแลว ความรูดังกลาวก็แทบจะพนไปจาก

6. การควบคุมของผูสรางความรูไปอยางเด็ดขาด คลายๆ กับกรณีของ อัลเบิรต ไอนสไตน ที่หลังจากเผยแพรแนวทฤษฎี
สัมพันธภาพออกสูสาธารณชนแลว ก็หมดอํานาจควบคุมทิศทางการพัฒนาองคความรูนี้ไปโดยปริยาย หากจะมีใครนําไป
พัฒนาเปนระเบิดนิวเคลียรสักกี่รอยกี่พันลูก ไอนสไตน ก็ไมมีสิทธิ์จะไปหามได
ดังนั้น ที่บิลล จอย กลาวเตือนเราเรื่องการวางแผนควบคุมการใชความรูและเทคโนโลยีจีเอ็นอารจึง
ไมใชขั้นตอนหลังจากที่ความรูถูกเผยแพรออกไป แตจะตองเริ่มตั้งแตกระบวนการคนควาวิจัยอันเปนชวงเวลาที่ผูคิดคนยัง
มีโอกาสควบคุมและกําหนดทิศทางการพัฒนาความรูของตนไดอยู เปรียบเสมือนการเลี้ยงดูบุตรหลานของตน พอแมก็มี
หนาที่ตองอบรมเลี้ยงดูใหลูกหลานของตนเติบโตไปในทิศทางที่จะสรางความเจริญใหกับทั้งตนเองและสังคม ไมใชสราง
อัจฉริยะโรคจิตออกไปสูสังคม เพราะเมื่อลูกโตเปนผูใหญมีความคิดเปนของตนเองแลว พอแมก็คงหมดสิทธที่จะไปชี้นําได
อีก และเมื่อนั้นแหละที่กรรมจากการไมทําหนาที่บุพการีใหดีก็จะตามมาสนองใหพอแมตองทนทุกขไปตลอดชวงชีวิตที่
เหลือ หรือถาเปรียบกลับไปเปนเรื่องกรรมของสังคมเชนที่ที่ผูเขียนเคยกลาวไวขางตน นักวิทยาศาสตรที่ไมมีความ
รับผิดชอบและสังคมโดยรวมก็ตองทนทุกขจากภัยที่มาจากเทคโนโลยีใหมๆ ที่ถูกคิดคนขึ้นมาเชนกัน ไมวาจะเปน ภัยจาก
อาวุธนิวเคลียร อาวุธเคมี อาวุธชีวภาพ อุบัติภัยทางธรรมชาติจากการที่สิ่งแวดลอมถูกทําลาย และลาสุด ที่อาจจะมาถึง
ในเร็ววันก็คือ การสูญสิ้นเผาพันธุมนุษยดวยผลผลิตจากเทคโนโลยีจีเอ็นอาร
ความฉลาดของเครื่องจักร
ความฉลาดของเครื่องจักรนับเปนอีกเรื่องหนึ่งที่มีผูวิตกกังวลกันมาก เพราะถาดูจากอัตราการพัฒนา
ประสิทธิภาพของอิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอรที่ดําเนินไปดวยความเร็วแบบกาวกระโดดเชนปจจุบันนี้ (กฏของมัวร)
หลายคนเชื่อวาไมเกินป ค.ศ. 2030 คอมพิวเตอรก็จะมีความฉลาดมากขึ้นลานเทา จนเกินระดับความฉลาดของมนุษยไป
ไกล เพราะมนุษยฉลาดเทาเดิม ในขณะที่เครื่องจักรฉลาดขึ้นปละกวาเทาตัว แตก็อีกนั่นแหละ ลําพังแคคําวา "ฉลาด" ก็
ดูจะเปนเรื่องที่วิเคราะหตีความไดคอนขางยากอยู เพราะไมมีจุดตัดที่ชัดเจนระหวางระบบคอมพิวเตอรที่ชาญฉลาดรูจัก
