SlideShare une entreprise Scribd logo

Alternative Dispute Resolution RUA FLMLA Promotion 8th

•
•
V
Vibol Chetmay
Industrie automobile
1  sur  16
Télécharger pour lire hors ligne
ព្រះរាជាណាចព្ររម្ពជា ុ ជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សព្ត  សារលវិទ្យាល័យភូម្ិន្ទរសិរម្ម មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែនែី និង រែឋបាលែីធ្លី  ព្រធាន្រទ្យ: “ការរ ះព្សាយទ្យំនាស់រព្ៅតុលាការដែលចាប់អនុញ្ញត ា រៅក្នងសម័យអាណានគមនិយមបារំង” ុ ិ TOPIC: Legal Alternative Dispute Resolution out of Judge in French Colony បង្រៀនងោយងោកសាស្រ្សាចារយ ា : វុឌ្ឍ ី វណារា៉ា ា សមាជក្កុមទី ១០: ិ ១. រលាក្ ដែត មម៉ៃវិបុល ២. រលាក្ រសាម ណាររ៉ៃត ៣. រលាក្ ហុង រប៉ៃងសានត ៤. ក្ញ្ញ ណាក្ ព្សមុំ ា ី ៥. ក្ញ្ញ ទា ព្សរតន ា ី័ ជំនាន់ទី ០៨ ឆ្ ាំសិរា ២០១១-២០១២ ន 
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ មាតិការ 1> 04 និយមន័យ ........................................................................................................................... 1> វវាទ ....................................................................................................................... 04 ិ 2> ទនាស់ ................................................................................................................... 04 ំ 3> ជម្លោះ ................................................................................................................... 04 2> អពីករំ តននទនាស់ ................................................................................................................ 05 ំ ិ ំ 1> បុគ្ល .................................................................................................................... 05 គ 2> អនរថ បុគ្ល ............................................................................................................. 05 គ 3> អនរថ -តួនាទី ............................................................................................................ 05 3> សារៈសខាន់ននទនាស់.......................................................................................................... 05 ំ ំ 4> ផលរបមោជន៍ននទនាស់ ..................................................................................................... 05 ំ 1> ការម ោះរសាយមនរតមរតូវតាមច្បាប់ ............................................................................ 06 ិ ឹ 2> ការម ោះរសាយរតឹមរតូវតាមច្បាប់ .................................................................................. 06 1> ការច្បរចារ .............................................................................................................. 06 2> សនាននកមម ឬការសរមរោះសរមួល.............................................................................. 06 3> មជឈតវថ និច្ប័យ ឬអាជ្ញញកណ្តល .............................................................................. 06 ិ ឆ ថ 4> ការម ោះរសាយតាមតុលាការ ................................................................................. 06 5> មូលមេតុននការសិកា ......................................................................................................... 07 6> មោលបណងននការសិកា ................................................................................................... 07 ំ 7> លទផលននការសិកា........................................................................................................... 07 ន 8> 1> ផលវជ្នសរាប់របជ្ញជនមៅភូមរកាងលាវ ................................................................... 14 ិ ជ ំ ិ ំ 2> ផលអវជ្នសរាប់របជ្ញជនមៅភូមរកាងលាវ ................................................................ 14 ិ ជ ំ ិ ំ 9> ឯកសារមោង ..................................................................................................................... 15 ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 1 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ សេចក្តីសផតើម មនុសសមយើង្ក់ៗរស់មៅមលើមលាកសនិ វាសមយើងមនោះ ប ប អកខ្ោះក៏បានរស់មៅមោរមពញមៅ ប ល ម យសុភមងលមសច្បកីសុខ្ គ ថ មសច្បកសបាយមៅកុ ងឆាកជីវតរបស់ខ្ួ ន ីថ ប ិ ល រឯអកខ្ោះមទៀតក៏រស់មៅ ី ប ល មោរមពញមៅម យភាពតានតង និងរកអីយកមកនិោយបរោយពុំបានម ឹ វ ិ ើយ ។ ម ោះបីជ្ញបាន រស់មៅរបកបមៅម យសុភមងលកីថ ឬក៏ភាពតានតងកីថ កមយង្កៗមិនអាច្បមជៀសផុតពីការ្ន គ ឹ ៏ ើ ប ់ ទនាស់ជ្ញមួយោបានម ំ ប ើយ ។ មែើមផមជៀសវាងមៅរាល់ទនាស់ ី ំ ងអស់ដែលកពុងដតមកត្នម ំ ំ ើ ើង កីថ ឬក៏បរុងនិងមកើត្នម ំ ើងកីថ មយើង ងអស់ោរតូវមច្បោះរគ្បរគ្ង ឬកបបាតវាវញម ំ ប ់ ៏ ំ ់ ិ យមរបើរបាស់ នូវឧតមគ្តិែរសួច្បរសាល់ និងរតមរតូវជ្ញទីបផុត មែើមផមគ្ច្បមជៀសវាងមអាយឆាយពីទនាស់ ។ មរោោះ ថ ៏ ឹ ំ ី ា ំ មយើង្ក់ៗែងមេើយថា ប ឹ ទនាស់អាច្បផល់មអាយមយើងនូវ ំ ថ ំ ងគ្ុណសមផតិថ និងគ្ុណវបតិថ ិ ។ របសិនមបើមយងទទួលបាននូវគ្ុណសមផតិថ មនាោះវាមនដមនជ្ញបញ្ហមនាោះមទ បុ ដនរបសិនមបមយើងជួប ើ ិ ា ថ ើ នូវគ្ុណសមផតិមនាោះវញ វានិងនាមអាយមយើងមអាយជួបរបទោះនូវផលអនរាយ ឬក៏មរោោះថាក់ដែល ថ ិ ំ ថ ប ល ិ ំ ំ មពលខ្ោះអាច្បបោះោល់មៅែល់អាយុជីវតផងក៏្នដែរ ។ ពីែណ្តក់កាលមួយមៅែណ្តកកាលមួយ ់ មទៀត កុ ងការរគ្ប់រគ្ងរបមទស រូបភាពជ្ញមរច្បើនននទនាស់មកើតម ប ំ ើងជ្ញមរច្បន ែូច្បជ្ញទនាស់ទឹកែីមៅ ើ ំ សម័យនគ្រភបំ ទនាស់មៅកុ ងមរឿងរាមមករ ិ៍ថ ំ ប ទនាស់ននការរតបនឹ ងពនអាករមៅកុ ងមរឿងភូមតរចាន ំ ឹ ថ ន ប ិ ិ ឆ (សម័យអាណ្តនិគ្មបារាង)...។ ំ ែូច្បមនោះមេើយកុ ងនាមមយើងខ្ុ ំញ ប ងអស់ោជ្ញនិសសតដែលកពុងដត ំ ប ិ ំ ប ិ ដ ិ ំ ឌ ី ំ សិកាថាក់បរញ្ហបរតននមហាវទាល័យមរៀបច្បដែនែី និងរែបាលែធីល ជនានទី ០៨ មៅឯសាកល ់ វទាល័យភូមនកសិកមម កុ ងឆាសិកា ២០១១-២០១២ ្នមសច្បកមសាមនសសរករាយជ្ញអមនកកបផ ិ ិ ធ ប ប ំ ីថ ី ការម យមលាកសាស្រ្សាចារយ វុឌ្ណ ី វណ្តរា ដផក ម ថ ត ប ោះរសាយទនាស់ បាន ំ ក់កច្បការសិការសាវរជ្ញវ ិ ច ែល់រករមទី ១០ ំញ ើវ មយងខ្ុ មធការសិការសាវរជ្ញវលមតបដនមមទៀត ើ ិអ ទ និងយល់ែងមអាយបានច្បាស់ ឹ ី ថ ប ិ ជ ថ ំ មែើមផជ្ញោនកុ ងការសិកាមៅមលើមុខ្វជ្ញមនោះមអាយបានសុីជមរៅ ដែលរបធានបទពួកមយើងសីអពី “ការម ោះរសាយទនាស់មរៅតុលាការដែលច្បាបអនុញ្ហតមៅកុ ងសមយអាណ្តនិគ្មនិយមបារាង” ។ ំ ់ ដ ប ័ ំ ម ំ ោះបីជ្ញការដសងរកឯកសារ្នការលបាកោងណ្តកីថ វ ៏ ំញ ំ ករករមមយងខ្ុ ខ្ិតខ្ពុោះោរដសងរកោង ើ វ យកច្បិតទុក ថ ក់ជ្ញទីបផុត ំ មែមផជ្ញឯកសារបដនមមែមផមអាយនិសសត ើ ី ទ ើ ី ិ ងអស់បានយល់ែងបដនម ំ ឹ ទ មទៀត ។ រករមមយើងខ្ុ សូមអភ័យម ំញ សទុកជ្ញមុនកុ ងការមរបើរបាស់ោកយកីថ ឬកេុសកុ ងការសរមសរ ប ំ ប អករាវរុទកីថ ដែលបានមកើតម ខ ិ ន ើងខ្ុសឆ្ង ឬមនសមគ្ួរម គ ិ ទ ័ យអមច្បតនា, អតនយមិនបានមកាោះកាយ មរោោះមយើងបានមលើកម ើងមរច្បនច្បមោោះរាល់ោកយសែី ើ ំ ំ ងឡាយណ្តដែលនាមអាយ្នទនាស់មកើត ំ ំ ំ ម ើង, រករាយសាគ្មន៏កុ ងការតិោះមទៀន កុ ងន័យសាបនា មែមផមអាយកិច្បការមនោះកាន់ដត្នរបសិទិ ន ី វ ប ប ទ ើ ី ច ភាពម ើងមួយករមិតបដនមមទៀត ទ ំ និងសូមសនូមពរមអាយមលាកសាស្រ្សាចារយ ថ និងមតរួមថាក់ ិ ថ ប ំ ង អស់ោជួយដកតរមូវបដនមមទៀត ។ មយងខ្ុ ំញ ប ទ ើ ងអស់ោបាននាោខ្ិតខ្រសាវរជ្ញវ របដមរបមូលនូវរាល់ ំ ប ំ ប ំ ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 2 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ ឯកសារ ំ ងឡាយណ្តដែល ក់ទងមៅនិងសម័យអាណ្តនិគ្មនិយមបារាង ំ មេើយម យម ើញ ថាមៅកុ ងសាច្ប់មរឿងនីមួយ្នមកើតម ប ើងនូវទនាស់ តាងពីមែើមមរឿងរេូតែល់ទីបញ្ចប់ មយងខ្ុ ក៏បាន ំ ំ ើ ំញ សមប្មច្បច្បតមលើកយកមរឿងអកសរសិលផ ៍ដខ្រ ិ ថ ម ដែល្នប្បវតិថ និងប្ពឹតការណមៅកុ ងសម័យអាណ្ត ិថ ៍ ប ំ ា ថ ទ ើ ំញ និគ្មបារាងយកមកមធការបង្ហញមអាយបានពិសារបដនមមទៀត ។ មេើយជ្ញច្បុងមប្កាយមយងខ្ុ សូម ើវ ល ំ ំ ដថងអណរគ្ុណោងប្ជ្ញលមប្ៅច្បមោោះមលាកសាស្រ្សាចារ ថ វុឌ្ណ ី វណ្តរា ត ំ ដែលបានច្បនាយមពល មវលាែ៏្នតនមល មឆ្ៀតមពលមកបង្ហត់បមប្ងៀនែល់មយើងខ្ុ ំញ ល ា ងអស់ោ ំ ប កកិច្បការមអាយអនុវតន៍ ់ ច ថ មអាយមធការសិកាប្សាវប្ជ្ញវ ដកតប្មូវរាល់កេុសឆ្ងដែលបានមកតម ើវ ំ គ ើ ំ ើង និងសូមអរគ្ុណច្បមោោះ ិ ថ ំ មតរួមជនាន់ ងអស់ដែលបានច្បណ្តយមពលមវលាែ៏្នតនមកុ ងការតាម ំ ំ ល ប នមមើល ប្ពម ំ ងសាថ ប់បទស្សន៍របស់មយងខ្ុ ំញ ម ា ើ យយកច្បតទុក ិ ថ ក់ ។ សូមជូនពរែល់មលាកប្គ្ូ និងមតភកិថ ិ ថ ងអស់ ំ ំ ំ ំ ំ ោមអាយជួបប្បទោះដត សណ្តងល អ មសច្បកីសុខ្ មសច្បកីច្បមប្មើន អាយុយឺនយូរ កលាង្មួន ឈ្ោះនូវ ប ថ ថ ប រាល់ឧបសគ្ដែលសិតមៅច្បមោោះមុខ្ និងសមប្មច្បបាននូវបណងប្បាថាកុបឃ្លងឃ្លតម គ ទ ំ ំ ប ំ ី ល ល ើយ ។ ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 3 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ ការស ោះស្រាយទំនាេ់សស្រៅតុលាការដែលចាប់អនុញ្ញតសៅក្នងេម័យអាណានិគមបារ ំង ា ុ ការសិកាដែលនាមអាយមយើងយល់ែឹងបានកាន់ដតច្បាស់ ំ ថ ៍ គ្ការអនុវតនមរច្បើនជ្ញងរទឹសី ថ ឺ មរោោះការអនុវតនបានមធមអាយមយើងយល់ែឹងពីវាបានកាន់ដតលមតដថមមទៀតផង ថ ៍ ើវ ិអ មេើយង្ហយ រសួលកុ ងការច្បងចា ំ ប ម យមៅមពលដែលអនុវតជ្ញក់ដសង ថ ថ ់ ំ មពលខ្ោះជួបមៅឧបសគ្រាបរយជពូក ល គ ំ ិ ែូច្បមនោះមយើងនិងខ្ិតខ្រោះរក នូវវធីសាស្រ្សម ិ ថ ា ំ ោះរសាយបញ្ហច្បមោោះមុខ្ ។ ំញ រករមមយើងខ្ុ បានមធើការ វ ថ ំ សិការសាវរជ្ញវមលើរបធានបទសីអពីៈ “ការម ោះរសាយទនាស់មរៅតុលាការដែលច្បាបអនុញ្ហតមៅ ំ ់ ដ ប ័ ំ កុ ងសមយអាណ្តនិគ្មនិយមបារាង” ។ បុ ដនមុននិងមធើការសិកាមលើរបធានបទមួយមនោះ មយើង ថ វ ំ ង អស់ោគ្ួរដតយល់ែឹងពីមោលបណងរបស់របធានបទជ្ញមុនសិន ។ មតោកយ “ទនាស់” ្នអតន័យ ប ំ ើ ំ ទ ោងែូច្បមមច្ប? ថ មតមេតុអីបានជ្ញនាមអាយមកើត្នទនាស់ម ើ វ ំ ំ ើង? មតទនាស់មកើតម ើ ំ ើងមៅមពល ណ្ត? មតទនាស់មកតម ើ ំ ើ ើងម យអកណ្ត? មតទនាស់មកតម ប ើ ំ ើ ើងមៅកដនងណ្ត?...