วิทยาการคำนวณ ม.5 - บทที่ 4 การทำข้อมูลให้เป็นภาพ และการสื่อสารด้วยข้อมูล

บทที่ 4
การทาข้อมูลให้เป็นภาพ
และการสื่อสารด้วยข้อมูล
เดอะโกโก้ทีชชิ่ง
Youtube เดอะโกโก้ทีชชิ่ง - https://www.youtube.com/channel/UC9cMSHw5r2-rB8ajMWx9nmA

บทที่ 4 การทาข้อมูลให้เป็นภาพ และการสื่อสารด้วยข้อมูล
4.1 การสื่อสารด้วยข้อมูล
4.2 การทาข้อมูลให้เป็นภาพ
4.3 การทาข้อมูลให้เป็นภาพอย่างเหมาะสม
4.4 การเล่าเรื่องราวจากข้อมูล
4.5 ข้อควรระวังในการนาเสนอข้อมูล

https://dribbble.com/shots/4957618--A-Picture-Is-Worth-A-Thousand-Words/attachments/10693033?mode=media
• ข้อมูลที่นาไปเผยแพร่ควรทาให้
ผู้อ่านเข้าใจง่าย เข้าใจตรงกับ
เจตนาผู้สร้าง
• วิธีหนึ่งผู้ส่งสารต้องการสื่อสาร
ข้อมูลให้ผู้รับสารคือการใช้ภาพ
• “ภาพหนึ่งภาพแทนคาพูดพันคา”
การทาข้อมูลให้เป็นภาพ และการสื่อสารด้วยข้อมูล

• เราต้องรู้ก่อนว่าจะสื่ออะไร และรู้ว่ารูปแบบไหนเหมาะสมกว่ากัน
• เช่น ต้องการสื่อสารการกระจายตัวของประชากรภูมิภาคต่างๆ ในภาพใหญ่
ตาราง
จากตารางพบว่า จีน อินเดีย อินโดนีเซีย
ครอบคลุมจานวนประชากรมากกว่ากึ่งหนึ่งของโลก

• เราต้องรู้ก่อนว่าจะสื่ออะไร และรู้ว่ารูปแบบไหนเหมาะสมกว่ากัน
• เช่น ต้องการสื่อสารการกระจายตัวของประชากรภูมิภาคต่างๆ ในภาพใหญ่
ตาราง ภาพ
จากตารางพบว่า จีน อินเดีย อินโดนีเซีย
ครอบคลุมจานวนประชากรมากกว่ากึ่งหนึ่งของโลก
จานวนประชากรมากกว่ากึ่งหนึ่งของโลกอาศัยอยู่ในวงกลม

4.2 การทาข้อมูลให้เป็นภาพ (Data Visualization)
• ข้อมูลที่เราได้มามักเป็นตัวเลข แม้มีคาตอบในสิ่งที่เราสนใจอยู่แล้วในนั้นแล้วก็จริง แต่มึน อ่านยาก
• การนาข้อมูลมาทาเป็นภาพแบบต่างๆช่วยให้อ่านง่ายขึ้น เร็วขึ้น ชัดขึ้น
ตาราง

4.2 การทาข้อมูลให้เป็นภาพ (Data Visualization)
• ข้อมูลที่เราได้มามักเป็นตัวเลข แม้มีคาตอบในสิ่งที่เราสนใจอยู่แล้วในนั้นแล้วก็จริง แต่มึน อ่านยาก
• การนาข้อมูลมาทาเป็นภาพแบบต่างๆช่วยให้อ่านง่ายขึ้น เร็วขึ้น ชัดขึ้น
https://medium.com/@iDashboards_UK/4-easy-rules-to-select-the-right-chart-for-your-data-fcc86a2a09ee
4.2.1 แผนภูมิวงกลม (Pie Chart)
4.2.2 แผนภูมิแท่ง (Bar Chart)
4.2.3 กราฟเส้น (Line Graph)
4.2.4 แผนภาพการกระจาย (Scatter Plot)
4.2.5 การเลือกใช้แผนภาพ
ตาราง