คิดคํานวนไดดวยตนเองกับระบบคอมพิวเตอรที่ไมฉลาดเพราะตองทํางานทุกอยางตามที่มนุษยไดโปรแกรมไว
ยกตัวอยางเชน ถาให
มนุษยคํานวนสมการทางคณิตศาสตรแขง
กับเครื่องคอมพิวเตอร เราคงจะบอกวา
เครื่องคอมพิวเตอรฉลาดหมดทุกเครื่อง
เพราะสามารถคิดคํานวนโจทยยากๆ ได
เร็วกวา และถูกตองกวามนุษยทั้งๆ ที่
วิธีการคํานวนตางๆ นานานั้นเปนสิ่งที่
โปรแกรมเมอรไดปอนเขาไป ไมใชอยูๆ
เครื่องคอมพิวเตอรจะเรียนรูและพัฒนา
วิธีการคํานวนของตนขึ้นมาเอง เหมือนอยางโปรแกรมวินโดวส 2000 ที่วาฉลาดขึ้นกวาวินโดวส 95 หรือ 98 เยอะนั้น ก็
เปนผลจากที่วิศวกรคอมพิวเตอรของไมโครซอฟทปอนขอมูลคําสั่งใหมๆ เพิ่มเติมเขาไปทั้งนั้น ไมเคยเลยที่เราจะไดเห็น
โปรแกรมหลานี้รูจักเรียนรูพัฒนารูปแบบการทํางานใหมๆ ขึ้นมาดวยตัวของมันเอง
ดังนั้นในทางปฏิบัติ เมื่อพูดถึงความฉลาดเทียม หรือปญญาประดิษฐ (Artificial Intelligence) ของ
คอมพิวเตอร จึงมักจะใชเกณฑของอลัน เทอรริ่ง (Turing test) เปนตัวตัดสิน โดยเทอรริ่งไดเสนอความคิดวาการวัด

7. ความฉลาดของหุนยนตหรือเครื่องจักรใหออกมาเปนตัวเลขชัดเจนเปรียบกันไดนั้นเปนเรื่องยากแทบจะไมมีเปนไปไดจริง
ในการปฏิบัติ ควรจะใชวิธีทดสอบรวมๆ กันไป ในแงที่ใชมนุษยเปนผูสังเกตุการณ ดวยการใหผูสังเกตุนั่งอยูในหองที่กั้น
มานไวสองดาน ดานหนึ่งวางเครื่องคอมพิวเตอรไวสวนอีกดานหนึ่งเปนมนุษย จากนั้นใหผูสังเกตุสนทนาโตตอบกับคู
เจรจาหลังมานทั้งสองดาน (อาจจะใชวิธีคียคําถามผานคียบอรด) หากผูสังเกตุการณมากกวา 50 % ไมสามารถแยกแยะ
ไดวาหลังมานไหนเปนเครื่องคอมพิวเตอร ก็แสดงวาเครื่องคอมพิวเตอรเครื่องนั้นมีความฉลาดเทียม
นอกจากนั้น ยังมีการจําแนกระบบปญญาประดิษฐตามลักษณะการใชงานออกเปนสองลักษณะ ลักษณะ
แรกนั้นหมายถึงระบบปญญาประดิษฐที่เขามาทํางานแทนที่การตัดสินใจของมนุษยเลย มีศัพทเฉพาะเรียกวา "Strong AI"
ยกตัวอยางเชน การสรางหุนยนตที่ทํางานเลียนแบบมนุษยไดจริงๆ หรือการสรางสิ่งชีวิตเสมือน (Virtual) ที่แมวาจะจับ
ตองเนื้อตัวไมไดเหมือนหุนยนต แตก็สามารถตอบโตกับมนุษยไดประหนึ่งวามีตัวตนจริงๆ ตลอดจนอาจจะวิ่งเพนพานไป
ในเครือขายการสื่อสารอยางอินเทอรเน็ตไดดวย สวนระบบปญญาประดิษฐลักษณะที่สองนั้นเรียกวา "Weak AI" ที่ไมได
ถูกออกแบบมาทดแทนการตัดสินใจของมนุษย แตจะชวยใหมนุษยสามารถทํางานที่สลับซับซอนไดอยางมีประสิทธิภาพ
