Weg Uit De Armoede Vogelbuurt I Jplein 14102009

EEN NIEUWE KANS
WEG UIT DE ARMOEDE
Stap 1: een andere aanpak in Vogelbuurt/IJplein.

Samenvatting
Dit Plan van Aanpak voor de Vogelbuurt/IJplein is een eerste concrete uitwerking van de
motie Armoede en sociaal contract, door de stadsdeelraad van Amsterdam-Noord aange-
nomen op 25 maart 2009.

M4 Motie Armoede en sociaal contract:
De stadsdeelraad van Amsterdam-Noord, in vergadering bijeen op woensdag 25 maart 2009,

constaterende dat:
• Armoedeproblematiek in Amsterdam-Noord een groot probleem is;
• Dat veel mensen die in armoede leven vaak forse schulden hebben;
• Het beleid van het stadsdeel gericht is op het activeren van mensen;
• De meeste huishoudens die van een minimuminkomen moeten rondkomen wonen in de zoge-
naamde Vogelaarwijken;

Overwegende dat:
• Het stadsdeel de zorgplicht heeft om de leefsituatie en het toekomstperspectief van kwetsbare
Noorderlingen te verbeteren;
• Het belangrijk is beleid te ontwikkelen om mensen uit de armoedesituatie te halen;
• Het hebben van schulden participatie vaak in de weg staat;
• Het noodzakelijk is om op korte termijn met concrete maatregelen te komen;
• De commissie sociale zaken enthousiast is om het voorstel van de adviescommissie Activerend
Armoedebeleid om te komen tot een tweezijdig sociaal contract, nader uit te werken;

Draagt het bestuur op:
• In het voorjaar van 2009 een pilot te starten in een van de Vogelaarwijken om tot een tweezijdig
sociaal contract te komen met inwoners die een minimuminkomen hebben en eveneens kampen
met schulden;
• Bij Wethouder Ossel te bepleiten deze pilot in Amsterdam-Noord te financieren;
• Voor de behandeling van de voorjaarsnota de raad te informeren over de bereidheid van Wethou-
der Ossel om de pilot te financieren;
• Indien dit niet of niet volledig het geval is de financiering als prioriteit in de voorjaarsnota op te ne-
men.

De motie wordt uitgewerkt voor de Vogelbuurt/IJplein, omdat in deze wijk van Amsterdam-
Noord het grootste aandeel minimahuishoudens woont (29%) en het bestaande netwerk van
organisaties in de nulde- en eerstelijns hulpverlening een goede basis biedt voor een “vlie-
gende start” met activerend armoedebeleid.

DB _ WEG UIT DE ARMOEDE Vogelbuurt_IJplein_versie 14 oktober 2009 (2) pagina 1 van 23

Bij de uitwerking van dit Plan van Aanpak is uiteraard aangesloten bij de doelstellingen van
het door de Dienst Werk en Inkomen naar aanleiding van het Rapport Koopman “Weg uit de
Armoede” opgestelde Uitwerkingsplan Actief armoedebeleid Amsterdam (april 2009):
• 90% van alle bewoners die recht hebben op een armoedevoorziening is binnen 3 jaar
bereikt;
• binnen drie jaar hebben we een verdubbeling van het aantal geslaagde schuldsaneringen
(van 25% naar 50%) en nemen 500 personen deel aan een re-integratietraject dat hun
aflosperiode verkort.
• Binnen drie jaar krijgt de helft van de schuldenaars die in een minnelijk traject zitten een
premie omdat met succes een re-integratietraject doorlopen is.
• In 2011 nemen 2500 niet-uitkeringsgerechtigden deel aan een re-integratietraject.
• In 2010 wordt het maatschappelijk middenveld (met name de zelforganisaties en vrijwilli-
gers) betrokken bij activerend armoedebeleid en doen 50 Amsterdamse bedrijven en or-
ganisaties mee aan armoedebestrijding.
Waar mogelijk zijn deze ambities vertaald naar een ambitie voor Amsterdam-Noord en meer
specifiek de wijk Vogelbuurt/IJplein.

Kernwaarden
De kern van de voorgestelde aanpak in Vogelbuurt/IJplein is in een aantal steekwoorden
samen te vatten: werken vanuit vertrouwen, niet-verkokerde hulp op maat, korte verwij-
zingslijnen, duurzame betrokkenheid en meer verbinding zoeken met de wijk, zowel
met het netwerk aan hulpverleners in de wijk als met het potentieel aan vrijwilligers.

Proces
Dit plan van aanpak is opgesteld in samenspraak met een aantal professionals en betrokke-
nen uit de wijk (zie bijlage 1) en voor aanvullingen en commentaar voorgelegd aan het pro-
fessionalsoverleg van Vogelbuurt/IJplein. De uitwerking zal plaatsvinden in nauwe samen-
werking met actoren uit de wijk.
Tegelijkertijd willen we werkend weg de samenwerking versterken tussen allerlei voorzienin-
gen en organisaties die een rol kunnen spelen bij activering. Zodat een goede basis wordt
gelegd voor een mogelijk later dit jaar in deze wijk te realiseren participatiecentrum.

We hopen met dit plan van aanpak een goede aanzet te hebben gegeven voor de uitwerking
van de motie Armoede en sociaal contract. De in de pilot opgedane ervaringen zullen perio-
diek teruggekoppeld worden naar de nog in te stellen brede werkgroep Weg uit de armoede.
Innovatieve voorstellen uit deze werkgroep worden zo mogelijk direct geïmplementeerd in de
pilot Vogelbuurt/IJplein en bij gebleken succes later uitgerold naar andere wijken in Noord.

Leeswijzer
In hoofdstuk 1vindt u een beschrijving van de uitgangssituatie. In hoofdstuk 2 worden con-
crete doelstellingen geformuleerd voor de korte en middellange termijn. In hoofdstuk 3 zijn
voorstellen en een actieplanning opgenomen met een globale begroting van de kosten.
Daarbij is op hoofdlijnen aangesloten op de in juni door college en raad vastgelegde doelstel-
lingen voor een Actief Armoedebeleid.

De innovatieve voorstellen die door de werkgroep Weg uit de armoede (commissie Ernsting)
worden voorbereid zijn hierin nog niet meegenomen.


1. Uitgangssituatie

In het coalitieakkoord is stevig ingezet op daling van de armoede in Noord. Dit werd in de
Programmabegroting vertaald in de (ambitieuze) doelstelling de armoede in deze bestuurs-
periode in de wijken De Banne, Nieuwendam-Noord en Vogelbuurt met 10% te verminderen.

1.1. Aantal minimahuishoudens en gebruik van voorzieningen
Feitelijke stand van zaken per 31 december 2008:
De tussenstand per ultimo 2008 is dat het aantal minimahuishoudens in Noord ten opzichte
van 2005 met circa 7,8 % is gedaald van 8.937 tot 8.239 en het totaal aantal minimahuis-
houdens in de vier Vogelaarwijken met 8,4% van 5.705 tot 5.226.

Maar …, er is sprake van een toename in de Vogelbuurt/IJplein
Voor deze wijk (buurtcombinatie N62) nam het aantal minimahuishoudens licht toe van 1221
per ultimo 2005 tot 1224 per ultimo 2008. Dit betekent dat 27,5% van het aantal huishoudens
in deze wijk afhankelijk is van een inkomen tot 110% van het sociaal minimum. Ruim 85%
van deze minimahuishoudens is al drie jaar of langer aangewezen op een laag inkomen.
Daarvan zijn er:
• 607 alleenstaanden
• 289 eenoudergezinnen
• 204 huishoudens met twee of meer volwassenen met kinderen
• 124 huishoudens van twee of meer volwassenen zonder kinderen

Naar herkomst van het oudste gezinslid is het beeld gevarieerd, maar vooral onder jongeren
blikt armoede met name voor te komen bij gezinnen van niet Nederlandse afkomst.
tabel 1: huishoudens jongeren
Suriname1 201 147
Antillen 27 17
Turkije 59 62
Marokko 213 241
Overig niet westerse afkomst 241 194
Westerse allochtonen 118 32
Autochtonen 365 122
Totaal: 1224 815

Uitgesplitst naar inkomensbron is 47% afhankelijk van bijstand, heeft 20% een inkomen uit
AOW en heeft bijna 33% een inkomen uit een andere bron (bijvoorbeeld loon, werk als zelf-
standige of een arbeidsongeschiktheids- of werkloosheidsuitkering).

De minimahuishoudens in Vogelbuurt/IJplein blijken redelijk tot goed op de hoogte van de
inkomensondersteunende voorzieningen. In onderstaande tabel is vermeld hoeveel huishou-
dens (en welk percentage van het totaal aantal minimahuishoudens) gebruik maakten van de
verschillende voorzieningen en hoe het feitelijk gebruik zich verhoudt met het gemiddelde

1
Buurthuis De Meeuw heeft weinig contact met de Surinaamse inwoners van Vogelbuurt/IJplein. SOLID start in
2009 met een project “In de wijk, uit de wijk” , speciaal gericht op de Surinaamse gemeenschap in de
Noordelijke rand van Amsterdam-Noord: Banne, Buiksloot, Buikslotermeer, Nieuwendam-Noord.


voor Amsterdam-Noord. Alleen de stadspas, de scholierenvergoeding en de PC-regeling
worden in Vogelbuurt/IJplein minder dan gemiddeld gebruikt.