។ មតោកយថា “មរៅ ល ើ តុលាការ” ្នអតន័យែូច្បមមច្ប? មតោកយថា “សម័យអាណ្តនិគ្មនិយបារាង” ្នអតន័យោង ទ ថ ើ ំ ទ ែូច្បមមច្បដែរ? ែូច្បមនោះមយងគ្ួរដតយល់អតន័យរបស់ោកយនីមួយៗជ្ញមុនសិន មនាោះមទើបមយើងង្ហយ ថ ើ ទ រសួលកុ ងការយល់នូវមោលបណង និងមោលគ្និតរបស់របធានបទដែលបានមចាទមលើកម ប ំ ំ ើងខាង មែម ។ ើ ោកយគ្នឹ ោះ ល 1> ័ និយមនយៈ 1> វវាទៈ សមៅមៅមលើរាល់ោកយ ិ ំ ំ ំ ងឡាយណ្តដែលអាច្បបងមអាយកាយមៅជ្ញ្នែមណរ ក ល ើ ស់ ដទងោប ក់ ្ត់ ក់ក ឬក៏ ថ ថ ប ំ ក់សមីនិងសមីជ្ញមួយោ ែមណរម្ោះរបដកកនិងោ ្នវវាទ ើ ល ប ិ ឬមកើតវវាទនិងោ ។ ិ ប 2> ទនាស់ៈ ំ ំ សមៅមៅមលើោកយ ំ ងឡាយណ្តដែលជ្ញោកយ មសច្បកីថ ំ ែមណរ ើ បងមអាយ្ន ក ំ ែមណរ ើ ស់ដទងោ គ្និតផុ យោ ដែលទីនទពីោ ។ ទនាស់ គ្ជ្ញអីៗដែលមកតម ប ំ ធ ប ប ំ ឺ វ ើ ើងរវាងមនុសស ដែលមគ្មមើលម ើញវតុ មួយមិនែូច្បោ មៅកុ ងសានភាពដតមួយ ឬអីៗដែលមគ្ច្បង់បានែូច្បោ ។ ទ ប ប ទ វ ប ទនាស់ អាច្បជ្ញទនាកទនងរវាងភាគ្ពីរ ឬភាគ្ីមរច្បើនដែលមគ្គ្ិតថា ពួកមគ្្នមោលមៅមនច្បុោះ ំ ំ ់ ំ ី ិ ំ សរុងនិងោ ។ ប 3> ល ំ ជម្ោះ សមៅមៅមលើោកយ ំ ំ ងឡាយណ្តដែលជ្ញវវាទ ែមណរម្ោះ ិ ើ ល ស់ោ ដែលបងមអាយ ប ក ើ ំ មកត្នជមលាោះ ។ ទនាស់អាច្បមកើតម ំ ើងរវាងភាគ្ីមួយ ជ្ញមួយនិងភាគ្មួយមទៀត មន ី ិ ស់ រតង់ថា អកមនាោះតូច្បកីថ ឬធក, ជ្ញអក្នកីថ ឬជ្ញអករកក, អក្នបុណយសកកីថ ឬជ្ញមួយនិង ប ំ ីថ ប ប ីថ ប ិថ អកដែលមន្នបុណយសកក...។ ប ិ ិថ ីថ ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 4 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ 2> អពីករតននទនាស់ៈ ំ ំ ិ ំ 1> គ ល គ ប ំ ល ំ ល ំ ើ បុគ្លៈ ខ្ួ នមយើងដែលជ្ញបុគ្ល្ក់ៗ (ទនាស់និងខ្ួ នឯងអពីតនម, ជមរស, ការមបជ្ញច្បត, ឬ ថ ញ ិ ថ ម ម ៍ យអារមណ...។ 2> អនរបុគ្លៈ ការដខ្ងមតិោមៅកុ ងករតផ្ទល់ខ្ួ នណ្តមួយរវាងបុគ្ល្ក់ និងបុគ្ល្ក់មទៀត ថ គ វ ប ប ំ ិ ធ ល គ ប គ ប 3> អនរ-តួ នាទីៈ រវាងបុគ្លពីរនាក់មៅមូល ឌ នននការង្ហរ ែូច្បជ្ញរវាងអករគ្ប់រគ្ង, កមករ, សេ ថ គ ប ម ជីពរបដជងោ...។ ប មរកាយពីបានែឹងអពីនិយមន័យននោកយខាងមលើមេើយ ំ មយើងនិងបរងួមអតន័យវាច្បូលោ ទ ប មែើមផទទួលបាននូវអតន័យមពញមលញ ែូច្បខាងមរកាមៈ ី ទ ោកយថា “ការម ោះរសាយទនាស់មរៅតុលាការដែលច្បាបអនុញ្ហតមៅកុ ងសមយអាណ្តនិគ្មនិយម ំ ់ ដ ប ័ បារាង” ្នន័យថាៈ គ្ឺជ្ញការម ំ ោះរសាយមលើបញ្ហ ា ំ ំ ងឡាយណ្តដែលបងមអាយ្នែមណរ ក ើ ស់ ំ ដទងោ គ្និតផុ យោ ដែលទីនទពីោ ដែលម ប ធ ប ប ោះរសាយម យមិនមរបើរបាស់ភាគ្តុលាការកុ ងការជួយ ី ប ម ោះរសាយ មេើយម ោះរសាយដតមរឿងរាវ ំ ងឡាយណ្ត ដែលបានមកតម ើ ើងមៅកុ ងសម័យអាណ្ត ប ំ និគ្មនិយមបារាងដតបុ មណ្តោះ ។ ត 3> សារៈសខានននទនាស់ៈ ំ ់ ំ របសិនមបើមយងមច្បោះម ើ ោះរសាយទនាស់បានល អ មនាោះវាអាច្បផល់ឱកាសជ្ញមរច្បនែូច្បជ្ញៈ ំ ថ ើ ំ ំ ំ  បមងើតកលាង និងគ្និតនច្បរបឌ្ិត ក ប  ផ្ទស់បូ រភាពមនឿយណ្តយ ធុញរ ល ថ ន់ និងទុទិែិនិយម ឌ  មធមអាយ្នទនាក់ទនងទូលទូលាយជ្ញមួយមជឈ ឌ នខាងមរៅ ើវ ំ ំ ំ ន ន ម ៍  បនូ របនយអារមណតានតង ឹ ំ  ជរុញមអាយ្នការមរៀនសូរតពីបញ្ហ និងមធការផ្ទស់បូ រ ា ើវ ល ថ  មលើកទឹកច្បិតការយល់ែងខ្ួ នឯង (មតើអីដែលខ្ួ នកពុងមធើពិតរបាកែមៅកុ ងសានភាពមនោះ?) ថ ឹ ល វ ល ំ វ ប ទ 4> ផលរបមោជនននទនាស់ៈ ៍ ំ ែូច្បដែលមយើងបានែឹងរតួសៗរួច្បមកមេើយគ្ឺថា ទនាស់មៅមពលខ្ោះអាច្បផល់នូវភាពវជ្ន ំ ល ថ ិ ជ មេើយមពលខ្ោះវាក៏អាច្បផល់នូវផលអវជ្នផងដែរអារស័យថាមយើងមច្បោះម ល ថ ិ ជ ោះរសាយវាបានរតមរតូវ ឹ ដែរឬអត់?  ការមធើមអាយមនុសសយល់ែងពីបញ្ហបានមរច្បើន វ ឹ ា ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 5 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ  មពលដែលែឹងពីបញ្ហបានមធើមអាយមយើងមច្បោះម ា វ ោះរសាយវាបានរតឹមរតូវ  បមងើតភាពចាបាច្ប់ននការផ្ទស់បូ រ ក ំ ល ថ ំ  ពរងឹងនូវែមណ្តោះរសាយរបកបមៅម យត្ភាព ល ក គ ំ ំ អ គ ំ ិ  បមងើតមអាយ្នសាមគ្ីភាព ទនាក់ទនងលរវាងបុគ្លដែលមៅជុវញខ្ួ ន ល  មពលខ្ោះអាច្បមអាយមនុសស្នភាពលូ កលឺននិងោ (មរកាយមពលដែល្នទនាស់) ល អ អ ប ំ  អាច្បមធើមអាយមយើងមច្បោះវាយតនមមៅមលើករត ទេំ បុពវមេតុននទនាស់ដែលបានមកើតម វ ល ំ ិ ំ ំ ើង  ការមលើកតមកងសីលធម៌រស់មៅរបចានថា គ្ុណធម៌... ។ល។ ំ ើ ំ ំ  ជរុញមអាយ្នការអភវឌ្ណន៍ និងយល់ែងអពីខ្ួ នឯងបដនមមទៀត ិ ឹ ំ ល ទ ំ ប ់ ំ ងផតគ្និតនិងបញ្ហ ដ  ការមធើមអាយរបមសើរម វ ើងនូវភាពចាស់ទុដផកច្បតសាស្រ្ស ថ ំ ប ិ ថ មៅមពលដែល្នជម្ោះ ល ឬទនាស់ជ្ញមួយោ ំ ប មនុសសមយើង្ក់ៗរតូវដតមធើការម ប វ ោះរសាយ បញ្ហ ា ងអស់មនាោះជ្ញចាបាច្ប់ ដតការម ំ ំ ោះរសាយរបស់មនុសសដតងដតមធើម វ ើងតាមរមបៀបពីរោងគ្ឺៈ 1> ការម ់ ោះរសាយមនរតមរតូវតាមច្បាបៈ ិ ឹ  ការមគ្ច្បមវសពីបញ្ហ ឬការមៅមសៀមមិនរពមម ា ា ោះរសាយបញ្ហ ា  ការម ោះរសាយម យមិនបានគ្តគ្ូរពីមូលមេតុដែលបងមអាយមកត្ននូវទនាស់ម ិ ក ើ ំ ើង (ម យ មិនបានគ្តមៅែល់សុភាសិតដខ្រមួយដតងមោលម ិ ម ើងថា “គ្តមេើយសឹមគ្ូរ”) ិ ំ ំ ំ  ការមរបើកលាងកមរាលមែើមផម ី ោះរសាយបញ្ហ (ច្បាប់ហាមឃ្លត់ និងរតូវទទួលទណកមខាងបទ ា ឍ ម ម ឍ ំ ិ ំ មលើ សរពេមទណតាមករតននអមពើរបរពឹត) ។ ថ 2> ការម ់ ោះរសាយរតមរតូវតាមច្បាបៈ ឹ  វធ ម ិ ី ោះរសាយជម្ោះតាមផូ វច្បាប់ច្បនួន ០៤ គ្ៈ ល ល ំ ឺ 1> ការច្បរចារៈ ោនភាគ្ីអពារកតយ ម ឹ ។ ភាគ្ីគ្ូជម្ោះពាោមម ល ោះរសាយជម្ោះរបស់ពួកមគ្ ល ម យខ្ួ នឯង ។ ល 2> សនាននកមម ឬការសរមរោះសរមួលៈ ភាគ្ីអពារកឹតយ ក់មអាយអនុវតវធានជ្ញមូល ឌ នមសើរជូន ថ ិ ប មតិ និងមសើរម ប ើងម ោះរសាយ ។ 3> មជឈតវថ និច្បយ ិ ័ឆ ឬអាជ្ញកណ្តលៈ ភាគ្អពារកឹតយ ញ ថ ី ក់មអាយអនុវតវធានជ្ញមូល ឌ នមសើរជូន ថ ិ ប មតិ និងមសើរម ប ើងម ោះរសាយ និងមធើមសច្បកីសមរមច្បដែលភាគ្ីរតូវដតរបតិបតិតាម របសិនមបើ វ ថ ថ ភាគ្បានរពមមរពៀងោពីមុនរួច្បមេើយ ។ ី ប 4> ការម ោះរសាយតាមតុលាការៈ ភាគ្អពារកតយ ី ឹ ក់មអាយអនុវតវធានជ្ញមូល ឌ នមសើរជូនមតិ ថ ិ ប និងមសើរម ប ំ ើងែមណ្តោះរសាយ...។ ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 6 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ 5> មូលមេតុននការសកាៈ ិ ម យសារដតការសិកាពីទនាស់គ្ឺជ្ញមរឿងមួយែ៏គ្ួរមអាយចាប់អារមណដែរ មេើយពីមួយនថា ំ ម ៍ មៅមួយនថទនាស់ដតងដតមកត្នម ា ំ ើ ើងឥតឈ្ប់ឈ្រ ម យសារដតខ្ោះការមោគ្យល់ អធារស័យ វ និងការរសុោះរសួលរវាងោនិងោ ។ មេើយសរាប់អកដែលសិកាលមិតែូច្បជ្ញពួកមយើងអាច្បជួយែល់ ប ប ំ ប អ ំ ពួកោត់ដែល្នជមលាោះ ំ ងមនាោះ មអាយច្បុោះសរមរងនិងោវញ ប ិ មាងវញមទៀតមយងអាច្បរកបាន ិ ើ របាក់ច្បណល ឬក៏របាក់កនរមពីទនាស់បានោងង្ហយ ។ មិនថាសម័យកាលណ្តមួយម ំ ូ ំ ើយ ទនាស់ ំ គ្ឺជ្ញបញ្ហមួយែ៏មៅគ្គ្ុក មរោោះថាមបើ្នទនាស់មកើតម ា ថ ំ ើងមៅកុ ងសងម មនាោះវានិងមធើមអាយ្ន ប គ វ នូវវបតិថ មកាលាេល មចារកម... ជ្ញមែើម ។ ែូច្បមនោះមែើមផមអាយមជៀសវាងបានពីទនាស់ (ម ិ ម ី ំ ោះបីជ្ញ មនអាច្បមជៀសវាងពីទនាស់បាន ១០០% ក៏ម ិ ំ យ) ក៏មយងអាច្បមធើមអាយជវតរបស់មយើង មោរមពញ ើ វ ី ិ មៅម យសុភមងល ពនឺ ោងរតច្បោះរតច្បង់ មេើយបុគ្លដែលមិន្នទនាស់ ឬកបុគ្លដែលខ្ួ ន គ ល គ ំ ៏ គ ល មអាយមជៀសវាងមច្បញពីទនាស់ដតងដត្នមគ្រសលាញ់រាបអានមរច្បន មរោោះអីមនុសសរបមភទមនោះមិន ំ ់ ើ ប ម ៍ ិ ម ៍ ដែលនឹកភកអារមណរកមរឿងមគ្ មផសងមៅវញមគ្្នដតអារមណបមងើនមិតភាព និងញាតិដែលមៅ ក ថ ំ ិ ជុវញខ្ួ នរបស់មគ្ដតបុ មណ្តោះ ។ ល ត 6> ំ មោលបណងននការសកាៈ ិ មែមផមអាយមនុសសមយើង្នគ្និតមច្បោះជួយយកអាសារ មោគ្យល់ អធារស័យ និងមច្បោះ ើ ី ំ រសុោះរសួលរវាងោនិងោ ប ប មនាោះមទើបមអាយសងមមួយ្នការអភវឌ្ណនបានឆាបរេ័ស គ ិ ៍ ់ ម យមិន ខ្ល់រពួយនូវការម វ ោះរសាយទនាស់ ឬក៏បញ្ហសុ គ្សាញមៅច្បមោោះមុខ្ ។ របសិនមបរបមទស ឬក៏ ំ ា ម ម ំ ើ សងមមួយ្នការមោគ្យល់ គ អធារស័យបានល អ មនាោះរបមទសមនាោះនិងអាច្បកាយមៅជ្ញអច្បរយ ល ឆ ិ របមទសទូ ំ ំ ៏ ងសកលមលាក របមទសគ្រូ មរោោះមនថារបមទសណ្តកែូច្បជ្ញរបមទសណ្តដែរ របជ្ញជន ិ ្ក់ៗដតងដតច្បង់បាននូវមសរភាព សុវតិភាព មសរភាព សនិ សុខ្ ម ប ី ទ ទ ថ យនលោងណ្តមអាយសិតមៅ ទ ឆាយមច្បញពីទនាស់ ។ ជ្ញការពិតណ្តស់ ម ា ំ ោះបីជ្ញទនាស់ផល់មអាយមយើងនូវផលវជ្នខ្ោះៗកីថ ក៏ ំ ថ ិ ជ ល មយើងមនច្បង់បានដែរ ម ិ យសារដតមុននិងែឹងថាទទួលបាននូវផលវជ្ន មយងបានទទួលនូវផល ិ ជ ើ អវជ្នមុនមៅមេើយ ែូច្បជ្ញមៅកុ ងមរឿងភូមតរចាន សម័យបុ លរបល័យពូជសាសន៍បុ លពត... ។ ិ ជ ប ិ ិ ឆ 7> លទផលននការសកាៈ ន ិ វ ើវ ំ មរកាយពីបានមធើការសិការសាវរជ្ញវ មធមអាយមយើងទទួលបាននូវច្បមណោះែឹងថីៗជ្ញមរច្បើនដថម ម មទៀតផង ដែលមធើមអាយមយើងកាន់ដតយល់ែឹងបានច្បាស់ ។ ដតម វ ោះបីជ្ញោងណ្តក៏ម យ វាមន ិ ដមនលឥតមខាោះមនាោះមទ រោន់ដតរបមសើរម អ ច ើងជ្ញងមុនមួយករមតដតបុ មណ្តោះ ។ ិ ត ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 7 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ មរឿងមនាោះ្នកាល និងអាកាសែូច្បតមៅៈ មយើងខ្ុ និងមលើកយកនូវច្បនុច្ប និងរពឹតការណសខាន់ៗមៅកុ ងសាច្ប់មរឿងយកមកមធើការបង្ហញ ំញ ំ ិថ ៍ ំ ប វ ា ជូនតាមលំ ប់លម ំ យដែល្នខ្ឹមសារ ល ំ ងរសុងែូច្បខាងមរកាមមនោះ៖ មៅឆា ំ ១៨៦៣ រពោះបាទនមរាតមបានច្បុោះកិច្បរពមមរពៀងជ្ញមួយនិងពួកបារាង មែមផបមងើតនូវ ប ឋ ច ំ ើ ី ក អាណ្តពាបាលមួយមលើរពោះរាជ្ញណ្តច្បរកកមុ ជ្ញ ព ។ រែមនោះបានសិតមៅមរកាមការរតួតរតារបស់ ឌ ទ អាណ្តនិគ្មបារាងមងបនិ ច្បៗ ។ អ ំ ុ ងមពលសស្រ្ង្ហមមលាកមលើកទី ០២ ពួកជបុ នបានអនុញ្ហតឲ្យ ំ ឋ ថ គ ដ ិ ំ ្នរ ឌ ភបាលបារាង (ដែល្នមូល ឌ នមៅវច្បឈ្ី) ដែលមធកច្បសេរបតបតការជ្ញមួយនិងរករម ិ ើវ ិ ច ិ ិថ ពួកសាធារណរែឌ និងបានពាោមច្បរចារមៅមលើលកខ្ណដែលអាច្បទទួលយកបាន មែមផទទួល ខ ឍ ើ ី ំ បាននូវឯករាជយភាពពីពួកបារាង ។ សានភាពរបមទសកមុ ជ្ញមៅច្បុងសស្រ្ង្ហម្នភាពវកវរ ។ រឯពួក ទ ព គ ឹ ី បារាងមសរវញ មរកាមការែឹកនារបស់មលាកឧតមមសនីយ៍ ឆាលស៍ ែឺ មហាល បានមបជ្ញថានិងយក ំ ី ិ ំ ឋ គ ឋ ញ ឥណច្បនមកវញ ម ូឍ ិ ិ ោះបីជ្ញពួកមគ្បានផល់ឲ្យកមុ ជ្ញនិងរែអាណ្តពាបាលមៅឥណច្បនែនទមទៀតក៏ ឋ ព ឌ ូឍ ិ ៏ ម យ ក៏្នវធានការ ិ ក់កេិតោងរបរងរបយ័តការរគ្ប់រគ្ងម ំ ប យខ្ួ នឯង ។ ម ល យបានលួង មលាមថា ពួកមគ្្នមបសកកមខាងអរយធម៌ ម ិ ំ ពួកបារាងបានមមើលម ើញដវងឆាយណ្តស់នូវការ ា ច្បូលរួមនូវច្បដនករបស់ឥណច្បិន កុ ងសេភាពបារាងននអតីតអាណ្តនិគ្ម ដែលបានដច្បករដលកនូវ ំ ូឍ ប ំ ំ បទពិមសាធន៍ជ្ញទូមៅននវបផធម៌បារាង ។ ំ រពោះរាជបូជនីយកិច្បមែើមផឯករាជយរបស់ រពោះបាទនមរាតមសេនុ គ្ជ្ញលទផលមៅកុ ងការយល់ ច ី ថ ី ឺ ន ប រពមរបស់បារាងម ំ យមទើស ល់ច្បិតថ ំ ច្បមោោះការ ម ររបស់រទង់សុការមផរអធបមតយយភាពមក ំ ធ ិ វញ ។ កច្បរពមមរពៀងមិនមសើភាពោរតូវបានសមរច្បមៅដខ្តុលា ឆា ំ ១៩៥៣ ។ រពោះបាទសីេនុ ិ ិ ច ម ប ំ ប មរកាយមក រទង់ក៏បានរបកាសថាឯករាជយភាពបានសមរច្បមេើយ រួច្បក៏បានោងរតលប់មកភមពញ ំ បំ វញម ិ យមជ្ញគ្ជ័យ ។ 1> មរឿង ភូមិតរចាន (១៩៦៤, ១៩៦៥ ម ិ ឆ ំ យមលាក ឌ្ក ោម និង មលាក មឌ្ឿក អ) ឹ មរឿង “ភូ មតរចាន” រតូវបានមរៀបមរៀងម ិ ិ ឆ ើងមៅឆា ំ ១៩៦៤, ១៩៦៥ ម ប យអកនិពនន ឌ្ក ោម ប ឹ និង មឌ្ឿក អ ំ មេើយរតូវបានមបាោះពុមផាយជ្ញសាធារណៈមៅឆា ំ ១៩៧១ ។ មរឿងមនោះបានឆ្ុ ោះបញ្ហង ព ប ល ច ំ មអាយមមើលម ើញពីទនាស់ែ៏រសួច្បរសាល់រវាងពលករកមុ ជ្ញ ដែលបានទទួលរងនូវការជោះជ្ញន់មកង ំ ព ិ ័ របវញ្ចពីសនាក់ពួកអាណ្តនិគ្មបារាង បនសកិភូមិ និងបនមស្រ្នី អាយងរបស់វាោងខាងខា ដែលរក ំ ំ ថ ថ ល ំ ល អីយកមកមរបៀបផឹមពុំបានម វ ធ ើយ។ រពឹតការណនថា ១៨ ដខ្ មមសា ឆា ំ ១៩២៥ របស់របជ្ញជន ិថ ៍ ប ំ ំ ិថ ៍ ុ រកាងលាវ ជ្ញរពឹតការណមួយ បាន ក់ ញច្បតអកនិពនកុ ងការនិពនសានែមនោះ ិ ថ ប ន ប ន ប មែើមផ ី ស់នូវសតិសារតរបជ្ញជនមអាយនឹក ម ី ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 8 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ ម ើញ និងចាជ្ញប់ជ្ញនិច្បនូវរបវតិោងឈ្ឺចាប់មខាច្បផារ ំ ច ថ ល ដែលពួកអាណ្តនិគ្មបានបងម ក ើងនា មពលមនាោះ ។ មរឿងភូមតរចាន ិ ិ ឆ ពិតជ្ញបាន ម ៍ ប ញអារមណអកអានមអាយនឹកម ើញពីនឹមដែករបស់អាណ្ត និគ្មបារាងដែលបានសងត់ជ្ញន់ករបជ្ញជនកមុ ជ្ញជតមួយសតវតស ។ ទនឹ មនិងមនាោះផងដែរក៏បាន ំ ក ព ិ ធ បផុសកេឹងឈ្ឺចាប់ែល់អកអានពី ំ ំ ប រុណកមែ៏ដសនមឃ្លរមៅរបស់អាណ្តនិគ្មបារាង ម ំ មកមលើ ពលករសូ តរតង់កមុ ជ្ញមយើង ។ ការតសូ របឆាងនិងពួករតួតរតាការច្បងកេឹងឈ្ឺចាប់ននជនដែលមគ្ ល ព ំ ំ ថំ ជិោះជ្ញន់ពូតផុ បានជ្ញកលាងភាក់រលឹកមសហាជ្ញតិែ៏ម្ោះមុតមរកាកម ំ ំ ញ ប ំ ើងតសូ រម ោះជ្ញតិ ។ ឆ្ងកាត់បទពិមសាធន៍ជូរច្បត់ជ្ញមរច្បនមៅសម័យអាណ្តនិគ្ម ល ើ អកនិពនបានពញ្ហក់សារតី ប ន ដ ម របស់របជ្ញជនមអាយរបរងរបយ័តច្បមោោះនឹមថីមួយមទៀតរបស់ច្បរកពតអាមមរក ប ំ ម ិថ ិ ដែល្នលកណៈ ខ ំ ពិសពុលជ្ញងអាណ្តនិគ្មបារាងមៅមទៀត ។ អកនិពនបានផសពវផាយមរឿងមនោះម ប ន ើង កុ ងមពលដែល ប ិ ំ ច្បរកពតិអាមមរកកពុង ថ ក់នឹមរតួតរតាមលើរបមទសកមុ ជ្ញមយើង ។ ព មរឿង ភូមតរចានបានដវកមុខ្ពួកមចារដែលបន់ទឹកែី បន់មសរភាពរបជ្ញជន មេើយក៏បានបក ិ ិ ឆ ល ល ី អារកាតមុខ្្ត់ោងអាមសាច្បរបស់បនអាយងដឆ្បមរបារាង ក ំ ើ ំ ដែលមនរោន់ដតមធតាមដខ្សញាក់ ិ ើវ របស់មៅហាយបុ មណ្តោះមទ វ ត ដថម ងខ្មធើការមអាយពួកវាបានមលើសមទៀតមែើមផផ្ទប់ផុ នមៅហាយ ំ ំ វ ី គ គ វ មេើយកាយខ្ួ នជ្ញឧបករណជិោះជ្ញន់ ល ល ៍ ច្ប់នថននពួក្នោន ល ល ។ អមពើជិោះជ្ញន់សងត់សងិនែ៏ ំ ក ក មឃ្លរមៅរបស់អាណ្តនិគ្មបារាងមកមលើរបជ្ញជនកមុ ជ្ញ ំ ព ងមូល ជ្ញពិមសសរបស់មលាកបារមែស ំ “មរសុីែង់បារាងរបចាមខ្តកពង់ឆាង” មកមលើអកភូមរកាងលាវ បានបណ្តលមអាយ្នរបតិកមអពី ំ ំ ថ ំ ប ំ ប ិ ំ ថ ម ំ សនាក់មហាជន និងពលករ ដែលបានមរកាកឈ្រម ំ ល ំ ល ើងវាយបកមៅមលើពួកវាវញោងខាងកា ។ ិ សកមភាពមរកាកឈ្រតសូ របស់អកភូមិរកាងលាវ ម ប ំ ជ្ញច្បលនាមសហាជ្ញតែ៏មៅគ្គ្ុកដែលជ្ញ ប ិ ថ ទុនែ៏សខាន់មួយរួមច្បដនកែល់ច្បលនាបែិវតអធន សមរមច្បបានមជ្ញគ្ជ័យជ្ញបនបនាប់បទពិមសាធន៍ ំ ំ ថ ថ ធ កុ ងមរឿងភូមិតរចាន ដែលកុលបុរតកមុ ជ្ញ រតូវច្បងចាជ្ញនិច្បកាល គ្ភាពតក់រកេល់ និងម្ទនភាព ប ិ ឆ ព ំ ច ឺ ំ ែ៏ដសនេួសមេតុមៅមលើជ័យជនោះ (វាយបារមែសង្ហប់ ្នសនុ ោះច្បតច្បង់កមទច្បបារាងមៅបនាយ ធ ិ ថ ំ ំ ធ កពង់ឆាងមទៀតម ំ ប ំ យមនគ្ិតពីយុទវធី មែើមផសមរមច្បបាននូវយុទសាស្រ្សរបស់ខ្ួ ន) ។ ែូច្បមនោះមយើង ិ ន ិ ី ន ថ ល សមងតម ក ថ ំ ើញថា រាល់បណ្តជ័យជនោះកនងមក ពុំបានសិតមសរមទមរោោះោន្ោបកសែឹកនា ំ ។ មនោះ ល ទ ទ ម ជ្ញរកតយរកមបែិវតន៍សងមកុ ងករណរបមទសជ្ញតរងការរតួតរតាពីពួកអាណ្តនិគ្ម ។ ឹ ថ គ ប ី ិ មរឿង “ភូ មតរចាន” ឬ “រពឹ តការណ ១៨ មមសា” ពុំដមនជ្ញមរឿងយល់សបិរបស់អកនិពនមទ ិ ិ ឆ ិថ ៍ ថ ប ន បុ ដនគ្ឺជ្ញមរឿងពិតមៅមែើមសតវតសទី ២០ មនោះ ។ ថ ិថ ៍ ា ប ំ ម ំ “រពឹ តការណ ១៨ មមសា” និងបង្ហញមអាយអកបានរជ្ញប អពីច្បលនាបាតុកមមួយរបឆាង ទប់ទល់និងពួកអាណ្តនិគ្មនិយមបារាងដសសមៅឆា ំ ១៩២៥ ។ ច្បលនាមនោះ្នសភាពមឃ្លរមៅ ំ ប ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 9 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ ំ គ្ួរមអាយរមភើបនរកដលង ដែលបានផុ ោះម ធ ើងពីច្បមនាមកសិករដខ្រែ៏សុទសាធមៅភូមិរកាងលាវ រសុក ំ ម ន ំ រលាមបៀរ មខ្តកពង់ឆាង មរកាមការែឹកនារបស់អកកាហានពីរនាក់ គ្្ក់ម្ោះ ជួន និង្ក់មទៀត អ ថ ំ ប ំ ំ ប ល ឺ ប ម ប ម ំ ើ ំ ិ ធ ំ ម្ោះ មៅ ដែល្នមែើមកមណតនិងទីលមៅ មៅភូមបនាយអពិល ំ ុ នរពដខ្រ រសុករលាមបៀរ មខ្តថ ម អ កពងឆាង ។ ពួករករមបាតុករក៏បានស្ប់មលាកបារាង្ក់ម្ោះ បារមែស ដែលមធើជ្ញមរសុីែង់ មៅ ំ ់ ប ំ ល ំ ប ម វ ឯមខ្តកពង់ឆាង មេើយនិងអកបកដរបភាសា្ក់មទៀតម្ោះ សួន រពម ថ ំ ប ំ ប ប ម ំ ង ហានរការសុក្ក់ ប ម្ោះ ឡាច្ប ដែលបានមៅតាមបារាងមៅមពលមនាោះ ។ មរឿងមនោះចាត់ទុកថា ជ្ញរពឹតិការណែ៏ធមួយ ម ំ ថ ៍ ំ មៅកុ ងរបវតិសាស្រ្សជ្ញតិមយង ។ មេើយច្បមោោះរពឹតិការណមៅនថា ១៨ មមសា ១៩២៥ ក៏បានពនយល់ ប ថ ថ ើ ំ ថ ៍ ទុកនូវអនុសាវរយ៍ែ៏ជូរច្បត់មួយដែរ ែល់អករសុករកាងលាវ ។ ី ប ំ មហាបាតុកមរបស់របជ្ញកសិករមៅភូមរកាងលាវនានថទី ១៨ ដខ្ មមសា ឆា ំ ១៩២៥ មនាោះ គ្ឺ ម ិ ំ ា ប ជ្ញច្បមមើយមួយែ៏សមរសបមួយច្បមោោះរាជការអាណ្តពាបាលបារាងនាសម័យមនាោះឯង ល ំ ំ ដែលបាន ច្បងមរកៀកកូនដខ្រ ម មៅមរកាមនឹមដែករបស់ខ្ួ ន ល អស់រយៈមពលជិតកនោះសតវតសមកមេើយ ល ។ ជ្ញ ពិមសសមខាច្បមលាកធបារាងដែលសាប់មៅភូមរកាងលាវ កុ ងនថា ១៨ មមសា ១៩២៥ គ្សាប់មៅ ម ំ ំ ល ិ ំ ប ឺ ល ំ ច្បមោោះមុខ្អកម ប សដខ្ររាប់រយនាក់ដែលមជង ម ើ ំ ងពីររតូវមគ្ ក់មអាយជ្ញប់មខាោះឃ្លង ោងរមង្ហក ប ប រងួយអត់បាយរកហាយទឹក ម យសារដតោនរបាក់បង់ពនន ម រជូនមលាកធ ំ ។ អមពើសងសឹកោង ំ អមនុសសធម៍របស់បារាងមៅមលើបណ្តរាស្រ្ស ថ មៅភូមិរកាងលាវដែលឥតវញ្ហណមសាោះមនាោះ ម ំ ថ ំ ិ ដ យ បានចាត់ ហានមអាយមែញចាប់អករសុករកាងលាវ ប ំ ំ ងរបរស ំ ងរសី មផើលមកាលាេលរជួល អ រច្បបល់អស់មួយរសុក រួច្បច្បងតមរៀបោជ្ញជួរ យកមកសួរច្បមមយមៅទីរករងកពង់ឆាង បងត់បាយទឹក ំ ប ើល ំ ប ំ អ ោងមវទនា រួច្បកនងមកមនែល់ ១០ នថផងរសាប់ដត្នមច្បញរបកាសមួយច្បុោះនថទី ២៧ មមសា ល ិ ា ា ១៩២៥ បង្ហប់មអាយម្ម្ោះ ភូមិរកាងលាវ មៅជ្ញម្ោះថា “ភូ មតិរចាន” មរោោះមគ្បានសនត គ ម ំ ម ិ ឆ ម ពួកបាតុករថា ជ្ញសតតិរចាន មនសាល់ខ្ុសរតូវ ហានស្ប់មលាកធ ំ ។ វ ឆ ិ គ ល “ភូ មតរចាន” គ្ជ្ញមករមរតករបស់អាណ្តនិគ្មនិយមបារាងដសស ដែលបានច្បូលមកទឹម ក ិ ិ ឆ ឺ ិ៍ថ ំ របជ្ញជនដខ្រ មៅច្បុងសតវតសទី ១៩ ។ “ភូ មតរចាន” គ្ជ្ញភូមតរចានជ្ញន់ខ្ស់ ដែលសតតចានមៅកុ ង ម ិ ិ ឆ ឺ ិ ិ ឆ ព វ ិ ឆ ប ភូមិមនាោះ ំ ើ ំ បានខ្ិតខ្មរបរោះពីមរកាមនឹមដែក មែើមផ ី ម រនូវអីដែលមនុសសមលាកមយើងរតូវការច្បង់ វ បានរគ្ប់ៗោ មែើមផរស់មៅមអាយបានសមរមយ និងមពញលកណៈជ្ញមនុសសម ប ី ខ ើងវញ ។ ិ មុននិងមរៀបរាប់អពីមរឿងរាវដែលបានមកតម ំ ើ ើងមៅមខ្តកពង់ឆាងមនាោះ សូមមមលភូមសាស្រ្ស ថ ថ ំ ប ំ ើ ិ របស់វា មែមផមអាយសាល់ពីមខ្តមនោះបនិ ច្បសិនៈ ើ ី គ ថ ថ មខ្តកពង់ឆាងសិតមៅភាគ្កណ្តលននរបមទសកមុ ជ្ញ ។ មខ្តកពង់ឆាង្នរពំរបទល់ខាង ថ ំ ប ំ ទ ថ ព ថ ំ ប ំ មជើងជ្ញប់មខ្តកពង់ធ ំ ខាងមកើតជ្ញប់មខ្តកពង់ចាម ខាងតផូងជ្ញប់មខ្តកពង់សឺ ព និងខាងលិច្បជ្ញប់និង ថ ំ ថ ំ ថ ំ មខ្តមោធិ៍សាត់ ។ មខ្តមនោះសិតមៅច្បង្ហយរប្ណ ៩១ គ្ម ពីរាជធានីភមពញ។ មខ្តកពង់ឆាង ថ ថ ទ ំ បំ ថ ំ ប ំ ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 10 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ ្ននផែីសរុបច្បនួន ៥៥២១ គ្ម២ ។ មៅឆា ំ ១៩២៤ មខ្តកពង់ឆាង្នរសុកដត ០៥ មទ មេើយមៅ ធ ំ ប ថ ំ ប ំ កុ ងរសុក ប ង០៥ មនោះ្នរបជ្ញជនច្បនួន ១២០ ០០០ នាក់ ។ ភូមរកាងលាវសិតមៅកុ ងរសុក ំ ំ ិ ំ ទ ប រលាមបៀរ្នភូមិ ១៤ និង្នរបជ្ញជនច្បនួន ១ ៨១១ នាក់ ។ ភូមមនោះ្នច្បង្ហយរប្ណ ១៤ អ ំ ិ ំ គ្ី ូ ដមរតពីរករងកពង់ឆាង ពីខាងលិច្បមឈ្ៀងខាងតផូងននរករងកពង់ឆាង (ជនាន់មនាោះ ១៩២៥ អក ំ ប ំ ំ ប ំ ំ ប ំ រសុករកាងលាវ្នរបរច្បិញ្ឹច មជីវតដតពីរមុខ្បុ មណ្តោះគ្ឺ មធើដរស និងម ិ ត វ ើងមតាត ។ បុ ដនរេូតមកែល់ ប ថ សពវនថមនោះ (ឆា ំ ២០០៧) ា ប មខ្តមនោះ្នរបជ្ញជនសរុបច្បនួន ៥៣៨ ១៦៣ នាក់ (ែង់សុីមតៈ ៩១ ថ ំ នាក់/គ្ម២) គ្មសើនឹង ៣.៦% ននរបជ្ញជនកមុ ជ្ញសរុប ។ កុ ងមនាោះ្នបុរសច្បនួន ២៥៩ ៣៤៧ នាក់ ឺ ម ព ប ំ និងស្រ្សីច្បនួន ២៧៨ ៨១៦ នាក់ ។ ច្បមោោះអរតាកមនើនរបជ្ញជនរបចាឆាគ្ឺ ២.៤% ។ របជ្ញជន ៨៥.៥% ថ ំ ំ ំ ំ ប ំ ជ្ញកសិករ, ៧,៥% ជ្ញោណជករ, ៦% ជ្ញអកមនសាទ និង ១% មទៀតជ្ញមស្រ្នី រាជការ ។ មេើយឥ ូ វ ិ ជ ប ថ ំ ្នរសុកច្បនួន ០៨ និង ំ ំ ុ ច្បនួន ៦៩ ។ ដផនទីភមាស្រេតននសេតតក្ពង់ឆ្ ំង, ស្របសទេក្មពជា ូ ិ ំ ន ុ តាងពីមែើមរេូតមកទល់បច្បុ បផនកាលមនោះ អករសុកកពង់ឆាងមរច្បន ំ ច ប ប ំ ប ំ ើ របកបមុខ្របរកសិកមម គ្មធើដរសបនិ ច្បបនួ ច្បលមទុកសរាប់បរមភាគ្ ឺ វ ថ ថ ម ំ ិ ឹ ប ំ បានរតមមួយឆាៗ មៅកុ ងរគ្ួសារនិមួយៗបុ មណ្តោះ ម ប ត យសារែីធីល មិនសូវ្នជីជ្ញតិ ។ មែើមផរករបាក់សរាប់ផត់ផង់សមលៀកបោក់ ី ំ គ គ ំ ំ មូ បអាហារ ការចាយវាយមផសងៗ និងទុកបង់ពនជូនរាជការមនាោះ ។ ា ន មពលខ្ោះមម ល ំ ុ មែើរ ររបាកបង់ពនម ់ ន យខ្ួ នឯង ដតមៅមពលដែល ល រពីរបជ្ញពលរែមនបាន ឌ ិ ក៏ចាត់រកសួង្នសមតកច្បមអាយបញ្ជូនបូ លីសមអាយមៅ ទ ិ ច រពនអាករ ម ន ខំ យបានបងរបជ្ញពលរែឌ មអាយបង់របាក់ មេើយមពលខ្ោះពួកោត់ោនរបាក់បង់ពនន ក៏ផ្ទកពិន័យពីពួកោត់ម ល ម យគ្ុណមទរ វ មួយជ្ញពីរ ជ្ញបី រេូតមៅែល់ចាប់ច្បងយកមៅមធើម វ សតាមផូ វច្បាប់ ច្បមោោះសាមុីជនណ្តដែលោន ល ំ ម របាក់បង់ដថមមទៀតផង ។ ឯអកខ្ោះមទៀតដែលបានែឹងជ្ញមុនថានថមនោះបូ លីសមច្បញមែើរ ប ល ា រពនន រ ក៏ របញាប់របញាល់រត់មភៀសខ្ួ នមៅពួនមៅកុ ងនរពមួយរោសិន ល ប មែមផមអាយរួច្បពីការចាបផ្ទកពិន័យ ើ ី ់ ជ្ញយថាមេតុ ។ មៅ ុ ណ្តដែលមលាកមរសុីែង់បារមែសច្បុោះមៅ ំ រពនែល់ ន របាក់ពននន ន ំ ុ មនាោះមុខ្ជ្ញបាន ច្បូលឃ្លងោងមហាច្បណ្តស់ ល ំ ក៏ជិតោក់កណ្តលននច្បនួនមនុសសដែលរតូវបង់ពនអារករមៅកុ ង ថ ំ ន ប ុំ ំ នីមួយៗ ដតច្បមោោះ ុ ណ្តដែលមលាកមរសុីែង់បារមែសមៅែល់ ំ ុ មនាោះរបាកែជ្ញ្ននូវមនុសសជ្ញប់ ំ មខាោះមជើង (មខាោះមឈ្សរាប់ ប ប ើ ំ ក់អកម ប ំ សកុមអាយមែររួច្ប ម ើ យមអាយមៅនឹងមួយកដនង) រមង្ហក ល រងួយមិនខានម យសារដតោនរបាក់បង់ពនន ។ ម ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 11 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
Alternative Dispute Resolution RUA FLMLA Promotion 8th
Alternative Dispute Resolution RUA FLMLA Promotion 8th
Alternative Dispute Resolution RUA FLMLA Promotion 8th
Alternative Dispute Resolution RUA FLMLA Promotion 8th