เชน ระบบผูเชี่ยวชาญดานการบินที่ชวยควบคุมกลไกหลายๆ สวนภายในระบบควบคุมเครื่องบิน (นักบินเปนผูสั่งงาน)
หรือระบบผูเชี่ยวชาญดานการรักษาที่คอยเตือนแพทยใหทราบวาควรเสริมการรักษาอะไรใหกับผูปวยบาง (แคแนะนํา แต
จะทําหรือไมทํานั้นเปนวินิจฉัยของแพทย)
อยางไรก็ตาม การศึกษาเกี่ยวกับปญญาประดิษฐนั้นมักจะมองแตความชาญฉลาดและความสามารถใน
การเรียนรูของมนุษย โดยแทบไมใสใจวาสมองของมนุษยนั้นยังมีดานหนึ่งที่เรียกวาอารมณ (Emotion) ซึ่งควบคุมการ
กระทําอยู โดยผลที่เกิดขึ้นจากอารมณนั้นอาจจะเปนไปในดานดีหรือดานรายก็ได เพราะความผิดพลาดของมนุษย (To
err is human) นั้นสามารถจะเกิดขึ้นไดทั้งในขณะที่เจาตัวอารมณดีและอารมณราย ดังนั้น การเรียนรูความฉลาดของ
มนุษยโดยไมพูดถึงอารมณก็ออกจะเปนเรื่องที่ผิดพลาดอยู ยกตัวอยางเชน การทดสอบความฉลาดเทียมแบบ Turring
test นั้นก็มีขอแยงไดมากเมื่อคํานึงถึงเรื่องอารมณที่อาจจะเกิดขึ้นไดกับ
มนุษยที่ทําตนเปนผูทดสอบ (observer) หนามาน และมนุษยที่เปน
ตัวอยางของการทดสอบหลังมาน (control sample) เพราะมนุษยทุกคน
ยอมมีอารมณและอคติเปนที่ตั้ง หากคําตอบที่ไดรับถูกตองจนยากจะเชื่อได
วามาจากสมองของมนุษย ผูทดสอบยอมชี้ออกมาไดโดยงายวาฝงไหนของ
มานคือคอมพิวเตอร
ซึ่งหากจะทําใหแยกกันไมออกจริงๆ ระหวางคอมพิวเตอรกับมนุษย ผูทดสอบ Turring test ก็คงตอง
แกไขใหคอมพิวเตอรมีการตอบที่ผิดพลาดไปตามวิสัยมนุษยไดบาง แตก็คงจะไมตรงกับเปาหมายของการทดสอบนัก
เพราะการทดสอบนั้นตองการหาความฉลาดเทียม หรือปญญาประดิษฐ ไมใชทดสอบวาเหมือน/หรือไมเหมือนมนุษย ที่
อาจจะทําใหหลงทางไปไดไกล เพราะมนุษยนั้นมักจะตัดสินใจโดยอาศัยอารมณมากกวาความฉลาด ดังจะเห็นไดจากการ
ที่แพทยบางคนที่เขาใจถึงกลไกทางพยาธิวิทยาของเหลาและบุหรี่ดี ก็ยังคงบริโภคสิ่งเสพติดเหลานี้ไดเปนปรกติ หรือพวก
วีรชนที่มีบทบาทเรียกรองความเปนธรรมใหกับสังคมนั้น บางครั้งทั้งๆ ที่รูวาจะนําความตายมาสูตนเองก็ยังเดินหนาเขาสูช
ตากรรมดังกลาว ฯลฯ
นอกจากนั้น หากนักวิทยาศาสตรมุงพัฒนาคอมพิวเตอรใหเหมือนมนุษยกันจริงๆ ก็อาจจะเปนการเรงให
โลกเราถูกทําลายลงไปไดรวดเร็วขึ้น เพราะเมื่อเราพิจารณาประวัติศาสตรของมนุษยชาติใหดี จะเห็นไดวามนุษยมีการ
