Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός

Η ΑΠΟΙΚΙΑΚΗ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ : 800 – 479 Π.Χ.
Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com

8ος – 6ος αιώνας π.Χ. : είναι η εποχή της μεγάλης αποικιακής εξάπλωσης των Ελλήνων που θα ιδρύσουν αποικίες στις ακτές της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου

Ας διευκρινίσουμε τον όρο «αποικισμός »
ἀπό + οἶκος
Ο όρος αποικισμός προέρχεται από το ρήμα αποικίζω (ἀπό + οἶκος )που σημαίνει στέλνω κάποιον μακριά από τον οίκο, μακριά από την πατρίδα.
Αποικισμός λοιπόν ήταν η μετακίνηση, πολλές φορές αναγκαστική, ορισμένων κατοίκων μιας πόλης-κράτους και η εγκατάστασή τους σε μια άλλη περιοχή, με σκοπό την ίδρυση μιας νέας πόλης-κράτους.

Οι λόγοι της αποικιακής εξάπλωσης : οικονομικοί και πολιτικοί
οικονομικοί
•Η αύξηση του πληθυσμού με συνέπεια την έλλειψη καλλιεργήσιμης γης («στενοχωρία» → στενότητα χώρου )και την επιθυμία για την απόκτησή της αλλού
οικονομικοί
•Η αναζήτηση πρώτων υλών για τα βιοτεχνικά προϊόντα, και ιδιαίτερα σιδήρου
πολιτικοί
•Οι πολιτικές συγκρούσεις μέσα στις πόλεις που, όταν τελείωναν, δημιουργούσαν ηττημένους και δυσαρεστημένους από την επικράτηση των πολιτικών αντιπάλων τους

Η ναυπήγηση μεγαλύτερων και ασφαλέστερων σκαφών βοήθησε πολύ στη διάπλευση των ανοιχτών θαλασσών και στην ανάπτυξη του εμπορίου
Ιστιοφόρο εμπορικό πλοίο από κύλικα του 6ου π.Χ. αιώνα (Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο).

Ο β΄αποικισμός υπό της αιγίδα της πόλης - κράτους
Η οργάνωση μιας αποικιακής αποστολής ανήκε στην πόλη- κράτος που έστελνε τους αποίκους προς εγκατάσταση – ήταν η μητρόπολη , η μητέρα – πόλη
Σπουδαίο ρόλο στην εκλογή του κατάλληλου τόπου είχε το μαντείο των Δελφών : οι ιερείς, διαθέτοντας τις κατάλληλες επαφές με ανθρώπους που ταξίδευαν ή με προηγούμενους αποίκους, συνήθως έκαναν υποδείξεις προς τη σωστή κατεύθυνση
Έτσι, το μαντείο κέρδιζε σε κύρος , φήμη και αφιερώματα

Προκειμένου να επιλεγεί ένας τόπος για την ίδρυση αποικίας, θα έπρεπε να πληρούνται οι παρακάτω προϋποθέσεις :
Να έχει φυσική οχύρωση
Να βρίσκεται κοντά σε θάλασσα με απάνεμο λιμάνι
Να διαθέτει πλούσια καλλιεργήσιμη γη

Η αναχώρηση των αποίκων
Αρχηγός της αποστολής οριζόταν ένα άτομο που έχαιρε γενικής εκτίμησης, είχε αναμφισβήτητες ικανότητες και καταγόταν συνήθως από αριστοκρατικό γένος .Ήταν ο οικιστής
Στην αποχαιρετιστήρια επίσημη τελετή οι άποικοι έπαιρναν μαζί τους το ιερό πυρ από το βωμό της μητρόπολης το οποίο θα έκαιγε και στο βωμό της νέας τους πόλης, συμβολίζοντας τους στενούς δεσμούς μητρόπολης και αποικίας
Ωστόσο, η νέα πόλη ανέπτυσσε δική της οργάνωση και θεσμούς , ενώ ήταν ελεύθερη να συνάψει εμπορικές σχέσεις και συμμαχίες με άλλες πόλεις

Η σχέση μητρόπολης και αποικίας : Διατυπώστε τα συμπεράσματά σας, αφού μελετήσετε την επόμενη πηγή
Στο μεταξύ οι Κορίνθιοι, επειδή η Ποτίδαια είχε αποστατήσει από την αθηναϊκή συμμαχία και ο αθηναϊκός στόλος βρισκόταν στα μακεδονικά παράλια, φοβήθηκαν για την τύχη της πόλης .Κι επειδή θεώρησαν τον κίνδυνο της Ποτίδαιας δικό τους κίνδυνο, στέλνουν Κορίνθιους εθελοντές και άλλους Πελοποννήσιους μισθοφόρους , συνολικά χίλιους εξακόσιους οπλίτες και τετρακόσιους ελαφρά οπλισμένους
Θουκυδίδης Α, 60, μετάφραση
Οι Χαλκιδείς από την Εύβοια πρώτοι ίδρυσαν αποικίες στη Χαλκιδική, δίνοντας στη χερσόνησο το όνομά της - η σημαντικότερη ήταν η Όλυνθος
Η Κόρινθος, επίσης, είχε ιδρύσει στη Χαλκιδική την Ποτίδαια

