Contenu connexe
Similaire à R 404941003 (18)
R 404941003
- 2. การยืดอายุการเก็บรักษาเห็ดฟาง (Vovariella
volvaceae)
ในสภาพบรรยากาศดัดแปลง
1.บทนำา
เห็ดฟาง มีชื่อสามัญว่า straw mushroom มีชื่อ
วิทยาศาสตร์ว่า Volvariella volvaceae (Bull ex.
Fries.) (1) จัดเป็นเชื้อราแท้ (true fungi) ชนิดหนึ่งที่อยู่
ในชั้น (class) Bacidiomycetes ,การดำารงชีวิตโดย
อาศัยอินทรีย์สารจากซากพืชที่ตายแล้ว (saprophyte) มี
วงจรชีวิตแบบ prirnary homothallism (2) เห็นฟางมี
แหล่งผลิตที่สำาคัญอยู่ทั่วทุกภาคของประเทศ จังหวัดที่มี
การผลิตเห็ดฟางมากได้แก่ขอนแก่น นครราชสีมา
นครนายก นครปฐม สระบุรี สุพรรณบุรี พระนครศรีอยุธยา
และสุราษฏร์ธานี และมีประปรายในพื้นที่ที่มีการทำานา
เกษตรกรที่ทำาเห็ดฟางเป็นอาชีพเสริมมีรายได้เฉลี่ย
มากกว่าการทำานาซึ่งเป็นอาชีพหลัก เห็ดฟางนอกจาก
บริโภคสดภายในประเทศแล้วยังมีการแปรรูปเป็นเห็ดฟาง
แห้ง เห็ดฟางกระป๋อง และแช่เย็น มีตลาดที่สำาคัญได้แก่
ฮ่องกง ญี่ปุ่น สิงค์โปร์ และออสเตรเสีย (3)
เห็ดสดโดยสรีรวิทยาแล้ว มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่าง
การเจริญเติบโตและเน่าเสียได้ง่ายและรวดเร็วกว่าผลิตผล
ทางการเกษตรอื่น ๆ (4) เกษตรการที่ผลิตเห็ดฟางสดยัง
ขาดความรู้และความเข้าใจในการถนอมและเก็บรักษา จึง
มักถูกกดราคาจากพ่อค้าคนกลาง เพื่อเป็นการยึดอายุการ
เก็บรักษาเห็ดฟางสดให้ยาวนานขึ้นโดยการนำาเอา
เทคโนโลยีการเก็บรักษาแบบดัดแปลงบรรยากาศ
(Modified atmosphere packaging : MAP) เป็นที่
นิยมกันอย่างแพร่หลายในยุโรปและอเมริกาเนื่องจาก
สามารถยึดอายุการเก็บรักษาผลิตผลสดที่แปรรูปพร้อม
บริโภคและลดการเน่าเสีย (5) มาประยุกต์ใช้กับเห็ดฟาง
- 3. สด ในปี ค.ศ. 1998 Simon และ Gurria (6) ทดลอง
เก็บรักษาเห็ด Mommon mushroom ภายใต้สภาพ
MAP ด้วยฟิล์ม 4 ชนิด polyvinyl chloride (PVC)
ความหนา 12 ไมโครเมตรและ PVC ที่ไม่เจาะรู ฟิล์ม
OPP (35 PA160) และฟิล์ม polyethylene (PE) (35
PA260) เก็บที่ 4 และ 10 องศาเซลเซียส พบว่าฟิล์ม
PVC ทั้งสองชนิดสามารถป้องการสูญเสียนำ้าจากเห็ดได้
เป็นอย่างดี ฟิล์ม PVC ที่เจาะรูมีปริมาณออกซิเจนและ
คาร์บอนไดออกไซด์ไม่เปลี่ยนแปลงมากนัก แต่ยังสามารถ
กันกับกันการเกิดสภาพการหายใจที่ไม่ใช่ออกวิเจน ใน
สภาพ MAP ของภาชนะที่ใช้ฟิล์ม PVC ที่ไม่เจาะรูเกิดมี
การพัฒนาของเกิดขึ้นภาชนะที่ใช้ฟิล์ม PE มีหยดนำ้าเกิด
ขึ้นภายในภาชนะ เนื่องจากไม่สามารถถ่ายหน้าออกจาก