Recommandé

Prepare Business Plan
Prepare Business Plan Prepare Business Plan
Prepare Business Plan DerlinSela
 
Account's Assignment
Account's AssignmentAccount's Assignment
Account's AssignmentNgeam Soly
 
PEPY Scholarship Program in Cambodia (Khmer)
PEPY Scholarship Program in Cambodia (Khmer)PEPY Scholarship Program in Cambodia (Khmer)
PEPY Scholarship Program in Cambodia (Khmer)PEPY Empowering Youth
 
Research method
Research methodResearch method
Research methodyim Nhat
 
របាយការណ៍បូកសរុប
របាយការណ៍បូកសរុបរបាយការណ៍បូកសរុប
របាយការណ៍បូកសរុបVai Savta
 
The State of Sales & Marketing at the 50 Fastest-Growing B2B Companies
The State of Sales & Marketing at the 50 Fastest-Growing B2B CompaniesThe State of Sales & Marketing at the 50 Fastest-Growing B2B Companies
The State of Sales & Marketing at the 50 Fastest-Growing B2B CompaniesMattermark
 
WTF - Why the Future Is Up to Us - pptx version
WTF - Why the Future Is Up to Us - pptx versionWTF - Why the Future Is Up to Us - pptx version
WTF - Why the Future Is Up to Us - pptx versionTim O'Reilly
 
Hype vs. Reality: The AI Explainer
Hype vs. Reality: The AI ExplainerHype vs. Reality: The AI Explainer
Hype vs. Reality: The AI ExplainerLuminary Labs
 

Recommandé

Prepare Business Plan
Prepare Business Plan Prepare Business Plan
Prepare Business Plan DerlinSela
 
Account's Assignment
Account's AssignmentAccount's Assignment
Account's AssignmentNgeam Soly
 
PEPY Scholarship Program in Cambodia (Khmer)
PEPY Scholarship Program in Cambodia (Khmer)PEPY Scholarship Program in Cambodia (Khmer)
PEPY Scholarship Program in Cambodia (Khmer)PEPY Empowering Youth
 
Research method
Research methodResearch method
Research methodyim Nhat
 
របាយការណ៍បូកសរុប
របាយការណ៍បូកសរុបរបាយការណ៍បូកសរុប
របាយការណ៍បូកសរុបVai Savta
 
The State of Sales & Marketing at the 50 Fastest-Growing B2B Companies
The State of Sales & Marketing at the 50 Fastest-Growing B2B CompaniesThe State of Sales & Marketing at the 50 Fastest-Growing B2B Companies
The State of Sales & Marketing at the 50 Fastest-Growing B2B CompaniesMattermark
 
WTF - Why the Future Is Up to Us - pptx version
WTF - Why the Future Is Up to Us - pptx versionWTF - Why the Future Is Up to Us - pptx version
WTF - Why the Future Is Up to Us - pptx versionTim O'Reilly
 
Hype vs. Reality: The AI Explainer
Hype vs. Reality: The AI ExplainerHype vs. Reality: The AI Explainer
Hype vs. Reality: The AI ExplainerLuminary Labs
 
សិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរ
សិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរសិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរ
សិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរsam seyla hun
 
Research method
Research methodResearch method
Research methodMonyoudum Chhun
 
Khmer - The Protevangelion.pdf
Khmer - The Protevangelion.pdfKhmer - The Protevangelion.pdf
Khmer - The Protevangelion.pdfFilipino Tracts and Literature Society Inc.
 
អារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរអារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរVantha Kago
 
អារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរអារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរVantha Kago
 
Minute guide for_young_job_seekers
Minute guide for_young_job_seekersMinute guide for_young_job_seekers
Minute guide for_young_job_seekersNational Polytechnic institute of Cambodia
 
Representative flower of asian countries
Representative flower of asian countriesRepresentative flower of asian countries
Representative flower of asian countriesChhay Teng
 
Content and summary
Content and summaryContent and summary
Content and summaryPeou Saren
 
Content and summary
Content and summaryContent and summary
Content and summaryPeou Saren
 
Statement 12 dec2012
Statement 12 dec2012Statement 12 dec2012
Statement 12 dec2012Hen Chan
 
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2Mut Somoeun
 
Khmer - The Epistle of Ignatius to Polycarp.pdf
Khmer - The Epistle of Ignatius to Polycarp.pdfKhmer - The Epistle of Ignatius to Polycarp.pdf
Khmer - The Epistle of Ignatius to Polycarp.pdfFilipino Tracts and Literature Society Inc.
 
Khmer - The Epistle of Apostle Paul to Titus.pdf
Khmer - The Epistle of Apostle Paul to Titus.pdfKhmer - The Epistle of Apostle Paul to Titus.pdf
Khmer - The Epistle of Apostle Paul to Titus.pdfFilipino Tracts and Literature Society Inc.
 