• ใช้การเขียนวงกลมและแบ่งวงกลมออกเป็น
สัดส่วนตามจานวนข้อมูล
• ควรมีจานวนประเภทข้อมูลไม่มากนัก
(ไม่งั้นอาจเปลี่ยนเป็นกราฟแท่ง)

• ใช้การเขียนวงกลมและแบ่งวงกลมออกเป็น
สัดส่วนตามจานวนข้อมูล
• ควรมีจานวนประเภทข้อมูลไม่มากนัก
https://xviz.com/blogs/pie-charts-good-bad-or-ugly/ Youtube เดอะโกโก้ทีชชิ่ง - https://www.youtube.com/channel/UC9cMSHw5r2-rB8ajMWx9nmA

แผนภูมิโดนัท (Donut Chart)
• นาแผนภูมิวงกลมมาซ้อนกัน
• ช่วยให้เห็นการเปลี่ยนแปลงของสัดส่วน
• ปัญหาคือ อ่านง่ายเฉพาะอันที่จุดเริ่มต้น
ตรงกัน (สีเขียว - เอเชียตะวันออก)

4.2.2 แผนภูมิแท่ง (Bar Chart)
• แสดงความแตกต่างเชิงปริมาณได้ชัด เรียงจาก
ซ้ายไปขวา

4.2.3 กราฟเส้น (Line Graph)
• แสดงมิติการเปลี่ยนแปลงที่มีความต่อเนื่องได้ดี
• ใช้พื้นที่แสดงข้อมูลน้อยกว่าแผนภูมิแท่ง เลย
นาเสนอจานวนรายการข้อมูลได้มากกว่า

4.2.4 แผนภาพการกระจาย (Scatter Plot)
• แสดงการเปรียบเทียบของข้อมูล 2 ชุด
• อาจมีการลากเส้นตรงที่แสดงถึงอัตราการ
เปลี่ยนแปลงที่คงที่

4.2.5 การเลือกใช้แผนภาพ
• ขึ้นอยู่กับข้อมูลและวัตถุประสงค์ของการนาเสนอ

4.3 การทาข้อมูลให้เป็นภาพอย่างเหมาะสม
• นอกจากรูปแบบมาตรฐานที่ได้เรียนไป เราสามารถนาเสนอข้อมูลในรูปแบบอื่นๆได้ด้วย
• เราสามารถใช้หลักการการมองเห็นและการรับรู้ของ จาคส์ เบอร์ติน (Jacques Bertin) ผู้ริเริ่มการทาข้อมูล
เป็นภาพ (Information Visualization) โดยกาหนดตัวแปรในการมองเห็น 7 อย่าง
https://www.axismaps.com/guide/visual-variables
ตำแหน่ง ขนำด รูปร่ำง ควำมเข้ม
(Lightness)
สี
(Color)
ทิศทำง ลวดลำย

เราเลือกเอาตัวแปรเหล่านี้มาสร้างภาพจากข้อมูล โดยนาตัวแปร
มาประกบกับลักษณะเฉพาะ (characteristics) ที่ต้องการเน้น
ลักษณะเฉพาะ มีอยู่ 4 แบบ
1. การสร้างความโดดเด่น (Selective)
2. การจัดกลุ่ม (Associative)
3. การบ่งปริมาณ (Quantitative)
4. การแสดงลาดับ (Order)

1. การสร้างความโดดเด่น (Selective)
• เพื่อให้ผู้อ่านมุ่งตรงไปยังข้อมูลที่
ต้องการสื่อสารได้อย่างรวดเร็ว
• เช่นใช้สีและความเข้ม เพื่อให้เลข 3
โดดเด่น

2. การจัดกลุ่ม (Associative)
• เพื่อจัดกลุ่มข้อมูล
• เช่นใช้สีแสดงเมืองหลัก (เข้ม) และ
เมืองรอง (อ่อน)
ในการประชาสัมพันธ์การท่องเที่ยว
เมืองรอง

