1. Διακειμενικότητα
Τι εννοούμε με τον όρο Διακειμενικότητα
• τη διαμόρφωση της έννοιας ενός κειμένου από ένα
άλλο κείμενο.
• Τα Διακειμενικά στοιχεία περιλαμβάνουν: υπαινιγμός,
πλαγιαρισμός, homage, pastiche και
παρωδία.
• Ένα παράδειγμα της διακειμενικότητας είναι όταν ένας
συγγραφέας δανείζεται και μετασχηματιζει ενα
υπάρχον κείμενο, ενσωματώνοντας μια πτυχή του σε
ένα νέο κείμενο.
2. Ορισμός
Η διαμόρφωση των εννοιών των κειμένων από
άλλα κείμενα.
Αυτός ο ορισμός εισήχθη από τη Julia Kristeva.
• Η Kristeva τάχθηκε κατά της έννοιας ενός
κειμένου ως απομονωμένη οντότητα που
λειτουργεί σε αυτόνομη τρόπο και δηλώνει
ότι:
"οποιοδήποτε κείμενο είναι η απορρόφηση και ο
μετασχηματισμός ενός αλλου«
3. Όταν ένα κείμενο παραπέμπει ή αναφέρεται
σε ένα άλλο κείμενο
Κάθε κείμενο (και μπορούμε να εισάγουμε
οποιοδήποτε πολιτιστικό αντικείμενο
εδώ: εικόνα, ταινία, περιεχόμενο ιστού,
μουσική κ.λπ.) είναι μωσαϊκό των
αναφορών σε άλλα κείμενα, είδη και
διαλόγους.
4. • Ορισμένα κείμενα αναφέρονται απευθείας σε
καθένα
άλλα - όπως τα remakes ταινιών,
υπερδιηγητικές αναφορές στα μέσα
ενημέρωσης / κοινωνία στο κινούμενο σχέδιο
και πολλές
διασκεδαστικές σύγχρονες τηλεοπτικές
διαφημίσεις.
• η ερμηνεία αυτών των αναφορων επηρεάζεται
από την
προηγούμενη γνώση του κοινού των άλλων
κείμενων.
5.
6.
7. • Αυτή η ιδιαίτερα συνειδητή μορφή
διακειμενικότητας εμπιστεύεται ότι το ακροατήριό
της έχει την απαραίτητη εμπειρία για να
κατανοήσουν τέτοιες
αναφορές και προσφέρει τη χαρά της αναγνώρισης.
• Με αναφορά σε άλλα κείμενα και άλλα μέσα
μας υπενθυμίζει ότι βρισκόμαστε σε μια
διαμεσολαβημένη πραγματικότητα. Αυτό
αντιβαίνει στην κυρίαρχη «ρεαλιστική» παράδοση
που επικεντρώνεται στο να πείσει το ακροατήριο
πιστεύουν στην τρέχουσα πραγματικότητα της
αφήγησης.
8. Διακειμενικότητα και Είδος
Υπάρχουν εσωτερικά πλαίσια (αναφορές) που είναι
λιγότερο προφανή.
• Η υπαγωγή ενός κειμένου σε ένα είδος
παρέχει στο ακροατήριο με ένα πλαίσιο-κλειδί.
• κάθε παράδειγμα ενός είδους χρησιμοποιεί
συμβάσεις που το συνδέουν με άλλα μέλη
του είδους αυτού.
• Τέτοιες συμβάσεις είναι πιο προφανείς
στις "spoof" εκδόσεις του είδους.
9.
10. Άσκηση
Καταχωρίστε όλες τις αναφορές που
υπάρχουν
Στην παρακάτω σκηνή του Austin Powers:
Goldmember (Roach 2002)
Σε ποια κατηγορία διακειμενικότητας
ανοίκει;
Τι μας λέει η εισαγωγή για τη διάθεση της
ταινίας;
11.
12. Σχεδόν κάθε επεισόδιο του The Simpsons
περιέχει τουλάχιστον μια αναφορά σε μια
διάσημη κινηματογραφική σκηνή.
Το Simpsons περιέχει επίσης διακειμενικές
αναφορές στην πολιτική, τη θρησκεία -
σχεδόν κάθε πτυχή της κοινωνικής,
πολιτικής και πολιτιστικής ζωής.
13.
14.
15.
16.