ตัดสินใจที่ผิดพลาดจนนําไปสูการทําลายลางเผาพันธุของมนุษยเองอยูบอยๆ ไมวาจะเปนสงครามโลกทั้งสองครั้ง การลา

8. อาณานิคม การทําลายสิ่งแวดลอม การพัฒนาเทคโนโลยีใหมๆ ที่มีประสิทธิภาพในการทําลายสิ่งแวดลอมไดรุนแรงมาก
ขึ้น ฯลฯ ดังนั้น ทางที่ดีนักวิทยาศาตรควรจะวางแผนกําหนดทิศทางการพัฒนาดานปญญาประดิษฐไวใหถูกตองเสียแต
เนิ่นๆ หาทางทําใหคอมพิวเตอรมีความชาญฉลาดที่จะไมนําไปสูความผิดพลาดเหมือนมนุษย (ฉลาดในการทําลายตัวเอง)
ประหนึ่งพอแมที่วางแผนอนาคตที่ดีใหกับบุตรหลานของตน
พุทธศาสตรตานกระแสวัตถุนิยม
จากที่ไดกลาวมาตั้งแตบทความเทคโนโลยีจีเอ็นอารตอนตน จะเห็นไดวาสิ่งที่เปนภัยคุกคามของ
มนุษยชาติจริงๆ นั้นมิใชตัวเทคโนโลยี แตเปนจิตใจของมนุษยเอง จิตใจที่ใฝแตดานวัตถุ มุงแสวงหาความรูทาง
วิทยาศาสตร และเทคโนโลยีมาเพื่อการตอบสนองความตองการดานวัตถุของตัวมนุษยเองเปนหลัก จนบางครั้งลืมนึกไป
ถึงผลลัพธุที่จะติดตามมาในระยะยาว เชน ความกาวหนาในดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีนั้นเมื่อดูผิวเผินอาจจะดู
เหมือนเปนเรื่องดี เพราะทําใหมนุษยมีชีวิตความเปนอยูสะดวกสบาย มสขภพดขึ้น และมีอายุเฉลี่ยยืนยาวขึ้นอยางเห็นได
ชัด แตเมื่อมองลงไปใหลึกกลับจะพบวามนุษยมีความทุกขมากขึ้น จากสภาพที่ตองถูกกระตุนใหมีการบริโภควัตถุอยาง
เกินขีดพอดีจากสภาพสังคมรอบดาน
มนุษยบริโภคมากเสียจนกระทั่งไปรบกวนสภาพแวดลอมทางธรรมชาติเกิดเปนภัยพิบัติอยางเอลนิญโญ
และเอลนินาติดตามมา เทานั้นยังไมพอ ความตองการบริโภคของมนุษยมีมากเสียจนตองไปเบียดบังเอาจากเพื่อนมนุษย
ดวยกันเอง ซึ่งถาเบียดบังกันหนักๆ ก็อาจจะนําไปสูสงคราม และภัยคุกคามดานอาวุธ ในขณะที่การเบียดบังกันแบบ
เบาะๆ คอยเปนคอยไปก็จะกลายเปนลาอาณานิคมซึ่งคลี่คลายไปเปนการโจมตีคาเงิน การเขาครอบคลุมสภาพเศรษฐกิจ
ในประเทศหนึ่งโดยนักธุรกิจกลุมเล็กๆ จากอีกประเทศ มีการแยงชิงทรัพยากรจากคนหมื่นลานคนทั่วโลกไปอยูในมือของ
คนที่มีสถานะทางสังคมและเศรษฐกิจระดับสูงกวาเพียงไมถึงแสนคน มีคนเพียงไมกี่ลานที่ไดรับอนสงคจากความเจริญ
ทางดานวัตถุ ทําใหมีคุณภาพชีวิตดีขึ้น แตมนุษยที่เหลืออีกนับเปนหมื่นลานทั่วโลกกลับตองเผชิญกับความทุกขยากจาก
การแบงสรรทรัพยากรที่ไมเปนธรรม และของเสียที่หลงเหลือจากการเรงกระบวนการผลิตทางอุตสาหกรรม