Khiev chum nippean
Khiev chum nippeanKhiev chum nippean
Khiev chum nippeanSoChi Nhema
 
ទោស
ទោសទោស
ទោសMaoveasna
 
Khmer - Tobit.pdf
Khmer - Tobit.pdfKhmer - Tobit.pdf
Khmer - Tobit.pdfFilipino Tracts and Literature Society Inc.
 
សិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិក
សិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិកសិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិក
សិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិកLachChhorvin2
 
How to type_khmer_unicode.ver1.1km
How to type_khmer_unicode.ver1.1kmHow to type_khmer_unicode.ver1.1km
How to type_khmer_unicode.ver1.1kmoul chamroeun
 
Conflit de juridiction.docx
Conflit de juridiction.docxConflit de juridiction.docx
Conflit de juridiction.docxMonyoudum Chhun
 
About
AboutAbout
AboutSophat Chy
 

Contenu connexe

Similaire à Alternative Dispute Resolution RUA FLMLA Promotion 8th

សិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរ
សិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរសិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរ
សិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរsam seyla hun
 
អារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរអារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរVantha Kago
 
អារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរអារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរVantha Kago
 
Representative flower of asian countries
Representative flower of asian countriesRepresentative flower of asian countries
Representative flower of asian countriesChhay Teng
 
Content and summary
Content and summaryContent and summary
Content and summaryPeou Saren
 
Content and summary
Content and summaryContent and summary
Content and summaryPeou Saren
 
Statement 12 dec2012
Statement 12 dec2012Statement 12 dec2012
Statement 12 dec2012Hen Chan
 
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2Mut Somoeun
 
Khiev chum nippean
Khiev chum nippeanKhiev chum nippean
Khiev chum nippeanSoChi Nhema
 
សិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិក
សិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិកសិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិក
សិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិកLachChhorvin2
 
How to type_khmer_unicode.ver1.1km
How to type_khmer_unicode.ver1.1kmHow to type_khmer_unicode.ver1.1km
How to type_khmer_unicode.ver1.1kmoul chamroeun
 
Conflit de juridiction.docx
Conflit de juridiction.docxConflit de juridiction.docx
Conflit de juridiction.docxMonyoudum Chhun
 

Similaire à Alternative Dispute Resolution RUA FLMLA Promotion 8th (20)

សិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរ
សិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរសិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរ
សិក្សាសង្ខេបអារ្យធម៌ខ្មែរ
 
Research method
Research methodResearch method
Research method
 
Khmer - The Protevangelion.pdf
Khmer - The Protevangelion.pdfKhmer - The Protevangelion.pdf
Khmer - The Protevangelion.pdf
 
អារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរអារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរ
 
អារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរអារ្រធម៌ខ្មែរ
អារ្រធម៌ខ្មែរ
 
Minute guide for_young_job_seekers
Minute guide for_young_job_seekersMinute guide for_young_job_seekers
Minute guide for_young_job_seekers
 
Representative flower of asian countries
Representative flower of asian countriesRepresentative flower of asian countries
Representative flower of asian countries
 
Content and summary
Content and summaryContent and summary
Content and summary
 
Content and summary
Content and summaryContent and summary
Content and summary
 
Statement 12 dec2012
Statement 12 dec2012Statement 12 dec2012
Statement 12 dec2012
 
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
 
Khmer - The Epistle of Ignatius to Polycarp.pdf
Khmer - The Epistle of Ignatius to Polycarp.pdfKhmer - The Epistle of Ignatius to Polycarp.pdf
Khmer - The Epistle of Ignatius to Polycarp.pdf
 
Khmer - The Epistle of Apostle Paul to Titus.pdf
Khmer - The Epistle of Apostle Paul to Titus.pdfKhmer - The Epistle of Apostle Paul to Titus.pdf
Khmer - The Epistle of Apostle Paul to Titus.pdf
 
Khiev chum nippean
Khiev chum nippeanKhiev chum nippean
Khiev chum nippean
 
ទោស
ទោសទោស
ទោស
 
Khmer - Tobit.pdf
Khmer - Tobit.pdfKhmer - Tobit.pdf
Khmer - Tobit.pdf
 
សិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិក
សិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិកសិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិក
សិក្ខាសាលា និងធ្វើបទបង្ហាញសម្រាប់បុគ្គលិក
 
How to type_khmer_unicode.ver1.1km
How to type_khmer_unicode.ver1.1kmHow to type_khmer_unicode.ver1.1km
How to type_khmer_unicode.ver1.1km
 
Conflit de juridiction.docx
Conflit de juridiction.docxConflit de juridiction.docx
Conflit de juridiction.docx
 
