Contenu connexe Similaire à دليل المعلم لمادة لغتي للصف الثاني الابتدائي الفصل الثاني (20) 1. قـ��ررت وزارة الـتـربـيـة والتعلـيـم اعتماد
ه��ذا الكتاب للمعل��م وطبعه عل��ى نفقـتـها
لل�صف الثاني االبتدائي
الف�صــل الدرا�سي الثاني
دليلُ المعلِّـم
الم�شروع ال�شامل لتطوير المناهج
طبعة تجريبية
0341 ـــ 1341 هــ
9002 ـــ 0102 م
2. .
ح وزارة الرتبية والتعليم ، 0341 هـ
فهرسة مكتبـة امللـك فهد الوطنيـة أثنـاء النـشـر
وزارة التـربيـة والتعلـيـم
لـغـتــي: للصف الثانـي االبتدائـي: دليل املعلم : الفصل الدراسـي الثاين./
وزارة الرتبية والتعليم. - الرياض ، 0341هـ.
08 ص ؛ 12 × 62 سم
ردمـك : 2-357-84-306-879
1 ـ اللغـة العربيـة ـ النحـو ـ كتب دراسيـة
ديـوي 16.273
أ ـ العنوان
515/0341
رقـم الإيـداع : 515 / 0341
ردمـك :2 -3570-84-306-879
�أ�شرف على الطباعة والتوزيع
الإدارة العامة للمقررات المدر�سية
حقوق الطبع والن�شر محفوظة لوزارة التربية والتعليم ـ المملكة العربية ال�سعودية
موقع
وزارة التربية والتعليم
www.moe.gov.sa
موقع البوابة التعليمية للتخطيط والتطوير
http://www.ed.edu.sa
موقع
الم�شروع ال�شامل لتطوير المناهج
www.cpfdc.org
بريد
الإدارة العامـة للمناهج
curriculum@moe.gov.sa
بريد
الم�شروع ال�شامل لتطوير المناهج
curdevelop@moe.gov.sa
5. .
شارك في إعداد
هذا الكتاب
الت�أليف
ع���م���ر ب�����ن �����س����امل ال�صعيدي
رئي�س فريق الت�أليف
ج����������واه����������ر حم�������م�������د م�����ه�����دي
رئي�سة املرحلة
ع������ب������داهلل �أح������م������د ال����غ����ام����دي
من�سق الفريق
ح���������س����ن �أح��������م��������د ال����ف����اه����م����ي
عبدالعزيز عبداهلل ال�شمراين
�س ـ ـ ـلـ ـ ــوى �ص ـ ـ ـ ــالـ ـ ـ ــح �أ�شـ ـ ـ ـ ـق ـ ـ ـ ــر
ريـ ـ ـ ـ ـ ـ ــم ع ـ ـ ـم ـ ـ ـ ــر باخـ ـ ـ ــ�ش ــويـ ـ ــن
رج������������ب ج������م������ل ال���������زه���������راين
ت��������وف��������ي��������ق ح����������ام����������د �����ش����ي����خ
�أم�������������ام�������������ة ال�����������ش�����ن�����ق�����ي�����ط�����ي
املراجعة
د. ع����ب����دال����رح����م����ن ال�����ف�����وزان
����س���ل���وى ب���ن���ت �إب�����راه�����ي�����م نقي
ع�����������������������زي�����������������������زة امل��������������اج��������������د
7. .
المقدمة
الحمد هلل كما ينبغي لجالله وعظيم �سلطانه، وال�صالة وال�سالم على خير خلق اهلل محمد بن عبد اهلل وعلى �آله
و�صحبه ومن وااله �أما بعد ..
ي�سعدنا �أن نقدّم هذا الكتاب لمعلمي ال�صف الثاني االبتدائي، �آملين �أن يحظى باالهتمام والفهم، والَّذي يعود
بالفائدة على الجميع معلِّمين ومتعلِّمين.
�إن هذا الكتاب يعتبر لبنة جديدة تروم التجديد في ميدان تعليم اللغة العربية وتعلّمها، وين�سجم مع الأهداف التي
ي�سعى الم�شروع ال�شامل لتطوير المناهج �إلى تحقيقها بما يتفق مع �أن�سب النظريات التربوية الحديثة .
وغني عن القول �أن اللغة العربية هي رمز ح�ضارتنا العربية والإ�سالمية، ومرجع فكرنا و�أ�صالتنا، ولأنها لغة القر�آن
الكريم، ف�إن م�س�ؤولية تعليمها وتعلمها وتر�سيخ قيمها واجب يقع على كاهلنا جميعًا.
ولهذا فقد �سعينا �إلى ت�أليف هذا الكتاب، ليكون �أداة للتطوير، وو�سيلة للتجديد، و�سبيال من �سبل الرقي بم�ستوى
ً
تعليم اللغة العربية، وعونًا للمعلم الذي هو العن�صر الأ�سا�س والفاعل في العملية التعليمية كي ي�ؤدي المهام المنوطة به
على �أكمل وجه.
وينق�سم كتاب المعلم �إلى ثالثة �أق�سام �صنِّفت على النحو الآتي :
ُ
الق�سم الأول :الجانب النظري
ِ ْ ُ َّ ُ
ِ ُ َّ ُّ
و ُيق�صد به الأُطر العامة والمكونات، وتتمحور حول العنا�صر التالية :
َّ
, مبادىء بناء منهاج اللغة العربية لل�صف الثاني االبتدائي
الق�سم الأول
الأطر العامة واملكونات
● المواد التعليمية المك ِّونة لمنهاج اللغة العربية لل�صف الثاني االبتدائي وت�شمل :
َّ
كتاب الطالب .
كتاب الن�شاط .
كتاب المعلم .
الو�سائل التعليمية الم�صاحبة : ال�سمعية - والب�صرية.
●
,
●
●
●
, التقويم و�أدواته في منهاج اللغة العربية لل�صف الثاني االبتدائي.
َّ
�شكل رقم ( 1 )
8. .
.
ِ
الق�سم الثانـي :�إجـراءت التنفـيـذ
ِ ْ ُ َّ
ُ َّ
و ُيق�صد به �إجراءات تنفيذ وحدات كتاب الطالب، وهو على النحو التالي :
,
الق�سم الثاين
�إجراءات التنفيذ
,
,
,
�إنجاز تف�صيلي للوحدة الأولى من كتاب الطالب يت�ضمن كفايات الوحدة الم�ستهدفة، والو�سائل
التعليمية المقترحة، و�إجراءات تنفيذ ن�شاطاتها
�إنجاز بقية الوحدات على النحو ال�سابق مع االقت�صار على �إجراءات تنفيذ الن�شاطات النوعية
لبقية الوحدات، والإحالة في تنفيذ بقية الن�شاطات على ماورد في الوحدة الأولى.
ت�ضمين جميع الوحدات ما يخ�صها من كفايات الوحدة الم�ستهدفة (دليل الوحدة) ون�صو�ص
ُّ
اال�ستماع، الأنا�شيد.
تَذييل الوحدات (5، 6، 7، 8) بجدول للن�صو�ص الإمالئية المقترحة للف�صل الدرا�سي الثاني.
�شكل رقم ( 2 )
وفي الختام، ف�إن هذا الدليل ال ي�شكل �أية �سلطة على المعلم، معرفية �أو منهجية �إال �أنه �إطار تنظيمي يف�سح المجال للتجديد
واالبتكار لدى كل من المعلم وتالميذه ، وال ينبغي ب�أي حال من الأحوال �أن يحد من �إمكاناتهم الإبداعية في التعامل مع اللغة
ومهاراتها المختلفة . (*)
وفقنا اهلل و�إياكم �إلى ما فيه خير �أبنائنا وم�صلحة وطننا.
الم�ؤلفون
�أخي المعلم �أختي المعلمة :
�ألحقنا بهذا الكتاب كتي ًبا بمجموعة من �إ�ستراتيجيات التدري�س المطبقة حال ًيا في الميدان.
�ضمن م�شروع تطوير ا�ستراتيجيات التدري�س التي ت�شرف عليه وزارة التربية والتعليم.
(*) �إذا وردت كلمة معلم في ثنايا هذا الكتاب فتعني المعلم والمعلمة، و�إذا وردت كلمة طالب فتعني الطالب و الطالبة.
11. ∞سü∏ لá«H ال©رá¨∏ الêÉ¡نe AÉنH ÇOÉÑe
»FاóàH’» اfÉãال
: É¡ªgCG IójóY ÇOÉÑe ≈∏Y »FGóàH’G ÊÉãdG ∞°ü∏d á«Hô©dG á¨∏dG êÉ¡æe AÉæH ” ó≤d
äGóMƒdG
,¿ÉªãdG äGóMƒdG øjhÉæY : »g QhÉëe á«fɪKh ,ä’Éée áà°S ≥ah á«°SGQO äGóMh »fɪK ≈dEG ÖdÉ£dG ÜÉàc º°ùb å«M
uo
á¨∏dG êÉ¡æe á≤«Kh »a OQh Ée ≈∏Y â«æH É¡©«ªLh ,ó«°ûædGh ´Éªà°S’G »°üfh ,É«k FGôb É°üf øjô°ûYh á©HQCG ≈dEG áaÉ°VE’ÉH
k
. »fÉãdG »°SGQódG π°üØdG »a ™jRƒàdG Gòg í°Vƒj »dÉàdG ∫hóédGh ,á«Hô©dG
: ÊÉãdG »°SGQódG π°üØdG ■
11
Qƒëª`dG
o p
o∫Ééª`dG
n
äÓ°UGƒeh ä’É°üJG
»`ª`∏`©ال
πª©dG ÖMCG
»```¡`نªال
πeÉ©àdG ÜGOBG
»ª`«`الق
∑ƒ∏°Sh ÜGOBG
á°ùeÉîdG
´Éªà°SG
ó«°ûf
»FGôb
»FGôb
»FGôb
´Éªà°SG
ó«°ûf
»FGôb
»FGôb
»FGôb
´Éªà°SG
ó«°ûf
»FGôb
»FGôb
»FGôb
´Éªà°SG
ó«°ûf
»FGôb
»FGôb
»FGôb
o
IóMƒdG
á°SOÉ°ùdG
øª«n àdG
ot
™jOh óªëe
l ls o
Ip QÉj uõdG ÜGOBG
o
n
o
p≥jr ô s£dG pøY i nPnC’G á nWÉeEG
n
p¿GòÄàp °S’G ÜGOBG
r o
on
o
áªjônµdG á∏ªsædG
o n o o u
á∏n eÉ©ª`dG øjódG
pô«Ñnµdr G ô«bƒJn »a »Jhóob ﷺo∫ƒ°SôdG
n
s
íeÉ°ùàs dGh ƒØ©dG »a »Jhóob ﷺo∫ƒ°SôdG
po
n n
n
s
p¥ó°üdG »a »Jhóob ﷺo∫ƒ°SôdG
n
u
s
o n
pπ≤sædG πFÉ°Sh
܃°SÉëdG
o
IQÉ«°ùdGh πªédG
on s n on n
o n
p∫É°üJp ’G πFp É°Sh
܃°SÉëdG
o
nπª©dG ÖMoCG
nn t p
onn
πª©dG É«ëjn
¿ƒcnCG ¿nCG ÖMoCG
n r t p
ô«¨°üdG ´ pôàn rîªdG
o n o o
ΩÓMnCG áÑn «Ñ s£dG
o r o
¢üsædG
t
á©HÉ°ùdG
´ƒ°Vƒª`dG
o
n
áæeÉãdG
( 3 ) ºbQ πµ°T
12. ps p u p
p p l n nn o ls nn l s
: á«°SGQódG äGóMƒdG ò«Øænàd áMôà≤e á«æeR ᣠoN
( 4 ) ºbQ πµ°T
™jRƒàdG
´ƒÑ°SC’G
™jRƒàdG
´ƒÑ°SC’G
™°SÉàdG
á©HÉ°ùdG IóMƒdG
∫hC’G
ô°TÉ©dG
á°ùeÉÿG IóMƒdG
ÊÉãdG
ô°ûY …OÉ◊G
(IÎa ˃≤J) »©«ªŒ ˃≤J
ô°ûY ÊÉãdG
ådÉãdG
( IÎa ˃≤J ) »©«ªŒ ˃≤J
ô°ûY ådÉãdG
áæeÉãdG IóMƒdG
¢ùeÉÿG ™HGôdG
¢ùeÉÿG
á°SOÉ°ùdG IóMƒdG
¢SOÉ°ùdG
ô°ûY ¢ùeÉÿG
( IÎa ˃≤J ) »©«ªŒ ˃≤J
ô°ûY ¢SOÉ°ùdG
™HGôdG
™HÉ°ùdG
( IÎa ˃≤J ) »©«ªŒ ˃≤J
øeÉãdG
p
p o p u o p p l n nn o ls nn l s
ó«°ûsædGh ´Éªàp °S’G »°ünfh ,á«°SGQódG IóMƒdG π nNóe äÉfƒµe ò«Øænàd áMôà≤e á«æeR ᣠoN
p r
s ps p u pn
( 5 ) ºbQ πµ°T
´ƒªéŸG
¢ü°ü◊G OóY
äÉfƒµŸG
´ƒ°VƒŸG
IóMGh á°üM ( 1 )
1
áÄ«¡àdG äÉWÉ°ûf
πNóŸG
¿Éà°üM ( 2 )
2
¿Éà°üM ( 2 )
2
5
5
èàæà°SCGh ßM’CG
´Éªà°S’G
Ö«LCGh ™ªà°SCG
ó°ûfoCG
o
ó«°ûædG ¢üf
´ƒªéŸG
12
12
13. p u p u p u o p p l n nn o ls nn l s
∫hns C’G »FGô≤dG ¢üsædG äÉfƒµe ò«Øænàd áMôà≤e á«æeR ᣠoN
( 6 ) ºbQ πµ°T
1
6
1
2
1
3
9
13
1
1
1
9
¢üædG IAGôb
u
»à¨d »‰oCG
oCGôbnCGh ßM’oCG
o p
»FGô≤dG AGOC’G
Ö«LCG
êôîà°SnCG
o
Ωóîà°SnCG
o
o∫ƒu MoCG
ÈYoCG
ou
Go ôbnCG
n
ÖoàcnCG
o
º°SQCG
o o
ÈYoCG
oun
o t
∫hC’G »FGô≤dG ¢üædG
t
1
äÉ``fƒ`µŸG
¢üs`ædG
t
os t
∫hnC’G »FGôp≤dG
¢üædG äÉWÉ°ûf
t
o t
∫hC’G »FGô≤dG
¢ü°ü◊G Oó``Y
ÜÉ©«à°S’Gh º¡ØdG
´ƒ``ª`éŸG
AÉ¡àf’G ó©H •É°ûæs dG äÉfƒµe
»FGô≤dG ¢SQódG äÉfƒµe øe
.∫hC’G
ájƒ¨∏dG Ö«cGÎdG
ÒÑ©àdG
»FGô≤dG AGOC’G
ñƒ°ùæŸG AÓeE’G
§ÿG
»HÉàµdG ÒÑ©àdG
´ƒ`` ` `ª` éŸG
14. p u p u p u o p p l n nn o ls nn l s
»fÉsãdG »FGô≤dG ¢üsædG äÉfƒµe ò«Øænàd áMôà≤e á«æeR ᣠoN
( 7 ) ºbQ πµ°T
1
6
1
2
1
3
1
1
9
9
¢üædG IAGôb
u
»à¨d »‰oCG
oCGôbnCGh ßM’oCG
o p
»FGô≤dG AGOC’G
Ö«LCG
êôîà°SnCG
o
Ωóîà°SnCG
o
o∫ƒu MoCG
ÈYoCG
ou
Go ôbnCG
n
ÊÉãs dG »FGô≤dG ¢üædG
t
t
1
äÉ``fƒ`µŸG
¢üs`ædG
t
ÊÉãdG »FGôp≤dG
p s t
¢üædG äÉWÉ°ûf
t
ÊÉãdG »FGô≤dG
t
¢ü°ü◊G Oó``Y
ÜÉ©«à°S’Gh º¡ØdG
´ƒ``ª`éŸG
AÉ¡àf’G ó©H •É°ûæs dG äÉfƒµe