Tabel 2: huishoudens % minimahuishoudens dat de regeling benut
voor Vogelbuurt/IJplein Amsterdam-Noord
1. Kwijtschelding 897 73,3% 67,2%
2. Stadspas 834 68,1% 69,5%
3. Ziektekostenverzekering 797 65,1% 62,2%
4. Totaal plusvoorziening 65+, lang-
durigheidstoeslag en knipkaart 572 46,7% 45,4%
a. Plusvoorziening 65+ 142 11,6% 14,2%
b. Langdurigheidstoeslag 234 19,1% 16,8%
c. Knipkaart 209 17,1% 15,1%
5. Scholierenvergoeding 277 22,6% 24,3%
6. Bijzondere bijstand 154 12,6% 12,5%
7. PC-regeling 28 2,3% 2,5 %

Slechts 87 huishoudens (7% van de minima) maakten in 2008 geen enkel gebruik van inko-
mensondersteunende voorzieningen en 169 huishoudens maar van één soort voorziening.
Bij de overige huishoudens werden in 2008 meerdere voorzieningen benut: 207 huishoudens
met twee voorzieningen, 282 huishoudens met drie voorzieningen, 293 huishoudens met vier
voorzieningen, 158 huishoudens met vijf voorzieningen en 28 huishoudens met zes voorzie-
ningen.

Het algemene beeld voor Amsterdam-Noord is dat AOW-ers en mensen met een inkomen,
anders dan bijstand, minder gebruik maken van de inkomensondersteunende voorzieningen.

Tabel 3: % gebruik minimahuishoudens 2008 bijstand AOW overig inkomen
1. Kwijtschelding 77,0% 73,2% 51,3%
2. Ziektekostenverzekering 79,6% 57,9% 44,6%
3. Stadspas 75,7% 86,6% 49,9%
4. Totaal plusvoorziening 65+, lang-
durigheidstoeslag en knipkaart 62,1% 61,8% 14,0%
a. Plusvoorziening 65+ 3,7% 57,9% 0,0%
b. Langdurigheidstoeslag 34,2% 2,9% 6,2%
c. Knipkaart 30,0% 1,5% 8,0%
5. Scholierenvergoeding 34,4% 1,6% 28,4%
6. Bijzondere bijstand 16,8% 12,8% 7,2%
7. PC-regeling 3,7% 0,1% 2,7%

Er is op wijkniveau geen informatie over het benutten van de voorzieningen van het
Jeugdsportfonds of het Jongerencultuurfonds.

Conclusies voor Vogelbuurt/IJplein voor het benutten van het minimabeleid:
• Ultimo 2008 maakten 93% van de minima in Vogelbuurt/IJplein gebruik van de inkomens-
ondersteunende voorzieningen in het kader van het minimabeleid. Daarbij zitten we dicht
tegen de DWI-doelstelling van 95% aan.
• Er is een groot verschil tussen bijstandsgerechtigden, AOW-ers en overige minima voor
wat betreft het gebruik van de inkomensondersteunende voorzieningen.
• Het gebruik van de stadspas, de scholierenvergoeding en de PC-regeling ligt in de Vogel-
buurt/IJplein onder het gemiddelde voor Amsterdam-Noord.


1.2. Uitkeringsgerechtigden en (niet werkende) werkzoekenden
Bijstand Van de wijkbewoners met bijstand heeft ruim 70% een forse afstand tot de
arbeidsmarkt (trede 1 en 2) en slechts 55% een activerings, arbeidstoeleidings- of
(taal)scholingstraject. Vooral voor de wijkbewoners op trede 1 en 2 is extra inzet nodig.

Amsterdam-Noord Vogelbuurt/IJplein
01-01-09 17-07-09 01-01-09 17-07-09 Met trajectplan Zonder trajectplan
Nog in te delen 60 12 11 1 0 1
Trede 1 1607 1461 237 220 4 216
Trede 2 1178 1388 172 199 184 15
Trede 3 813 774 125 119 106 13
Trede 4 161 248 25 30 27 3
Trede 5 73 98 12 16 1 15
Totaal 3892 3981 582 585 322 263

Ruim 65% van de bijstandsgerechtigden is drie jaar of langer afhankelijk van een uitkering,
zodat het niet uitgesloten is dat sprake is van problematische schulden, medische of psycho-
sociale problematiek. Daarnaast worden thema’s als vereenzaming, sociaal isolement en het
ontbreken van vertrouwen in de overheid, hulpverlening en andere officiële instanties als
aandachtspunten benoemd. Participatiebevordering heeft alleen (duurzaam) kans van sla-
gen als we met deze factoren rekening houden en kiezen voor een integrale aanpak van de
problematiek.

Niet werkende werkzoekenden:
Per 1 januari 2009 telde Vogelbuurt/IJplein 711 niet werkende werkzoekenden (334 mannen
en 377 vrouwen). Daartoe behoorden 22 jongeren t/m 19 jaar, 40 jongeren van 20-24 jaar,
152 personen van 25-34 jaar, 211 personen van 35-44 jaar en 286 personen van 45 jaar en
ouder. Opvallend is dat de werkloosheid veel westerse en niet westerse allochtonen treft,
70,5% van de werkzoekenden in deze wijk is van niet westerse allochtone afkomst.

Van de 501 werkzoekenden van niet westerse allochtone afkomst hadden 77 personen een
Surinaamse achtergrond, 18 Antilliaans, 49 Turks, 141 Marokkaans en kwam de rest (216
personen) uit overige niet westerse herkomstlanden. Verder telde de wijk 56 werkzoekenden
van westerse allochtone afkomst, 148 autochtone werkzoekenden en 6 mensen van onbe-
kende herkomst.

Ruim 68% van de werkzoekenden heeft geen startkwalificatie; 299 werkzoekenden hebben
alleen basisonderwijs gehad en 186 slechts een vmbo-diploma. Daardoor hebben ze ook
aantoonbaar minder kans op werk en zijn ze vaak al langdurig werkloos.
• < 6 maanden 157
• 6-12 maanden 168
• 12-24 maanden 80
• 24-36 maanden 46
• 36 of meer maanden 260
Uitstroom naar werk is niet onmogelijk, maar zal vaak een lange adem vragen. Duale leer-
werktrajecten bieden de beste kans op succes, zeker in combinatie met de loonkostensubsi-
dies die zowel de Dienst Werk en Inkomen als het UWV bieden.

Arbeidsongeschikte wijkbewoners:
De dienst Onderzoek en Statistiek heeft geen cijfers op buurtcombinatieniveau over het aan-
tal inwoners met aan arbeidsongeschiktheids- of werkloosheidsuitkering.
Onderzocht wordt of we via het UWV aan deze informatie kunnen komen.


Overige specifieke doelgroepen:
In de Vogelbuurt/IJplein wonen circa 100 licht verstandelijk gehandicapten en langdurig
zorgafhankelijken. Uit onderzoek blijkt dat onder deze kwetsbare doelgroepen vaak sprake is
van onvoldoende zelfredzaamheid, vereenzaming en “zogenaamde vrienden die misbruik
maken van hun kwetsbare positie”2. Daarnaast zijn er veel bewoners met psychiatrische
problematiek, wijkbewoners met een niet-aangeboren hersenbeschadiging en analfabete
alleenstaande moeders. Reden om ARKIN (voorheen Jellinek Mentrum), Cordaan, MEE en
het ROC van Amsterdam bij de verdere uitwerking van activiteiten te betrekken.

1.3. Schuldenproblematiek
In 2008 hebben 281 huishoudens uit Vogelbuurt/IJplein een beroep gedaan op schuldhulp-
verlening door Doras en werden 275 dossiers afgesloten (waarvan 84 uit 2007). Voor heel
Noord bedroeg het aantal nieuwe aanmeldingen in 2008 1778 en het aantal afgesloten dos-
siers 1835. Vogelbuurt/IJplein is dus goed voor circa 15% van de werkvoorraad van Doras,
terwijl het qua populatie met 8.364 inwoners per 1 januari 2009 nog geen 10% van het totale
bevolkingsbestand van Noord (86.681 inwoners) uitmaakt.

Van deze afgesloten 275 dossiers van huishoudens uit Vogelbuurt/IJplein zijn:
■ 56 dossiers beëindigd wegens oplossing van de schuldenproblematiek (20,4%), waarbij
in 30 gevallen “inkomensreparatie” plaatsvond doordat mensen met hulp van Doras alsnog
met succes een beroep deden op fiscale of inkomensondersteunende regelingen.
■ 12 huishoudens doorverwezen (4,4%)
■ 79 huishoudens uitgevallen omdat ze niet aan de voorwaarden voldoen (28,7%)
■ 128 huishoudens voortijdig uitgevallen uit het schuldhulpverleningstraject (46,5%).

De voortijdige uitval uit de schuldhulpverlening is een punt van zorg.
Daarnaast zien we de laatste maanden een toenemend3 aantal schuldhulpvragen.

Crisissituaties (dreigende ontruiming, boedelverkoop of afsluiting van energie) worden direct
opgepakt. Ten slotte blijft DORAS –samen met AGIS en de woningcorporaties- actief in het
project Vroeg erop af!. Door vroegsignalering van betalingsachterstanden en tijdige inzet van
schuldhulpverlening of inkomensreparatie (het aanvragen van inkomensondersteunende
voorzieningen of fiscale toeslagen) wordt gestreefd naar het voorkomen van ontruimingen.

