ĐẶT CVC, CATHETER TĨNH MẠCH TRUNG TÂM

1. 1
ÑAËT CATHETER TÓNH MAÏCH TRUNG
TAÂM
(CENTRAL VENOUS CATHETER)
Ths.Bs. ĐẶNG VĂN THÔNG
Khoa Hồi Sức Tích Cực Chống Độc
Bệnh viện Đa Khoa Tỉnh

2. 2
MUÏCTIEÂU:
- Giuùpcho hoïcvieân hieåuñöôïc nhöõng noäi dung cô
baûnveà:
 Chæñònh,
 Choáng chæñònhvaø moät soá kyõ thuaät chính,
 Nhöngquan troïng hôn caûlaø saukhi hoïc lyù thuyeátvaø
nhöõngbuoåi thöïc haønh, hoïc vieân coù theå thöïc hieän ñöôïc
thuûthuaät naøytaïi côsôûmình ñang coâng taùc.

3. 3
MUÏCÑÍCH:
 Nhieàuvò trívaø kyõ thuaät ñöôïc aùp duïng ñeå ñaët
catheter tónh maïchtrung taâm.
 Nhöng muïcñíchchínhlaø laøm sao phaûi ñöa ñöôïc
ñaàu catheter vaøo tôùi tónh maïchchuû treân.

4. 4
CHÆ ÑÒNH:
1. Khi caàntruyeàndòch,thuoác,dinhdöôõngdaøi ngaøy,hoaëccaàntruyeànvôùitoác
ñoänhanh,khoái löôïng nhieàu.
2. Ño aùplöïc tónhmaïchtrung taâm(CVP):
 Noù chính laø aùp löïc cuûa nhó phaûi (rightatrialpressure= RAP).
 AÙp löïc cuoái thì taâm tröông cuûa thaátphaûi (rightventricularend diastolic pressure= RVEDP),
vôùi ñieàu kieän khoâng coù hôû heïp van 3 laù.
CVP= RAP=RVEDP
3. Ño aùplöïc:buoàngtim,aùplöïc ñoängmaïchphoåi,ño cunglöôïng timvôùiSwans-
Ganzcatheter
4. Taïo nhòptimvôùiPacemakerquatónhmaïch
5. Thaännhaântaïo.

5. 5
CHOÁNG CHÆ ÑÒNH CHUNG
1. Tieåu caàu döôùi 60.000/mm3.
2. Roái loaïn ñoâng maùu:
(Theo–ICUBookkhoângcoùchoángchæñónhtuyeätñoáitrongRLÑM)
3. Huyeátkhoái tónh maïchtrung taâm.
4. Nhieãm truøng hay vieâm moâ teá baøo ôû vò trí
ñònh choïc.

6. 6
KYÕ THUAÄT ÑO ALTMTT
- Catheter noái vôùi moät oáng daãn, daãn ñeán moät ñaàu
khoaù ba chaïc. Hai ñaàu kia cuûa khoùa ba chaïc noái vôùi
moät daây truyeàn dòchvaø moät oáng thaúng coù vaïch chia
khoaûng töø10 - 40cm, laø coät ño aùp löïc nöôùc.
- Coù theå laøm baèng caùc daây truyeàn dòchthoâng
thöôøng vaø moät thöôùc ño chia ñoä.
- Hieän ñaïi hôn thì coùduïng cuï chuyeân
duøng vaø theo doõi baèng monitor.

7. 7
- Tröôùc khi ño phaûi laøm ñaày coät nöôùc, khi ño khoùa
ñöôøng dòch truyeàn chæ ñeå thoâng coät nöôùc vôùi catheter.
Neân ño ñi ño laïi nhieàu laàn.
ALTMTTtrungbình khoaûng töø 4cm-10cmH20.
- Dungdòch duøng ñeå ño phaûi laø dung dòch ñaúng tröông,
glucoza 5% hoaëc maën ñaúng tröông 0,9%.
- Beänh nhaânnaèm thaúng, ngöûa. Ñieåm 0 cm cuûa coät
nöôùc, ño ôû ngang nhó phaûi, thoâng thöôøng laáy ñöôøng
naùch giöõa ngang vôùi lieân söôønhai.