»FGô≤dG ¢SQódG äÉfƒµe øe
.ÊÉãdG
ájƒ¨∏dG Ö«cGÎdG
ÒÑ©àdG
»FGô≤dG AGOC’G
o p
ÖoàcnCGh ßM’oCG
o
Qƒ¶æŸG AÓeE’G
ÈYoCG
oun
»¡Ø°ûdG ÒÑ©àdG
´ƒ`` ` `ª` éŸG
14
14
15. p u p u p u o p p l n nn o ls nn l s
ådÉsãdG »FGô≤dG ¢üsædG äÉfƒµe ò«Øænàd áMôà≤e á«æeR ᣠoN
( 8 ) ºbQ πµ°T
1
6
1
2
1
1
¢üædG IAGôb
u
»à¨d »‰oCG
oCGôbnCGh ßM’oCG
o p
»FGô≤dG AGOC’G
Ö«LCG
êôîà°SnCG
o
Ωóîà°SnCG
o
o∫ƒu `MoCG
ô`Ñu YoCG
o
Go ô` `bnCG
n
ÒÑ©àdG
»FGô≤dG AGOC’G
9
15
ô` Ñu `YoCG
o n
»`HÉàµdG ÒÑ©àdG
ô` µ` aoCG
o u n
á`jÒµØJ äÉWÉ°ûf
»∏Y ≈∏Á Ée ÖoàcnCG
o o
s
…QÉÑàN’G AÓeE’G
1
ÈYoCG
oun
á`«ãëH äÉWÉ°ûf
1
9
¢üæ`dG
t s
o s t
å`pdÉãdG »FGôp≤dG
ájƒ¨∏dG Ö«cGÎdG
1
3
ÊÉãs dG »FGô≤dG ¢üædG
t
t
1
äÉ``fƒ`µŸG
ådÉãdG »FGô≤dG ¢üædG äÉWÉ°ûf
t
t
¢ü°ü◊G Oó``Y
ÜÉ©«à°S’Gh º¡ØdG
´ƒ``ª`éŸG
´ƒ`` ` `ª` éŸG
AÉ¡àf’G ó©H •É°ûæs dG äÉfƒµe
»FGô≤dG ¢SQódG äÉfƒµe øe
.ådÉãdG
17. πeɵàdG
o
: á«dÉàdG äGô°TDƒªdG »a ≈∏éàjh
≈∏Y ±ƒbƒ∏d (3) ºbQ πµ°ûdG ≈dEG ´ƒLôdG øµªjh .¬°üFÉ°üNh ¬Jɪ°S ¬d Oóëe ∫ÉéªH á«°SGQO IóMh πc •ÉÑJQG -1
. IóMh πµH §ÑJôJ »àdG ä’ÉéªdG
k
Ée ƒgh ,IóMƒ∏d ΩÉ©dG ∫ÉéªdÉH ¢üf πc •ÉÑJQG ™e ™HQC’G á¨∏dG äGQÉ¡e ¢ùjQóàd É≤∏£æe »FGô≤dG ¢üædG PÉîJG -2
u
x
.äGóMƒdG ™«ªL »a AÓéH hóÑj
≈∏Y äÉédÉ©ªdGh ¢Uƒ°üædG ∫ÓN øe (áHÉàc ,IAGôb ,çóëJ ,´Éªà°SG) ™HQC’G á¨∏dG äGQÉ¡e ø«H ºZÉæàdG -3
. IóY äÉjƒà°ùe
∫É°üJ’G
π©L ≈dEG ±ó¡J »àdG äÉfƒµªdG øe ô«ãµdG »a çóëàdGh ´Éªà°S’G »JQÉ¡e ≈∏Y õ«côàdG ∫ÓN øe AÓéH í°†àjh
≈æZ ’ ôeCG ´Éªà°S’Éa áHÉàµdGh IAGô≤dG »JQÉ¡e ¿CÉ°T ∂dP »a ɪ¡fCÉ°T Ωɪàg’G »a ɪ¡≤M ¿GòNCÉJ ø«JQÉ¡ªdG ø«JÉg
ƒ¡a »dÉàdÉHh áeÉY áØ°üH …ƒ¨∏dG ƒªæ∏d »°SÉ°SCG •ô°T ´Éªà°S’G ¿CG …CG ; ¬eÓc É¡æe »≤à°ùj »àdG IÉæ≤dG ¬fC’ ¬æY πØ£∏d
¿Éc GPEG ’EG áHÉàµdGh IAGô≤dG º∏©J øe øµªàj ød πØ£dG ¿CG »gh É¡«a ∫GóL ’ áë°VGh ád’O √ògh …ôµØdG ƒªæ∏d •ô°T
k k
¿ƒæa ¿GQó°üàj çóëàdGh ´Éªà°S’G ¿EÉa Gòd , ¢TÉ≤ædGh åjóëdG ≈∏Y É°†jCG GQOÉbh ¬©ª°ùj Ée º¡ah ´Éªà°S’G ≈∏Y Gk QOÉb
.á©HQC’G á¨∏dG
s
s
»JGòdG º∏t ©àdG
¬ª∏©J …ôãj Ée πc øY åëÑdG ≈∏Y ` √ôªY øY ô¶ædG ¢†¨H ` ò«ª∏àdG åëJ »àdG äÉfƒµªdG øe ójó©dG »a »JGòdG º∏©àdG RôÑjn
o
o
√ôªY ™e Ö°SÉæàj ɪHh »JGòdG º∏©àdGh åëÑdG ≈∏Y QOÉb ¬fCG ≈∏Y ò«ª∏àdG ≈dEG ô¶æj êÉ¡æªdG Gò¡a ,¬«∏Y π°üM Ée Rõ©jh
o
k
.ɡ૪æJh IQó≤dG √òg π«°UCÉJ »a Iô°SC’G QhO GRõ©e ,¬JGQóbh
: á«°ùjQóàdG á«∏ª©dG ìÉéfEG É¡fCÉ°T øe »àdG áeÉ©dG óYGƒ≤dG øeh
. ò«eÓà∏d á«∏≤©dG äÉjƒà°ùª∏d áªFÓe ≥FGô£dG ¿ƒµJ ¿CG
. ¬°ùØæH ¬«dEG ò«ª∏àdG π°UƒJ GPEG ≥ªYCGh GôKCG ó©HCG ¿ƒµj º∏©àdG ¿CG
k
s
.»∏µ°ûdG ójOôàdGh ø«≤∏àdG ≥jôW øY ’ ,º¡ØdG ≥jôW øY ’EG ≈JCÉàj ’ º∏©àdG ¿CG
k
.ò«ª∏J πµd ÉHk CG hCG ÉNCGh ,Qó°üdG ™°SGh ¿ƒµj ¿CGh ,IÉHÉëªdGh Iƒ°ù≤dG øY ò«eÓàdG ™e ¬∏eÉ©J »a º∏©ªdG ó©àÑj ¿CG
u
.áØ∏àîªdG ᫪«∏©àdG ∞bGƒªdG »a ò«eÓàdG QGhOCGh √QhO ´Rƒj ¿CG
●
●
●
●
●
17
18. á«H ال©رá¨∏ الêÉ¡نª لoáfƒµª ال᫪«∏©à الOاƒªال
s n n
u o s s t n
p
»FاóàH’» اfÉsãس∞ الü» الa
u s
: á«dÉàdG ᫪«∏©àdG OGƒªdG øe »FGóàH’G »fÉãdG ∞°ü∏d á«Hô©dG á¨∏dG êÉ¡æe ¿ƒµàj
ÜÉàc
ÖdÉ£dG
ÜÉàc
•É°ûædG
§FÉ°Sh
᫪«∏©J
ÜÉàc
º∏©ŸG
p p o u o k s
ÖdÉ£dG ÜÉàc äÉfƒµe : ’hnCG
᫪«∏©àdG OGƒªdG á«≤H ™e ôaÉ°†àdÉH êÉ¡æªdG ±GógCG ≥«≤ëJ »a ∫ƒ©ªdG ¬«∏Yh ,º∏©ªdGh ò«ª∏à∏d áÑ°ùædÉH É¡æY ≈æZ’ IGOCG ƒgh
: á«dÉàdG äÉfƒµªdG ≈∏Y »FGóàH’G »fÉãdG ∞°üdG »a ÖdÉ£dG ÜÉàc πªà°TG óbh ,iôNC’G
18
18
19. IóMƒ الπ«لO