Met een wachtlijst werkt niets
Veel mensen wachten te lang met een beroep op de schuldhulpverlening. De schulden zijn
dan al hoog opgelopen en vaak verzwaard met incasso- of deurwaarderskosten.
In dat geval werken wachtlijsten averechts. De wachtlijst schuldhulpverlening telde per 1 april
jl. 120 personen en de wachttijd liep op tot zes maanden.

Doras zet sinds maart fors in op het verkorten van de wachtlijsten en heeft per 1 juli de
wachtlijst4 nagenoeg opgelost. DORAS bood overigens, ook tijdens de periode met wachtlis-
ten, wel steeds directe crisishulp en hulp in de vorm van budgetadvies, cursussen en (sa-
men met Humanitas) ondersteuning bij de thuisadministratie.

2
bron: “Onder de mensen”, een onderzoek van de DSP-groep en de Universiteit van Amsterdam, Zorg en Welzijn
nr. 3, 4 maart 2009
3
In het eerste kwartaal 2009 meldden zich 522 inwoners van Noord bij de schuldhulpverlening van Doras, dit is
12 % dan in het eerste kwartaal 2008 (instroom: 467). De toename van de instroom ligt daarmee hoger dan het
stedelijk gemiddelde van 10%.
4
Cliënten schuldhulpverlening krijgen na aanmelding bij van Doras binnen 4 weken een intakegesprek.. Als deze
termijn overschreven wordt spreken we van een wachtlijst. Per 1 juli jl. was sprake van een wachtlijst voor intake
schuldhulpverlening van totaal 7 personen.


Nieuwe werkwijze Doras in de tweede helft van 2009
In juni 2009 start Doras met een outreachend aanbod van hulp bij het op orde krijgen van het
inkomen van inwoners van Amsterdam-Noord, door hen letterlijk “achter de broek te zitten“
om inkomensondersteuning, toeslagen of heffingskortingen aan te vragen.
In september 2009 wordt gestart met een andere werkwijze met een integrale intake, de in-
troductie van casemanagement en een intensivering van de outreachende aanpak5.
Daarmee wil DORAS zowel de doorlooptijd van de trajecten schuldhulpverlening als het uit-
valpercentage fors terugbrengen.

Aandachtspunten uit de praktijk van de presentiegroep
Schulden zijn niet alleen gekoppeld aan mensen met een laag inkomen. Ook bij huishoudens
met een modaal of hoog inkomen komen problematische schulden voor. Door hoge vaste
lasten, loonbeslag en lopende aflossingsverplichtingen kan het vrij besteedbaar inkomen
feitelijk op of zelfs onder het minimumniveau liggen.

Als schulden niet tijdig betaald worden, wordt de vordering verhoogd met aanmanings- of
incassokosten. Een deel van de incassobureaus waar wijkbewoners mee te maken heeft is
niet aangesloten bij de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders. De door
hen in rekening gebrachte kosten staan soms niet in verhouding tot de oorspronkelijke
schuld. Schuldeisers blijken niet altijd bereid om het incassotraject op te schorten op verzoek
van een hulpverlener. Integendeel, soms wordt de druk op de schuldenaar zelfs opgevoerd
als het incassobureau merkt dat er “weinig te halen is”. Schuldenaren gaan, onder druk van
deurwaarder of incassobureau, akkoord met betalingsregelingen die in praktijk onmogelijk na
te komen zijn. Beslag op loon of uitkering versterkt de problematische schuldsituatie.

Bij de start van een schuldhulpverleningstraject zou directe, praktische hulp geboden moeten
worden bij het op orde brengen van de administratie, ondersteuning bij de thuisadministratie,
inzet van budgetbegeleiding en zo nodig budgetbeheer.
Verwijzing naar een cursus “orde in de administratie” of budgetbegeleiding is voor veel men-
sen een brug te ver. Dat betekent immers nog een keer je verhaal vertellen, zelf verantwoor-
delijkheid nemen terwijl je dat op dat moment juist niet aankunt. Soms is zelfs gespeciali-
seerde thuiszorg nodig om structuur te brengen in de (financiële) huishouding.
Ten slotte valt op dat in WSNP6-trajecten de ondersteunende rol van de curator beperkt is.
Er is meer aandacht nodig voor doorlopende begeleidingslijnen en nazorg.

Spreekuur op locatie
Contactpersonen uit de wijk denken dat wijkbewoners zich misschien eerder zouden melden
bij DORAS of het Loket Zorg en Samenleven als ze op een vaste locatie of tijd een “bekend
gezicht” zou treffen. Iemand die ook –zo nodig- bereid is om spreekuur op locatie te houden
of op verzoek van de wijkprofessional op huisbezoek wil komen.

Conclusies
• Er moet –naar het oordeel van de presentiegroep- meer worden ingezet op vroegsigna-
lering en het voorkomen van het (onnodig) verzwaren van schulden. DWI, UWV en
werkgevers moeten bij informatieverzoeken van deurwaarders in het kader van voorge-
nomen beslag op de uitkering of salaris direct verwijzen naar de schuldhulpverlening.

5
In april 2009 telde de Voedselbank 33 klanten uit Vogelbuurt/IJplein. In de bijlagen zijn de toelatingscriteria voor
de Voedselbank opgenomen. Vanaf mei of juni neemt DORAS deel aan de intakegesprekken en hercontroles bij
de Voedselbank, zodat waar nodig direct aanvullende maatschappelijke dienstverlening kan worden ingezet.
De doelstelling is om in 2009 25% van de Voedselbankcliënten toe te leiden naar de reguliere hulpverlening.
6
Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen


• Een groot deel van de schuldenaren heeft behoefte aan ondersteunende begeleiding en
is bureaucratisch niet voldoende zelfredzaam. Van professionele schuldhulpverleners
wordt in dat geval enige coulance in termijnen en voorwaarden verwacht.
• In geval van beslaglegging zou standaard moeten worden ingezet op minnelijke schuld-
regeling, zodat de schuldenaar na drie jaar “met een schone lei” verder kan.

1.4. Overige sociale problematiek
Naast vereenzaming en schuldenproblematiek, kent in Vogelbuurt/IJplein ook gezondheids-
problematiek, huiselijk geweld, kindermishandeling, opvoedingsproblematiek, taal- en oplei-
dingsachterstand etc.

1.5. Het huidige hulpverleningsaanbod in de wijk
Loket Zorg en Samenleven
Het Loket Zorg en Samenleven aan het Hagedoornplein is voor de bewoners van Vogel-
buurt/IJplein de plek waar men terecht kan voor alle vragen op het sociale domein. Via het
Loket wordt men zo nodig verwezen naar het algemeen maatschappelijk werk, sociaal
raadslieden of de schuldhulpverlening.

Inzet individuele bewonersadviseurs
In de “Achter de voordeur” aanpak zoeken individuele bewonersadviseurs contact met wijk-
bewoners in een huis-aan-huisbenadering of een doelgroepspecifieke opzet. Daarbij wordt
ingezet op een open gesprek, waarbij de bewonersadviseur de zogenaamde leefgebieden
als gespreksleidraad hanteert.
Deze leefgebieden zijn:
a. Inkomen
b. Werk/opleiding
c. Leefbaarheid (sociale participatie)

De individuele bewonersadviseurs verwijzen wijkbewoners naar de voor hen belangrijke in-
stanties, geven informatie en advies. Zij spreken bewoners aan op hun eigen kracht.
Voor niet zelfredzame bewoners wordt passende ondersteuning ingeschakeld, bij meervou-
dige problematiek wordt zo nodig gezorgd voor aanbodcoördinatie.
IBAN is in februari 2009 opnieuw gestart in de omgeving Vogelbuurt / IJplein. Er zijn vier
bewonersadviseurs ingezet om 4020 huishoudens benaderen. Om aansluiting bij de andere
wijkprofessionals( woningcorporaties, buurtregisseur, kerk in de buurt etc.) te vinden, neemt
IBAN deel aan het professionalsoverleg in de buurt.

Welzijnsvoorzieningen en informele zorgnetwerken
In of direct in de buurt van Vogelbuurt/IJplein is een ruim voorzieningenaanbod beschikbaar.
Van de openbare bibliotheek, buurthuis De Meeuw, het Educatief Vrouwencentrum Amster-
dam-Noord, het Loket Zorg en Samenleven, het Ouder-Kindcentrum, de Taalwijzer Noord tot
het steunpunt van de Vrijwilligerscentrale Amsterdam en de Voedselbank. Bij de basisscho-
len in de wijk zijn oudercontactpersonen en schoolmaatschappelijk werkers actief.