ลาสุด แมวาโลกเราจะพัฒนาจากระบบการผลิตแบบอุตสาหกรรมที่ใชทรัพยากรทางธรรมชาติมากๆ มี
ของเสียเยอะๆ ไปสูระบบการผลิตที่มิตรกับธรรมชาติ หรือการพัฒนาที่ยั่งยืน
(sustainable development) จนกระทั่งอุตสาหกรรมที่เนนในเรื่องสารสนเทศและ
ความรูลวนๆ อยางอุตสาหกรรมคอมพิวเตอร หรือธุรกิจอี-คอมเมิรซ ที่แทบจะไมไดมี
การนําเอาทรัพยากรจากธรรมชาติมาใชในกระบวนการผลิต หรือไมมีการระบายของ
เสียจากกระบวนการผลิตออกสูธรรมชาติเลยก็ตาม สภาพความเหลื่อมล้ําในสังคม
มนุษยก็ยังคงดํารงอยู เผลอๆ จะยิ่งมากขึ้นกวาเดิมเสียดวยซ้ํา เพราะชนชั้นลางของ
สังคมยังคงมีโอกาสเขาถึงความรู หรือสารสนเทศไดนอยกวาเชนเดิม
ที่หนักหนาสาหัสกวานั้นก็คือ แมกระทั่งตัวนักวิทยาศาสตรหรือชนชั้น
นําของสังคมที่มีโอกาสไดเขาถึงทรัพยากรสําคัญของโลกคือ "ความรูและสารสนเทศ" ได
มากกวาหรือรวดเร็วกวาผูคนกลุมอื่นๆ ก็ยังตองทนทุกขอยูกับกองกิเลศและความอยาก
ไดที่ไมสิ้นสุดของตนอยูดี เพราะทุกวันนี้มีขอมูลความรูใหมๆ เกิดขึ้นมากมายในอัตรา
เรวแบบกาวกระโดดเชนเดียวกับเทคโนโลยีสมัยใหมอื่นๆ สงผลใหโลกเรายิ่งสลับซับซอนยากทําความเขาใจมากยิ่งขึ้นไป
อีก เมื่อบวกกับระบบการศึกษาสมัยใหมที่มุงเนนใหมนุษยแตละคนมีความรูความชํานาญที่ลึกและจําเพาะดานลงไป

9. เรื่อยๆ มนุษยก็ยิ่งคับแคบและตื้นเขินขึ้นเรื่อยๆ ดังจะสังเกตุไดจากวิธีการแกปญหาของมนุษยสมัยใหมที่มักจะมุง
แกปญหาเฉพาะหนาที่ตนเองเผชิญอยู เพียงเพื่อจะนํามาซึ่งปญหาใหมๆ ที่สลับซับซอนและแกยากขึ้นกวาเดิมไปเรื่อยๆ
(technofix)
ทางออกของมนุษยจึงไมใชการพยายามเรียนรูและกาวใหทันกับเทคโนโลยีสมัยใหมแตเพียงอยางเดียว
เพราะถึงจะกาวใหเร็วเพียงไหนก็คงไมทัน (อยาลืมวาเทคโนโลยีสมัยใหมทุกอยางพัฒนาไปในอัตรากาวกระโดด ในขณะที่
สมองมนุษยแทบจะไมตางไปจากสมองของมนุษยยุคพุทธกาลเลย) ทางออกที่ดีสําหรับมนุษย คือจะตองหันกลับมาศึกษา
ตนเอง กลับมาศึกษาถึงตัวตนและความเปนมนุษย เหมือนกับยุคที่พระสิทธัตถะพุทธเจา พระโมฮําหมัด พระเยชู เลาจื้อ
ขงจื้อ อริสโตเติ้ล เดสการต ฯลฯ เคยศึกษา คนพบ และถายทอดใหกับสานุศิษยกันมากอนแลว โดยเฉพาะคําสอนของ
องคสมเด็จสัมมาสัมพุทธเจาดวยแลว ก็ยิ่งจะมีความเปนอกาลิโก และตอบคําถามในโลกสมัยใหมที่วุนวายสับสนไดเปน
อยางดี