3. การบ่งปริมาณ (Quantitative)
• เพื่อให้รับรู้ความแตกต่างในแง่ปริมาณผ่าน
ความแตกต่างของขนาด (กว้าง/ยาว)
ของเส้นกราฟ แผนภูมิ แผนภาพต่างๆ
• เช่นขนาดของเส้น = ขนาดของพื้นผิวถนน
ในแผนที่
• เช่นการใช้ขนาดพื้นที่และสี แบ่งจานวนการ
คัดเลือกเข้าแข่งขัน 3 กลุ่ม

4. การลาดับ (Order)
• เพื่อให้สามารถอ่านและตีความได้ง่าย
• เช่นการเรียงข้อมูลน้อยไปมาก
• โดยทั่วไปมนุษย์อ่านข้อมูลจากซ้ายไป
ขวา บนลงล่าง (ตัว z) ดังนั้นให้วาง
ข้อมูลที่สาคัญไว้บนสุด

ตัวแปรในการมองเห็น และลักษณะเฉพาะ (characteristics) มีผลต่อการออกแบบ

https://twitter.com/d__raptis/status/1397209106218463237/photo/1
https://www.clicksandclients.com/blog/internet-marketing/gutenberg-diagram-homepage-sense/
เสริม – Gutenberg Diagram
โดยทั่วไปมนุษย์อ่านข้อมูลจากซ้ายไปขวา บนลงล่าง (ตัว z)

4.4 การเล่าเรื่องราวจากข้อมูล (Data Story Telling)
• การที่จะประสบความสาเร็จในการสื่อสาร ต้องมีเรื่องราว (story) เพื่อเชื่อมโยงให้เข้ากับ
ผลลัพธ์ของข้อมูล เพื่อให้ผู้รับสารอยากอ่านเรื่องราวนี้จนจบ มีความเข้าใจตรงตามความ
ต้องการของผู้สร้างเนื้อหา
• มี 4 รูปแบบในการนาเสนอเนื้อหา
1. แบบตู้กดน้า
2. แบบร้านกาแฟ
3. แบบห้องสมุด
4. แบบห้องทดลอง

1. แบบตู้กดน้า
• เสมือนการพูดคุยขณะกดน้า มีเวลาคุย
แค่สั้นๆ
• การนาเสนอต้องสั้น สรุปเนื้อหามากๆ
เหลือใจความสาคัญ
• ใช้การทาข้อมูลเป็นภาพ กราฟ แผนภูมิ

2. แบบร้านกาแฟ
• เสมือนการพูดคุยกันในร้านกาแฟ ร้าน
ไอติมของหวาน ร้านชานมไข่มุก ที่มี
เวลาคุยเยอะขึ้น
• การนาเสนอทาได้ยาว ต้องมีการเล่า
เรื่องหรือวิธีการต่างๆ เพื่อให้ผู้ฟังอยู่ใน
ความสนใจ ไม่หลุด
• ใช้การเล่าเรื่อง (Story telling)

Storytelling
• คนชอบเล่าเรื่องเล่า และจาเรื่องเล่าได้ดี
ในระยะยาว (long-term memory)
• มีโครงสร้าง จุดเริ่ม-กลาง-จบ

3. แบบห้องสมุด
• เสมือนการศึกษาข้อมูล อ่านบทความ
วิจัยในห้องสมุดในสิ่งที่เราสนใจ
• การนาเสนอต้องให้ผู้อ่านมีปฏิสัมพันธ์
กับเนื้อหาและอยากสนใจศึกษาเพิ่มเติม
ต่อ
• ใช้การนาเสนอให้มีปฏิสัมพันธ์กับเนื้อหา
(Interactivity) เพื่อให้อยากค้นคว้าต่อ
มากขึ้น