Verder zijn er informele zorgnetwerken, zowel rond restaurant Van Harte, Kerk en Buurt, de
Voedselbank, de woonvoorzieningen van Cordaan als in de vorm van bewoners- en (multi-
culturele) vrijwilligersorganisaties.
Een aantal wijkprofessionals is verenigd in de Presentiegroep Oud-Noord (zie bijlage 2)


1.6. Hoe kan de hulpverlening beter aansluiten op de wijkproblematiek?
Bij een fors deel van de wijkbewoners is sprake van meervoudige problematiek.
Dat vraagt van hulpverleners dat zij bekend moeten zijn met de voorzieningen en het activi-
teitenaanbod in de wijk, “over de grenzen van hun eigen specialisme” kunnen kijken en extra
aandacht besteden aan het vergroten van hun zichtbaarheid in de wijk. Vanuit de wijk zijn de
volgende voorstellen gedaan om de (ervaren) afstand tussen bewoners en hulpverleners te
verkleinen en het wederzijds vertrouwen te vergroten:

1. Koppel vaste professionals aan Vogelbuurt/IJplein en zorg dat zij een vertrouwd gezicht
voor de buurt worden, bijvoorbeeld door spreekuur te draaien op de locaties van net-
werkpartners7.
2. Vanuit buurthuis De Meeuw wordt gepleit voor terugkeer van de buurtmaatschappelijk
werker (binding aan en betrokkenheid bij de wijk) en versterking van de outreachende8
en preventieve inzet.
3. Maak een informatiepakket op maat voor nieuwe bewoners, met een overzichtelijke be-
schrijving van het wijkaanbod aan voorzieningen, activiteiten, dienstverlening en bewo-
nersinitiatieven. Zodat mensen makkelijker de weg vinden naar de voorzieningen.
4. Nodig als stadsdeel en/of woningcorporatie nieuwe bewoners uit voor een gezellige bij-
eenkomst in bijvoorbeeld het Van Harte restaurant en probeer hen te verleiden om zich
actief in te zetten voor de wijk of de wijkbewoners. Denk daarbij ook aan studenten die in
de wijk wonen en bedrijven of zelfstandig ondernemers zijn.
5. Ga ook bij de inschakeling van vrijwilligers “slimmer om met wat er is”. Start met de vrij-
willigers die er al zijn9 en ga na of zij bereid zijn zich breder in te zetten voor ondersteu-
nende activiteiten in de wijk. Ga bij de stedelijke organisaties van vriendendiensten na
hoeveel vrijwilligers zij nu in Noord hebben en koppel hen, bij voorkeur op wijkniveau,
aan mensen die ondersteunende begeleiding nodig hebben.
6. Zorg op wijkniveau voor een goede begeleidingsstructuur voor de (nieuwe) vrijwilligers.
Door een coördinerend professional bij een van de bestaande voorzieningen in de wijk of
door inschakeling van het steunpunt van de Vrijwilligerscentrale aan het Hagedoornplein.

Het betrekken van sociaal geïsoleerde wijkbewoners bij het activiteitenaanbod in de wijk is
een zaak van lange adem. Er is vooral persoonlijke betrokkenheid en contact, volhardend-
heid en een groot aantal huisbezoeken nodig om mensen om en mee te krijgen.

Brieven of flyers alleen werken niet. Het is slimmer om gebruik te maken van de voor de
wijkbewoners vertrouwde communicatiekanalen (buurt- en schoolkranten of het bewoners-
magazine van woningcorporaties) en de bestaande netwerken van wijkprofessionals.

Conclusies van de wijkprofessionals:
• Activerend armoedebeleid vraagt dat we de (problematiek van de ) burger en haar of zijn
eventuele gezin in samenhang benaderen en (beter) aansluiten op de vraag en de priori-
teitsstelling van de burger.

7
Bijvoorbeeld bij buurthuis De Meeuw, EVA, Kerk en Buurt, het Leefkringhuis, Taalwijzer
8
Zodat mensen die deelnemen aan buurthuisactiviteiten of gebruik maken van specifieke diensten (zoals op-
voedadvies, mentrumpreventie, meer bewegen voor ouderen, bezoekers Van Harte restaurant, leden van migran-
tenorganisaties en mensen die actief zijn op een MAP- of SAPplek) op een voor hen vertrouwde plek hun pro-
blemen en vragen kunnen voorleggen aan de professional.
9
Denk aan vrijwilligers van ABC Amsterdams Buurvrouwen Contact, School is Cool, Amsterdamse Vrienden-
diensten, het Rode Kruis, de Rotary etc. VCA Noord heeft aangeboden graag mee te werken aan het inventarise-
ren van het vrijwilligersaanbod uit Noord bij de stedelijke functionerende organisaties. Verder vervullen ze graag
een rol bij het werven van nieuwe categorieën van vrijwilligers, zoals studenten of door via werkgevers in Noord.


• Het begint met vertrouwen, dus lijkt het raadzaam om zoveel mogelijk aan te sluiten op
bestaande (wijk)netwerken en na te denken over wijkcontactfunctionarissen voor bepaal-
de organisaties (DORAS, DWI10, Loket Zorg en Samenleven, UWV).
• Er is een betere aansluiting nodig tussen de professionele hulpverleningsorganisaties en
het nuldelijns netwerk in de wijk.
• Voor een aantal wijkbewoners zal stap 1 het doorbreken van sociaal isolement en het
herstel of verbreden van het sociale netwerk zijn. Maatjes of vrijwilligers kunnen daarbij
(tijdelijk) ondersteunende begeleiding bieden.
• Verder is het het verkennen waard of het huidige re-integratieaanbod eenvoudiger toe-
gankelijk kan worden gemaakt voor de nog niet actieve minimahuishoudens, bijvoorbeeld
via een laagdrempelig voorlichtings- en instapprogramma (idee: knipkaart met een grote
variatie aan ontmoetings-, beweeg-, cursus- kook- en meedoe-activiteiten in Noord, met
onderdelen uit het welzijnsaanbod van Combiwel en bewonersinitiatieven).

10
DWI Werkplein Noord heeft toegezegd wijkcontactpersonen aan te wijzen, als intermediair tussen de wijkpro-
fessionals en de eigen organisatie.


2. “Weg uit de armoede”

De commissie Koopmans is ervan overtuigd dat de enige duurzame weg uit armoede is dat
de overheid mensen “handvatten biedt om de regie over het leven te herwinnen en daarmee
sturing te geven aan de eigen toekomst en de toekomst van het gezin”.
Met de nadruk op activerende participatie, preventie en nazorg, in plaats van op financiële
inkomensondersteuning.

Armoede is een complex vraagstuk met veelal samenhangende dimensies, zoals inkomen,
maatschappelijke participatie, opleidingsniveau, gezondheid, zelfredzaamheid, wonen en
leefomgeving. Het is meer dan alleen een financieel probleem. Het is vooral een vorm van
(of risico op) sociale uitsluiting. Om begeleiding op maat te kunnen bieden, adviseert de
commissie Koopmans een gedifferentieerde aanpak met duidelijke doelstellingen binnen een
brede sociale coalitie, van centrale stad of stadsdelen, maatschappelijke organisaties, het
bedrijfsleven en vrijwilligers-/zelforganisaties.

De leden van de projectgroep “Weg met de armoede in Vogelbuurt/IJplein” delen de conclu-
sies van de commissie Koopmans dat hulp en activering hand in hand moeten gaan.
Ze zien kansen om het maatschappelijk middenveld actiever te betrekken bij de wijk.

Ze kiezen voor een brede insteek op de sociale problematiek van minimahuishoudens, met
schuldhulpverlening en bevorderen van (arbeids)participatie als leidende doelstellingen.
Daarin past ook aandacht voor laaggeletterdheid en taalvaardigheidsproblemen, dus inzet op
verwijzing van wijkbewoners naar lees- en schrijfcursussen bij het ROC of taaltrajecten via
Taalwijzer Noord.

De voorlopige doelstellingen zijn:
Doelstelling 1: Meer gebruik van inkomensondersteunende regelingen
vooral door werkenden of zelfstandigen met een laag inkomen, ouderen en wijkbewoners
met een UWV-uitkering
streefcijfers voor ultimo 2009:
1) 95% van de minima benut de inkomensondersteunende regelingen (ultimo 2007: 94,3%)
2) ouderen, werkende armen en UWV-klanten met een minimuminkomen zijn beter bereikt

Doelstelling 2: Meer aanmeldingen voor schuldhulpverlening en meer resultaat
door vroegsignalering, verbetering van de samenwerking met wijkprofessionals en inzet van
ondersteunende (budget)begeleiding en thuisadministratie, maar ook waar nodig nadere
afspraken met onredelijke schuldeisers, deurwaarders en incassobureaus.
3) het percentage geslaagde schuldregelingen stijgt van 20% naar 30% en de voortijdige
uitval uit de schuldhulpverlening daalt van 75% naar 65%
4) de doorlooptijden voor schuldhulpverlening bij Doras en de Gemeentelijke Kredietbank
zijn met ten minste 25% verkort;
doelstelling doorlooptijd Doras: maximaal <invullen> (nu: <invullen>)
doelstelling doorlooptijd GKA: maximaal 4 maanden (nu: <invullen>)
5) budgetbeheer en budgetbegeleiding worden vaker ingezet (nu: <invullen>)


Doelstelling 3: Meer (maatwerk in) activering
Met een aanbod voor iedereen; van een knipkaart met mogelijkheden om mee te doen aan
activiteiten in het kader van:
stap 1: kennismaken en ontmoeten: een laagdrempelig kennismakingsprogramma met
het activiteitenaanbod en de voorzieningen in de wijk
stap 2: leren / talentontwikkeling: toeleiding naar taalscholing; lees-, schrijf- of rekenles of
(beroepsgerichte) cursussen of beweegtrajecten
stap 3: ontdek je plekje: beroepenoriëntatie, beroepskeuzeadvies, belabngstelling- of
competentietest, toeleiding naar vrijwilligerwerk, maatschappelijke of sociale active-
ringsplekken, educatie, stage of werk.

6) 50% van de Voedselbankklanten uit Vogelbuurt/IJplein is actief in de wijk (17 mensen),
dat wil zeggen dat zij deelnemen aan buurtactiviteiten of zich inzetten als vrijwilliger
7) ten minste 100 wijkbewoners starten met een activerings- of arbeidstoeleidingstraject.