áaó¡à°ùªdG Ö«dÉ°SC’Gh äGQÉ¡ªdG
¯
¯
¯
´Éªà°S’G
.∫GDƒ°ùdG QòL ÉØXƒe á∏Ä°SCG øY Ö«éj
. IóMGh á∏ªéH √ôªY Ö°SÉæj ´ƒ°Vƒe »a ¬jCGQ …óÑj
.¬£«ëe øe IQƒ°U ≈∏Y ≥∏©j
.É¡ª∏©J Ö«dÉ°SCG Aƒ°V »a ÓªL Éfƒµe äɪ∏µdG ÖJôj
¯
¯
¯
¯
çóëàdG
.É¡°SQO ájƒ¨d,á«Jƒ°U ôgGƒX …ƒëJ äɪ∏c CGô≤j
. ájƒ¨∏dG ¬à∏«°üM øe É¡Jɪ∏c Iô«°üb ó«°TÉfCG CGô≤j
.áª∏c (80-70 ) øe ¬Jɪ∏c OóY ’ƒµ°ûe É°üf CGô≤j
.OÉ°†àdGh ±OGôàdG ∫ÓN øe IójóédG áª∏µdG ád’O ∞°ûàµj
.( ºc , GPɪd , ∞«c , øjCG , ø ne ) `H CGóÑJ ájôcòJ á∏Ä°SCG øY Ö«éj
. ¢üædG »a äOQh ôYÉ°ûe ≈∏Y ∫ój Ée CGô≤j ɪe èàæà°ùj
.É¡°SQO »àdG ájƒ¨∏dG Ö«dÉ°SC’G É«Jƒ°U ¿uƒ∏j
¯
¯
¯
¯
¯
¯
¯
IAGô≤dG
.áÑ°SÉæªdG ¬àMÉ°ùe ¬ëæªjh ô£°ùdG øe ÜGƒ°üdG ¬∏ëe ±ôëdG πëj
. πµ°ûdÉH áWƒÑ°†e äɪ∏c º°Sôj
. ádƒµ°ûe äɪ∏c (6-4 ) OhóM »a ÓªL ï°ùæj
.ájôª≤dGh á«°ùª°ûdG ( ∫CG ) …ƒëJ äɪ∏c Ió«©ÑdGh áÑjô≤dG ¬JôcGP øe Öàµj
.äɪ∏c(10) OhóM »a ≈橪dG á∏ªàµe ÓªL Ió«©ÑdG ¬JôcGP øe Öàµj
. Iô«°üb äÉcôM …ƒëJ äɪ∏c Öàµj
.Ió«Øe á∏ªL AÉæÑd ᣫ°ùH äɪ∏c ÖJôj
.¬JÉÑ°ùàµe øe äɪ∏µH Iô«°üb IQÉÑY πªµj
¯
¯
¯
¯
¯
¯
¯
¯
áHÉàµdG
. øjƒæàdG , ájôª≤dGh á«°ùª°ûdG ( ∫CG )
.AÉYódG ,( s¿EÉH) ᫪°S’G á∏ªédG ó«cCÉJ
.( ±ôM,π©a ,º°SG ) áª∏µdG ´GƒfCG , ¬ã«fCÉJh π©ØdG ô«còJ
¯
¯
¯
á«Jƒ°üdG ôgGƒ¶dG ¯
ájƒ¨∏dG Ö«dÉ°SC’G ¯
ájƒ¨∏dG ±Éæ°UC’G ¯
.ÜQÉbC’G á∏°U
.øjódGƒdG ôH
t
¯
¯
,É¡æY áeÉY Iôµa »£©Jo h ,Ió``Mƒ``dG Qó°üàJ áëØ°U øY IQÉÑY ƒ``gh
k
k
áHÉàch IAGô``bh Ék`KóëJh ÉYɪà°SG : áaó¡à°ùªdG ájƒ¨∏dG äGQÉ¡ªdG ¢Vô©jh
k
k s o k m
.á檰†e ɪ«bh äÉgÉéJGh ájs ƒ¨d Ö«cGôJh
Ö«cGôàdG
ájƒ¨∏dG
.É¡©ª°S äÉ«°üî°Th ÉKGóMCG ôcòàj
( øcÉeCGh , ÉkKGóMCG ) ¬«dEG ™ªà°SG Ée §≤à∏j
. ¬«dEG ™ªà°SG ɪ«a ájôcòJ á∏Ä°SCG øY Ö«éj
äÉgÉéJ’G
º«≤dGh
18
IóMƒ الπNóe
»````HpQÉ``````` nbCG
oøu«HoCGh , IQƒ°U πc rønY Ió«Ø oe án∏ª oéH ( É«¡nØ n°T ) ôuÑYoCG
n
n mn u o mn r m r p v
pp
: É¡«a OQGƒdG p∑ƒ∏°ùdG »a »jrCGQ
n
t
∫ÓN øe ójóédG iƒàëªdÉH º∏©àªdG »Yh ™aôJ áØ∏àîe äÉWÉ°ûf …ƒëjh
∫ƒ«e IQÉKE’ áÑ°SÉæe äÉWÉ°ûf »gh ,¬«a á°ù«FôdG •É≤ædG ∫ƒM äÉ뫪∏àdG
,¬fƒ°SQó«°S Ée ∫ƒM º¡JGôÑN ≈∏Y ±ô©àdGh ,IóMƒdG ∫Éée ∫ƒM ò«eÓàdG
. º¡JÉLÉM ¢üî°ûJh ,IójóédG äGôÑîdG ™e πYÉØàdG ≈∏Y ºgóYÉ°ùJh
ºgóaQh ,ò«eÓàdG ô«µØJ IQÉKEGh ,ájôëH çóëà∏d á°Uôa πNóªdG »ah
.IóMƒdG äÉfƒµe ™e πeÉ©à∏d º¡Ä«¡J Ö«cGôJh ®ÉØdCÉH
Ö«cGôJh ®ÉØdCG ∫ÉNóà°SG ≈∏Y ò«ª∏àdG óYÉ°ùàd πNóªdG äÉWÉ°ûf ´ƒæàJh
»a √ó«ØJ Ωƒ°SQh RƒeQ IAGôb ≈dEG áaÉ°VE’ÉH ,IóMƒdG ∫ÉéªH π°üàJ QɵaCGh
.¬à¨d ø«°ùëJ
1
1
19
´É``ª`àسS’ا
2
o r
oÖ«LoCGh ™ pªnà°SnCG
? Ég pópdGh ≈dEG ΩÓMnCG ânÑn∏ nW GPÉe
o r
? ΩÓMnCG Ön∏ nW ódGƒdG òØf πng
r n op nsn
p
n
? ∞pJÉ¡dÉH ódGƒdG nçsó nëJ røne ≈dEG
op
p r u p rpr
? án∏Mô∏d OGó©à°S’G »a ΩÓMCGn Iô°SoCG ânfhÉ©nJ ∞«nc
r on r n
nC’G É¡°SQÉe »àdG oÜÉ©dnC’G Ée
? ôÑdG »a o∫ÉØ rW n n
un
o n u
? √ƒNCGn h ΩÓMnCG ódGnh É¡°SQÉe »àdG á°VÉjôdG Ée
n r op
nn
p r u
on r
? án∏MôdG ø pe Iô°SoC’G änOÉY ≈àne
èàæà°SnCGh ß`` pM’oCG
o prn r o
1
¯
¯
¯
¯
¯
¯
¯
p
: á në«ë°üdG IQÉÑp©dG nâënJ É v£ nN º°SQnCGh ™ªà°SCG
s pn
o or n o
r
¯
pnr un
on r
á≤aôH ôÑdG ≈dpEG Iô°SoC’G â nLnô nN
` º` ©dG . p∫É``îdG u n
..............................
. ó` ` né`dG u
on r
n
.............................. ó©nH ôÑdG ≈dEG Iô°SoC’G â¡ sLnƒJ
n un
p r p n
p r p n
. pÜôr¨ª`dG IÓ°U - . ô°ün©dG IÓ°U - . ôénØdG IÓ°U n p n
..............................