17. • Το 1968 ο Barthes ανακοίνωσε «το
θάνατο του συγγραφέα» και «τη γέννηση
του αναγνώστη», δηλώνοντας ότι «η
ενότητα ενός κειμένου βρίσκεται όχι στην
προέλευσή του αλλά στον προορισμό
του»- με άλλα λόγια δεν υπάρχει πια
πρωτότυπο κείμενο
• Αυτό υπογραμμίζει πώς η ερμηνεία ανήκει
στο κοινό - ότι είναι υποκειμενική - είναι
το κοινό που δημιουργεί το νόημα
18. Η Τζούλια Κρίστεβα ήταν η πρώτη που
κατοχύρωσε τον όρο «διακειμενικότητα»
(intertextualité) σε μια προσπάθεια να
συνθέσει τη σημειωτική του Ferdinand de
Saussure - τη μελέτη του πώς τα σημεια
αντλούν το νόημά τους μέσα στη δομή ενός
κειμένου - με τον διάλογο του Μπαχτίν - τη
θεωρία του που προτείνει ένα συνεχή διάλογο
με άλλα λογοτεχνικά έργα και άλλους
συγγραφείς - και την εξέταση των πολλαπλών
νοημάτων, ή "ετερογλοσσία", σε κάθε κείμενο
(κυρίως μυθιστορήματα).
19. Για την Kristeva «η έννοια της διακειμενικότητας
αντικαθιστά την έννοια της intersubjectivity» όταν
συνειδητοποιούμε ότι το νόημα δεν μεταφέρεται
απευθείας από τον συγγραφέα στον αναγνώστη αλλά
αντ 'αυτού διαμεσολαβείται μέσω ή φιλτράρεται από
«κώδικες» που προσδίδονται στον συγγραφέα και τον
αναγνώστη από άλλα κείμενα. Για παράδειγμα, όταν
διαβάζουμε τον Οδυσσέα του James Joyce, την
αποκωδικοποιούμε σαν ένα νεωτεριστικό φιλολογικό
πείραμα ή ως απάντηση στην επική παράδοση ή ως
μέρος κάποιας άλλης συνομιλίας ή ως μέρος όλων
αυτών των συνομιλιών ταυτόχρονα.
20. Η διακειμενικότητα και οι διακειμενικές
σχέσεις μπορούν να χωριστούν σε τρεις
τύπους: υποχρεωτικές, προαιρετικές και
τυχαίες. Αυτές οι παραλλαγές εξαρτώνται από
δύο βασικούς παράγοντες: την πρόθεση του
συγγραφέα και τη σημασία της αναφοράς. Οι
διαφορές μεταξύ αυτών των τύπων και αυτών
των διαφορών μεταξύ των κατηγοριών δεν
είναι απόλυτες και αποκλειστικές, αλλά με
τρόπο που τους επιτρέπει να συνυπάρχουν
μέσα στο ίδιο κείμενο.
21. Υποχρεωτική
Υποχρεωτική διακειμενικότητα είναι όταν ο
συγγραφέας επικαλείται σκόπιμα μια σύγκριση
ή συσχέτιση μεταξύ δύο (ή περισσότερων)
κειμένων. Χωρίς αυτή την κατανόηση ή την
επιτυχία να «κατανοήσουν τη σύνδεση», η
κατανόηση του κειμένου από τον αναγνώστη
θεωρείται ανεπαρκής. Η υποχρεωτική
διακειμενικότητα βασίζεται στην ανάγνωση ή
την κατανόηση μιας προηγούμενης υπόθεσης,
προτού καταστεί δυνατή η πλήρης κατανόηση
του υπερκειμένου
22. Προαιρετική
Η προαιρετική διακειμενικότητα έχει λιγότερο ζωτική
επίδραση στη σημασία του υπερκειμένου. Είναι μια πιθανή,
αλλά όχι ουσιαστική σχέση που αν αναγνωριστεί, η σύνδεση
θα μετατοπίσει ελαφρώς την κατανόηση του κειμένου. Η
προαιρετική Διακειμενικότητα σημαίνει ότι είναι δυνατή η
εύρεση σύνδεσης με πολλά κείμενα μιας μόνο φράσης ή
καθόλου σύνδεση . Η πρόθεση του συγγραφέα όταν
χρησιμοποιεί την προαιρετική διακειμενικότητα είναι να
αποδώσει φόρο τιμής στους «πρωτότυπους» συγγραφείς ή
να ανταμείψει εκείνους που έχουν διαβάσει το πρωτοτυπο.
Ωστόσο, η ανάγνωση αυτού του υποθέματος δεν είναι
απαραίτητη για την κατανόηση του υπερκειμένου.
23. Τυχαία
τυχαία διακειμενικότητα είναι όταν οι αναγνώστες
συχνά συνδέουν ένα κείμενο με ένα άλλο
κείμενο, μια πολιτιστική πρακτική ή μια
προσωπική εμπειρία, χωρίς να υπάρχει κάποιο
απτό σημείο αγκυροβόλησης στο αρχικό κείμενο.
Ο συγγραφέας δεν έχει καμία πρόθεση να κάνει
μια διακειμενικη αναφορά και είναι απόλυτα πάνω
στην προηγούμενη γνώση του αναγνώστη ότι
αυτές οι συνδέσεις γίνονται.
