PPS: http://ppsnet.wordpress.com

1. http://ppsnet.wordpress.com
auto

2. Càn Lăng – Thiểm Tây – Trung Quốc

4. Nữ hoàng đế Võ Tắc Thiên – Empress Wuzetian

5. Vài nét về lăng mộ của
Nữ hoàng đế Võ Tắc Thiên (Càn Lăng)
• Võ Tắc Thiên là một nữ Hoàng Đế duy nhất trong lịch sử Trung
Quốc, bà nổi tiếng không chỉ bởi tài năng, sự độc ác mà còn nổi tiếng
về tình sử có một không hai.
• Khám phá mới về lăng mộ của Võ Tắc Thiên là Lăng mộ của nữ
Hoàng Đế duy nhất trong lịch sử Trung Quốc, thuộc khu Càn Lăng nổi
tiếng cách Tây An 80km về phía tây bắc. Mới đây, các nhà khảo cổ
tỉnh Thiểm Tây Trung Quốc đã có nhiều phát hiện mới về lăng mộ này
và bí ẩn di địa hạ cung dần dần được khai phá.
• Đường Càn Lăng được xây trên núi, quy mô rộng lớn là nơi an nghỉ
của Hoàng đế đại Đường Cao Tông Lý Trị Hòa và Hoàng Đế Võ Tắc
Thiên, là lăng mộ Hoàng Đế nhà Đường duy nhất chưa hề bị khai quật
ở Trung Quốc, nơi đây thường được gọi là “Đường Lăng chi quán”.

6. • Mộ đạo vào địa cung gồm hai phần hào đệm và đường hầm đá. Hào
đệm sâu tới 17m, toàn bộ lát nền bằng đá phiến dài 1,25m, rộng từ 0,4
đến 0,6m. Mộ đạo nằm theo độ dốc, dài 63,1m, nam rộng bắc hẹp, với
độ rộng bình quân là 3,9m. Đá phiến được xây móc xếp từng tầng
thuận theo chiều dốc từ nam tới bắc cộng là 39 tầng. Mặt bằng dùng
khoảng 8.000 phiến đá.
• Giữa các phiến đá được liên kết với nhau bằng chốt (cá) rãnh cánh én
bằng thép gió. Giữa phiến trên và phiến dưới đục lỗ thông và dùng
cây thép xuyên quan níu chặt với nhau, rồi nung chảy thiếc sắt rót vào
cho đông cứng, khiến các phiến đá kết thành một khối. Các nhà khảo
cổ khảo sát quanh Càn Lăng tịnh không phát hiện dấu hiệu bọn trộm
mộ từng phát hiện ra cửa đường hầm vào địa cung. Điều này chứng tỏ
Càn Lăng là lăng mộ duy nhất của các hoàng đế nhà Đường chưa bị
đào trộm thành công.
• Hạ cung Càn Lăng được biến hóa từ Tẩm Cung trước đây mà thành,
chủ yếu bao gồm Phụng mộ chủ Linh quỷ, người đời sau hay cúng bái
ở nơi đây. Còn về Đường Thái Tông Lý Thế Dân khi qua đời và an
táng ở Tẩm Cung, sau này do hỏa hoạn đã dời tới chân núi, hậu thế
thường gọi là Hạ Cung.
(nguồn : INTERNET )

26. Military figure standing
guard along the Spirit Way

27. Tấm bia không chữ
để hậu thế phán
xét "công" và
"tội"

29. • Tấm bia mộ có một không hai trong lịch
sử này cao 7,53m, rộng 2,1 m, dày 1,49
m, nặng 98,84 tấn, nhưng không có một
dòng chữ nào khắc trên đó, chỉ khắc 8
đầu rồng quấn vào nhau biểu hiện quyền
uy tối thượng của Nữ hoàng đế. Hai bên
thân bia khắc hai con đường dài 4,12m,
rộng 0,66m.
• Trên con đường đó chạm một con tuấn
mã và một con sư tử đực thần thái uy
nghiêm... Luận giải về “Bia không chữ”,
đa số người cho rằng, Võ Tắc Thiên tự
cho mình công lao không thể nói hết,
không thể dùng văn tự biểu đạt được.
This 3.6 m tall 'Uncharactered Stele'
built to commemorate Wu Zetian[ is
located to the east of Phoenix Gate
within the Qianling Mausoleum. Unlike
other tablets located at the site, it has
no written inscriptions. It weighs 98
tonnes and is decorated with sculpted
dragons and oysters.