4. แบบห้องทดลอง
• เสมือนการศึกษาข้อมูลเชิงลึกในสิ่งที่
สนใจ ต้องใช้เวลา เหมือนทดลองทาใน
ห้องปฏิบัติการ
• การนาเสนอเนื้อหา ต้องออกแบบให้มี
ปฏิสัมพันธ์ และเกิดประสบการณ์เพื่อ
นาไปแบ่งปันกับผู้อื่นต่อไปได้
(Shareability)

เพิ่มเติม - 4x4 Model for Knowledge
Content
• ส่วนตัวรู้สึกว่าเนื้อหาในหนังสือเรียนมันงงๆเช่น
ทาไม shareability ต้องใช้กับ the lab แต่ใช้อย่าง
อื่นไม่ได้หรอ (เพราะเห็นสัญลักษณ์เท่ากับใน the lab
= shareability) เลยไปหาข้อมูลเพิ่มเติมและมา
นาเสนอกับในอีกมุมมอง
• เนื้อหาในส่วนนี้ อ้างอิงจากเว็บไซต์ต่างๆ
• https://theartof.data.blog/2019/07/29/the-4x4-model-for-knowledge-content/
• https://leahgiselledvs.home.blog/2019/07/25/week-1-activity-the-4x4-model-
for-winning-knowledge-content/
• https://idappdotblog.wordpress.com/2018/09/27/4x4-model-for-knowledge-
content/
• https://thomashayesdatavisualisation.wordpress.com/2016/07/26/4x4-model-
for-knowledge-content/
• https://elishadata.wordpress.com/2020/07/23/the-4x4-model-for-winning-
knowledge-content/

เพิ่มเติม - 4x4 Model for Knowledge Content
• เป็นแนวทางเพื่อให้ผู้อ่านเข้าถึงเนื้อหา
ความรู้ตาม “ระดับความลึกของเนื้อหา” ที่
เราทาขึ้นมา ให้ “ถูกคน” (คนที่ต้องการ)
และ “ถูกเวลา”
(get the right knowledge, to the right people, at
the right time)
• ระดับความลึกของเนื้อหาความรู้มี 4 ระดับ
และมีองค์ประกอบหรือวิธีในการสื่อสาร 4
รูปแบบ

1. The Water Cooler
• ผู้อ่านใช้เวลาสั้นๆในการตัดสินใจว่าสนใจ
เนื้อหานั้นต่อหรือเปล่า เหมือนคุยกันสั้นๆใน
หัวข้อจิปาถะที่ตู้กดน้าออฟฟิศ
• มักเป็นสื่อที่สั้น กระชับตรงไปตรงมา เพื่อ
ดึงดูดความสนใจ เช่น ภาพ,tweet ใน
Twitter, (viral) headline, VDO คลิป 3
วินาที, สื่อโฆษณา
https://theconversation.com/companies-are-trying-to-connect-remote-workers-with-virtual-water-coolers-but-its-harder-than-it-sounds-146505

2. The Cafe
• ผู้อ่านใช้เวลานานขึ้นเพื่อรับและประมวลผล
เนื้อหาที่มารายละเอียดลึกขึ้น (แต่ไม่ใช่การ
deep study) เพื่อสนับสนุนข้อมูลในข้อ 1.
• เหมือนการใช้เวลาในร้านกาแฟอ่าน
หนังสือพิมพ์เรื่องที่สนใจ
• มักเป็นสื่อยาวขึ้นหน่อย เช่น blog post,
บทความสั้นๆ , VDO คลิป 3-5 นาที
https://pixabay.com/th/photos/คอฟฟี่ช็อป-เอสเพรสโซ-กำแฟ-คำเฟ่-1154289/ Youtube เดอะโกโก้ทีชชิ่ง - https://www.youtube.com/channel/UC9cMSHw5r2-rB8ajMWx9nmA