Συχνά όταν διαβάζετε ένα βιβλίο ή βλέπετε μια
ταινία, η μνήμη θα ενεργοποιηθεί στο μυαλό των
θεατών.
25. Υπαινιγμός
Ενώ η διακειμενικότητα είναι ένας σύνθετος και
πολυεπίπεδος λογοτεχνικός όρος, συγχέεται
συχνά με τον πιο περιστασιακό όρο «υπαινιγμός».
Ο υπαινιγμός είναι μια περιστασιακή αναφορά,
μια τυχαία αναφορά σε κάτι, είτε άμεσα είτε
έμμεσα . Αυτό σημαίνει ότι συνδέεται στενότερα
τόσο με την υποχρεωτική όσο και με την τυχαία
διακειμενικότητα, καθώς η παραπομπή εξαρτάται
από το αν καταλάβει ο θεατής την αρχική πηγή.
Ο υπαινιγμός χρησιμοποιείται συχνότερα σε
συνομιλία, διάλογο ή μεταφορά.
26. Πλαγιαρισμός
«Η διακειμενικότητα είναι ένα ζήτημα με σημαντική ηθική
πολυπλοκότητα» Δεδομένου ότι η διακειμενικότητα, εξ ορισμού,
συνεπάγεται την (μερικές φορές) σκόπιμη χρήση του άλλου έργου
χωρίς την κατάλληλη παραπομπή, είναι συχνά λογοκλοπή. Η
λογοκλοπή είναι η πράξη της «χρήσης ή της στενής μίμησης της
γλώσσας και των σκέψεων ενός άλλου συγγραφέα χωρίς άδεια» .
Αν και αυτό φαίνεται να περιλαμβάνει τη διακειμενικότητα, η
πρόθεση και ο σκοπός της χρήσης του άλλου έργου είναι αυτό που
επιτρέπει την εξαίρεση της διακειμενικότητας από αυτόν τον
ορισμό. Όταν χρησιμοποιούμε τη διακειμενικότητα, είναι συνήθως
ένα μικρό απόσπασμα που βοηθά στην κατανόηση των αρχικών
θεμάτων, χαρακτήρων ή πλαισίων του νέου υπερκειμένου
χρησιμοποιώντας ένα μέρος ενός άλλου κειμένου και αλλάζοντας
το νόημά του και τοποθετώντας το σε ένα διαφορετικό πλαίσιο.
Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιεί ο δημιουργός τις ιδέες των άλλων
για να δημιουργήσει ή να ενισχύσει τις δικές τους νέες ιδέες. Η
διακειμενικότητα βασίζεται στη «δημιουργία νέων ιδεών», ενώ η
λογοκλοπή συχνά βρίσκεται σε έργα που βασίζονται στο έργο
άλλων για να επιβεβαιώσουν υπάρχουσες ιδέες
27. pastiche
Το pastiche είναι ένα έργο μιμείται το
ύφος ή το χαρακτήρα του έργου ενός ή
περισσοτέρων άλλων καλλιτεχνών. Σε
αντίθεση με την παρωδία , το pastiche
εξυμνεί, αντί να χλευάζει, το έργο που
μιμείται.
28. Παρωδία
Η παρωδία είναι ένα έργο που στηλιτεύει
ή να σχολιάζει ένα άλλο έργο, συγγραφέα,
ή στυλ με στόχο τη σατυρική ή ειρωνική
μίμηση.
32. Πώς επηρεάζει η κοινωνία και ο
πολιτισμός τη διακειμενικότητα;
Κατά τη μελέτη των κειμένων σε σχέση μεταξύ τους,
είναι σημαντικό να βλέπετε το περιεχόμενο ενός εργου
στο πλαίσιο του κοινωνικού, πολιτιστικού, ιστορικού
και τεχνολογικού κόσμου στον οποίο δημιουργήθηκε.
Κείμενα που είναι παρόμοια στο περιεχόμενο, είτε
τυχαία είτε εκ προθέσεως, φέρουν διαφορετικές
έννοιες ανάλογα με το συγκεκριμένο τους πλαίσιο. Ο
κόσμος του δημιουργού και ο κόσμος του αναγνώστη
έχουν και οι δύο σημαντική επιρροή στους τρόπους
που ένα κείμενο ερμηνεύεται, εκτιμάται και
αξιολογείται.
Μερικά κείμενα μοιάζουν στην αφήγηση ή τους
χαρακτήρες, όμως το πολιτιστικό πλαίσιο του θεατή τις
καθιστά εντελώς διαφορετικές. Οι συμφραζόμενες
διαφορές επηρεάζουν τόσο τον δημιουργό όσο και τον
ανταποκριτή, δημιουργώντας ευκαιρίες για ατέλειωτη
ποικιλία και δημιουργικότητα.