ภาชนะได้ ฟิล์ม oriented polypropylene (OPP) มี
CO2 สูงขึ้นอย่างมาก ทั้งฟิล์ม PE และ OPP ไม่สามารถ
รักษาคุณภาพของเห็ดได้ คุณภาพของเห็ดก่อนการเก็บ
รักษามีผลอย่างมากต่อการเก็บรักษา เห็ดในฟิล์มพลาสติก
และคณะ (7) ศึกษาการเก็บรักษาเห็ด โดยการห่อหุ้มด้วย
ฟิล์มพลาสติก เก็บรักษาอุณหภูมิ 5 องศาเซลเซียส และ
อุณหภูมิ 10 องศาเซลเซียสนาน ที่อุณหภูมิ 5 องศา
เซลเซียส และอุณหภูมิ 10 องศาเกิดสภาพ passive
MAP เกิดขึ้น และผลิตผลยังมีคุณภาพดีความชื้นสัมพัทธ์
ภายในภาชนะบรรจุมีผลต่อคุณภาพของเห็ด
ดังนั้นแนวทางการในการยึดอายุการเก็บรักษาเห็ดให้
คงเป็นสิ่งจำาเป็นสำาหรับเกษตรกร หากสามารถเก็บรักษา
เห็ดภายหลังการเก็บเกี่ยวให้มีอายุการวางขายที่ยาวนาน
มากขึ้น การผสมผสานเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยวใน
การเตรียมเห็ดฟางให้มีคุณภาพก่อนการเก็บรักษาใน
ภาชนะแบบดัดแปลง ให้เหมาะสมกับเห็ดฟางสดสามารถ
นำาไปปฏิบัติได้จักเป็นแนวทางหนึ่งในการช่วยแก้ปัญหา
ให้กับเกษตรกรได้ราคาดีขึ้น
- 5. นำ้าหนักก่อน – นำ้าหนักหลังการเก็บรักษา × 100 นำ้าหนัก
ก่อนการเก็บรักษา
3. ความแน่นเนื้อ (Firmness) วัดความแน่นเนื้อด้วย
เครื่องมือ Firmness tester รุ่น Mod. FT 372 (8-
72Lbs.) ขนาดหัวมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 0.5 เซนติเมตร วัด
ค่าออกมาเป็น kg/gm2
โดยวัดบริเวณโคนดอกเห็ด
4. สี ทำาการวัดสีด้วยเครื่อง Tristimulous
colorimeter ของ Hunter lap รุ่น DP 9000 TM
บันทึกสีก่อนการเก็บรักษาและเมื่อเสื่อมสภาพการบริโภค
การทดลองที่ 2 ศึกษาอิทธิพลของ CO2 และนำ้าหนัก
บรรจุที่ ต่ออายุและคุณภาพทางการศึกษา
นำาเห็ดที่คัดเลือกดีแล้วมาเป่าด้วยลมเย็นให้เห็นแห้ง
ทำาการบรรจุเห็ดฟางในถุงพลาสติกชนิด PP ขนาด 20.5
× 30 ตารางเซนติเมตร ปริมาตร 2.5 ลิตร ที่มีถาดโฟม
รองอยู่ภายใน เตรียมถุงบรรจุรูปขวาขนาด 100 กรัมใส่ที่
ก้นถาดก่อนบรรจุเห็ด แล้วปิดปากถุงด้วยเครื่อง Hand
sealer NT 30 แล้วดูดอากาศออกจากถุงด้วยเครื่องดูด
อากาศ (suction pump) จนถุงลืบติดกับเห็ดจากนั้นจึง
ทำาการ fiushing ก่อนเติมก๊าซผสมที่มีอัตราส่วนของ
ออกซิเจนต่อคาร์บอนไดออกไซด์ที่ความเข้มข้นต่าง ๆ
และอากาศปกติเข้าไปภายในถุง ให้มีปริมาตรประมาณ
2.5 + 0.2 ลิตร เก็บรักษาถุงพลาสติกที่บรรจุเห็ดฟางที่
อุณหภูมิ 10 องศาเซลเซียสความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ 90 –