3. The Research Library
• ผู้อ่านใช้เวลานานขึ้นเพื่อศึกษาวิจัย หา
ข้อมูลในหัวข้อที่สนใจ เพื่อสนับสนุนข้อมูล
ในข้อ 1. และข้อ 2.
• เหมือนใช้เวลาในห้องสมุดเป็นชั่วโมงๆ เพื่อ
ทาให้ได้สรุปประเด็นหัวข้อที่สนใจ
• มักเป็นสื่อที่ทางการขึ้นเช่น หนังสือ
ภาพยนตร์ สารคดีต่างๆ
https://en.wikipedia.org/wiki/Research_library Youtube เดอะโกโก้ทีชชิ่ง - https://www.youtube.com/channel/UC9cMSHw5r2-rB8ajMWx9nmA

4. The Lab
• ผู้อ่านใช้เวลานานเพื่อจัดเรียง ตกผลึก
ข้อมูลที่ได้รับมา ทาความเข้าใจ เพื่อ
ตีความในรูปแบบคนนั้นเอง
• เหมือนใช้เวลาในห้องแล็บวิทยาศาสตร์ทา
ทดลองต่างๆตามสิ่งที่เราสนใจ
• มักเป็นสื่อที่ทางการเช่น Research Paper
https://www.news-medical.net/life-sciences/A-Guide-to-Ensuring-High-Quality-Laboratory-Consumables.aspx

องค์ประกอบหรือวิธีในการสื่อสาร 4 รูปแบบ
• Visualization – อธิบายเนื้อหาความรู้ผ่านการใช้ภาพ แผนภาพ
• Storytelling – อธิบายเนื้อหาความรู้ผ่านโครงสร้างการเล่าเรื่อง
• Interactivity – อธิบายเนื้อหาความรู้ผ่านการสร้างประสบการณ์ของผู้รับสาร
(เช่น สร้างประสบการณ์ผ่านประสาทสัมผัสทั้ง 5)
• Shareability – อธิบายเนื้อหาความรู้ผ่านการแบ่งปันความรู้ที่เรามี/ตกผลึกให้ผู้อื่น

4.5 ข้อควรระวังในการนาเสนอข้อมูล
• การนาเสนอแผนภาพต้องระวังผู้รับสารตีความไม่ตรงกับข้อมูล

อาจตีความได้ว่าดอกเบี้ยเพิ่มจากปีก่อน 2 เท่าเกือบทุกปี (ความจริงไม่ต่างกันมาก)

อาจตีความได้ว่าเงินกู้ น้อยกว่าที่ควรจะเป็น เพราะขนาดถุง 2.5ล้านล้านบาทใหญ่ผิดปกติ

https://martech.zone/bad-infographics/ Youtube เดอะโกโก้ทีชชิ่ง - https://www.youtube.com/channel/UC9cMSHw5r2-rB8ajMWx9nmA

อาจตีความได้ว่า สัดส่วนการตลาดของ Apple (สีเขียว) ใกล้เคียงกับ RIM (สีฟ้า)

สรุปหนังสือวิทยาการคานวณ ม.5

1.3 กระบวนการวิทยาการข้อมูล (Data Science Process)
ตั้งคาถาม
รวบรวม
ข้อมูล
สารวจ
ข้อมูล
วิเคราะห์
ข้อมูล
สื่อสาร
ผลลัพธ์
คิดว่าเก็บเรื่องอะไร ที่ไหน เท่าไหร่
ทาความสะอาดข้อมูลที่ผิด/ไม่สมบูรณ์
(Garbage in garbage out)
เข้าใจข้อมูล ค่าต่างๆ
plot จุด ให้เป็น chart เพื่อให้
เห็นภาพรวม
หาความสัมพันธ์ ทานาย
อนาคต
นาเสนอเพื่อให้คนอื่นนาไปใช้
ประโยชน์ได้ต่อไป

จบแล้ว :)

วิทยาการคำนวณ ม.5 - บทที่ 4 การทำข้อมูลให้เป็นภาพ และการสื่อสารด้วยข้อมูล

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Plus de Coco Tan

Plus de Coco Tan (13)

วิทยาการคำนวณ ม.5 - บทที่ 4 การทำข้อมูลให้เป็นภาพ และการสื่อสารด้วยข้อมูล