. ∫Ó nW ƒHnCG -
19
. ôª oY on
o
…ô nédG p¥ÉÑ p°S »a õFÉØdG
. ôª oY ƒHnCG nn
24
22
á«∏ªY ƒ``gh Iô``«`ã`c äGQÉ``¡` e hP ø``a
≈∏éàjh .ájÉæYh ÖjQóJ ≈dEG êÉàëJ Ió≤©e
o
(èàæà°SnCGh ßM’oCG) : »fƒµe ∫ÓN øe ∂dP
o
q
»a Éfô°üàbG ó``bh (Ö``«``LoCGh ™` pª``àn ` °`r`SCG)h
o
o
´Éªà°S’G äÉjÉØc ≥≤ëj Ée ≈∏Y äÉWÉ°ûædG
.»YƒædG
20. ó```«سûsالن
ó` ` p°û`` `foCG
o r
p n r n on r o
á` ª` ` ` °ù`` Ñ`rdG Iƒ` `∏` ` ` M
p
r¿ÉæërdG ¢VÉjpQ røe
n p
´É`ª` ` `°ù`` ∏`d É`¡` dƒ` `M
r s p nr n
´É`Ø` ` à` fGho á` ` é`` `¡` ` H
r pr n o n r n
AÉ``£` ©` dG »``a ¬` ∏`oc
os
r n r
AÉ`ª` ` ` °ù``dG ¬` dpEG rø`e
r s pn p
p n r n on r o
á` `ª` ` `°ù`` `Ñ`rdG Iƒ` ` `∏` `M
o á` ≤`rjó`` nM
o n
»``Jó` ` `L »``Jó` ` ` ` ` `L
s n s n
o á` ` ` ` °`n`VhQ »``Jó` ` `L
o
s n
rn
o
n r n
»``≤` ` ` `à` ` ∏` `f É`` ` æ` ` `∏t ` `c
p
É``¡` ` `JÉ`` `jÉ`` `µ` ` ` `M »``a
n
n n r
É``gô` `ª` ` oY râ`` ≤` `Ø` `fnCG
n r
nr n
É`` gô` `LCGn »`` é` `Jô` `J
n r
»`` ` Jó` ` `L »`` ` Jó` ` `L
s n
s n
o á` `°VhQ
o n rn
Qhô`` `°S
o
o á` né``¡` H
o r n
oπ`` oeCÉ` `J
n
nrn
»`é`Jô`J
26
§ÑJôj …òdG ó«°ûædG ó°ùéjo G kó¡°ûe …ƒëJ IóMGh áëØ°U ¬d ¢ü°üN
n u o
ÖÑëe QÉWEG øª°V ò«eÓàdG ¢SƒØf »a á«HÉéjEG ɪ«b Rõ©jh IóMƒdG ∫ÉéªH
k
hCG á«fƒJôc) á«∏«ãªJ ógÉ°ûe ∫ÓN øe ó«°ûædG º¡«∏Y ¢Vô©jh º¡°SƒØf ≈dEG
: ¬«ah (ƒjó«a hCG »°TÓa êÉàfEG) Éæk ë∏e ó«°ûædÉH áfôà≤e (á«≤«≤M
s o
.Ék`æë∏n e ó«°ûædG ≈dEG ™ªà°ùj ●
s o
.ó°ûæª`dG ™e OOôjo ●
ou
p o
o
.ó«°ûædG ßØëj ●
20
20
21. o∫hns C’G »FGô≤dG ¢üædG : á«FGô≤dG ¢ShQódG
t
t s os p
t
ÜÉ`©`«`àسS’اh ¡`مØال
o n r
o rn
Ö``«``LoCا
o
»````HpQÉ``````` nbCG
Ö``«` LoCG
o
p
? ∞jô s°ûdG påjóëdG »a º∏°Sh ¬«∏nY ˆGG ≈s∏°U »ÑsædG ôenCG ºH
ˆ n t
n
nsn n
nn np
o
?oΩÉMQnC’G º og røne
r
? pº pMôdG án∏°U ≈æ©e Ée
s p p rn
onrpr
?p√ pópdGh ≈∏nY ôªY É¡°VôY »sàdG IôµØdG Ée
on o n nn
?ôªY Iôµa ódGƒrdG πHÉb n∞«c
rn
nn o nnrp op nn
1
o un
»àn¨d »ªfoCG
k
’hCG
1
k n u
,Éæk ª°V hCG áMGô°U ¢üæs dG »a IOQGh É¡JÉHÉLEG ¿ƒµJ á«s ∏«°üØJ á∏Ä°SnCG ΩGóîà°SG
hCG ,IQÉÑ©dG ∫ɪcEÉH hCG ,ΩÉ¡Øà°S’G äGhOCG ΩGóîà°SÉH ¿ƒu µªdG Gòg ∫hÉæJ ´ƒs æàjh
.áë«ë°üdG áHÉLE’G ≈dEG IQÉ°TE’ÉH
kÉ«fÉK
p
p nn n
pí«ë°üdG ÉgÉæ©nªH áª∏p µdG oπ°UnCG
s
º¡æY o∫GDƒ°ùdG
t
rorn
º¡æY ó©oÑdG
rorn o
29
º¡H Éæo∏°ünJ
rpp p
»````HpQÉ``````` nbCG
º¡H ÉfôcòJ
rpp ouno
º` ` `¡` H É`æ` o£`pHôJ
r p p
rn
Ö``«` LoCG
o
k
’hCG
p
? ∞jô s°ûdG påjóëdG »a º∏°Sh ¬«∏nY ˆGG ≈s∏°U »ÑsædG ôenCG ºH
ˆ n t
n
nsn n
nn np
o
?oΩÉMQnC’G º og røne
r
? pº pMôdG án∏°U ≈æ©e Ée
s p p rn
onrpr
?p√ pópdGh ≈∏nY ôªY É¡°VôY »sàdG IôµØdG Ée
on o n nn
?ôªY Iôµa ódGƒrdG πHÉb n∞«c
rn
nn o nnrp op nn
1
o un
»àn¨d »ªfoCG
p
p nn n
pí«ë°üdG ÉgÉæ©nªH áª∏p µdG oπ°UnCG
s
º¡æY o∫GDƒ°ùdG
t
rorn
º¡æY ó©oÑdG
rorn o
29
º¡H Éæo∏°ünJ
rpp p
º¡H ÉfôcòJ
rpp ouno
21
o un
»àn¨» لªfoCG
º`p¡` dGƒ`MnCG ó` ≤` ` Ø` `J
r p r o t n n
º`p¡` dGƒ`MnCG ó` ≤` ` Ø` `J
r p r o t n n
º` ` `¡` H É`æ` o£`pHôJ
r p p
rn
kÉ«fÉK
2
¢üædG »a á°†eɨdG äɪ∏µdG »fÉ©e øY ∞°ûµdG ≈dEG ¿ƒµªdG Gòg ±ó¡jh
: ∂dP á∏ãeCG øeh . iôNCG IQÉJ OÉ°†àdGh IQÉJ ±OGôàdG ΩGóîà°SÉH
o p
.(Ü) áYƒªée »a ÉgÉæ©e Ö°SÉæj ɪH (CG) áYƒªée »a äɪ∏µdG π°UnCG ●
.ÉgÉ橪p`H áª∏p µdG π°UnCG ●
rn nn n o p
.IÉ£©ªdG »fÉ©ªdG øe áfƒ∏ªdG áª∏µdG Ö°SÉæj Ée ÆGôØdG »a ™°VnCG ●
»fQhÉéj øe Ωóîà°ùjh »FÉ°ûfEG øe á∏ªL »a ø«àª∏µdG ióMEG Ωóîà°SCG ●
.¬FÉ°ûfEG øe á∏ªL »a ÉgÉæ©e
o
.É¡d ám aOGôe ám ª∏p µH áfn ƒ∏ªdr G áª∏µdG ¢Vƒu YoCG ●
p o n n n s o n
22. »F الق`راAاOC’ا
t p o
oCراbCاh ßMn’oCG
o p
o p
ßM’oCGh CGo ôbnCG
nr
3
: á«dÉàdG Ö«dÉ°SnC’G ≥ah IAGô≤dG ≈∏Y ò«ª∏àdG ÖjQóJ ºàj ¬«ah
p
t
n s o
: áfƒ∏ªdG näɪ∏p µdG ßM’oCGh CGo ô`rbnCG
n n o p
n
º¡dGƒ`MnCG ó` ≤` Ø` J
rpp r o t n n
º` `¡` H É`` æ` o£`pHôJ
r p p
rn
p
ns
: ¿ƒ∏ªdG n±ôëdG o≥£fCG ’h oCGôbCG
nn np
, º¡æY ∫GDƒ°ùdGh , pÜpQÉbnC’G IQÉjR : »æ©J pºMôdG án∏°U
rn p s o p
rorn n t n
pn
. áLÉërdG óæY º¡JóYÉ°ù oenh , º¡dGƒMCGn ó≤ØJh
nrp ronn n
rpp r n tnnn
30
.( áHƒ©°U πµ°ûJo ) ¬ªé©e øe â°ù«d áª∏c IAGôb ●
p
o u
k
.(.......ÉØ«©°†J , Éæk jƒæJ ) á«Jƒ°U IôgÉX øª°†àJ áª∏c IAGôbp ●
ájô¡édG IAGô≤dG äGQÉ¡e øe IQÉ¡e ᫪æàd Iô«°üb á∏ªL IAGôb ●
p
π«ãªJ ,∞`` bƒdG á`` eÓ°S ,π`` °UƒdG á`` eÓ°S ,§`` Ñ°†dG á`` ë°U)
s p
.(... ,≈橪dG
.ábÓ£dG IQÉ¡e ᫪æàd ¢üædG øe ™£≤e IAGôbp ●
á`jƒ¨∏t الÖ«`c`راsàال
s
o p
ê``رînàسSnCG
o
r
»````HpQÉ``````` nbCG
p op r
¢üsædG nøe êô rînà°SnCG
u
1
k
’hCG
...............................