Doelstelling 4: Meer samenwerking tussen professionals en informele zorgnetwerken
doordat Doras en DWI “gezicht maken in de wijk”, zo mogelijk spreekuur op locatie houden,
deelnemen aan het professionalsoverleg in de wijk en open staan voor samenwerking met
de vrijwilligers- en zelforganisaties in de wijk.

8) er zijn minimaal 4 netwerkbijeenkomsten georganiseerd voor bewoners- en vrijwilligers-
organisaties, zelforganisaties en professionele instellingen in de wijk;
9) in de communicatie over het project Een nieuwe kans wordt samengewerkt met de bi-
bliotheek, de bewonersorganisaties, buurthuis De Meeuw, Doras, DWI, EVA, Kerk en
Buurt, de kerken en moskee, het Leefkringhuis, het Loket Zorg en Samenleven, de scho-
len, Taalwijzer Noord, de woningcorporaties en de zelforganisaties in de wijk;
10) de bewoners, wijkprofessionals en vrijwilligers- en zelforganisaties waarderen de sa-
menwerking met ten minste een 8.

In hoofdstuk 3 zijn deze doelstellingen uitgewerkt in concrete activiteiten en (voorgenomen)
maatregelen. Eén onderdeel is in paragraaf 3.5. inhoudelijk meer in detail uitgeschreven en
afzonderlijk begroot, namelijk de pilot participatiecentrum. Reden daarvan is dat er onder de
betrokken organisaties en professionals in Vogelbuurt/IJplein veel draagvlak bestaat om op
korte termijn “werkende weg” met de pilot participatiecentrum starten.


3. Wat gaan we daarvoor doen?

3.1. Doelstelling 1: Meer gebruik van inkomensondersteunende regelingen

Beoogd resultaat ultimo 2009: Nulmeting ultimo 2008:
A. 95% van de minimahuishoudens in Vogelbuurt / IJplein 93%
benut de inkomensondersteunende regelingen
B. Ouderen, werkende armen en inwoners met een laag 574 huishoudens met bijstand
inkomen uit een uitkering van UWV of SVB worden 245 huishoudens met AOW
aantoonbaar beter bereikt. 405 huishoudens met een mi-
nimuminkomen uit andere bron
Bron: Armoedemonitor 2009

Wat gaan we daarvoor extra doen?
• We besteden in onze publieksvoorlichting, in Noord Nieuws11 en in de reguliere con-
tacten met scholen en sportverenigingen extra aandacht aan de inkomensondersteu-
nende voorzieningen van DWI, het Jeugdsportfonds en het Jongerencultuurfonds.
• We zorgen op de basisscholen voor voorlichting van ouders over de scholierenver-
goeding en de PC-regeling, door IBAN of medewerkers van de formulierenbrigade.
• We starten een informatieoffensief in de wijk, vooral gericht op ouderen, werkenden
met een laag inkomen en inwoners met een UWV- of SVB-uitkering. Door de organi-
satie van budgetmarkten en voorlichtingsbijeenkomsten voor specifieke doelgroepen.
• De klantmanagers van DWI, de medewerkers van Loket Zorg en Samenleven en de
overige hulpverleners in de wijk checken de komende maanden standaard of een in-
woner recht heeft op voorzieningen in het kader van het minimabeleid.
• We zetten jongeren, oudercontactpersonen of volwassen wijkbewoners in als ambas-
sadeurs om, met hulp van de individuele bewonersadviseurs en via informele zorg-
netwerken, andere wijkbewoners met een minimuminkomen maximaal te bereiken.

Prioritaire doelgroep:
We willen vooral de kinderen uit de minimahuishoudens optimale kansen bieden om zelf
onafhankelijk van een uitkering te worden. Goed onderwijs en het kunnen meedoen op
school en aan sociaal-culturele en sportactiviteiten is daarbij belangrijk.
Scholierenvergoeding 2009/2010
Schoolgaande kinderen kosten veel geld. Ouders met een minimuminkomen en een of meer kinderen in het ba-
sisonderwijs of voortgezet onderwijs kunnen in aanmerking komen voor de scholierenvergoeding van € 225 per
kind voor het basisonderwijs en € 400 per kind in het voortgezet onderwijs. Met de scholierenvergoeding kunnen
ze geld terugkrijgen voor schoolkosten, kosten voor culturele activiteiten (muziek- of dansles, een avondje naar
het theater of de bioscoop) of kosten van sportieve activiteiten (contributie sportvereniging of sportkleding). Kinde-
ren die 3 of meer zones met het openbaar vervoer moeten reizen van huis naar school kunnen een reiskosten-
vergoeding van € 150 per jaar aanvragen. Daarnaast is er nog het Jeugdsportfonds en het Jongerencultuurfonds.

Geen geld, toch op internet
Alle jongeren in het voortgezet onderwijs moeten thuis kunnen internetten. Voor mensen met een laag inkomen
betaalt Amsterdam daaraan mee. Met de PC-voorziening krijgen de jongeren een computer, printer en internet.
Zo geregeld! De kinderen moeten eerst een korte cursus volgen van 2,5 uur.
Als ze daarvoor slagen, krijgen ze zo snel mogelijk de computer en toebehoren thuis geleverd.

Wat gaat dat kosten?
Circa € 5.000 voor nieuwe flyers, opleiding ambassadeurs en informatiebijeenkomsten.

11
Noord Nieuws 12 mei: plusregeling; Noord Nieuws 9 juni 2009: scholierenvergoeding, PC-regeling.


3.2. Meer aanmeldingen voor schuldhulpverlening en meer succesvolle afrondingen
door vroegsignalering, verbetering van de samenwerking met wijkprofessionals en inzet van
ondersteunende (budget)begeleiding en thuisadministratie, maar ook waar nodig nadere
afspraken met onredelijke schuldeisers, deurwaarders en incassobureaus.


A. Het aantal geslaagde schuldregelingen voor inwoners Vogelbuurt/IJplein:
uit Vogelbuurt/IJplein neemt toe en stijgt naar 30% van Aanmeldingen: 281
alle schuldhulpvragen. Geslaagde trajecten: 58 (20%)

Door inzet van:
Inkomensreparatie: 30
Minnelijke schuldregeling: 22
Saneringskrediet: 2
Schuldbemiddeling: 1
Wettelijke schuldregeling: 3
Bron:
managementrapportage Doras
B. De wachttijd voor schuldhulpverlening bij Doras is 31-03-09: 6 maanden
maximaal 4 weken. 30-06-09: 4 weken
Bron:DWI en Doras
C. De doorlooptijd voor schuldhulpverlening bij Doras en Hier wordt door DWI nader
de Gemeentelijke Kredietbank Amsterdam is met ten onderzoek op gedaan.
minste 25% verkort.
D. Budgetadvies, budgetbegeleiding en ondersteuning bij Budgetbegeleiding door
thuisadministratie wordt aantoonbaar vaker en pro- a) Doras 16
actief ingezet. b) Humanitas 12

• Doras gaat “er achter aan”, als mensen die zich aangemeld hebben voor schuldhulp-
verlening hun vervolgafspraken niet nakomen, zodat de voortijdige uitval uit de
schuldhulpverlening lager wordt.
• Doras start in de Vogelbuurt/IJplein een pilot met spreekuur op afspraak op een loca-
tie in de buurt, bij het Loket Zorg en Samenleven op het Hagedoornplein 1b, bij Taal-
wijzer, bij EVA of bij buurthuis De Meeuw.
• Meer inzetten op voorlichting, vroegsignalering en preventie, o.a. door budgetmarkten
en informatie van werkgevers over de schuldhulpverlening die Doras kan bieden bij
dreigend loonbeslag.
• DWI en UWV besteden bij de behandeling van aanvragen WW of bijstand en bij de
inschrijving van werkzoekenden aandacht aan (het voorkomen van) eventuele
schuldproblematiek. In dit najaar wordt verkend of Doras preventief budgetadvies kan
geven op de locatie van DWI en/of het UWV Werkbedrijf (Buikslotermeerplein).
• Meer aandacht voor nazorg, coachende begeleiding voor mensen die werk vinden en
budgetbegeleiding tijdens een WSNP-traject of minnelijk schuldhulpverleningstraject
• We koppelen waar mogelijk de schuldhulpverlening aan actieve bemiddeling naar
(beter betaald) duurzaam werk, zodat er meer kans is op verbetering van het inko-
mensperspectief en dus op een minnelijke schuldregeling.
• We gaan na of er een structureel samenwerkingsverband ontwikkeld kan worden met
hbo- en/of universitaire opleidingen, gekoppeld aan inzet van studenten bij de onder-
steuning van wijkbewoners bij hun financiële administratie en belastingvragen.

Ten minste € 15.000 voor extra spreekuren op locatie en meer nazorg.