Παρατηρήστε τις περιοχές του β΄ελληνικού αποικισμού , προσέχοντας ιδιαίτερα τις μητροπόλεις και τις αποικίες

Παρακολουθήστε τους δρόμους της αποικιακής κίνησης ( με κόκκινο επισημαίνονται οι ιωνικές αποικίες και με μπλε οι δωρικές )

Στην ευρύτερη περιοχή του Εύξεινου Πόντου (Ελλήσποντος, Προποντίδα, Βόσπορος), οι πόλεις που πρώτες δημιούργησαν αποικίες ήταν η Μίλητος και τα Μέγαρα. Σημαντική αποικία των Μεγαρέων στην ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου ήταν το Βυζάντιο.
Οι Μιλήσιοι ίδρυσαν πολλές αποικίες στον Εύξεινο Πόντο ( Σινώπη, Αμισός, Τραπεζούντα κ.α. ) ελέγχοντας το εμπόριο της περιοχής.
Αγόραζαν από τους ντόπιους δημητριακά, ξυλεία, δέρματα ,δούλους και τους πουλούσαν λάδι, κρασί και βιοτεχνικά προϊόντα : αγγεία, όπλα , κοσμήματα.

Οι ελληνικές αποικίες στη Δύση
Στην Κάτω (νότια) Ιταλία και Σικελία ιδρύθηκαν τόσες πολλές ελληνικές αποικίες, ώστε η περιοχή ονομάστηκε Μεγάλη Ελλάδα. Ανάμεσά τους ξεχώρισαν ο Τάρας, αποικία της Σπάρτης, ο Κρότωνας και η Σύβαρη, αποικίες των Αχαιών της Πελοποννήσου, η Κύμη, αποικία της Χαλκίδας και οι Συρακούσες, αποικία των Κορινθίων στη Σικελία.
Ακόμη πιο δυτικά, οι Φωκαείς, από τη Φώκαια (το όνομα από τις πολλές φώκιες )της Μικράς Ασίας, ίδρυσαν στις νότιες ακτές της σημερινής Γαλλίας τη Μασσαλία. Αργότερα οι κάτοικοι της Μασσαλίας ίδρυσαν αποικίες στις ακτές της σημερινής Ισπανίας.

Πώς υποδέχονταν οι ντόπιοι πληθυσμοί τους Έλληνες αποίκους ; Μελετήστε το κείμενο και απαντήστε
Ελληνικά αντικείμενα που βρέθηκαν στα ενδότερα των Λεοντίνων, σε χώρους όπου ζούσαν ιθαγενείς, καθώς και ελληνικοί τάφοι που ανακαλύφθηκαν στις νεκροπόλεις μαρτυρούν αφενός τη γρήγορη και αρμονική συνύπαρξη Ελλήνων και Σικελών και αφετέρου τον πραγματικό εξελληνισμό των αυτοχθόνων.
Σε παρόμοια συμπεράσματα οδηγούν και οι έρευνες στην περιοχή της Κατάνης: επιβίωση των ιθαγενών, αλλά συνάμα πρώιμος εξελληνισμός τους και ειρηνική συμβίωση με τους αποίκους.
Αντίθετα, οι ανασκαφές στα περίχωρα της Γέλας και των Συρακουσών αποκάλυψαν εντελώς άλλα πράγματα: εξαφάνιση των εγχώριων οικισμών και αντικατάστασή τους από ελληνικά στρατιωτικά κτίσματα, δηλαδή φρούρια, πράγμα που αποδεικνύει εχθρικές σχέσεις και αντίσταση στον εξελληνισμό.
Σε άλλες περιοχές, και ιδιαίτερα στα δυτικά του νησιού, τα ελληνικά αντικείμενα μαρτυρούν μάλλον την ύπαρξη εμπορικών σχέσεων παρά τον εξελληνισμό των ιθαγενών.
C. Mossé, Η Αρχαϊκή Ελλάδα, Μ.Ι.Ε.Τ., μετ. Στρ. Πασχάλη, Αθήνα 2001, σ. 131