...............................
n m r
n
(∫G )nó©H x…ônªb ±ôëpH p¿BGóÑJ pø«àª∏p c
rn
rn
...............................
...............................
(∫G) ó©H »°ùª n°T ±ôëpH p¿BGóÑJ pø«àª∏p c
n rn x p r m r n
rn n n
»````HpQÉ``````` nbCG
p op r
¢üsædG nøe êô rînà°SnCG
u
n
Ωó rînà°SCG
op r
1
...............................
...............................
o áÑLGh án∏°üdG s¿pEG
o
n p ...............................
...............................
................................................
................................................
k
’hCG
kÉ«fÉK
p r
(∫G) ó©H »á°ùª n°T ±ôpr°üdG p¿BGóÑJ pø«àª∏p c
n r n x o o ÑLGh ámo n∏ ëpH r n n n
n
oπ«ªLpó o…CGà°SnCG
Ω rîn ôdG
o
r
kÉ«fÉK
ÖÓMnCGΩÉÓ°SE’Goe É«¡nØ n°T oπ pªrcoCG
o oΩ Ñër oe o «cÉë v
nsn k
o áÑLGh án∏°üdG s¿pEG
o
n p
o áÑLGh án∏°üdG
o
o p
................................................
31
≥Ñ°Sh ,¢üædG »a äOQh »àdG á«s Jƒ°üdG ôgGƒ¶dÉH ¿ƒµªdG Gòg ≈æ©jo h
s
,¬YGƒfCÉH øjƒæàdG ,ájôª≤dGh á«°ùª°ûdG (∫G) : πãe øe ,É¡à°SGQO ò«ª∏à∏d
.( ...................… ¬YGƒfCÉH óªdG ,∞«©°†àdG
n mk r
n
(∫G )nó©H ΩÓªMnCG±ôëpH oeGó«Ñ¡nØpø«àª∏p pªrnccoCG
r n n x…ôn rb É«cÉë p¿B É v r J n°T oπ
oπ«ªL o…CGôdG
................................................
31
4
ÖÑë oe ΩÓ°SE’G
oo s n o
Ωó``înàسSnCG
o
r
5
¢üædG »a äOQh »àdG IójóédG ájƒ¨∏dG Ö«dÉ°SC’ÉH ¿ƒµªdG Gòg ≈æ©jo h
∂dP á∏ãeCG øeh ,Ö«dÉ°SCG øe ¬à°SGQO ≥Ñ°S Ée hCG ,É¡eGóîà°SG »cÉë«o a
: ( .. s¿EG )`H ó«cCÉàdG)
22
22
23. : …ƒ¨∏dG ܃∏°SC’G ¢ùjQóàd áMÎ≤e äGƒ£N
≈∏Y Ωƒ≤J á«s ª∏©J ᫪«∏©J äÉWÉ°ûf ≥jôW øY ójóédG º∏©à∏d ºgõØMh ò«eÓàdG áÄ«¡àH º∏©ªdG ¬«a Ωƒ≤jh : 󫡪àdG ` 1
.(.. IÉcÉëe êPɪf) á«Ø«XƒdG ájô«Ñ©àdG ÖdGƒ≤dG hCG Qƒ°üdG ≥jôW øY hCG ,áj󫡪J á∏Ä°SCÉH á≤HÉ°ùdG äGôÑîdG á°ûbÉæe
»a ≥ª©J ¿hOh ,ô°ùjh ádƒ¡°S »a É¡jODƒJ »àdG »fÉ©ªdG ≈∏Y ±ô©àdGh ,¬àd’O á«MÉf øe ܃∏°SCG πc äGhOCG ò«eÓàdG ±ô©àj ` 2
âëJh ,º∏©ªdG ó©H É¡JAGô≤H ò«eÓàdG Ωƒ≤jh ,IóMƒdG ∫ÉéªH ábÓY äGP á∏ãeCG ≥jôW øY ,¬JGhOCGh »fÉ©ªdG º∏Y QƒëH
.É¡JÉeGóîà°SGh É¡«fÉ©e ≈dEG π°Uƒàj ºK ,¬aGô°TEG
º¡Hƒ∏°SCÉH ÉgQGôZ ≈∏Y ò«eÓàdG èàæj hCG ,IôÑ©e IôÑæH πãq ªJ hCG ,IÉcÉëªdG ≥jôW øY ܃∏°SC’G äÉWÉ°ûf ò«eÓàdG òØæj
. ¢UÉîdG
o∫ƒ```````MoCG
n
6
.(åfDƒªdGh ôcòªdG) : πãe É¡à°SGQO ≥Ñ°S »àdG hCG ,¢üædG »a äOQh »àdG IójóédG ájƒ¨∏dG ±Éæ°UC’ÉH ≈æ©jo h
: ájƒ¨∏dG ±Éæ°UC’G ¢ùjQóJ »`a áMÎ≤e äGƒ£N
o∫ƒ` ` `MoCG
u n
ΩGóîà°SGh ,á∏ãeCG »a ¬°VôY ó©H ±ó¡à°ùªdG …ƒ¨∏dG ∞æ°üdG á¶MÓe ` 1
q
á°ûbÉæªH º∏©ªdG Ωƒ≤jh ,…ô°üÑdGh »©ª°ùdG õ««ªàdGh IAGô≤dG
q
q
.á∏ãeC’G ø«eÉ°†e »a ò«eÓàdG
kÉãdÉK
: ø«dhn C’G ø«dÉã pª`dG »cÉMo CG
s
p r
p rn on p
.AÉæHnC’G ≈∏nY ∞£©J IódGƒdG
p r
p rn op
.AÉæHnC’G ≈∏nY o∞£©j ódGƒdG
m p r
.kIó«Ø oe äÉjɵM »µënJ ...............
m p r n
.kIó«Ø oe äÉjɵM »µënj tóédG
p
.Iô°SoC’G óYÉ°ùoJ ...............
n r
.nIô°SoC’G óYÉ°ùoj o∫ÉîdG
n r o p
osn
.Éæ«∏nY ƒæënJ ᪩dG
.Éæ«∏nY ƒæënj ...............
r
á∏Ä°SC’G ΩGóîà°SG ≥jôW øY ,á«dÉëdÉH á≤HÉ°ùdG äGôÑîdG §HQ ` 2
∑ôëªdG QhóH º∏©ªdG Ωƒ≤j ∂dP πc »ah , ¢TÉ≤ædGh , ájs 󫡪àdG
. á©LGôdG ájò¨àdG ºjó≤àH èdÉ©ªdGh ó°TôªdGh
32
23
24. `رÑ````YoCG
o u n
IóMƒdG ¢Uƒ°üf ∫ÓN ò«ª∏àdG ¬Ñ°ùàcG Ée ∞«XƒàH ¿ƒµªdG Gòg ≈æ©jo h
. »HÉàµdGh »¡Ø°ûdG ¬LÉàfEG »a äÓNóe øe
»````HpQÉ``````` nbCG
ô` ` `Ñ` `YoCG
o u n
: ÓªL ¿ƒco C’ ; päɪ∏nµdG ÖuJQo CG
k o nu
o n
1
rø pe
pnnrn
á°SQóªdG
Oĩj
o n
pn r o
áÑë°üpH
p n
√ pópdGh
ôªY
on o
1
ΩÉMQnr ’G
o C
≈Hôb
ro
o p
án∏°U
røne
Énæ o£pHôJ
rn
2
º¡dGƒMCG
on n
É`fnCG
n
ó≤ØJnCG
osnn
h
n
º¡H
opp
QhRCGn
o
»HQÉbnCG
6
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
33
.......................................................................................................................