35. Tượng đá không đầu - bí ẩn chưa lời giải đáp

38. Stone statues of foreign ambassadors, now headless

43. Đường Cao Tông Càn Lăng

47. Sơ đồ 18 khu mộ nằm trong Càn Lăng

48. Tranh vẽ trên tường trong khu mộ Công chúa Yongtai

49. Tượng sáp Nữ hoàng đế Võ Tắc Thiên trong bão tàng Tây An

51. Tóm tắt tiểu sử Nữ hoàng đế Võ Tắc Thiên
• Võ Tắc Thiên xuất thân từ huyện Văn Thủy, thuộc quận Tinh Châu nay là
thành phố Thái Nguyên tỉnh Sơn Tây. Sinh ra trong một gia đình quý tộc danh
tiếng ở Sơn Tây. Bà được đưa vào hậu cung Đường Thái Tông nhà Đường vào
khoảng năm 637 và là một Tài Nhân, tức là một trong chín người thiếp cấp thứ
năm.
• Thấy tên Võ Chiếu không đẹp, Đường Thái Tông đặt tên cho bà là Mị, có nghĩa
là "duyên dáng, xinh đẹp", và vì vậy còn được người Trung Quốc gọi là Võ Mị
Nương. Trong thời gian này bà đã gặp thái tử Lý Trị và đã có quan hệ thân
thiết với vị vua tương lai này.
• Năm 649, Đường Thái Tông băng hà, theo luật lệ, Võ Mị Nương phải rời cung
để vào chùa Cảm Nghiệp xuống tóc. Thái tử Lý Trị lên ngôi, tức là Đường Cao
Tông đã đưa bà quay trở lại.
• Năm 654, Võ Tắc Thiên sinh một con gái, nhưng đứa trẻ bị chết sau khi sinh
vài ngày. Trước khi đứa trẻ chết, Vương hoàng hậu có đến thăm, do đó Cao
Tông nghi ngờ hoàng hậu đã hạ thủ.
• Truyền thuyết cho rằng chính Võ Tắc Thiên đã giết con để vu tội cho hoàng
hậu. Võ Chiêu nghi được phong làm Thần phi. Rất nhiều người đã chống lại
Võ Tắc Thiên nhưng đều bị giết hại, bà nghiễm nhiên bước lên ghế hoàng hậu.