About
AboutAbout
About
 

Alternative Dispute Resolution RUA FLMLA Promotion 8th

  • 1. ព្រះរាជាណាចព្ររម្ពជា ុ ជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សព្ត  សារលវិទ្យាល័យភូម្ិន្ទរសិរម្ម មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែនែី និង រែឋបាលែីធ្លី  ព្រធាន្រទ្យ: “ការរ ះព្សាយទ្យំនាស់រព្ៅតុលាការដែលចាប់អនុញ្ញត ា រៅក្នងសម័យអាណានគមនិយមបារំង” ុ ិ TOPIC: Legal Alternative Dispute Resolution out of Judge in French Colony បង្រៀនងោយងោកសាស្រ្សាចារយ ា : វុឌ្ឍ ី វណារា៉ា ា សមាជក្កុមទី ១០: ិ ១. រលាក្ ដែត មម៉ៃវិបុល ២. រលាក្ រសាម ណាររ៉ៃត ៣. រលាក្ ហុង រប៉ៃងសានត ៤. ក្ញ្ញ ណាក្ ព្សមុំ ា ី ៥. ក្ញ្ញ ទា ព្សរតន ា ី័ ជំនាន់ទី ០៨ ឆ្ ាំសិរា ២០១១-២០១២ ន 
  • 2. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ មាតិការ 1> 04 និយមន័យ ........................................................................................................................... 1> វវាទ ....................................................................................................................... 04 ិ 2> ទនាស់ ................................................................................................................... 04 ំ 3> ជម្លោះ ................................................................................................................... 04 2> អពីករំ តននទនាស់ ................................................................................................................ 05 ំ ិ ំ 1> បុគ្ល .................................................................................................................... 05 គ 2> អនរថ បុគ្ល ............................................................................................................. 05 គ 3> អនរថ -តួនាទី ............................................................................................................ 05 3> សារៈសខាន់ននទនាស់.......................................................................................................... 05 ំ ំ 4> ផលរបមោជន៍ននទនាស់ ..................................................................................................... 05 ំ 1> ការម ោះរសាយមនរតមរតូវតាមច្បាប់ ............................................................................ 06 ិ ឹ 2> ការម ោះរសាយរតឹមរតូវតាមច្បាប់ .................................................................................. 06 1> ការច្បរចារ .............................................................................................................. 06 2> សនាននកមម ឬការសរមរោះសរមួល.............................................................................. 06 3> មជឈតវថ និច្ប័យ ឬអាជ្ញញកណ្តល .............................................................................. 06 ិ ឆ ថ 4> ការម ោះរសាយតាមតុលាការ ................................................................................. 06 5> មូលមេតុននការសិកា ......................................................................................................... 07 6> មោលបណងននការសិកា ................................................................................................... 07 ំ 7> លទផលននការសិកា........................................................................................................... 07 ន 8> 1> ផលវជ្នសរាប់របជ្ញជនមៅភូមរកាងលាវ ................................................................... 14 ិ ជ ំ ិ ំ 2> ផលអវជ្នសរាប់របជ្ញជនមៅភូមរកាងលាវ ................................................................ 14 ិ ជ ំ ិ ំ 9> ឯកសារមោង ..................................................................................................................... 15 ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 1 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
  • 3. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ សេចក្តីសផតើម មនុសសមយើង្ក់ៗរស់មៅមលើមលាកសនិ វាសមយើងមនោះ ប ប អកខ្ោះក៏បានរស់មៅមោរមពញមៅ ប ល ម យសុភមងលមសច្បកីសុខ្ គ ថ មសច្បកសបាយមៅកុ ងឆាកជីវតរបស់ខ្ួ ន ីថ ប ិ ល រឯអកខ្ោះមទៀតក៏រស់មៅ ី ប ល មោរមពញមៅម យភាពតានតង និងរកអីយកមកនិោយបរោយពុំបានម ឹ វ ិ ើយ ។ ម ោះបីជ្ញបាន រស់មៅរបកបមៅម យសុភមងលកីថ ឬក៏ភាពតានតងកីថ កមយង្កៗមិនអាច្បមជៀសផុតពីការ្ន គ ឹ ៏ ើ ប ់ ទនាស់ជ្ញមួយោបានម ំ ប ើយ ។ មែើមផមជៀសវាងមៅរាល់ទនាស់ ី ំ ងអស់ដែលកពុងដតមកត្នម ំ ំ ើ ើង កីថ ឬក៏បរុងនិងមកើត្នម ំ ើងកីថ មយើង ងអស់ោរតូវមច្បោះរគ្បរគ្ង ឬកបបាតវាវញម ំ ប ់ ៏ ំ ់ ិ យមរបើរបាស់ នូវឧតមគ្តិែរសួច្បរសាល់ និងរតមរតូវជ្ញទីបផុត មែើមផមគ្ច្បមជៀសវាងមអាយឆាយពីទនាស់ ។ មរោោះ ថ ៏ ឹ ំ ី ា ំ មយើង្ក់ៗែងមេើយថា ប ឹ ទនាស់អាច្បផល់មអាយមយើងនូវ ំ ថ ំ ងគ្ុណសមផតិថ និងគ្ុណវបតិថ ិ ។ របសិនមបើមយងទទួលបាននូវគ្ុណសមផតិថ មនាោះវាមនដមនជ្ញបញ្ហមនាោះមទ បុ ដនរបសិនមបមយើងជួប ើ ិ ា ថ ើ នូវគ្ុណសមផតិមនាោះវញ វានិងនាមអាយមយើងមអាយជួបរបទោះនូវផលអនរាយ ឬក៏មរោោះថាក់ដែល ថ ិ ំ ថ ប ល ិ ំ ំ មពលខ្ោះអាច្បបោះោល់មៅែល់អាយុជីវតផងក៏្នដែរ ។ ពីែណ្តក់កាលមួយមៅែណ្តកកាលមួយ ់ មទៀត កុ ងការរគ្ប់រគ្ងរបមទស រូបភាពជ្ញមរច្បើនននទនាស់មកើតម ប ំ ើងជ្ញមរច្បន ែូច្បជ្ញទនាស់ទឹកែីមៅ ើ ំ សម័យនគ្រភបំ ទនាស់មៅកុ ងមរឿងរាមមករ ិ៍ថ ំ ប ទនាស់ននការរតបនឹ ងពនអាករមៅកុ ងមរឿងភូមតរចាន ំ ឹ ថ ន ប ិ ិ ឆ (សម័យអាណ្តនិគ្មបារាង)...។ ំ ែូច្បមនោះមេើយកុ ងនាមមយើងខ្ុ ំញ ប ងអស់ោជ្ញនិសសតដែលកពុងដត ំ ប ិ ំ ប ិ ដ ិ ំ ឌ ី ំ សិកាថាក់បរញ្ហបរតននមហាវទាល័យមរៀបច្បដែនែី និងរែបាលែធីល ជនានទី ០៨ មៅឯសាកល ់ វទាល័យភូមនកសិកមម កុ ងឆាសិកា ២០១១-២០១២ ្នមសច្បកមសាមនសសរករាយជ្ញអមនកកបផ ិ ិ ធ ប ប ំ ីថ ី ការម យមលាកសាស្រ្សាចារយ វុឌ្ណ ី វណ្តរា ដផក ម ថ ត ប ោះរសាយទនាស់ បាន ំ ក់កច្បការសិការសាវរជ្ញវ ិ ច ែល់រករមទី ១០ ំញ ើវ មយងខ្ុ មធការសិការសាវរជ្ញវលមតបដនមមទៀត ើ ិអ ទ និងយល់ែងមអាយបានច្បាស់ ឹ ី ថ ប ិ ជ ថ ំ មែើមផជ្ញោនកុ ងការសិកាមៅមលើមុខ្វជ្ញមនោះមអាយបានសុីជមរៅ ដែលរបធានបទពួកមយើងសីអពី “ការម ោះរសាយទនាស់មរៅតុលាការដែលច្បាបអនុញ្ហតមៅកុ ងសមយអាណ្តនិគ្មនិយមបារាង” ។ ំ ់ ដ ប ័ ំ ម ំ ោះបីជ្ញការដសងរកឯកសារ្នការលបាកោងណ្តកីថ វ ៏ ំញ ំ ករករមមយងខ្ុ ខ្ិតខ្ពុោះោរដសងរកោង ើ វ យកច្បិតទុក ថ ក់ជ្ញទីបផុត ំ មែមផជ្ញឯកសារបដនមមែមផមអាយនិសសត ើ ី ទ ើ ី ិ ងអស់បានយល់ែងបដនម ំ ឹ ទ មទៀត ។ រករមមយើងខ្ុ សូមអភ័យម ំញ សទុកជ្ញមុនកុ ងការមរបើរបាស់ោកយកីថ ឬកេុសកុ ងការសរមសរ ប ំ ប អករាវរុទកីថ ដែលបានមកើតម ខ ិ ន ើងខ្ុសឆ្ង ឬមនសមគ្ួរម គ ិ ទ ័ យអមច្បតនា, អតនយមិនបានមកាោះកាយ មរោោះមយើងបានមលើកម ើងមរច្បនច្បមោោះរាល់ោកយសែី ើ ំ ំ ងឡាយណ្តដែលនាមអាយ្នទនាស់មកើត ំ ំ ំ ម ើង, រករាយសាគ្មន៏កុ ងការតិោះមទៀន កុ ងន័យសាបនា មែមផមអាយកិច្បការមនោះកាន់ដត្នរបសិទិ ន ី វ ប ប ទ ើ ី ច ភាពម ើងមួយករមិតបដនមមទៀត ទ ំ និងសូមសនូមពរមអាយមលាកសាស្រ្សាចារយ ថ និងមតរួមថាក់ ិ ថ ប ំ ង អស់ោជួយដកតរមូវបដនមមទៀត ។ មយងខ្ុ ំញ ប ទ ើ ងអស់ោបាននាោខ្ិតខ្រសាវរជ្ញវ របដមរបមូលនូវរាល់ ំ ប ំ ប ំ ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 2 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
  • 4. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ ឯកសារ ំ ងឡាយណ្តដែល ក់ទងមៅនិងសម័យអាណ្តនិគ្មនិយមបារាង ំ មេើយម យម ើញ ថាមៅកុ ងសាច្ប់មរឿងនីមួយ្នមកើតម ប ើងនូវទនាស់ តាងពីមែើមមរឿងរេូតែល់ទីបញ្ចប់ មយងខ្ុ ក៏បាន ំ ំ ើ ំញ សមប្មច្បច្បតមលើកយកមរឿងអកសរសិលផ ៍ដខ្រ ិ ថ ម ដែល្នប្បវតិថ និងប្ពឹតការណមៅកុ ងសម័យអាណ្ត ិថ ៍ ប ំ ា ថ ទ ើ ំញ និគ្មបារាងយកមកមធការបង្ហញមអាយបានពិសារបដនមមទៀត ។ មេើយជ្ញច្បុងមប្កាយមយងខ្ុ សូម ើវ ល ំ ំ ដថងអណរគ្ុណោងប្ជ្ញលមប្ៅច្បមោោះមលាកសាស្រ្សាចារ ថ វុឌ្ណ ី វណ្តរា ត ំ ដែលបានច្បនាយមពល មវលាែ៏្នតនមល មឆ្ៀតមពលមកបង្ហត់បមប្ងៀនែល់មយើងខ្ុ ំញ ល ា ងអស់ោ ំ ប កកិច្បការមអាយអនុវតន៍ ់ ច ថ មអាយមធការសិកាប្សាវប្ជ្ញវ ដកតប្មូវរាល់កេុសឆ្ងដែលបានមកតម ើវ ំ គ ើ ំ ើង និងសូមអរគ្ុណច្បមោោះ ិ ថ ំ មតរួមជនាន់ ងអស់ដែលបានច្បណ្តយមពលមវលាែ៏្នតនមកុ ងការតាម ំ ំ ល ប នមមើល ប្ពម ំ ងសាថ ប់បទស្សន៍របស់មយងខ្ុ ំញ ម ា ើ យយកច្បតទុក ិ ថ ក់ ។ សូមជូនពរែល់មលាកប្គ្ូ និងមតភកិថ ិ ថ ងអស់ ំ ំ ំ ំ ំ ោមអាយជួបប្បទោះដត សណ្តងល អ មសច្បកីសុខ្ មសច្បកីច្បមប្មើន អាយុយឺនយូរ កលាង្មួន ឈ្ោះនូវ ប ថ ថ ប រាល់ឧបសគ្ដែលសិតមៅច្បមោោះមុខ្ និងសមប្មច្បបាននូវបណងប្បាថាកុបឃ្លងឃ្លតម គ ទ ំ ំ ប ំ ី ល ល ើយ ។ ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 3 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