7
,á«q ª∏©àdGh ᫪«∏©àdG á«∏ª©dG øe IOƒ°ûæªdG ájɨdG ¿ƒµªdG Gòg ôÑà©jh
ôgGƒX øe ¬aô©J Éeh ,ò«ª∏àdG á«∏YÉa É¡«a ô¡¶J »àdG IQƒ°üdG ƒg PEG
q
. »aô©e ó«°UQ øe ¬Ñ°ùàcG Éeh ,ájƒ¨d
Öàµjh çóëàj ò«ª∏àdG π©L ¿ƒµªdG Gòg ¢ùjQóJ AGQh øe ±ó¡dGh
øY á©HÉf ¬JÉ«ëH á∏°üàe ∞bGƒeh äÉYƒ°Vƒe øY áeƒ¡Øe ᪫∏°S á¨∏H
. ¬JÉÑZQh ¬JÉLÉM »Ñ∏J ºK øeh ,¬°ù«°SÉMCGh √ôYÉ°ûe
ådÉãdGh »fÉãdG ø«°üæs dG äÉfƒµe
o
s
∫hC’G »FGô≤dG ¢üæs dG äÉfƒµe øY ∞∏àîJ ’
p u
u
24
24
25. •É°ûædG ÜÉàc
qo
≈£¨jh ,¬JGRGƒªH ÖæL ≈dEG ÉÑk æL ô«°ùjh ÖdÉ£dG ÜÉàc äÉfƒµªd »HÉàµdG »≤«Ñ£àdG ¬LƒdG ¬eƒªY »a •É°ûædG ÜÉàc ó©jo
tn
o
: •É°ûædG ÜÉàc ≈dEG ádÉME’G øWGƒe ≈dEG ô«°ûj »dÉsàdG ∫hóédGh ,(ΩÉJ πµ°ûH
x
∫hnC’» اF¢ القراü النoäÉWÉسûf
s u p u s
±ó¡H ™WÉ≤e ò«ª∏àdG CGô≤j ¬«ah ÓeÉc ∫hC’G »FGô≤dG ¢üædG ¢VôY
õjõ©Jh É`` ¡«∏Y ÜQóJ »`` àdG ájô¡édG IAGô`` ≤dG äGQÉ`` ¡e øe ¬`` 櫵ªJ
. á«FGô≤dG ¬JÉÑ°ùàµe
oC```````راbnCا
»F القراAاOC’ا
ɪ¡ah IAGôb É¡dhÉæJ πªLh äɪ∏µd ñƒ`` °ùæªdG AÓeE’G IQÉ¡ªH ≈æ©jo h
. ∫hC’G »FGô≤dG ¢üædG äÉfƒµe »a
Ö```à```cnCا
o o
ñƒن�سª الAÓeE’ا
.IóMƒdG »a áaó¡à°ùªdG §îdG äGQÉ¡e øe IQÉ¡ªH ≈æ©jo h
س`````مSQnCا
o o
§`````îال
∫ÓN ò«ª∏àdG ¬Ñ°ùàcG É`` e ∫ÓN øe »HÉàµdG ô`` «Ñ©àdG IQÉ¡ªH ≈`` æ©jo h
ô«Ñ©àdG IQÉ¡e ≥ah ¬fƒµe ÆÉ°üjh , Ö«cGôJh äɪ∏c øe ¢üædG á°SGQO
. IóMƒdG ø«eÉ°†eh áaó¡à°ùªdG »HÉàµdG
```رÑ```YoCا
o u n
»HÉ൫ر الÑ©àال
p
ÊÉ`sã» الF¢ القراü النoäÉWÉسûf
u p u s
™WÉ≤e ò`` «ª∏àdG CGô≤j ¬`` «ah ÓeÉc »fÉãdG »`` FGô≤dG ¢`` üædG ¢`` VôY
õjõ©Jh É¡«∏Y ÜQóJ »àdG ájô¡édG IAGô≤dG äGQÉ¡e øe ¬æ«µªJ ±ó¡H
.á«FGô≤dG ¬JÉÑ°ùàµe
»F القراAاOC’ا
ɪ¡ah IAGôb É¡dhÉæJ πªLh äÉ`` ª∏µd Qƒ¶æªdG AÓeE’G IQÉ¡ªH ≈`` æ©jh
. ∫hC’G »FGô≤dG ¢üædG äÉfƒµe »a
o
Öà`cCاh ß`M’oCا
o o
Qƒنظª الAÓeE’ا
∫ÓN ò«ª∏àdG ¬Ñ°ùàcG É`` e ∫ÓN øe »¡Ø°ûdG ô«Ñ©àdG IQÉ`` ¡ªH ≈æ©jh
ô«Ñ©àdG IQÉ¡e ≥ah ¬fƒµe ÆÉ°üjh , Ö«cGôJh äɪ∏c øe ¢üædG á°SGQO
.IóMƒdG ø«eÉ°†eh áaó¡à°ùªdG »HÉàµdG
25
oC```````راbnCا
````رÑ```YoCا
o u n
»`¡Øسû«ر الÑ©àال
26. p
å`لÉ`sã» الF¢ القراü النoäÉWÉسûf
u p u s
™WÉ≤e ò«ª∏àdG CGô`` ≤j ¬«ah Ó`` eÉc ådÉãdG »`` FGô≤dG ¢`` üædG ¢`` VôY
õjõ©Jh É¡«∏Y ÜQóJ »àdG ájô¡édG IAGô≤dG äGQÉ¡e øe ¬æ«µªJ ±ó¡H
.á«FGô≤dG ¬JÉÑ°ùàµe
oC```````راbnCا
»F القراAاOC’ا
∫ÓN ò«ª∏àdG ¬`` Ñ°ùàcG Ée ∫ÓN øe »HÉàµdG ô`` «Ñ©àdG IQÉ¡ªH ≈`` æ©jh
ô«Ñ©àdG IQÉ¡e ≥ah ¬fƒµe ÆÉ°üjh , Ö«cGôJh äɪ∏c øe ¢üædG á°SGQO
.IóMƒdG ø«eÉ°†eh áaó¡à°ùªdG »HÉàµdG
````رÑ```YoCا
o u n
»HÉ൫ر الÑ©àال
, ¢üædG É`` jÉ°†b øe á`` «°†b ∫ƒM ò`` «ª∏àdG ô`` «µØJ IQÉ`` ãà°SÉH ≈`` æ©jh
: πãe øe äGô«°ùØJh ∫ƒ∏M øY åëÑdGh
? π©Øà°S GPɪa ........... ¿Éµe âæc ƒd •
.... GPɪd •
.... çóM GPÉe •
n
`````رuµ```aoCا
o
áj«رµØJ äÉWÉسûf
ɪ¡ah IAGôb É¡dhÉæJ πªLh äɪ∏µd …QÉÑàN’G AÓeE’G IQÉ¡ªH ≈æ©jh
. ådÉãdG »FGô≤dG ¢üædG äÉfƒµe »a
»∏Y ≈∏n ªj Ée ÖàcnCا
s n ro n o or
يQÉÑàN’ اAÓeE’ا
º∏©à∏d Gô` `jô≤J åëÑdG ≈`` ∏Y ò«eÓàdG Ö`` jQóàH ¿ƒµªdG Gò`` g ≈`` æ©jo h
k
≈∏Y á©àªdGh ≥`` jƒ°ûà∏d AÉØ°VEGh , º`` ¡°SƒØf »a ¬`` d É°SôZh , »`` JGòdG
k
k£HQh , º∏©àdG á`` «∏ªY
¬JÉWÉ°ûf ¿ƒµJh ,ò«ª∏àdG ™`` bGhh IÉ«ëH ¢üæ∏d É
: πãe øe
.AGò¨dÉH ÉfóªJ »àdG äÉfGƒ«ë∏d GQƒ°U ™ªLCG •
k
.áHɨdG »a ¢û«©J »àdG äÉfGƒ«ë∏d GQƒ°U ™ªLCG •
k
.Ée ¿Gƒ«ëd á°üb »FÓeR ≈∏Y »≤doCG •
o n r
å```ë``HnCا
á«ãëH äÉWÉسûf
»FGô≤dG ¢üædG äÉédÉ©e øe AÉ¡àf’G ó©H •É°ûædG ÜÉàc ≈dEG º∏©ªdG π≤àæj
»FGô≤dG ¢üædG äÉédÉ©e »a AóÑ∏d ÖdÉ£dG ÜÉàc ≈dEG Oƒ©j ºK ,∫hC’G
. ådÉãdG »FGô≤dG ¢üædG »a Gòµgh .»fÉãdG
26
26
27. pn
Ió`Mƒ`¢ الUƒ`سü`of
´ÉªàسS’¢ اüf
q
1
s
k