8. 8
Aùp löïc TMTT(CmH2O) <8 8 –14 > 14
Truyeàn trong 10p 200ml 100ml 50ml
Taêng sau truyeàn dòch
∆aùplöïc TMTT <2 2 –5 >5
Chæ ñònh truyeàn theo ngöng truyeàn Catecholamin
nghieäm phaùp 10p, ño laïi
∆ALTMTT ∆ALTMTT

9. 9
CHUAÅN BÒ:
 Caùn boä chuyeânkhoa:
1 baùc só chuyeân khoa hoài söùccaáp cöùu, hoaëc baùc só
chuyeân khoa sô boä ñaõ ñöôïc höôùng daãn laøm thuû
thuaät naøy ít nhaát 3 laàn thaønh coâng.
1 ngöôøi phuï baùc só, hoaëcy só, hoaëc y taù (ñieàu
döôõng), ñaõ phuï giuùp laøm thuû thuaät ít nhaát 1 laàn.
Phaûi röûa tay saùt khuaån, coù muõ aùo, khaåu trang,
gaêng voâ khuaån.

10. 10
Phöông tieän.
 Khaên voâ khuaån coù loã 40x 60cmñeå phuû nôi choïc.
 Khaên voâ khuaån 60x 80cmñeå traûi baøn thuû thuaät.
 Catheter (coù nhieàu loaïi, nhieàu haõng saûn xuaát khaùc nhau).
 Duïng cuï vaø thuoác saùt khuaån: povidone -ioát hoaëc coàn 700...
 Bôm tieâm nhöïa 5ml, kim 18-22-25,daøi 5cm ñeå gaây teâ vôùi lidocain 1-2%.
 Kìm keïp kim vaø chæ khaâu soá 000coù gaén kim.
 Keùo nhoû hoaëc dao caét.
 Dung dòch maën ñaúng tröông 500mlhoaëc dung dòch caàn truyeàn, daây truyeàn.
 Duïng cuï vaø thuoác caáp cöùu:
 Boä choáng soác phaûn veä.
 Boä caápcöùu ngöng tim.

11. 11
Ngöôøi beänh
- Ngöôøi beänhtænh: ñöôïc giaûithích lôïiích cuûa
ñaët oáng thoâng, caûm giaùc khoùchòu...
- Ngöôøi beänh hoân meâ: baùo cho gia ñìnhvaø vieát
giaáy töï nguyeän xinlaøm.
- Baùc sóxem laïibeänhaùn, khaùmlaïibeänhnhaân.

12. 12
ÑAËT CATHETERTÓNH MAÏCH
DÖÔÙI ÑOØN

13. 13
 MUÏC ÑÍCH:
Luoàn ñöôïc moät catheter vaøo tónhmaïch trungtaâm qua tónh
maïch döôùi ñoøn.
 CHOÁNG CHÆ ÑÒNH
(ngoaøi nhöõngCCÑchungñaõ neâuôû treân coøn coù)
 Traønkhí maøng phoåi .
 Giaõn pheá nang quaùmöùc.

14. 14
GIÔÙI THIEÄUSÔ QUA VEÀ GIAÛIPHAÃU

15. 15

16. 16

17. 17
CAÙC BÖÔÙC TIEÁN HAØNH:
 Chuaån bò- tö theá ngöôøi beänh:
 Naèm ngöûa, ñaàu thaáp, keâ goái ôû vai, öôõn coå, hai tay duoãi
thaúng.
 Quaùgiaõy giuïa hoaëc hoát hoaûng, coùtheå tieâm baép hoaëc tónh
maïch diazepam hoaëcmidazolam 0,05 - 0,1mg/kg.
 Tieâm atropin 1/4mg tónh maïch neáuphaûnxaï xoang caûnhquaù
maïnh (ñeà phoøng khi laøm thuûthuaätthaát baïi phaûi chuyeån
sangtónh maïch caûnhtrong).
 Ñaëtcaùcduïngcuïñaõchuaånbòsaüntrongtaàmtaylaáy.

18. 18
 Kyõ thuaät:
 Saùttruøng da,traûi saêng.
 Xaùcñònhvòtrí choïc(tónhmaïch döôùi ñoøn chaïy döôùixöông ñoøn,gaàn saùtñoängmaïch döôùi ñoøn vaø
ñænhphoåi. Ñoängmaïch ôû treânvaøsau tónhmaïch):

19. 19

20. 20

21. 21
 Ba vò trí:chiaxöông
ñoønlaøm3ñoaïn:
 1/3trong,
 1/3giöõa,
 1/3ngoaøi)
 1/3 trong ñöôøng
vaøongaéndeã
truùng,ít tai bieán.
 1/3 giöõa, 1/3
ngoaøi coù nguycô
truùngñoäng
maïch, thaànkinh.