95 วางแผนการทดสอบแบบ Completely Randomize
Design (CRD) จัดสิ่งทดลองแบบ factorials ทำาการ
ทดลอง 4 ซำ้า ๆ ละ 2 ถุง ทำาการวิเคราะห์ผลด้วย
โปรแกรม SAS โดยกำาหนดปัจจัยต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
ปัจจัย A อัตราส่วนก๊าซผสม CO2 : O2 มี 4 ระดับคือ
5.5, 10 : 5, และ 15.5 และอากาศปกติ
- 6. ปัจจัย B นำ้าหนักบรรจุ 3 ระดับคือ 100 300 และ
500 กรัม
บันทึกผลการทดลอง
1.เช่นเดียวกับการทดลองที่ 1
2.ปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ออกซิเจน ด้วย
เครื่อง Gas chromatography (Shimadze GC-14A)
ผ่านคอลัมน์เหล็กไร้สนิม (stainless steel) ความยาว
2.5 เมตร ที่บรรจุด้วย Porapack Q และคอลัมน์เหล็กไร้
สนิม (stainless steel) ความยาว 1.8 เมตรบรรจุด้วย
Molecuiar Sieve 5A ตามลำาดับ วิเคราะห์ปริมาณด้วย
TCD Detector (thermal conductivity detector)
3.คำานวณจุดสมดุลของคาร์บอนไดออกไซด์และ
ออกซิเจนตามวิธีการของ Delly และ Rizvi (9)
การทดลองที่ 3 อิทธิพลของฟิล์มพลาสติกที่มีต่ออายุ
และคุณภาพการเก็บรักษา
นำาเห็ดที่คัดเลือกดีแล้วมาบรรจุในถาดพลาสติกขนาด
12.4 ×18.4 ×4.5 ลูกบาศก์ก์เซนติเมตรปริมาตร 0.78
ลิตรขนาดบรรจุถาดละ 100, 300 และ 500 กรัมแล้วหุ้ม
ด้วยฟิล์มพลาสติก PVC เก็บรักษาถุงพลาสติกที่บรรจุเห็ด
ฟางที่อุณหภูมิ 10 องศาเซลเซียสความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ
90 – 95 วางแผนการทดลองแบบ Completely
Randomize Design (CRD) ทำาการทดลอง 4 ซำ้า ๆ ละ
2 ถุง ทำาการวิเคราะห์ผลด้วยโปรแกรม SAS
บันทึกผลการทดลอง
1.เช่นเดียวกับการทดลองที่ 1
- 7. 2.ป ริ ม า ณ reducing sugar (RS) แ ล ะ total
sugar (TS) ตามวิธีการของ Smith และคณะ
(10)
การทดลองที่ 4 อิทธิพลของถุงพลาสติกดัดแปลงที่มี
ต่ออายุและคุณภาพการเก็บรักษา
ทำาการบรรจุเห็ดฟางในถุงพลาสติกดัดแปลง (PP –
Remve) โดยมีส่วนประกอบของพลาสติกชนิด PP ความ
หนา 60 ไมโครเมตรและผ้าใยสังเคราะห์ Romye อย่าง
ละร้อยละ 6.25 ของพื้นที่ถุงขนาด 20.5 × 30 ตาราง
เซนติเมตรปริมาตร 2.5 ลิตร ที่มีถาดไฟรองอยู่ภายใน
ขนาดบรรจุถุงละ 100 300 และ 500 กรัม ปิดปากถุง
ด้วยเครื่อง Hand sealer NT 30 เก็บรักษาถุงพลาสติกที่
บรรจุเห็ดฟางที่ 10 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ์ร้อย
ละ 90 – 95 วางแผนการทดลองแบบ Completely
Randomize Design (CRD) ทำาการทดลอง 4 ซำ้า ๆ ละ
2 ถุง ทำาการวิเคราะห์ผลด้วยโปรแกรม SAS