3.3. Meer (maatwerk in) activering

A. De helft van de Voedselbankklanten uit Vogel- 0
buurt/IJplein (17 mensen) is aktief in de wijk.
B. Ten minste 100 wijkbewoners zijn in 2009 gestart met DWI-klanten zonder traject:
een activerings- of arbeidstoeleidingstraject. Januari 2009: 293
Maart 2009: 282
Mei 2009: 285
Juli 2009: 263

Dus tot dusver in 2009 gestart:
30 personen
Bron: DWI Werkplein Noord

• We bieden deelnemers aan inburgeringstrajecten vanaf 1 juli 2009 extra begeleiding
bij het vinden van werk, een geschikte vervolgopleiding of vrijwilligerswerk.
• We ontwikkelen, samen met de wijkprofessionals, het project “Een nieuwe kans” een
brede uitnodigende aanpak, gericht op activering van alle wijkbewoners, maar om te
beginnen bijstandgerechtigden en minima zonder uitkering.
• We starten per 1 september met spreekuur op locatie in de wijk, door DWI, Kansweb,
ROC, Taalwijzer en de Vrijwilligerscentrale Amsterdam voor iedereen die wat meer
wil weten over werk, vrijwilligerswerk, (taal)onderwijs en activiteiten in de buurt.
• We starten in de Vogelbuurt/IJplein met een pilot voor een participatiecentrum.
• We onderzoeken of er in Oud-Noord draagvlak is voor het opzetten van een dien-
stenwinkel12, een buurtdienst van vrijwilligers uit de buurt die tegen een geringe ver-
goeding verschillende eenvoudige klussen uitvoert voor buurtbewoners.
• We bespreken met de woningcorporaties de mogelijkheid van een buurtbeheerpro-
ject13, waarbij vrijwilligers uit de wijk in opdracht van de corporatie tegen betaling deel-
taken uitvoeren in het onderhoud van woningen.
• DWI zal vaker het instrument van loonkostensubsidie inzetten om werkgevers te ver-
leiden om werkzoekenden in dienst te nemen of een kans op werkervaring te bieden.
• DWI biedt minimahuishoudens in een schuldhulpverleningstraject een bonus in de
vorm van een aflosperiode van 30 in plaats van 36 maanden, als zij zich actief inzet-
ten op het gebied van inburgering, educatie, participatie of re-integratie.
• Met het UWV worden afspraken gemaakt om ook WW-gerechtigden, (gedeeltelijk)
arbeidsongeschikten en jonggehandicapten in (wijk)activeringstrajecten op te nemen.
• We organiseren in 2009 en 2010 ten minste eenmaal per zes maanden een participa-
tiemarkt.

Naar schatting ten minste € 15.00014, met name communicatie-, huisvestings- en organisa-
tiekosten. De kosten van de trajectbegeleiding zullen waarschijnlijk ten laste van de reïnte-
gratiebudgetten van de Dienst Werk en Inkomen of het UWV kunnen worden gebracht.

12
Daarbij denken we aan het voorbeeld van de Dienstenwinkel Osdorp, een samenwerkingsproject van HVO-
Querido, de OsiraGroep en Cordaan RIBW en eenvoudige klussen zoals: een boodschappenservice, begeleiding
bij een ommetje in de buurt, de bibliotheek of naar het ziekenhuis, de hond uitlaten, klusjes in huis zoals lampen
vervangen, helpen bij het lezen of schrijven van brieven, tuinonderhoud.
13
De woningcorporatie Eigen Haard heeft inmiddels op directieniveau besloten tot de ontwikkeling van een
buurtbeheerbedrijf en overweegt een pilot in Vogelbuurt/IJplein.
14
Voor de huur van spreekuurruimte op de locatie van Taalwijzer Noord bedragen de kosten op jaarbasis afge-
rond € 10.000 ( huurprijs per jaar € 8165,27 en servicekosten per jaar € 1640,51).


3.4. Meer samenwerking tussen professionals en informele zorgnetwerken

A. Er worden minimaal 4 netwerkbijeenkomsten georgani- Niet van toepassing
seerd voor bewoners- en vrijwilligersorganisaties, zelf-
organisaties en wijkprofessionals over thema’s als:
■ inkomensondersteunende voorzieningen (DWI)
■ participatie (DWI, EVA, Taalwijzer en VCA)
■ budgetteren en schuldhulpverlening (Doras)
■ andere door buurtbewoners aangedragen thema’s
B. In de communicatie over het project Een nieuwe kans Niet van toepassing
wordt samengewerkt met alle in de wijk aanwezige
organisaties en voorzieningen.
C. De bewoners, wijkprofessionals en (multiculturele) Niet van toepassing
vrijwilligersorganisatie waarderen de samenwerking
met ten minste een 8

• We brengen het netwerk van sleutelfiguren, voorzieningen en wijkprofessionals in kaart.
• We ontwikkelen een elektronische nieuwsbrief over het project Een nieuwe kans om in-
formatie over nieuwe initiatieven of mogelijkheden snel en breed te verspreiden.
• We starten uiterlijk per 1 oktober 2009 met “groepsvoorlichting op verzoek”, in combina-
tie met een goedkope lunch15 of avondmaaltijd over allerlei onderwerpen die raken aan
het thema activering. Vraaggericht, dus over thema’s die zijn voorgedragen door wijkbe-
woners of (multiculturele) vrijwilligersorganisaties uit de wijk.
• Onder het motto “Bent u tevreden zegt het anderen, bent u ontevreden zeg het ons”
ontwikkelen we een methode om bewoners, bewonersorganisaties, (multiculturele) vrij-
willigersorganisaties uit te nodigen om
a) succesverhalen te etaleren en goede ervaringen te delen en/of
b) suggesties te doen voor verbetering van het activiteiten- en dienstverleningsaanbod.
• We ontwikkelen een vorm van klanttevredenheidsmeting.

Ten minste € 5.000 voor het ontwikkelen van een communicatieplan en de regie op de in-
houdelijke invulling en organisatorische planning van de informatiecarroussel.

15
We gaan “het broodje met”concept uitwerken in samenwerking met restaurant Van Harte en/of de restaurant-
voorziening in het Brederocollege.


3.5. Pilot participatiecentrum met een aanvullend en vraaggericht aanbod van
activiteiten, informatie en beroepsgerichte of emancipatoire cursussen voor
(allochtone) mannen en vaders

A. Uiterlijk 1 oktober 2009 wordt gestart met individuele Niet van toepassing
spreekuren en voorlichtingsbijeenkomsten op locatie
■ bij de Taalwijzer (Havikslaan 22) en
■ bij buurthuis De Meeuw (Motorwal 300) of
■ op afspraak bij andere locaties, zoals op school,
het Leefkringhuis, de moskee of het OKC

B. Uiterlijk 1 november 2009 is een samenwerkingscon- Niet van toepassing
venant gesloten tussen de aanbieders van educatie-,
emancipatie-, taalscholing-, participatie- en re-
integratietrajecten over de doelstelling van de pilot in
Vogelbuurt/IJplein.

NB: Kansweb/Combiwel, DWI, EVA, Taalwijzer Noord,
taalaanbieders, UWV werkbedrijf en de Vrijwilligerscen-
trale Amsterdam zijn geïnteresseerd in deelname in het
participatiecentrum. In die zin dat zij hun bestaande
aanbod en deskundigheid inbrengen of –in reactie op
de vraag van wijkbewoners- bereid zijn hun activitei-
tenaanbod aan te passen.

C. Er wordt voor 1 december 2009 in nauw overleg met Niet van toepassing.
allochtone zelforganisaties en betrokken mannelijke
wijkbewoners een concept activiteitenprogramma ge- Allereerst wordt draagvlak ge-
maakt voor de periode januari t/m juni 2010 zocht bij allochtone mannenor-
met thema’s als: ganisaties door bespreking van
■ actief burgerschap het thema “vaderdagen” in het
■ participatie (m.m.v. DWI, EVA, Taalwijzer en VCA) DOVO, Diversiteits Overleg-
■ de verschillende rollen in het gezin VrijwilligersOrganisaties.
■ persoonlijke ontwikkeling
■ andere door buurtbewoners aangedragen thema’s.

Het eigen initiatief staat centraal.
Van de doelgroep wordt een actieve betrokkenheid
verwacht bij het organiseren van activiteiten en/of het
leggen van contacten met potentiële aanbieders.
D. Er wordt voor 1 december 2009 samen met de onder
C. genoemde kandidaat-deelnemers een wervings- en
communicatieplan opgesteld. Daarbij wordt specifiek
aandacht gegeven aan (allochtone) mannen die zich in
een sociaal geïsoleerde of kwetsbare positie bevinden
en nauw samengewerkt met DWI en UWV Werkbedrijf.

E. In het eerste kwartaal 2010 wordt een “train de trainer”
lesprogramma aangeboden aan de professionals die
vanuit de onder B. genoemde organisaties als contact-
personen betrokken zullen zijn bij de verdere ontwikke-
ling van het aanbod voor de “vaderdagen”.

Daarbij wordt gebruik gemaakt van de door MOVISIE
en Stichting Vizyon ontwikkelede methodiekbeschrij-
ving Man actief, activering van allochtone mannen
in een kwetsbare positie.


F. In mei/juni 2010 wordt het startprogramma met de
deelnemers geëvalueerd en een programma voor de
tweede helft van 2010 opgesteld.

Waarom een participatiecentrum?
In het deze zomer door het college vastgestelde Meerjarenbeleidsplan Participatie 2009-
2012 wordt voor het eerst gesproken over participatiecentra.
Citaten uit het Meerjarenbeleidsplan Participatie 2009-2012:
Voor grote groepen inwoners is participatie in de vorm van betaald werk geen optie. In de persoon gelegen be-
perkingen, psychische problematiek, schulden, geen sociaal netwerk, het zijn allemaal factoren die echt meedoen
in Amsterdam verhinderen. Veel van deze mensen komen nauwelijks buiten. Of omdat ze niet mogen, of omdat
ze niet durven. Dit maakt dat ze ook in zeer beperkte zin maar gebruik maken van het voorzieningenaanbod dat
er is en dat hen kan helpen.