22. 22
 Gaây teâ da, toå chöùcdöôùi da nôi döï kieán seõ ñaët catheter, baèng
lidocain 1% vôùi kim 22G - 25G.
 Duøng oáng chích 5ml - 10ml, kim 22G thaêm doøñònhvòtónh maïch.
 Ñaâm kim qua da nôi ñaõ gaây teâ, luoàn kim döôùi xöông ñoøn taïo vôùi
maët phaúnglöng beänh nhaânmoät goùc 100 – 200,
 Höôùng veà hoõm treân xöông öùc, vöøa ñaåy vöøa keùo nheïpitton bôm
tieâm, neáutruùngmaïch maùuthì maùuseõtraøora(truùngñoäng
maïch maùu ñoûvaø vôùi aùp löïc lôùn seõ töï ñaày pitton ra).
 Khi ñaõ ñònhvò ñöôïc tónhmaïch bôûi kim thaêm doø, ruùtkim vaø
böôùc tieáp theo:

23. 23
 Duøng oáng chích gaén kim choïc catheter, ñi theo höôùng kim
thaêm doø tröôùc ñoù,
 Vöøa ñaåy vöøa ruùt nheï pitton neáu vaøo tónh maïch thì
maùuñen traøo ra.
 Neáu khoâng thaáy maùu traøo ra, coù theå hôi tieán hoaëclui
kim vaø kieåm tra laïi xem maùu coù traøo ra khoâng.
 Khi ñaõchaéc chaénkim ôû trongloøng maïch coáñònhchaéc
noøng ngoaøi cuûa kim bôûi ngoùn tay troû vaø tay caùi
(chuùyù:khoângneânñöalaïi kimvaøonoøngngoaøi,vìvôùi
ñaàuvaùtcuûakimdeãdaønglaømñöùtnoøngngoaøigaây
thuyeântaécmaïchbôûidòvaätnaøy),

24. 24
 Loaïi cathetercoù guidewire: luoàn cathetertheophöông phaùp Seldinger.
 Döôùi ñoønphaûi, coù theå luoàn cathetersaâu töø 8cm - 13cm.
 Döôùiñoøn traùi, coùtheå luoàn saâutöø10cm -15cm.
 Noái cathetervôùi chai dòch chochaûynhanhñeán khi catheter heát
maùu.
 Coá ñònhcatheter baèng chækhaâu vaøo da, thaét voøng quanhcatheter,
ñaép gaïc, daùnbaêng keo. Chobeänh nhaântrôû veà tö theá bình
thöôøng.
 Chuïp Xquang ñeå kieåm tra vòtrí, ñöôøng ñi cuaûcathetervaø loaïi tröø
traøn khímaøng phoåi. Ñaàu catheterneân ôû trongtónh maïch chuû
treân.

25. 25
ÑAËT CATHETERTÓNH MAÏCH
CAÛNH TRONG

26. 26
MUÏC ÑÍCH:
 Luoàn catheter quada vaøo tónh maïch caûnhtrong
baèng moät kimdaãn beân ngoaøi, hoaëc baèng
phöông phaùpDesilet.
CHOÁNG CHÆ ÑÒNH:
 Ngoaøi nhöõng choáng chæñònh chung, coøn löu yù
khi u tuyeán giaùp quaù to.

27. 27
CAÙC BÖÔÙC TIEÁN HAØNH:
Töôngtöïnhötreân,ôûñaâychæneâunhöõngñieåmkhaùcbieät.
 Giaûiphaãu:tónhmaïchcaûnhtrong töø ñaùysoï ra,ñiphía ngoaøivaøsauñoängmaïch
caûnhtrong. Tónhmaïchcaûnhtrong chaïyôûgiöõa tôùiphaàntreân côöùcñoøn
chuõm,naèmsaâutrong tamgiaùcSedillot, tamgiaùcnaøyñöôïctaïo bôûihaiboùcôöùc
ñoønchuõmvaøñaùylaø xöông ñoøn.
 Beänhnhaânnaèm ngöûa,goáikeâ vai,ñaàunghieâng sangbeânñoái dieänvôùibeân
döï kieánchoïc.Ñeå ngöôøibeänhôû tö theáTrendelenburg.
 Ngöôøithöïc hieänthuûthuaätñöùngtreân ñaàubeänhnhaân.
 Choïckim ôû ñænhtamgiaùc,laømmoätgoùc300 –450 sovôùicoå.Luoàn kimvaøosaâu
1 -2cmdoïctheo bôøtröôùc cuûacôöùcñoønchuõm,caïnhngoaøicuûatamgiaùc
Sedillot. Hoaëc höôùngkimveà nuùmvuùcuøngbeân,coùtheå giöõñoängmaïchcaûnh
laømmoácvaøchoïcngayphía ngoaøi.