Οι συνέπειες της αποικιακής εξάπλωσης - η ζωή αλλάζει
•Χάρη στην εισαγωγή μετάλλων από τις αποικίες και στην ανάπτυξη της βιοτεχνίας ( με τη χρησιμοποίηση δούλων ) πολλά νέα επαγγέλματα δημιουργούνται , όπως του αγγειογράφου, του ζωγράφου των αγγείων
•εξαπλώνεται η χρήση του νομίσματος στις συναλλαγές
•Με την ανάπτυξη του εμπορίου και της κατανάλωσης οι έμποροι (οι εν πορεία, οι χονδρέμποροι) αποκτούν μόνιμους χώρους διάθεσης των εμπορευμάτων τους .Παράλληλα συνυπάρχουν και οι κάπηλοι( λιανέμποροι, μικροπωλητές )
οικονομικές
•Ως αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης μια νέα ισχυρή κοινωνική τάξη αναδεικνύεται : είναι η τάξη των βιοτεχνών, εμπόρων και πλοιοκτητών που θα διεκδικήσει την εξουσία από τους ευγενείς και θα προκαλέσει πολιτικές μεταβολές
•
κοινωνικές
•Με τον αποικισμό οι Έλληνες ήρθαν σ’ επαφή με άλλους λαούς διευρύνοντας τον πνευματικό τους ορίζοντα, ενώ συγχρόνως υπήρξαν και γόνιμες αλληλεπιδράσεις : για παράδειγμα, το ελληνικό αλφάβητο διαδόθηκε από τους Έλληνες της Κάτω Ιταλίας στους λαούς που κατοικούσαν εκεί και αποτέλεσε τη βάση για το λατινικό αλφάβητο
πολιτισμικές

Οι Λυδοί έχουν παραπλήσια έθιμα με τους Έλληνες. Πρώτοι αυτοί, όσο ξέρουμε από τους ανθρώπους, έκοψαν και έθεσαν σε κυκλοφορία νομίσματα σε χρυσό και ασήμι, κι αυτοί πάλι πρώτοι έγιναν μεταπράτες ( έμποροι, μεσάζοντες ).
Ηροδότου, Ιστορία, 1. 94 (μετ. Δ. Μαρωνίτη)
ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ

Σήμερα, σε κάποια απομακρυσμένα χωριά της Κάτω Ιταλίας, οι γεροντότεροι μιλούν μια παράξενη γλώσσα , το λεγόμενο κατωιταλικό ιδίωμα .Παρατηρήστε μερικά δείγματά της και διατυπώστε τις υποθέσεις σας για το τι μπορεί να συμβαίνει : α.) Απόσπασμα από το δημοφιλές τραγούδι "Καληνύφτα"
Εβώ πάντα σε σένα πενσέω, γιατί σένα φσυχή μου 'γαπώ, τσαι που πάω, που σύρνω, που στέω στην καρδιά μου πάντα σένα βαστώ
Εγώ πάντα εσένα σκέφτομαι, γιατί εσένα ψυχή μου αγαπώ, και όπου πάω, όπου σέρνομαι, όπου στέκομαι, στην καρδιά μου πάντα εσένα βαστώ.
Κατωιταλικά
Κοινή νεοελληνική

β.) Ένα άλλο δημώδες άσμα (Agapi mu fidella «Αγάπη μου πιστή») είναι το εξής:
Sta korafais su ssianonna linari Ce 'delrampise mesa sto chloro Sekundu motti skonnete o fengari Atto krovatti tu orio, parfeto.
Στο χωραφάκι σου μάζευα λινάρι και άστραψε μέσα στο πράσινο, όπως όταν σηκώνεται το φεγγάρι απ' το κρεβάτι του, ωραίο, λαμπρό.
Κατωιταλικά
Κοινή Ελληνική

Πηγές
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών , τ. β : αρχαϊκός Ελληνισμός
Πρόγραμμα «Ψηφιακή τάξη», λογισμικό : Η ίδρυση μιας αποικίας στα πλαίσια του β΄ αποικισμού
Ιστορία των αρχαίων χρόνων, Λ.Τσακτσίρα, Μ. Τιβέριου
Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου, Κατσουλάκου, Κοκκορού – Αλευρά, Σκουλάτου
Αρχαία Ιστορία Α Γυμνασίου, βιβλίο εκπαιδευτικού
Λίγη Ακόμη Ιστορία , Ψηφιακή Βιβλιοθήκη –www.repository.edulll.gr
www.wikipedia.org
http://www.richmond.edu/

Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

En vedette

En vedette (20)

Similaire à Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός

Similaire à Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός (20)

Plus de vserdaki

Plus de vserdaki (20)

Dernier

Dernier (20)

Η αποικιακή εξάπλωση των Ελλήνων - Ο β ελληνικός αποικισμός