  • 5. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ ការស ោះស្រាយទំនាេ់សស្រៅតុលាការដែលចាប់អនុញ្ញតសៅក្នងេម័យអាណានិគមបារ ំង ា ុ ការសិកាដែលនាមអាយមយើងយល់ែឹងបានកាន់ដតច្បាស់ ំ ថ ៍ គ្ការអនុវតនមរច្បើនជ្ញងរទឹសី ថ ឺ មរោោះការអនុវតនបានមធមអាយមយើងយល់ែឹងពីវាបានកាន់ដតលមតដថមមទៀតផង ថ ៍ ើវ ិអ មេើយង្ហយ រសួលកុ ងការច្បងចា ំ ប ម យមៅមពលដែលអនុវតជ្ញក់ដសង ថ ថ ់ ំ មពលខ្ោះជួបមៅឧបសគ្រាបរយជពូក ល គ ំ ិ ែូច្បមនោះមយើងនិងខ្ិតខ្រោះរក នូវវធីសាស្រ្សម ិ ថ ា ំ ោះរសាយបញ្ហច្បមោោះមុខ្ ។ ំញ រករមមយើងខ្ុ បានមធើការ វ ថ ំ សិការសាវរជ្ញវមលើរបធានបទសីអពីៈ “ការម ោះរសាយទនាស់មរៅតុលាការដែលច្បាបអនុញ្ហតមៅ ំ ់ ដ ប ័ ំ កុ ងសមយអាណ្តនិគ្មនិយមបារាង” ។ បុ ដនមុននិងមធើការសិកាមលើរបធានបទមួយមនោះ មយើង ថ វ ំ ង អស់ោគ្ួរដតយល់ែឹងពីមោលបណងរបស់របធានបទជ្ញមុនសិន ។ មតោកយ “ទនាស់” ្នអតន័យ ប ំ ើ ំ ទ ោងែូច្បមមច្ប? ថ មតមេតុអីបានជ្ញនាមអាយមកើត្នទនាស់ម ើ វ ំ ំ ើង? មតទនាស់មកើតម ើ ំ ើងមៅមពល ណ្ត? មតទនាស់មកតម ើ ំ ើ ើងម យអកណ្ត? មតទនាស់មកតម ប ើ ំ ើ ើងមៅកដនងណ្ត?...។ មតោកយថា “មរៅ ល ើ តុលាការ” ្នអតន័យែូច្បមមច្ប? មតោកយថា “សម័យអាណ្តនិគ្មនិយបារាង” ្នអតន័យោង ទ ថ ើ ំ ទ ែូច្បមមច្បដែរ? ែូច្បមនោះមយងគ្ួរដតយល់អតន័យរបស់ោកយនីមួយៗជ្ញមុនសិន មនាោះមទើបមយើងង្ហយ ថ ើ ទ រសួលកុ ងការយល់នូវមោលបណង និងមោលគ្និតរបស់របធានបទដែលបានមចាទមលើកម ប ំ ំ ើងខាង មែម ។ ើ ោកយគ្នឹ ោះ ល 1> ័ និយមនយៈ 1> វវាទៈ សមៅមៅមលើរាល់ោកយ ិ ំ ំ ំ ងឡាយណ្តដែលអាច្បបងមអាយកាយមៅជ្ញ្នែមណរ ក ល ើ ស់ ដទងោប ក់ ្ត់ ក់ក ឬក៏ ថ ថ ប ំ ក់សមីនិងសមីជ្ញមួយោ ែមណរម្ោះរបដកកនិងោ ្នវវាទ ើ ល ប ិ ឬមកើតវវាទនិងោ ។ ិ ប 2> ទនាស់ៈ ំ ំ សមៅមៅមលើោកយ ំ ងឡាយណ្តដែលជ្ញោកយ មសច្បកីថ ំ ែមណរ ើ បងមអាយ្ន ក ំ ែមណរ ើ ស់ដទងោ គ្និតផុ យោ ដែលទីនទពីោ ។ ទនាស់ គ្ជ្ញអីៗដែលមកតម ប ំ ធ ប ប ំ ឺ វ ើ ើងរវាងមនុសស ដែលមគ្មមើលម ើញវតុ មួយមិនែូច្បោ មៅកុ ងសានភាពដតមួយ ឬអីៗដែលមគ្ច្បង់បានែូច្បោ ។ ទ ប ប ទ វ ប ទនាស់ អាច្បជ្ញទនាកទនងរវាងភាគ្ពីរ ឬភាគ្ីមរច្បើនដែលមគ្គ្ិតថា ពួកមគ្្នមោលមៅមនច្បុោះ ំ ំ ់ ំ ី ិ ំ សរុងនិងោ ។ ប 3> ល ំ ជម្ោះ សមៅមៅមលើោកយ ំ ំ ងឡាយណ្តដែលជ្ញវវាទ ែមណរម្ោះ ិ ើ ល ស់ោ ដែលបងមអាយ ប ក ើ ំ មកត្នជមលាោះ ។ ទនាស់អាច្បមកើតម ំ ើងរវាងភាគ្ីមួយ ជ្ញមួយនិងភាគ្មួយមទៀត មន ី ិ ស់ រតង់ថា អកមនាោះតូច្បកីថ ឬធក, ជ្ញអក្នកីថ ឬជ្ញអករកក, អក្នបុណយសកកីថ ឬជ្ញមួយនិង ប ំ ីថ ប ប ីថ ប ិថ អកដែលមន្នបុណយសកក...។ ប ិ ិថ ីថ ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 4 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
  • 6. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ 2> អពីករតននទនាស់ៈ ំ ំ ិ ំ 1> គ ល គ ប ំ ល ំ ល ំ ើ បុគ្លៈ ខ្ួ នមយើងដែលជ្ញបុគ្ល្ក់ៗ (ទនាស់និងខ្ួ នឯងអពីតនម, ជមរស, ការមបជ្ញច្បត, ឬ ថ ញ ិ ថ ម ម ៍ យអារមណ...។ 2> អនរបុគ្លៈ ការដខ្ងមតិោមៅកុ ងករតផ្ទល់ខ្ួ នណ្តមួយរវាងបុគ្ល្ក់ និងបុគ្ល្ក់មទៀត ថ គ វ ប ប ំ ិ ធ ល គ ប គ ប 3> អនរ-តួ នាទីៈ រវាងបុគ្លពីរនាក់មៅមូល ឌ នននការង្ហរ ែូច្បជ្ញរវាងអករគ្ប់រគ្ង, កមករ, សេ ថ គ ប ម ជីពរបដជងោ...។ ប មរកាយពីបានែឹងអពីនិយមន័យននោកយខាងមលើមេើយ ំ មយើងនិងបរងួមអតន័យវាច្បូលោ ទ ប មែើមផទទួលបាននូវអតន័យមពញមលញ ែូច្បខាងមរកាមៈ ី ទ ោកយថា “ការម ោះរសាយទនាស់មរៅតុលាការដែលច្បាបអនុញ្ហតមៅកុ ងសមយអាណ្តនិគ្មនិយម ំ ់ ដ ប ័ បារាង” ្នន័យថាៈ គ្ឺជ្ញការម ំ ោះរសាយមលើបញ្ហ ា ំ ំ ងឡាយណ្តដែលបងមអាយ្នែមណរ ក ើ ស់ ំ ដទងោ គ្និតផុ យោ ដែលទីនទពីោ ដែលម ប ធ ប ប ោះរសាយម យមិនមរបើរបាស់ភាគ្តុលាការកុ ងការជួយ ី ប ម ោះរសាយ មេើយម ោះរសាយដតមរឿងរាវ ំ ងឡាយណ្ត ដែលបានមកតម ើ ើងមៅកុ ងសម័យអាណ្ត ប ំ និគ្មនិយមបារាងដតបុ មណ្តោះ ។ ត 3> សារៈសខានននទនាស់ៈ ំ ់ ំ របសិនមបើមយងមច្បោះម ើ ោះរសាយទនាស់បានល អ មនាោះវាអាច្បផល់ឱកាសជ្ញមរច្បនែូច្បជ្ញៈ ំ ថ ើ ំ ំ ំ  បមងើតកលាង និងគ្និតនច្បរបឌ្ិត ក ប  ផ្ទស់បូ រភាពមនឿយណ្តយ ធុញរ ល ថ ន់ និងទុទិែិនិយម ឌ  មធមអាយ្នទនាក់ទនងទូលទូលាយជ្ញមួយមជឈ ឌ នខាងមរៅ ើវ ំ ំ ំ ន ន ម ៍  បនូ របនយអារមណតានតង ឹ ំ  ជរុញមអាយ្នការមរៀនសូរតពីបញ្ហ និងមធការផ្ទស់បូ រ ា ើវ ល ថ  មលើកទឹកច្បិតការយល់ែងខ្ួ នឯង (មតើអីដែលខ្ួ នកពុងមធើពិតរបាកែមៅកុ ងសានភាពមនោះ?) ថ ឹ ល វ ល ំ វ ប ទ 4> ផលរបមោជនននទនាស់ៈ ៍ ំ ែូច្បដែលមយើងបានែឹងរតួសៗរួច្បមកមេើយគ្ឺថា ទនាស់មៅមពលខ្ោះអាច្បផល់នូវភាពវជ្ន ំ ល ថ ិ ជ មេើយមពលខ្ោះវាក៏អាច្បផល់នូវផលអវជ្នផងដែរអារស័យថាមយើងមច្បោះម ល ថ ិ ជ ោះរសាយវាបានរតមរតូវ ឹ ដែរឬអត់?  ការមធើមអាយមនុសសយល់ែងពីបញ្ហបានមរច្បើន វ ឹ ា ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 5 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
  • 7. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ  មពលដែលែឹងពីបញ្ហបានមធើមអាយមយើងមច្បោះម ា វ ោះរសាយវាបានរតឹមរតូវ  បមងើតភាពចាបាច្ប់ននការផ្ទស់បូ រ ក ំ ល ថ ំ  ពរងឹងនូវែមណ្តោះរសាយរបកបមៅម យត្ភាព ល ក គ ំ ំ អ គ ំ ិ  បមងើតមអាយ្នសាមគ្ីភាព ទនាក់ទនងលរវាងបុគ្លដែលមៅជុវញខ្ួ ន ល  មពលខ្ោះអាច្បមអាយមនុសស្នភាពលូ កលឺននិងោ (មរកាយមពលដែល្នទនាស់) ល អ អ ប ំ  អាច្បមធើមអាយមយើងមច្បោះវាយតនមមៅមលើករត ទេំ បុពវមេតុននទនាស់ដែលបានមកើតម វ ល ំ ិ ំ ំ ើង  ការមលើកតមកងសីលធម៌រស់មៅរបចានថា គ្ុណធម៌... ។ល។ ំ ើ ំ ំ  ជរុញមអាយ្នការអភវឌ្ណន៍ និងយល់ែងអពីខ្ួ នឯងបដនមមទៀត ិ ឹ ំ ល ទ ំ ប ់ ំ ងផតគ្និតនិងបញ្ហ ដ  ការមធើមអាយរបមសើរម វ ើងនូវភាពចាស់ទុដផកច្បតសាស្រ្ស ថ ំ ប ិ ថ មៅមពលដែល្នជម្ោះ ល ឬទនាស់ជ្ញមួយោ ំ ប មនុសសមយើង្ក់ៗរតូវដតមធើការម ប វ ោះរសាយ បញ្ហ ា ងអស់មនាោះជ្ញចាបាច្ប់ ដតការម ំ ំ ោះរសាយរបស់មនុសសដតងដតមធើម វ ើងតាមរមបៀបពីរោងគ្ឺៈ 1> ការម ់ ោះរសាយមនរតមរតូវតាមច្បាបៈ ិ ឹ  ការមគ្ច្បមវសពីបញ្ហ ឬការមៅមសៀមមិនរពមម ា ា ោះរសាយបញ្ហ ា  ការម ោះរសាយម យមិនបានគ្តគ្ូរពីមូលមេតុដែលបងមអាយមកត្ននូវទនាស់ម ិ ក ើ ំ ើង (ម យ មិនបានគ្តមៅែល់សុភាសិតដខ្រមួយដតងមោលម ិ ម ើងថា “គ្តមេើយសឹមគ្ូរ”) ិ ំ ំ ំ  ការមរបើកលាងកមរាលមែើមផម ី ោះរសាយបញ្ហ (ច្បាប់ហាមឃ្លត់ និងរតូវទទួលទណកមខាងបទ ា ឍ ម ម ឍ ំ ិ ំ មលើ សរពេមទណតាមករតននអមពើរបរពឹត) ។ ថ 2> ការម ់ ោះរសាយរតមរតូវតាមច្បាបៈ ឹ  វធ ម ិ ី ោះរសាយជម្ោះតាមផូ វច្បាប់ច្បនួន ០៤ គ្ៈ ល ល ំ ឺ 1> ការច្បរចារៈ ោនភាគ្ីអពារកតយ ម ឹ ។ ភាគ្ីគ្ូជម្ោះពាោមម ល ោះរសាយជម្ោះរបស់ពួកមគ្ ល ម យខ្ួ នឯង ។ ល 2> សនាននកមម ឬការសរមរោះសរមួលៈ ភាគ្ីអពារកឹតយ ក់មអាយអនុវតវធានជ្ញមូល ឌ នមសើរជូន ថ ិ ប មតិ និងមសើរម ប ើងម ោះរសាយ ។ 3> មជឈតវថ និច្បយ ិ ័ឆ ឬអាជ្ញកណ្តលៈ ភាគ្អពារកឹតយ ញ ថ ី ក់មអាយអនុវតវធានជ្ញមូល ឌ នមសើរជូន ថ ិ ប មតិ និងមសើរម ប ើងម ោះរសាយ និងមធើមសច្បកីសមរមច្បដែលភាគ្ីរតូវដតរបតិបតិតាម របសិនមបើ វ ថ ថ ភាគ្បានរពមមរពៀងោពីមុនរួច្បមេើយ ។ ី ប 4> ការម ោះរសាយតាមតុលាការៈ ភាគ្អពារកតយ ី ឹ ក់មអាយអនុវតវធានជ្ញមូល ឌ នមសើរជូនមតិ ថ ិ ប និងមសើរម ប ំ ើងែមណ្តោះរសាយ...។ ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 6 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
  • 8. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ 5> មូលមេតុននការសកាៈ ិ ម យសារដតការសិកាពីទនាស់គ្ឺជ្ញមរឿងមួយែ៏គ្ួរមអាយចាប់អារមណដែរ មេើយពីមួយនថា ំ ម ៍ មៅមួយនថទនាស់ដតងដតមកត្នម ា ំ ើ ើងឥតឈ្ប់ឈ្រ ម យសារដតខ្ោះការមោគ្យល់ អធារស័យ វ និងការរសុោះរសួលរវាងោនិងោ ។ មេើយសរាប់អកដែលសិកាលមិតែូច្បជ្ញពួកមយើងអាច្បជួយែល់ ប ប ំ ប អ ំ ពួកោត់ដែល្នជមលាោះ ំ ងមនាោះ មអាយច្បុោះសរមរងនិងោវញ ប ិ មាងវញមទៀតមយងអាច្បរកបាន ិ ើ របាក់ច្បណល ឬក៏របាក់កនរមពីទនាស់បានោងង្ហយ ។ មិនថាសម័យកាលណ្តមួយម ំ ូ ំ ើយ ទនាស់ ំ គ្ឺជ្ញបញ្ហមួយែ៏មៅគ្គ្ុក មរោោះថាមបើ្នទនាស់មកើតម ា ថ ំ ើងមៅកុ ងសងម មនាោះវានិងមធើមអាយ្ន ប គ វ នូវវបតិថ មកាលាេល មចារកម... ជ្ញមែើម ។ ែូច្បមនោះមែើមផមអាយមជៀសវាងបានពីទនាស់ (ម ិ ម ី ំ ោះបីជ្ញ មនអាច្បមជៀសវាងពីទនាស់បាន ១០០% ក៏ម ិ ំ យ) ក៏មយងអាច្បមធើមអាយជវតរបស់មយើង មោរមពញ ើ វ ី ិ មៅម យសុភមងល ពនឺ ោងរតច្បោះរតច្បង់ មេើយបុគ្លដែលមិន្នទនាស់ ឬកបុគ្លដែលខ្ួ ន គ ល គ ំ ៏ គ ល មអាយមជៀសវាងមច្បញពីទនាស់ដតងដត្នមគ្រសលាញ់រាបអានមរច្បន មរោោះអីមនុសសរបមភទមនោះមិន ំ ់ ើ ប ម ៍ ិ ម ៍ ដែលនឹកភកអារមណរកមរឿងមគ្ មផសងមៅវញមគ្្នដតអារមណបមងើនមិតភាព និងញាតិដែលមៅ ក ថ ំ ិ ជុវញខ្ួ នរបស់មគ្ដតបុ មណ្តោះ ។ ល ត 6> ំ មោលបណងននការសកាៈ ិ មែមផមអាយមនុសសមយើង្នគ្និតមច្បោះជួយយកអាសារ មោគ្យល់ អធារស័យ និងមច្បោះ ើ ី ំ រសុោះរសួលរវាងោនិងោ ប ប មនាោះមទើបមអាយសងមមួយ្នការអភវឌ្ណនបានឆាបរេ័ស គ ិ ៍ ់ ម យមិន ខ្ល់រពួយនូវការម វ ោះរសាយទនាស់ ឬក៏បញ្ហសុ គ្សាញមៅច្បមោោះមុខ្ ។ របសិនមបរបមទស ឬក៏ ំ ា ម ម ំ ើ សងមមួយ្នការមោគ្យល់ គ អធារស័យបានល អ មនាោះរបមទសមនាោះនិងអាច្បកាយមៅជ្ញអច្បរយ ល ឆ ិ របមទសទូ ំ ំ ៏ ងសកលមលាក របមទសគ្រូ មរោោះមនថារបមទសណ្តកែូច្បជ្ញរបមទសណ្តដែរ របជ្ញជន ិ ្ក់ៗដតងដតច្បង់បាននូវមសរភាព សុវតិភាព មសរភាព សនិ សុខ្ ម ប ី ទ ទ ថ យនលោងណ្តមអាយសិតមៅ ទ ឆាយមច្បញពីទនាស់ ។ ជ្ញការពិតណ្តស់ ម ា ំ ោះបីជ្ញទនាស់ផល់មអាយមយើងនូវផលវជ្នខ្ោះៗកីថ ក៏ ំ ថ ិ ជ ល មយើងមនច្បង់បានដែរ ម ិ យសារដតមុននិងែឹងថាទទួលបាននូវផលវជ្ន មយងបានទទួលនូវផល ិ ជ ើ អវជ្នមុនមៅមេើយ ែូច្បជ្ញមៅកុ ងមរឿងភូមតរចាន សម័យបុ លរបល័យពូជសាសន៍បុ លពត... ។ ិ ជ ប ិ ិ ឆ 7> លទផលននការសកាៈ ន ិ វ ើវ ំ មរកាយពីបានមធើការសិការសាវរជ្ញវ មធមអាយមយើងទទួលបាននូវច្បមណោះែឹងថីៗជ្ញមរច្បើនដថម ម មទៀតផង ដែលមធើមអាយមយើងកាន់ដតយល់ែឹងបានច្បាស់ ។ ដតម វ ោះបីជ្ញោងណ្តក៏ម យ វាមន ិ ដមនលឥតមខាោះមនាោះមទ រោន់ដតរបមសើរម អ ច ើងជ្ញងមុនមួយករមតដតបុ មណ្តោះ ។ ិ ត ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 7 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
  • 9. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ មរឿងមនាោះ្នកាល និងអាកាសែូច្បតមៅៈ មយើងខ្ុ និងមលើកយកនូវច្បនុច្ប និងរពឹតការណសខាន់ៗមៅកុ ងសាច្ប់មរឿងយកមកមធើការបង្ហញ ំញ ំ ិថ ៍ ំ ប វ ា ជូនតាមលំ ប់លម ំ យដែល្នខ្ឹមសារ ល ំ ងរសុងែូច្បខាងមរកាមមនោះ៖ មៅឆា ំ ១៨៦៣ រពោះបាទនមរាតមបានច្បុោះកិច្បរពមមរពៀងជ្ញមួយនិងពួកបារាង មែមផបមងើតនូវ ប ឋ ច ំ ើ ី ក អាណ្តពាបាលមួយមលើរពោះរាជ្ញណ្តច្បរកកមុ ជ្ញ ព ។ រែមនោះបានសិតមៅមរកាមការរតួតរតារបស់ ឌ ទ អាណ្តនិគ្មបារាងមងបនិ ច្បៗ ។ អ ំ ុ ងមពលសស្រ្ង្ហមមលាកមលើកទី ០២ ពួកជបុ នបានអនុញ្ហតឲ្យ ំ ឋ ថ គ ដ ិ ំ ្នរ ឌ ភបាលបារាង (ដែល្នមូល ឌ នមៅវច្បឈ្ី) ដែលមធកច្បសេរបតបតការជ្ញមួយនិងរករម ិ ើវ ិ ច ិ ិថ ពួកសាធារណរែឌ និងបានពាោមច្បរចារមៅមលើលកខ្ណដែលអាច្បទទួលយកបាន មែមផទទួល ខ ឍ ើ ី ំ បាននូវឯករាជយភាពពីពួកបារាង ។ សានភាពរបមទសកមុ ជ្ញមៅច្បុងសស្រ្ង្ហម្នភាពវកវរ ។ រឯពួក ទ ព គ ឹ ី បារាងមសរវញ មរកាមការែឹកនារបស់មលាកឧតមមសនីយ៍ ឆាលស៍ ែឺ មហាល បានមបជ្ញថានិងយក ំ ី ិ ំ ឋ គ ឋ ញ ឥណច្បនមកវញ ម ូឍ ិ ិ ោះបីជ្ញពួកមគ្បានផល់ឲ្យកមុ ជ្ញនិងរែអាណ្តពាបាលមៅឥណច្បនែនទមទៀតក៏ ឋ ព ឌ ូឍ ិ ៏ ម យ ក៏្នវធានការ ិ ក់កេិតោងរបរងរបយ័តការរគ្ប់រគ្ងម ំ ប យខ្ួ នឯង ។ ម ល យបានលួង មលាមថា ពួកមគ្្នមបសកកមខាងអរយធម៌ ម ិ ំ ពួកបារាងបានមមើលម ើញដវងឆាយណ្តស់នូវការ ា ច្បូលរួមនូវច្បដនករបស់ឥណច្បិន កុ ងសេភាពបារាងននអតីតអាណ្តនិគ្ម ដែលបានដច្បករដលកនូវ ំ ូឍ ប ំ ំ បទពិមសាធន៍ជ្ញទូមៅននវបផធម៌បារាង ។ ំ រពោះរាជបូជនីយកិច្បមែើមផឯករាជយរបស់ រពោះបាទនមរាតមសេនុ គ្ជ្ញលទផលមៅកុ ងការយល់ ច ី ថ ី ឺ ន ប រពមរបស់បារាងម ំ យមទើស ល់ច្បិតថ ំ ច្បមោោះការ ម ររបស់រទង់សុការមផរអធបមតយយភាពមក ំ ធ ិ វញ ។ កច្បរពមមរពៀងមិនមសើភាពោរតូវបានសមរច្បមៅដខ្តុលា ឆា ំ ១៩៥៣ ។ រពោះបាទសីេនុ ិ ិ ច ម ប ំ ប មរកាយមក រទង់ក៏បានរបកាសថាឯករាជយភាពបានសមរច្បមេើយ រួច្បក៏បានោងរតលប់មកភមពញ ំ បំ វញម ិ យមជ្ញគ្ជ័យ ។ 1> មរឿង ភូមិតរចាន (១៩៦៤, ១៩៦៥ ម ិ ឆ ំ យមលាក ឌ្ក ោម និង មលាក មឌ្ឿក អ) ឹ មរឿង “ភូ មតរចាន” រតូវបានមរៀបមរៀងម ិ ិ ឆ ើងមៅឆា ំ ១៩៦៤, ១៩៦៥ ម ប យអកនិពនន ឌ្ក ោម ប ឹ និង មឌ្ឿក អ ំ មេើយរតូវបានមបាោះពុមផាយជ្ញសាធារណៈមៅឆា ំ ១៩៧១ ។ មរឿងមនោះបានឆ្ុ ោះបញ្ហង ព ប ល ច ំ មអាយមមើលម ើញពីទនាស់ែ៏រសួច្បរសាល់រវាងពលករកមុ ជ្ញ ដែលបានទទួលរងនូវការជោះជ្ញន់មកង ំ ព ិ ័ របវញ្ចពីសនាក់ពួកអាណ្តនិគ្មបារាង បនសកិភូមិ និងបនមស្រ្នី អាយងរបស់វាោងខាងខា ដែលរក ំ ំ ថ ថ ល ំ ល អីយកមកមរបៀបផឹមពុំបានម វ ធ ើយ។ រពឹតការណនថា ១៨ ដខ្ មមសា ឆា ំ ១៩២៥ របស់របជ្ញជន ិថ ៍ ប ំ ំ ិថ ៍ ុ រកាងលាវ ជ្ញរពឹតការណមួយ បាន ក់ ញច្បតអកនិពនកុ ងការនិពនសានែមនោះ ិ ថ ប ន ប ន ប មែើមផ ី ស់នូវសតិសារតរបជ្ញជនមអាយនឹក ម ី ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 8 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