Om deze mensen ook te bereiken is een “outreachende” benadering nodig. Soms zelfs tot “achter de deur”. De
standaard dienstverlening via loketten alleen werkt niet. De dienstverlening moet uitnodigen, vertrouwen geven,
kleine stapjes maken. Hierbij is de hulp nodig van het gehele netwerk aan instanties en organisatie op het terrein
van welzijn, zorg, maatschappelijke dienstverlening, gezondheidszorg. De komende jaren wordt vanuit de ge-
meente fors geïnvesteerd om ook deze groepen burgers optimaal te bedienen. De ervaringen van alle professio-
nals in het veld zijn hierbij onmisbaar en vormen de ruggengraat van de participatie.

Naast de bestaande sociale loketten is het de intentie om in alle stadsdelen zogenoemde participatiecentra op te
zetten, van waaruit begeleiding aan niet-uitkeringsgerechtigden en inburgeraars wordt aangeboden. De participa-
tiecentra zijn (qua organisatorische inbedding) vergelijkbaar met de Ouder Kind Centra die reeds bestaan.
Ze worden aangestuurd door een stadsdeelmanager en bemenst met eigen mensen en klantmanagers van DWI.
Het tempo waarin deze participatiecentra worden ingericht is sterk afhankelijk van de afspraken die met de ver-
schillende stadsdelen worden gemaakt, de fysieke en organisatorische mogelijkheden en de duur van de finan-
ciële verplichtingen die met derden zijn aangegaan.

Het participatiecentrum is dus primair een laagdrempelig informatie- en spreekuurfunctie
in de wijk, waar alle wijkbewoners terecht kunnen met vragen over:
1. oriëntatie op beroep of opleiding;
2. competentietest en arbeidsmarktadvies;
3. educatie / (taal)scholing / beroepsgerichte cursussen;
4. (maatschappelijke) stages, snuffelstages en duale leerwerktrajecten;
5. maatschappelijke en sociale participatie;
6. werk, leerbanen en participatieplaatsen.

Het lig voor de hand deze functie te koppelen aan bestaande voorzieningen, zoals het buurt-
huis, het Loket Zorg en Samenleven, het Educatief Vrouwencentrum, de Openbare Biblio-
theek, de Taalwijzer Noord, open leercentra van taalaanbieders, het steunpunt van de Vrij-
willigerscentrale Amsterdam of de locaties van zelforganisaties.
Verder is het een verkenning waard of de individuele bewonersadviseurs een functie kunnen
vervullen bij de toeleiding of ondersteunende begeleiding van bewoners richting participatie.

In stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer is gekozen voor een nieuwe, aparte voorziening en
concentratie van het aanbod van activiteiten, cursussen en dienstverlening. Daar is in mei
2009 gestart met een participatiecentrum in het stadstuinhuis.

Uit verkennende gesprekken met de potentiële partners in Noord op 14 en 4 augustus jl.
blijkt dat er in ons stadsdeel een voorkeur bestaat voor een stadsdeelbreed samenwerkings-
verband, in combinatie met een netwerkstructuur waarin kennis en aanbod van dienstverle-
ning ontsloten en gedeeld wordt, zodat het ook voor andere doelgroepen beschikbaar is.

Ten eerste omdat het vinden en geschikt maken van een nieuw locatie onnodige kosten en
veel tijdverlies met zich meebrengt. Anderzijds omdat een “vliegende start” mogelijk is, vanuit
bestaande locaties waar (kwetsbare) wijkbewoners al bij elkaar komen en contact hebben


met vertrouwenspersonen, die een nuttige functie kunnen vervullen bij het in contact brengen
van de wijkbewoner met de consulent van DWI of het stadsdeel.

In het meerjarenbeleidsplan participatie is geen budget gereserveerd voor het ontwikkelen
van participatiecentra. DWI heeft in de zomerperiode, samen met stadsdelen, een project-
voorstel en subsidieaanvraag voorbereid voor een EFRO-bijdrage van totaal € 10 miljoen
voor de periode van 15 augustus 2009 tot en met 31 december 2012.
Deze subsidie is vooral bedoeld voor de formatie, huisvestingslasten en de (verdere) ontwik-
keling van een uniform basisaanbod van participatieproducten, een webbased infrastructuur
voor de beschrijving van het aanbod voor de potentiële klant of verwijzende professional, het
ontwikkelen van een stedelijk communicatie- en wervingsprogramma en last but not least
een model voor kwaliteitssturing, innovatie en implementatie van verbeteringsvoorstellen.
Naar verwachting zal in de loop van november duidelijk zijn of deze EFRO-aanvraag geho-
noreerd wordt en welk bedrag per stadsdeel beschikbaar zal komen.

Waarom specifieke aandacht voor (allochtone) mannen en vaders in een kwetsbare positie?
Medio juli werd het stadsdeel door de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling geïnformeerd
over een aanbod van een financiële bijdrage van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschap om de verdere emancipatie en integratie van (allochtone) mannen en vaders te
bevorderen. Totaal is 2,25 miljoen euro beschikbaar, de ministers van OCW en WWI verde-
len dit budget op volgorde van binnenkomst van volledige aanvragen die aan alle voorwaar-
den voldoen. Per gemeente is voor de periode 2010 tot en met 2012 maximaal 150.000 euro
beschikbaar (€ 50.000 per jaar).

Citaten uit de brief van het Ministerie van OCW van 23 juni 2009:
Het kabinet heeft in de emancipatienota “Meer kansen voor vrouwen” aangegeven dat de emancipatie van jon-
gens en mannen uit etnische minderheden achterblijft en nadrukkelijk om extra aandacht vraagt. Voor de eman-
cipatie van allochtone meisjes en vrouwen is het van belang dat ook hun mannen en vaders bereikt worden en
meegaan in het emancipatieproces. Daarnaast blijkt uit gesprekken met mannen uit etnische minderheidsgroepen
dat ook een grote groep mannen zich, net zoals hun vrouwen, in een kwetsbare en geïsoleerde positie bevindt.
Veel mannen voelen zich vanwege hun maatschappelijke positie tekortschieten, wat leidt tot druk binnen het
gezin. Door de emancipatoire vooruitgang van hun vrouwen en dochters dreigen zij nog meer in een achterge-
stelde positie te raken.
Een vadercentrum kan een geschikt instrument zijn om deze soms lastig te bereiken doelgroep op een structurele
manier te bereiken en hun emancipatie- en integratieproces te stimuleren en zaken, zoals de rol van mannen in
de opvoeding en emancipatie aan de orde te stellen.
Het vadercentrum “Adam” in Den Haag bereikt met deze aanpak jaarlijks ruim 2.500 mannen.

De jaarlijkse exploitatiekosten voor een vadercentrum worden door het Rijk geraamd op on-
geveer € 175.000. De Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling lijkt bereid om –in aanvulling op
de door het rijk aangeboden cofinanciering- eenmalig € 50.000 tot € 75.000 bij te dragen in
de kosten van het opzetten van een vadercentrum.
DMO had graag gezien dat zo’n centrum in Noord gehuisvest wordt omdat dit stadsdeel het
meest multiculturele karakter van Amsterdam heeft en hier aantoonbaar sprake is van meer-
voudige sociale problematiek bij een groot deel van de niet westerse allochtone bevolking.

In de brainstormbijeenkomsten over een eventueel participatiecentrum is de meerwaarde
van een vadercentrum ter discussie gesteld. Daarbij bleek er breed herkenning en erkenning
te bestaan van de door het rijk geschetste problematiek.
Ook de wijkmariniers uit De Banne en Nieuwendam-Noord en een aantal zelforganisaties
hebben de behoefte aan een specifiek emancipatoir en participatiebevorderend activiteiten-
aanbod voor (allochtone) mannen aangegeven. Niemand voelt echter voor een apart vader-
of mannencentrum. Er wordt eerder gedacht aan “vaderdagen” of een “stadsdeelbreed activi-
teitenaanbod” voor (allochtone) mannen, wat op locatie kan worden uitgevoerd.
Dus in een bestaand buurthuis, bij een zelforganisatie, een moskee of het Vianney centrum.


DMO heeft daarop besloten de pilot in Osdorp voor te dragen voor rijkssubsidie.
In Amsterdam-Noord kan in ieder geval een start gemaakt worden met de in het Activerigns-
fonds beschikbare middelen, zeker als vanuit de wijkaanpak op onderdelen nog aanvullende
financiering mogelijk is. Verder verkennen we, samen met onze partners, cofinancieringsmo-
gelijkheden bij het Oranjefonds en/of VSB-fonds.

Conclusie:
Er wordt zowel op stedelijk niveau als in het stadsdeel de meerwaarde of noodzaak gezien
van een participatiecentrum. Het uitwerken van het organisatiemodel, het werkproces, het
activiteitenaanbod en de vorm van samenwerking met alle partijen vraagt tijd.

De financiële randvoorwaarden zijn nog niet duidelijk, maar het lijkt wenselijk om –samen
met de eerder genoemde organisaties- en met cofinanciering vanuit het budget voor de pilot
Vogelbuurt/IJplein en de wijkenaanpak “werkende weg” een start te maken.