52. • Năm 660, Đường Cao Tông bị trúng gió đột quỵ, Võ hậu liền tham gia chính sự
từ phía sau rèm cùng vua, nên gọi là Nhị thánh lâm triều. Cao Tông nhất nhất
đều nghe theo lời Võ hậu, tuy nhiên nhận thấy sự nguy hiểm của bà, nên đã
ngầm ra lệnh cho Thượng Quan Nghi tìm cách phế truất.
• Việc bại lộ, Thượng Quan Nghi bị Võ hậu xử tội chết, Cao Tông cũng mất hết
quyền lực, hoàn toàn phụ thuộc vào Võ hậu. Thái tử Lý Trung (con của Cao
Tông và một người thiếp thấp kém, Vương hoàng hậu nhận làm con) bị giáng
và bị giết. Con cả của Võ hậu là Lý Hoằng được phong thái tử.
• Năm 667, Cao Tông quá yếu, giao cho thái tử Lý Hoằng giám quốc, thực ra vẫn
do Võ hậu làm chủ. Năm 674, triều đình tôn Cao Tông là Thiên hoàng, Võ hậu
là Thiên hậu. Võ Tắc Thiên thích dùng tôn xưng Thiên hậu cho đến tận khi làm
hoàng đế. Võ hậu phế Thái tử Lý Hoằng, đưa con thứ hai là Lý Hiền lên làm
thái tử, rồi lại giáng Lý Hiền, đưa con thứ ba là Lý Hiển lên thay.Trong giai
đoạn này, Võ hậu đã có nhiều chính sách chính trị đổi mới, được đánh giá cao.
• Năm 683, Đường Cao Tông băng hà, thái tử Lý Hiển lên ngôi, tức là Đường
Trung Tông, Võ Tắc Thiên làm Hoàng thái hậu, nắm toàn bộ chính sự. Một
tháng sau, với lý do Đường Trung Tông để vợ là Vi hoàng hậu lộng quyền, Võ
hậu phế vua xuống làm Lư Lăng Vương, lập con trai thứ tư (Lý Đán) lên làm
vua, tức Đường Duệ Tông. Trong các năm tiếp theo, Võ hậu lần lượt ra tay với
các vương gia là con của Đường Thái Tông như Việt vương Lý Trinh, Lang
Nha vương Lý Trọng.

53. • Đồng thời Võ hậu cho xây dựng nhiều cung điện, lớn nhất là tòa Minh Đường
cao gần ba trăm trượng, sau đổi là Vạn Tượng Thần cung. Minh Đường hoàn
thành, có kẻ dâng viên đá trên có chữ "Thánh mẫu lâm nhân, Vĩnh xương đế
nghiệp" nên Võ hậu đổi tôn hiệu của mình là Thánh mẫu thần hoàng.
• Năm 690, sư Pháp Minh dâng bốn quyển Đại Vân kinh ca ngợi Võ hậu là Phật
Di Lạc xuống trần, là chủ của thiên hạ. Võ Hậu sai in rồi phát ra khắp nơi, đề
cao Phật giáo trên Đạo giáo.
Tháng 9 năm 690, Võ hậu lên ngôi Hoàng đế, đổi quốc hiệu là Chu với ý kế tục
sự nghiệp nhà Chu xưa kia, quốc tính là họ Võ, tôn Chu Văn Vương làm Thủy
tổ Văn hoàng đế. Giáng Đường Duệ Tông xuống làm Hoàng tự, rồi sau đó phế
bỏ, lại phong cháu là Võ Thừa Tự làm Ngụy vương, Võ Tam Tư làm Lương
vương.
• Đến năm 705, Võ hậu ngoài 80 tuổi đã rất ốm yếu. Tháng 2, tể tướng Trương
Giản Chi lãnh đạo cuộc đảo chính giết hai anh em họ Trương, xông vào cung
buộc Võ hậu truyền ngôi cho thái tử Lý Hiển. Đường Trung Tông Lý Hiển lại
lên làm vua lần nữa, Võ hậu trở thành Thái thượng hoàng, rồi qua đời vào
tháng 11 năm 705. Khi lâm chung bà yêu cầu dùng thụy hiệu là Hoàng hậu chứ
không phải Hoàng đế, do đó không có miếu hiệu.
• (nguồn : INTERNET )

54. The tomb of Princess Yongtai,granddaughter of
Empress Wu. She died in 701 CE at the age of 17.

55. Tomb of Prince YiDe (懿德太子墓)

56. Tomb of Prince YiDe (懿德太子墓)

57. Maoling Mausoleum (茂陵)

58. Tomb of Prince YiDe (懿德太子墓)
The wall painting has been deteriorating over time.

59. Chung quanh khu lăng mộ

65. • Đến đầu năm Dân
Quốc, tướng Quốc dân
đảng là Tôn Liên
Trọng, muốn bắt chước
tướng Tôn Điện Anh
đào lăng Càn Lăng và
Từ Hy, sử dụng một
binh đoàn đóng quân
trên đỉnh Lương Sơn,
mượn danh nghĩa là
diễn tập quân sự, dùng
thuốc nổ phá 3 tầng
nham thạch bên đường
vào mộ, nhưng rốt cuộc
chỉ là “mò kim đáy
bể”.