บันทึกผลการทดลอง
1.เช่นเดียวกับการทดลองที่ 1
2.ปริมาณ reducing sugar (RS) ตามวิธีการของ
Smith และคณะ (10)
การทดลองที่ 5 การศึกษาผลของ aminoethoxy
(AVC) ต่อการเก็บรักษา
นำาเห็ดที่คัดเลือกดีแล้วมาเป่าด้วยลมเย็นให้เห็ดฟาง
ดำาแล้วมาพ่นด้วยสารละลาย AVG ที่ความเข้มข้นต่าง ๆ ที่
มองเห็นให้แห้งแล้วนำามาบรรจุในถาดพลาสติกขนาด
12.4 × 18.4 × 4.5 เซนติเมตรปริมาตร 0.78 ลิตร
ขนาดบรรจุถาดละ 300 หุ้มถาดถ้วยฟิล์มพลาสติก PVC
เก็บรักษาถุงพลาสติกที่บรรจุเห็ดฟางตำ่าอุณหภูมิห้อง
ความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ 90 – 95 วางแผนการทดลอง
- 8. แบบ Completely Randomize Desing (CRD) ทำาการ
ทดลอง 4 ซำ้า ๆ ละ 2 ถุง ทำาการวิเคราะห์ผลด้วย
โปรแกรม SAS แบ่งสิ่งทดลองออกเป็น 4 สิ่งทดลองดังนี้
Tr1 = control ไม่พ่นด้วย Tr2 = ใช้ความเข้มข้น AVG
100 ppm Tr3 = ใช้ความเย็นชื้น AVG 300 ppm.
Tr4 = ใช้ความเข้มข้น AVG 500 ppm
บันทึกผลการทดลอง
1.เช่นเดียวกับการทดลองที่ 1
3.ผลและวิจารณ์
การทดลองที่ 1 ศึกษาชนิดถุงพลาสติกที่เหมาะสมตอ
การเก็บรักษาเห็ดฟางสด
จากการทดลองพบว่า เห็ดจากทุกชนิดของถุง
สามารถเก็บอยู่ได้นาน 3 วันก่อนเสื่อมสภาพไป สีของดอก
เห็ดวัตถุค่า L และค่า b ไม่แตกต่างจากเริ่มต้นทำาการ
ทดลองทางสถิติ (ไม่แสดงตัวเลข) แต่ค่า a ลดลงจากเริ่ม
ต้นทำาการทดลอง สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่าเนว่าเห็ด
คลำ้าลงเล็กน้อย จากการทดลองในจิตร (2540) โดย
ทำาการเห็ดฟางสด 200 กรัม ในถุง โดยทำาการดูดออก
จากถุงร้อยละ 0, 5, 10 และ 15 พบว่าเห็ดที่เก็บในถุง
pp สดมีคุณภาพอยู่ในเกณฑ์ค่อนข้างดีกว่าถุงชนิดอื่น แต่
ถุงเห็ดฟางเปลี่ยนสีเป็นนำ้าตาล
ความหนาแน่นของเห็ดลดลงจากเริ่มต้นทำาการ
ทดลอง (ไม่แสดงตัวเลข) แต่ความแน่นเนื้อของดอกเห็ด
ระหว่างถุงพลาสติกมีความแน่นเนื้อเมื่อสิ้นสุดการทดลอง
ไม่แตกตามสถิติ (Pr<0.05) ทุกถุงมีไอนำ้าเกาะข้างถุง
ก่อนเห็ดเสื่อมจะมีนำ้าไกลออกมาจากเห็ด หลังจากนั้น 1
วันดอกเห็ดจะมีคุณภาพการบริโภค การที่เห็ดสีคลำ้าลงอาจ
เนื่องมาจากเกิดออกซิเดชั่นระหว่างอากาศและสารในกลุ่ม
phenolic จากดอกเห็ด จากการรายงานของ Mayer การ
เกิดสีนำ้าตาบในผักและผลไม้สดเกิดการการทำาเอไซม์ ผล
- 10. ที่แทนที่ด้วยอากาศปกติ อาจเนื่องมาจากเห็ดได้ใช้ O2 ใน
ถุงที่บรรจุอากาศผลิตเป็น CO2 ในความเข้มข้นที่สูงในถุง
ในวันที่ 2 ใกล้เคียงกับถุงที่บรรจุก๊าซผสมที่มีปริมาณ CO2