28. 28
CAÙC HÌNHVEÕ

29. 29

30. 30
THEO DOÕI VAØ XÖÛ LYÙ TAI BIEÁN
THEO DOÕI
 Kieåm tra sau ñaët:
Maùuphaûi traøongöôïc toát khi haï thaáp chai dòch truyeàn.
Möïc nöôùctrong daây truyeànkhi ño CVP, phaûi leân xuoángtheo
nhòp thôû.
X quang ñaàuoáng catheter ôû khoaûngñoát soángngöïc 5 - 6.
Xem xeùt nôichoïc kim haøng ngaøy, khöû khuaån.
Thaybaêng 2 - 3 ngaøymoät laàn.

31. 31
TAI BIEÁNXÖÛ LYÙ
 Choïc vaøoñoäng maïch: maùuñoû vaøñaäp theonhòp maïch, xöû trí
ruùtkim ra, ñeøleân vuøngñoù treân10 phuùt,vöøa keát hôïp ñöa beänh
nhaântrôûveà tö theá bình thöôøng.
 ChuïpXquang,xem coùtraønmaùumaøngphoåikhoâng.
 Theo doõi sinhhieäu, kieåmtra maïchquay,kieåmtra Hematocrit.
 Traønkhímaøng phoåi, tyû leä khoaûng 3% - 5%.
 Traønmaùumaøng phoåi, traøn dòch maøng phoåi do truyeàndòch vaøo,
traøn döôõng chaáp maøng phoåi.
 Huùt daãnlöu.

32. 32
 Nhieãm truøng nôi choïc vaø nhieãm truøng huyeát: ruùt
catheter, caáy ñaàu oáng, khaùng sinh.
 Toån thöông ñaùm roái thaàn kinh caùnh tay, thaàn kinh
hoaønh, oáng ngöïc.
 Huyeát khoái tónh maïch caûnh trong, tónh maïch chuû treân.
 Ñöùt oáng catheter do ruùt lui catheter trong khi kim choïc
vaãn coøn trong maïch maùu: coù theå phaûi can thieäp phaãu
thuaät.
Chuùyù:Khigaëpnhöõngtaibieánphaûiruùtcathetervaø
xöûtrínhöõngtaibieán.

33. 33
PHÖÔNG PHAÙPÑAËT CATHETER
TÓNH MAÏCH ÑUØI

34. 34
I. MUÏCÑÍCH
 Ñaët moät catheter tovaøo tónh maïch ñuøi
II. CHÆÑÒNH
 Truyeàndòch vaø maùuvôùi moät soá löôïng lôùn.
 Chaïy thaän nhaântaïo…
III.CHOÁNG CHÆ ÑÒNH
 Ngöôøi beänhcoù giaûm tieåu caàu, soát xuaát huyeát.
 Nôi ñònhchoïc nhieãm truøng

35. 35
IV. CHAÅN BÒ
1. Phöông tieän
 Cathetertónh maïch.
 Boä duïng cuï tieåu phaãu. Kim vaø chælanh…
 Duïng cuï saùtkhuaån.
 Bôm tieâm 20ml, 5ml.
 Xylocain 1%.
2. Ngöôøi beänh
Ñöôïcgiaûithíchkyõñeåphoáihôïptoátvôùithaàythuoác.
 Naèm ngöûa, ñaàu hôithaáp so vôùi chaân.
 Hai chaândaïng ngöûara ngoaøi.

36. 36

37. 37

38. 38
V. CAÙC BÖÔÙC TIEÁN HAØNH
1. Saùt khuaån:
 Vuøng tam giaùc Scarpavaø roäng ra xung quanh leân ñeán beïn.
2. Gaây teâ taïi choã.
3. Ñòa ñieåm choïc kim:
 Döôùi cung ñuøi 2cm,phía trong ñoäng maïch ñuøi 5mm.Kim höôùng leân treân,theo moät
goùc 300 vôùi maët daveà phía roán.
 Choïc saâu 5 -10mm,ñoâi khi 20 -30mm hoaëc hôn nöõa ôû nhöõng ngöôøi maäp.
4. Khi maùu traøongöôïc:
 Thaùo bôm tieâm cuøng vôùi noøng trong cuûa kim, luoàn catheter.
5. Coá ñòng catheter.

39. 39
VI. THEO DOÕI VAØ XÖÛ TRÍ TAI BIEÁN
1.Choïc vaøo ñoäng maïch,tuï maùu choãchoïc:
Ruùt kimvaø baêng eùp.
2.Huyeát khoáitónh maïch.
3.Nhieãm khuaån…