  • 10. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ ម ើញ និងចាជ្ញប់ជ្ញនិច្បនូវរបវតិោងឈ្ឺចាប់មខាច្បផារ ំ ច ថ ល ដែលពួកអាណ្តនិគ្មបានបងម ក ើងនា មពលមនាោះ ។ មរឿងភូមតរចាន ិ ិ ឆ ពិតជ្ញបាន ម ៍ ប ញអារមណអកអានមអាយនឹកម ើញពីនឹមដែករបស់អាណ្ត និគ្មបារាងដែលបានសងត់ជ្ញន់ករបជ្ញជនកមុ ជ្ញជតមួយសតវតស ។ ទនឹ មនិងមនាោះផងដែរក៏បាន ំ ក ព ិ ធ បផុសកេឹងឈ្ឺចាប់ែល់អកអានពី ំ ំ ប រុណកមែ៏ដសនមឃ្លរមៅរបស់អាណ្តនិគ្មបារាង ម ំ មកមលើ ពលករសូ តរតង់កមុ ជ្ញមយើង ។ ការតសូ របឆាងនិងពួករតួតរតាការច្បងកេឹងឈ្ឺចាប់ននជនដែលមគ្ ល ព ំ ំ ថំ ជិោះជ្ញន់ពូតផុ បានជ្ញកលាងភាក់រលឹកមសហាជ្ញតិែ៏ម្ោះមុតមរកាកម ំ ំ ញ ប ំ ើងតសូ រម ោះជ្ញតិ ។ ឆ្ងកាត់បទពិមសាធន៍ជូរច្បត់ជ្ញមរច្បនមៅសម័យអាណ្តនិគ្ម ល ើ អកនិពនបានពញ្ហក់សារតី ប ន ដ ម របស់របជ្ញជនមអាយរបរងរបយ័តច្បមោោះនឹមថីមួយមទៀតរបស់ច្បរកពតអាមមរក ប ំ ម ិថ ិ ដែល្នលកណៈ ខ ំ ពិសពុលជ្ញងអាណ្តនិគ្មបារាងមៅមទៀត ។ អកនិពនបានផសពវផាយមរឿងមនោះម ប ន ើង កុ ងមពលដែល ប ិ ំ ច្បរកពតិអាមមរកកពុង ថ ក់នឹមរតួតរតាមលើរបមទសកមុ ជ្ញមយើង ។ ព មរឿង ភូមតរចានបានដវកមុខ្ពួកមចារដែលបន់ទឹកែី បន់មសរភាពរបជ្ញជន មេើយក៏បានបក ិ ិ ឆ ល ល ី អារកាតមុខ្្ត់ោងអាមសាច្បរបស់បនអាយងដឆ្បមរបារាង ក ំ ើ ំ ដែលមនរោន់ដតមធតាមដខ្សញាក់ ិ ើវ របស់មៅហាយបុ មណ្តោះមទ វ ត ដថម ងខ្មធើការមអាយពួកវាបានមលើសមទៀតមែើមផផ្ទប់ផុ នមៅហាយ ំ ំ វ ី គ គ វ មេើយកាយខ្ួ នជ្ញឧបករណជិោះជ្ញន់ ល ល ៍ ច្ប់នថននពួក្នោន ល ល ។ អមពើជិោះជ្ញន់សងត់សងិនែ៏ ំ ក ក មឃ្លរមៅរបស់អាណ្តនិគ្មបារាងមកមលើរបជ្ញជនកមុ ជ្ញ ំ ព ងមូល ជ្ញពិមសសរបស់មលាកបារមែស ំ “មរសុីែង់បារាងរបចាមខ្តកពង់ឆាង” មកមលើអកភូមរកាងលាវ បានបណ្តលមអាយ្នរបតិកមអពី ំ ំ ថ ំ ប ំ ប ិ ំ ថ ម ំ សនាក់មហាជន និងពលករ ដែលបានមរកាកឈ្រម ំ ល ំ ល ើងវាយបកមៅមលើពួកវាវញោងខាងកា ។ ិ សកមភាពមរកាកឈ្រតសូ របស់អកភូមិរកាងលាវ ម ប ំ ជ្ញច្បលនាមសហាជ្ញតែ៏មៅគ្គ្ុកដែលជ្ញ ប ិ ថ ទុនែ៏សខាន់មួយរួមច្បដនកែល់ច្បលនាបែិវតអធន សមរមច្បបានមជ្ញគ្ជ័យជ្ញបនបនាប់បទពិមសាធន៍ ំ ំ ថ ថ ធ កុ ងមរឿងភូមិតរចាន ដែលកុលបុរតកមុ ជ្ញ រតូវច្បងចាជ្ញនិច្បកាល គ្ភាពតក់រកេល់ និងម្ទនភាព ប ិ ឆ ព ំ ច ឺ ំ ែ៏ដសនេួសមេតុមៅមលើជ័យជនោះ (វាយបារមែសង្ហប់ ្នសនុ ោះច្បតច្បង់កមទច្បបារាងមៅបនាយ ធ ិ ថ ំ ំ ធ កពង់ឆាងមទៀតម ំ ប ំ យមនគ្ិតពីយុទវធី មែើមផសមរមច្បបាននូវយុទសាស្រ្សរបស់ខ្ួ ន) ។ ែូច្បមនោះមយើង ិ ន ិ ី ន ថ ល សមងតម ក ថ ំ ើញថា រាល់បណ្តជ័យជនោះកនងមក ពុំបានសិតមសរមទមរោោះោន្ោបកសែឹកនា ំ ។ មនោះ ល ទ ទ ម ជ្ញរកតយរកមបែិវតន៍សងមកុ ងករណរបមទសជ្ញតរងការរតួតរតាពីពួកអាណ្តនិគ្ម ។ ឹ ថ គ ប ី ិ មរឿង “ភូ មតរចាន” ឬ “រពឹ តការណ ១៨ មមសា” ពុំដមនជ្ញមរឿងយល់សបិរបស់អកនិពនមទ ិ ិ ឆ ិថ ៍ ថ ប ន បុ ដនគ្ឺជ្ញមរឿងពិតមៅមែើមសតវតសទី ២០ មនោះ ។ ថ ិថ ៍ ា ប ំ ម ំ “រពឹ តការណ ១៨ មមសា” និងបង្ហញមអាយអកបានរជ្ញប អពីច្បលនាបាតុកមមួយរបឆាង ទប់ទល់និងពួកអាណ្តនិគ្មនិយមបារាងដសសមៅឆា ំ ១៩២៥ ។ ច្បលនាមនោះ្នសភាពមឃ្លរមៅ ំ ប ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 9 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
  • 11. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ ំ គ្ួរមអាយរមភើបនរកដលង ដែលបានផុ ោះម ធ ើងពីច្បមនាមកសិករដខ្រែ៏សុទសាធមៅភូមិរកាងលាវ រសុក ំ ម ន ំ រលាមបៀរ មខ្តកពង់ឆាង មរកាមការែឹកនារបស់អកកាហានពីរនាក់ គ្្ក់ម្ោះ ជួន និង្ក់មទៀត អ ថ ំ ប ំ ំ ប ល ឺ ប ម ប ម ំ ើ ំ ិ ធ ំ ម្ោះ មៅ ដែល្នមែើមកមណតនិងទីលមៅ មៅភូមបនាយអពិល ំ ុ នរពដខ្រ រសុករលាមបៀរ មខ្តថ ម អ កពងឆាង ។ ពួករករមបាតុករក៏បានស្ប់មលាកបារាង្ក់ម្ោះ បារមែស ដែលមធើជ្ញមរសុីែង់ មៅ ំ ់ ប ំ ល ំ ប ម វ ឯមខ្តកពង់ឆាង មេើយនិងអកបកដរបភាសា្ក់មទៀតម្ោះ សួន រពម ថ ំ ប ំ ប ប ម ំ ង ហានរការសុក្ក់ ប ម្ោះ ឡាច្ប ដែលបានមៅតាមបារាងមៅមពលមនាោះ ។ មរឿងមនោះចាត់ទុកថា ជ្ញរពឹតិការណែ៏ធមួយ ម ំ ថ ៍ ំ មៅកុ ងរបវតិសាស្រ្សជ្ញតិមយង ។ មេើយច្បមោោះរពឹតិការណមៅនថា ១៨ មមសា ១៩២៥ ក៏បានពនយល់ ប ថ ថ ើ ំ ថ ៍ ទុកនូវអនុសាវរយ៍ែ៏ជូរច្បត់មួយដែរ ែល់អករសុករកាងលាវ ។ ី ប ំ មហាបាតុកមរបស់របជ្ញកសិករមៅភូមរកាងលាវនានថទី ១៨ ដខ្ មមសា ឆា ំ ១៩២៥ មនាោះ គ្ឺ ម ិ ំ ា ប ជ្ញច្បមមើយមួយែ៏សមរសបមួយច្បមោោះរាជការអាណ្តពាបាលបារាងនាសម័យមនាោះឯង ល ំ ំ ដែលបាន ច្បងមរកៀកកូនដខ្រ ម មៅមរកាមនឹមដែករបស់ខ្ួ ន ល អស់រយៈមពលជិតកនោះសតវតសមកមេើយ ល ។ ជ្ញ ពិមសសមខាច្បមលាកធបារាងដែលសាប់មៅភូមរកាងលាវ កុ ងនថា ១៨ មមសា ១៩២៥ គ្សាប់មៅ ម ំ ំ ល ិ ំ ប ឺ ល ំ ច្បមោោះមុខ្អកម ប សដខ្ររាប់រយនាក់ដែលមជង ម ើ ំ ងពីររតូវមគ្ ក់មអាយជ្ញប់មខាោះឃ្លង ោងរមង្ហក ប ប រងួយអត់បាយរកហាយទឹក ម យសារដតោនរបាក់បង់ពនន ម រជូនមលាកធ ំ ។ អមពើសងសឹកោង ំ អមនុសសធម៍របស់បារាងមៅមលើបណ្តរាស្រ្ស ថ មៅភូមិរកាងលាវដែលឥតវញ្ហណមសាោះមនាោះ ម ំ ថ ំ ិ ដ យ បានចាត់ ហានមអាយមែញចាប់អករសុករកាងលាវ ប ំ ំ ងរបរស ំ ងរសី មផើលមកាលាេលរជួល អ រច្បបល់អស់មួយរសុក រួច្បច្បងតមរៀបោជ្ញជួរ យកមកសួរច្បមមយមៅទីរករងកពង់ឆាង បងត់បាយទឹក ំ ប ើល ំ ប ំ អ ោងមវទនា រួច្បកនងមកមនែល់ ១០ នថផងរសាប់ដត្នមច្បញរបកាសមួយច្បុោះនថទី ២៧ មមសា ល ិ ា ា ១៩២៥ បង្ហប់មអាយម្ម្ោះ ភូមិរកាងលាវ មៅជ្ញម្ោះថា “ភូ មតិរចាន” មរោោះមគ្បានសនត គ ម ំ ម ិ ឆ ម ពួកបាតុករថា ជ្ញសតតិរចាន មនសាល់ខ្ុសរតូវ ហានស្ប់មលាកធ ំ ។ វ ឆ ិ គ ល “ភូ មតរចាន” គ្ជ្ញមករមរតករបស់អាណ្តនិគ្មនិយមបារាងដសស ដែលបានច្បូលមកទឹម ក ិ ិ ឆ ឺ ិ៍ថ ំ របជ្ញជនដខ្រ មៅច្បុងសតវតសទី ១៩ ។ “ភូ មតរចាន” គ្ជ្ញភូមតរចានជ្ញន់ខ្ស់ ដែលសតតចានមៅកុ ង ម ិ ិ ឆ ឺ ិ ិ ឆ ព វ ិ ឆ ប ភូមិមនាោះ ំ ើ ំ បានខ្ិតខ្មរបរោះពីមរកាមនឹមដែក មែើមផ ី ម រនូវអីដែលមនុសសមលាកមយើងរតូវការច្បង់ វ បានរគ្ប់ៗោ មែើមផរស់មៅមអាយបានសមរមយ និងមពញលកណៈជ្ញមនុសសម ប ី ខ ើងវញ ។ ិ មុននិងមរៀបរាប់អពីមរឿងរាវដែលបានមកតម ំ ើ ើងមៅមខ្តកពង់ឆាងមនាោះ សូមមមលភូមសាស្រ្ស ថ ថ ំ ប ំ ើ ិ របស់វា មែមផមអាយសាល់ពីមខ្តមនោះបនិ ច្បសិនៈ ើ ី គ ថ ថ មខ្តកពង់ឆាងសិតមៅភាគ្កណ្តលននរបមទសកមុ ជ្ញ ។ មខ្តកពង់ឆាង្នរពំរបទល់ខាង ថ ំ ប ំ ទ ថ ព ថ ំ ប ំ មជើងជ្ញប់មខ្តកពង់ធ ំ ខាងមកើតជ្ញប់មខ្តកពង់ចាម ខាងតផូងជ្ញប់មខ្តកពង់សឺ ព និងខាងលិច្បជ្ញប់និង ថ ំ ថ ំ ថ ំ មខ្តមោធិ៍សាត់ ។ មខ្តមនោះសិតមៅច្បង្ហយរប្ណ ៩១ គ្ម ពីរាជធានីភមពញ។ មខ្តកពង់ឆាង ថ ថ ទ ំ បំ ថ ំ ប ំ ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 10 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ
  • 12. សាកលវិ ទ្យាល័យភូមិន្ទកសកមម ិ ២០១១ មហាវិ ទ្យាល័យររៀបចំដែន្ែី ន្ងរែឋបាលែីធ្លី ិ ្ននផែីសរុបច្បនួន ៥៥២១ គ្ម២ ។ មៅឆា ំ ១៩២៤ មខ្តកពង់ឆាង្នរសុកដត ០៥ មទ មេើយមៅ ធ ំ ប ថ ំ ប ំ កុ ងរសុក ប ង០៥ មនោះ្នរបជ្ញជនច្បនួន ១២០ ០០០ នាក់ ។ ភូមរកាងលាវសិតមៅកុ ងរសុក ំ ំ ិ ំ ទ ប រលាមបៀរ្នភូមិ ១៤ និង្នរបជ្ញជនច្បនួន ១ ៨១១ នាក់ ។ ភូមមនោះ្នច្បង្ហយរប្ណ ១៤ អ ំ ិ ំ គ្ី ូ ដមរតពីរករងកពង់ឆាង ពីខាងលិច្បមឈ្ៀងខាងតផូងននរករងកពង់ឆាង (ជនាន់មនាោះ ១៩២៥ អក ំ ប ំ ំ ប ំ ំ ប ំ រសុករកាងលាវ្នរបរច្បិញ្ឹច មជីវតដតពីរមុខ្បុ មណ្តោះគ្ឺ មធើដរស និងម ិ ត វ ើងមតាត ។ បុ ដនរេូតមកែល់ ប ថ សពវនថមនោះ (ឆា ំ ២០០៧) ា ប មខ្តមនោះ្នរបជ្ញជនសរុបច្បនួន ៥៣៨ ១៦៣ នាក់ (ែង់សុីមតៈ ៩១ ថ ំ នាក់/គ្ម២) គ្មសើនឹង ៣.៦% ននរបជ្ញជនកមុ ជ្ញសរុប ។ កុ ងមនាោះ្នបុរសច្បនួន ២៥៩ ៣៤៧ នាក់ ឺ ម ព ប ំ និងស្រ្សីច្បនួន ២៧៨ ៨១៦ នាក់ ។ ច្បមោោះអរតាកមនើនរបជ្ញជនរបចាឆាគ្ឺ ២.៤% ។ របជ្ញជន ៨៥.៥% ថ ំ ំ ំ ំ ប ំ ជ្ញកសិករ, ៧,៥% ជ្ញោណជករ, ៦% ជ្ញអកមនសាទ និង ១% មទៀតជ្ញមស្រ្នី រាជការ ។ មេើយឥ ូ វ ិ ជ ប ថ ំ ្នរសុកច្បនួន ០៨ និង ំ ំ ុ ច្បនួន ៦៩ ។ ដផនទីភមាស្រេតននសេតតក្ពង់ឆ្ ំង, ស្របសទេក្មពជា ូ ិ ំ ន ុ តាងពីមែើមរេូតមកទល់បច្បុ បផនកាលមនោះ អករសុកកពង់ឆាងមរច្បន ំ ច ប ប ំ ប ំ ើ របកបមុខ្របរកសិកមម គ្មធើដរសបនិ ច្បបនួ ច្បលមទុកសរាប់បរមភាគ្ ឺ វ ថ ថ ម ំ ិ ឹ ប ំ បានរតមមួយឆាៗ មៅកុ ងរគ្ួសារនិមួយៗបុ មណ្តោះ ម ប ត យសារែីធីល មិនសូវ្នជីជ្ញតិ ។ មែើមផរករបាក់សរាប់ផត់ផង់សមលៀកបោក់ ី ំ គ គ ំ ំ មូ បអាហារ ការចាយវាយមផសងៗ និងទុកបង់ពនជូនរាជការមនាោះ ។ ា ន មពលខ្ោះមម ល ំ ុ មែើរ ររបាកបង់ពនម ់ ន យខ្ួ នឯង ដតមៅមពលដែល ល រពីរបជ្ញពលរែមនបាន ឌ ិ ក៏ចាត់រកសួង្នសមតកច្បមអាយបញ្ជូនបូ លីសមអាយមៅ ទ ិ ច រពនអាករ ម ន ខំ យបានបងរបជ្ញពលរែឌ មអាយបង់របាក់ មេើយមពលខ្ោះពួកោត់ោនរបាក់បង់ពនន ក៏ផ្ទកពិន័យពីពួកោត់ម ល ម យគ្ុណមទរ វ មួយជ្ញពីរ ជ្ញបី រេូតមៅែល់ចាប់ច្បងយកមៅមធើម វ សតាមផូ វច្បាប់ ច្បមោោះសាមុីជនណ្តដែលោន ល ំ ម របាក់បង់ដថមមទៀតផង ។ ឯអកខ្ោះមទៀតដែលបានែឹងជ្ញមុនថានថមនោះបូ លីសមច្បញមែើរ ប ល ា រពនន រ ក៏ របញាប់របញាល់រត់មភៀសខ្ួ នមៅពួនមៅកុ ងនរពមួយរោសិន ល ប មែមផមអាយរួច្បពីការចាបផ្ទកពិន័យ ើ ី ់ ជ្ញយថាមេតុ ។ មៅ ុ ណ្តដែលមលាកមរសុីែង់បារមែសច្បុោះមៅ ំ រពនែល់ ន របាក់ពននន ន ំ ុ មនាោះមុខ្ជ្ញបាន ច្បូលឃ្លងោងមហាច្បណ្តស់ ល ំ ក៏ជិតោក់កណ្តលននច្បនួនមនុសសដែលរតូវបង់ពនអារករមៅកុ ង ថ ំ ន ប ុំ ំ នីមួយៗ ដតច្បមោោះ ុ ណ្តដែលមលាកមរសុីែង់បារមែសមៅែល់ ំ ុ មនាោះរបាកែជ្ញ្ននូវមនុសសជ្ញប់ ំ មខាោះមជើង (មខាោះមឈ្សរាប់ ប ប ើ ំ ក់អកម ប ំ សកុមអាយមែររួច្ប ម ើ យមអាយមៅនឹងមួយកដនង) រមង្ហក ល រងួយមិនខានម យសារដតោនរបាក់បង់ពនន ។ ម ររៀបររៀងរោយ៖ ក្កុមទ្យី ១០ 11 ឆ្សិកា៖ ២០១១-២០១២ នំ