: O2 ร้อยละ 15 : 5 (ภาพที่ 2) ในสภาพดังกล่าวผลจากที่
มี CO2 ที่สูงจึงไปชะลอการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาของ
เห็ด (14) ขณะที่เห็ดไม่ตอบสนองในเชิงบวกกับก๊าซผสม
ในอัตราส่วนอื่น อาจเนื่องมาจากปริมาณออกซิเจนตำ่าเกิน
อาจเกิดการหายใจแบบไม่ใช้ O2 ก่อนที่ปริมาณ CO2 ที่สูง
ขึ้นจะไปชะลอการเปลี่ยนแปลงได้ทัน ซึ่งปกติเห็ดส่วน
ใหญ่มีอัตราการหายใจและความต้องการ O2 ที่สูง เมื่ออยู่
ในสภาพที่มี O2 ตำ่าจึงเกิดการหายใจแบบไม่ใช้ O2 ขึ้นได้
อาจเป็นสาเหตุให้เห็ดฟางในถุงที่มีนำ้าหนักบรรจุมากจึงได้
เน่าเสียและเสื่อมสภาพก่อนเนื่องจากปริมาณอากาศใน
ภาชนะบรรจุไม่เหมาะสมกับปริมาณหรือนำ้าหนักของเห็ด
ฟางที่บรรจุ แม้ว่าถุงพลาสติก PP ที่ใช้เป็นภาชนะบรรจุมี
คุณสมบัติในการให้ออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์
ผ่านเข้าออกได้เมื่อเทียบกับพลาสติกชนิดอื่น ๆ
4.สรุปผลการทดลอง
เห็ดฟางสด 300 กรัม ที่บรรจุในถุงพลาสติกชนิด
HDPE. LLDPE และ PP มีคุณภาพไม่แตกต่างกัน เห็ดฟาง
สดขนาด 100 กรัมบรรจุในถุงพลาสติกชนิด PP หนา 60
ไมโครเมตรขนาด 20.5 ×30 ตารางเซนติเมตรที่เติมด้วย
CO2 : O2 15 : 5 และอากาศปกติสามารถยืดอายุการเก็บ
รักษาได้นาน 5 วัน ก่อนเสื่อมสภาพ ไม่เกิดสภาพสมดุล
ของ CO2 : O2 ภายในภาชนะบรรจุ ฟิล์มพลาสติก PVC
สามารถใช้หุ้มถาดขนาด 12.4 × 18.4 × 4.5 ลูกบาศก์
เซนติเมตรที่บรรจุเห็ดฟางได้ไม่เกิน 100 กรัมได้นาน 5
วัน การคลุงเห็ดฟางด้วยแห้งมันสำาปะหลังสามารถช่วยลด
การเกิดสีนำ้าตาลของเห็ดฟางสดได้ ถุงดัดแปลง PP –
Remye สามารถเก็บรักษาเห็ดผางได้นาน 8 วัน วันที่
- 11. อุณหภูมิ 10 องศาเซลเซียสความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ 90 –
95 โดยคุณภาพของเห็ดยังบริโภคได้ ถุงดัดแปลง PP –
Remye สามารถพัฒนาเป็นภาชนะบรรจุดัดแปลง ให้
เกษตรกรผู้ค้าปลีก ให้บรรจุเห็ดฟางสดในเชิงพาณิชย์ได้
สาร Amiocthoxy ความเข้มข้น 100 300 และ 500
ไม่มีผลต่อการยึดอายุการเก็บรักษาเห็ดฟางสดได้
เอกสารอ้างอิง
ส่วนวิจัยเกษตรกรรม. ผักและผลิตภัณฑ์ เอกสารวิชาการ
ธนาคารกสิกรไทย. 249 น.
2531.
Mayer, A.M. and Harrel. E., polyphenoloxidase
and their significance in fruit and
vegetable. Ch. 9. in food enzymology. P.f.
fox (Ed.) , p 373 – 398. Elsevier New York,
1991
ไม่มีวารสารต้นฉบับที่ใช้อ่าน
ไม่ได้กำากับด้วยด้วยอ้างอิงสำาหรับทุกประเด็นที่
เขียน
สรุปคือ ไม่เข้าเกณฑ์