66. Càn Lăng - Qianling Mausoleum
Các triều đại nhà Đường kéo dài trong khoảng 300 năm 618-907 AD. Lăng mộ của
nhà Đường ở vị trí vào khoảng 80 km về phía tây bắc của thành phố Tây An .
Trong số các ngôi mộ được xây dựng ở đây, Càn Lăng là lớn nhất và lộng lẫy nhất.
Chôn ở đây là Hoàng đế Cao Tông (628-683), và hoàng hậu Võ Tắc Thiên (624-
705), một trong ba phụ nữ nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc . Võ Tắc Thiên là phụ
nữ duy nhất giữ danh hiệu Hoàng đế.
• Càn Lăng bắt đầu xây dựng vào năm 684, và kéo dài trong 23 năm. Lăng mộ này
nằm trên một dốc của đỉnh Lương Sơn, phía bắc của Tây An. Lăng được xây dựng
giống như thiết kế của thành phố Trường An - theo kiến trúc truyền thống trên một
trục Bắc-Nam. Lăng mộ ban đầu được bao bọc bởi bức tường bên trong và bên
ngoài thành phố, tuy nhiên các bức tường bên ngoài bị sụp đổ từ lâu. Các bức tường
bên trong có chu vi 40 km, bao quanh một diện tích 240 ha. Bức tường bên trong
có bốn cửa chính là: Cửa Rồng Xanh ở phía đông, Cửa cọp trắng ở phía tây, Cửa
Rùa ở phía bắc, và Cửa Phượng Hoàng ở phía nam.
• Càn Lăng còn bao gồm mười bảy ngôi mộ của Hoàng tộc Nhà Đường, hoàng tử
Yide ,Công chúa Yongtai và các quan Đại Thần. Các con đường dẫn đến ngôi mộ
của Hoàng đế được gọi là Shendao - con đường thiêng liêng. Đường được lót bằng
đá và hai bên đường có nhiều bức tượng : con người , ngựa, ngựa có cánh, và đà
điểu. Tổng số có 124 tác phẩm điêu khắc trên đá.

67. • Hiện có 2 trụ đá lớn gần cổng phía nam. Mỗi trụ đá đứng cao 6,3 mét.
Trụ đá về phía tây của cổng Nam là một tượng đài với văn bia viết về
Cao Tông hoàng đế, nó chứa 8.000 lời ca ngợi bằng văn bản của
Hoàng hậu Võ Tắc Thiên. Trụ đá về phía đông của cổng Nam là trụ
đá không lời – rất nổi tiếng, nó được dựng lên bởi chính Võ Tắc
Thiên . Có người cho rằng trụ đá không lời là thể hiện tính kiêu ngạo
của chính Võ Tắc Thiên - rằng sự vĩ đại của mình không thể diễn tả
bằng lời .
• Trong trang web của lăng mộ, đã có 278 tòa nhà bao gồm các tòa nhà
như nhà tang lễ, nơi hội họp, …. Tuy nhiên, phần lớn các tòa nhà trên
là không còn đứng vững, không giống như những trụ đá và các pho
tượng.
• Không xa những trụ đá là các pho tượng đá của sứ giả nước ngoài và
các thủ lĩnh dân tộc thiểu số , những người tham dự tang lễ của hoàng
đế Cao Tông. Tổng cộng có 61 pho tượng đá. Một bức tượng đã bị
mất, và những bức tượng đá còn lại đã bị chặt đầu, không ai biết tại
sao xảy ra điều này. (nguồn : INTERNET )

68. Hình ảnh : INTERNET. Xin cám ơn các tác giả có tác phẩm
góp vào tập PPS này .Tác phẩm của Quí vị giúp cho đời thêm
đẹp .Biên tập : vinhbinhpro & bachkien
http://ppsnet.wordpress.com