• We overleggen de komende maanden met zelforganisaties en geïnteresseerde manne-
lijke wijkbewoners van Vogelbuurt/IJplein over de behoefte aan en het draagvlak voor
een “vaderdagen” – programma.
• We zetten een “train de trainer” programma op om de geïnteresseerde wijkprofessionals
en consulenten van DWI en UWV te trainen in de “Man Actief”methodiek.
• We ontwikkelen in de periode tot en met juni 2010 “werkende weg” een goede samen-
werkingsstructuur met geïnteresseerde kandidaat-deelnemers en betrokken organisa-
ties, zodat we voor het seizoen september 2011/juni 2012 een gedragen en goed door-
timmerd activiteitenprogramma kunnen aanbieden.
• We starten kleinschalig in Vogelbuurt/IJplein en koppelen het “vaderprogramma’ daar
aan de pilot voor het participatiecentrum.
• We integreren het “vaderprogramma” in het bestaande aanbod en de bestaande voor-
zieningen, zodat het op termijn stadsdeelbreed kan worden uitgerold.
• We bieden uiterlijk in juni 2010 de stadsdeelraad een, op basis van de praktijkervarin-
gen onderbouwde, meerjarenbegroting aan voor de verdere (gefaseerde) uitrol van par-
ticipatiecentra in de periode tot en met 2012 en vragen nu een experimenteel budget
beschikbaar te stellen van € 25.000 voor de resterende maanden van 2009 en € 50.000
voor de eerste helft van 2010.


Bijlagen:

Bijlage 1. Leden van de brainstormgroep
• Christophe Geuskens, teamleider schuldhulpverlening DORAS
• Anne Jacobse, volwassenenwerker Combiwel/Kansweb
• Paul Scheerder, directeur Leefkringhuis
• Aretha Schipper, coördinator IBAN
• Anja Snabel, betrokken bewoner en lid van professionalsoverleg
• Marchien Timmerman, coördinator Kerk en Buurt
• Rob van der Velden, manager DWI werkplein Noord
• Mijke Wassink, beleidsadviseur stadsdeel

Meelezers:
• Rose Bartholome, directeur EVA
• Jet van den Biggelaar DWI
• Esther Blok, projectleider wijkaanpak stadsdeel
• Liesbeth Blokker, docent NT-1 ROC Leiden
• Liesbeth van Boxtel, adjunct directeur DORAS
• Dirk van Dijk, coördinator Cordaan
• Roelie Hommes, coördinator Taalwijzer Noord
• Karin Monnink, regiomanager Lezen en Schrijven
• Marian Raayen, beleidsadviseur schuldhulpverlening stadsdeel
• Leo Rietveld, organisatieadviseur VCA


• Bijlage 2: beschrijving van de werkwijze van de “Presentiegroep Oud-Noord”

In de afgelopen jaren groeide een praktische samenwerking in de Vogelbuurt/IJpleinbuurt
tussen enkele werkers van kleine buurtorganisaties.
• Anne Jacobse (buurtcentrum De Meeuw)
• Marchien Timmerman (Kerk & Buurt Noord)
• Paul Scheerder (Leefkringhuis)
• Pim Smulders (buurtresto Van Harte).

Alle vier werken ze in Amsterdam-Oud-Noord. Alle vier zetten ze zich vanuit hun eigen orga-
nisatie in voor de mensen in Noord die het meest kwetsbaar zijn. Mensen met schulden.
Mensen die de taal niet voldoende spreken. Mensen die eenzaam zijn. Mensen die moeite
hebben met het invullen van formulieren. Mensen die, soms letterlijk, in de hoek zitten waar
de klappen vallen.

Dát Paul, Anne, Marchien en Pim dit werk doen is niet zo uniek. Er zijn in Amsterdam-Noord
diverse personen en organisaties die belangrijk werk doen voor en met deze kwetsbare
groepen. Bijzonder is de manier waarop deze vier werkers hun werk doen. Veel meer dan in
deze sector gebruikelijk is, doen ze hun werk los van procedures en protocollen. Ze doen
wat nodig is, zoekend, intuïtief, improviserend. Doen ze maar wat? Nee, ze beoordelen iede-
re situatie op haar merites. Niet de regels staan centraal, maar de mens die hulp nodig heeft.
Niet volgende week, of morgen, maar nu.
Er wordt wel gesproken over “0-lijns voorziening”, dat zijn ze: in die zin dat ze dicht bij men-
sen werken en vaak “geen bureau ertussen”, en vaak relaties van jarenlang.

De vier hulpverleners kwamen elkaar de afgelopen jaren regelmatig tegen, bij vergaderin-
gen, bij activiteiten, in hun praktische werk. Ze herkenden iets bij elkaar, en ze zochten el-
kaar steeds vaker op om zaken voor elkaar te krijgen. Ken jij niet iemand die? Hoe regel jij
meestal? Kunnen wij niet een keer samen naar? En zo ontstond een praktisch en effectief
informeel samenwerkingsverband van ‘vrije werkers’, die middels direct contact concrete
hulp bieden, waarbij het belang van de buurtbewoner steeds voorop staat.

Met de evaluatie van de samenwerking kwamen zij tot een aantal kenmerken van de sa-
menwerking en verwoorden hun uitdaging richting nabije toekomst.

Karakter:
1. De werkers zijn eigengereid; ze laten zich niet hinderen door regels.
2. Ze weten zelf met de voeten in de ellende te staan.
3. Ze zijn zeer betrokken bij hun werk.
4. Ze zijn op zoek naar concrete resultaten.
5. Ze zijn uit op afstemming, dwarsverbanden en samenwerking.

Werkwijze:
1. Het verlenen van directe hulp is een eerste stap in een veel langer proces van ver-
trouwen opbouwen en begeleiden.
2. De werkers zijn een vast punt in een voortdurend veranderende professionele omge-
ving.
3. Vanuit de individuele hulp wordt ook steeds naar het mesoniveau gekeken.
4. De klant kan zomaar binnenlopen.
5. Werkers gaan naar mensen toe, outreachend.
6. De klant wordt uitgenodigd zelf zijn grenzen aan te geven.


Deze manier van werken heeft grote voordelen voor de klant: de buurtbewoner. Dit bleek ook
uit interviews die de werkers als onderdeel van dit proces met elkaars klanten hadden.
Er zijn ook risico’s verbonden aan deze wijze van werken. Het is persoonsgebonden.

Voorbeelden van samenwerking;
Kerstdiners:
Op twee kerstdagen organiseren we al een paar jaar kerstdiners. Door middel van contacten
en persoonlijk contact bij het uitnodigen, doen mensen mee die zelden ergens komen.
Van Harte bonnen actie:
We moedigen mensen aan de stap naar het restaurant te maken: door persoonlijk contact,
ze bellen van tevoren of ev. ophalen en vrijkaarten te geven. Dit kan meerdere keren, tussen
door is er contact. (met geld van een fonds kunnen we deze kaarten weggeven)
Dagje uit in de zomer van jong tot oud:
Al meerdere keren georganiseerd dit dagje uit in de zomer, kleinschalig en dichtbij. Met na
afloop eten bij van Harte. Het gaat er ons vooral om mensen mee te krijgen die anders zo’n
stap niet snel maken. Door persoonlijke aandacht, iemand op halen of bellen, stimuleren we
mensen heel erg om zo’n stap te maken.

Presentiegroep:
We besloten deze samenwerking deze naam te geven, daar aanwezigheid en continuïteit in
deze buurt een belangrijk gezamenlijk kenmerk is.

- Een paar keer per jaar komen we als groep bij elkaar om bij te praten en af te stemmen.
- Tussendoor hebben we met regelmaat contact over concrete zaken, mensen of ontwik-
kelingen. Het gaat vooral om praktische samenwerking.
- We trekken samen op bijv. bij initiatief richting bijv. stadsdeel of politiek, of het gesprek
in organisaties.
- We zijn uitnodigend naar anderen. Streven naar nieuwe verbanden, andere samenwer-
king, afstemming van ontwikkelingen.
- we zoeken naar manieren om continuïteit te waarborgen. Om de risico’s van per-
soonsgebonden werk, te beperken. Overdracht naar derden is belangrijk.
- We nodigen ook organisaties uit bij ons overleg. Afstemming verbeteren? Samenwerken,
beter stroomlijnen van dienstverlening aan de mensen.

2008 en 2009 zijn we betrokken geweest bij:
Meedoen in Noord (realiseren van een nieuwe nota....), plan maken rond innovatief armoede
beleid in Noord (“Nieuwe kansen”, in het verlengde van het rapport Koopmans), samenwer-
king rond kerstdiners Meeuw, Pleinenfeesten, Bewonersinitiatieven, ontwikkeling activiteiten
in het kader van Prachtwijken.

Presentiegroep Oud-Noord:
Buurtcentrum de Meeuw Motorwal 300 1021 PH 6323845 ajacobse@kansweb.nl
Kerk&Buurt Noord Adelaarsweg 57hs 1021 BS - 6369234 contact@kerkenbuurtnoord.nl
Leefkringhuis Koekoekstraat 12-16 1021 TX 6362539 secretariaat@leefkringhuis.noord.nl
Van Harte buurtresto Motorwal 300 1021 PH 6323845 www.vanharteresto.nl


Weg Uit De Armoede Vogelbuurt I Jplein 14102009

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Weg Uit De Armoede Vogelbuurt I Jplein 14102009

Similaire à Weg Uit De Armoede Vogelbuurt I Jplein 14102009 (20)

Weg Uit De Armoede Vogelbuurt I Jplein 14102009