¿ƒ©«£à°ùj ò«eÓàdG πc s¿CG ¢VôoàaGo ó≤d ,É≤HÉ°S ájÉæ©dG øe ¬¶M n≥∏j ºd ∂dP ™eh ,á«°SÉ°SCG ∫É°üJG IQÉ¡e ´Éªà°S’G
p
s¿CG äÉ°SGQódG âàÑKCG ó≤a ,Gô«NCG äô«¨J IôµØdG √òg øµd ,∂dP º¡æe Ö∏W GPEG ájÉصH ¿ƒ©ªà°ùj ºgh ,´Éªà°S’G
k
»a äÉWÉ°ûæH √ÉfOôaCG ó≤a Éæg øeh .ájÉæYh ÖjQóJ ≈dEG êÉàëJ Ió≤©e á«∏ªY ¬fCGh Iô«ãc äGQÉ¡e hP øa ´Éªà°S’G
: »fƒµe âëJ ÖdÉ£dG ÜÉàc
q
o
á°UÉîdG á«YƒædG ´Éªà°S’G äÉjÉØc ≥≤ëj Ée ≈∏Y äÉWÉ°ûædG »a Éfô°üàbGh (Ö«LoCGh ™ pªàn °SCG)h (èàæà°SnCGh ßM’oCG)
o
o
o r
o
áaÉ°VEG º∏©ª∏d øµªj ¬fq CG ≈∏Y ,º∏©ªdG π«dO â檰V á«°ùjQóJ ô«Z äÉjÉØc ∫ÓN øe ¬HGOBG ≈dEG áaÉ°VE’ÉH IóMh πµH
. êÉàæà°S’Gh π«∏ëàdÉH IôjóL Iôµa ∫hÉæJ ≈dEG ±ó¡J hCG ,áÑ°SÉæªdG É¡«∏ªJ ób iôNoCG äÉWÉ°ûf
¬«dEG ™ªà°ùj ,IóMƒdG ∫Éée ∫ƒM ¬KGóMCG QhóJ á檰†e ᪫b hP ô«°üb ¢üf ƒg IóMƒdG »a ¢ù«FôdG ´Éªà°S’G ¢üf
w
t
.∂dP Qò©J ¿EG º∏©ªdG ≥jôW øY hCG ,áÑMÉ°üªdG ᫪«∏©àdG §FÉ°SƒdG ≥jôW øY ÉeEG ò«ª∏àdG
≈dEG ò«ª∏àdG ™ªà°ù«a ÖdÉ£dG ÜÉàc »a IQƒ°üªdG ¬KGóMCGh √ógÉ°ûe ¿ƒµJh º∏©ªdG ÜÉàc ´Éªà°S’G ¢üf øª°†jo
s
,…ƒ¨∏dG ò«ª∏àdG ºé©ªd É¡àÑ°SÉæe ¢Uƒ°üædG √òg áHÉàc »a »YhQ óbh , ¬HÉàc »a ¬KGóMC’ GQƒ°U ógÉ°ûjh ¢üædG
k
.É¡Jɪ∏c OóY å«M øe áÑk °SÉæeh ,ábƒu °ûe É¡fƒch ,ΩÉ©dG √QGóe »a IóMƒdG ∫ÉéªH É¡fGôàbGh ,»HÉéjEG ɪ«b ɡ檰†Jh
k
õ««ªàdG) πãe áØ∏àîªdG á«YôØdG ´Éªà°S’G äGQÉ¡e ≥«≤ëJ Éæ浪j ¬fEÉa ¢üædG ≈dEG ò«ª∏àdG ´Éªà°SG ∫ÓN øeh
¢üædG ∫ƒM á∏Ä°SCG øY áHÉLE’G , ´ƒª°ùªdG ¢üædG ∫ƒM á∏Ä°SC’G AÉ≤dEG ,´ƒª°ùªdG º¡a ,áØ∏àîªdG äGƒ°UC’G ø«H
.(.. ´ƒª°ùªdG
: ´É`` ª` àp r°S’G ¢ùjQó``J á`« pén¡æe
p n os rn
o n
: á`Ä`«¡`sà1 `` ال
êÉàæà°SG ádhÉëeh ¢üædG ógÉ°ûe ∫ÓN øe ,¬fƒ°SQó«°S …òdG ¢üædÉH º¡eɪàgG IQÉKEGh ,º¡≤jƒ°ûJ »a Qƒ∏ÑàJh
o
.(èàæà°SnCGh ßM’oCG) ¿ƒµe ∫ÓN øe Ωɪàg’G IQÉKE’ áÑ°SÉæe º∏©ªdG ÉgGôj á∏Ä°SCG ìôW h ¬æ«eÉ°†e
o
27
28. : ¢üs´ النɪسSE2 `` ا
o r
u
áeÓ°S øe : É¡Whô°T ≥«≤ëàH IAGô≤dG õ«ªàJ ¿CG ≈∏Y ; »Jƒ°üdG π«é°ùàdG ΩGóîà°SÉH hCG º∏©ªdG ±ôW øe ¿ƒµjh
. ¬«dEG ò«eÓàdG áLÉM º∏©ªdG iCGQ ɪ∏c ∂dP OÉ©jh ,»fÉ©ªdG π«ãªJh ,AGOC’G IOƒLh ,≥£ædG
: ¢üs النQɪãàسS3 `` ا
o
u
r
¿ƒµJ ¿CG ≈∏Y ,É«v ≤£æe ÉÑk «JôJ ,É¡eƒªY »a âÑqJQ »àds Gh (Ö«LCGo h ™ pªàn °SnCG) âëJ áLQóªdG äÉWÉ°ûædG ò«ØæàH ¿ƒµjh
o
o
o r
o
. ò«eÓàdG πÑbp øe É«v HÉàch É«v ¡Ø°T É¡«∏Y áHÉLE’G
ps t
ó``«`سû¢ النü`nf
2
,IôµØdG á∏«ªL ,Ö«cGôàdGh ®ÉØdC’G á∏¡°S ,IóMƒdG ∫Éée Ö°SÉæJ ,IQÉàîe Iô«°üb ¿GRhCG äGP ájô©°T ™£b øY IQÉÑY
á∏°üàe ,º¡cQGóeh Ö°SÉæàJ ,º¡«a •É°ûædGh ìôªdG åÑd ∫ÉØWC’G ≈dEG áÑÑëe ¿ÉëdCÉH É¡æ«ë∏J øµªj ,≈橪dG áë°VGh
. º¡©ªàéeh ,º¡àÄ«Hh ,º¡æWhh ,º¡Jó«≤Y ƒëf ,á«HÉéjEG ɪ«b ºgóæY ≈ªæJ ,º¡JÉ«ëH
k
»```F¢ الق`راü`الن
t s
t
3
n
¢üæs dG ¢Vô©jo ¿CG ≈∏Y ≥jôØdG ¢UôMh ,IóMƒdG ∫Éée ∫ƒM QhóJ á«FGôb ¢Uƒ°üf áKÓK á«°SGQO IóMh πµd ô«àNoCG
q
n
≈dEG ò«eÓàdG ™ªà°ù«a : GAhô≤e ¢üædG äGOôØe …ƒëJ á«fhôàµdEG áMƒd ∫ÓN øe ∂dPh ¥ô£dG çóMCÉH ò«eÓàdG ≈∏Y
k
: ø«à≤jôW ióMEÉH Iõ«ªe É¡fƒ©ª°ùj »àdG áª∏µdG ¿hógÉ°ûjh IAGô≤dG
. ¢üædG ¿ƒ∏d ôjɨe ¿ƒ∏H CGô≤Jo »àdG áª∏µdG õ««ªJ •
.CGô≤Jo »àdG áª∏µdG IAÉ°VEG •
28
28
29. مjƒقàال
p
: »FGóàH’G »fÉãdG u∞°ü∏d á«Hô©dG á¨∏t dG êÉ¡æe »`a ¬JGhOnCGh ºjƒ≤sàdG ´GƒfnCG
o
s p ps n pn
u
∫ƒM äÉeƒ∏©e ≈∏Y ∫ƒ°üëdÉH º∏©ª∏d íª°ùj ,É¡JÉfƒµe øe »°SÉ°SCG ¿ƒµeh ,¢ùjQóàdG á«∏ª©d ÖcGƒe AGôLEG ºjƒ≤àdG
äGQGô≤dG PÉîJG πLCG øe ∂dPh ,É¡≤«≤ëJ OGôªdG ±GógC’G ≈dEG áÑ°ùædÉH ºgGƒà°ùe ôjó≤J øe ¬æµªJ ,ò«eÓàdG iƒà°ùe
. áÑ°SÉæªdG
»FGóàH’G »fÉãdG ∞°üdG êÉ¡æe »a Ióªà©ªdG ºjƒ≤àdG ´GƒfCG
: »سü«îسûà ال˃قàال
1
É¡Ñ°ùàcG »àds G á≤HÉ°ùdG äÉÑ°ù൪dG ¢üî°ûj »°ü«î°ûJ ºjƒ≤àH á«°SGQódG áæ°ùdG øe ∫hC’G ´ƒÑ°SC’G π¡à°ùj å«M
. »FGóàH’G »fÉãdG ∞°üdG äGóMh »a ¬ª∏©à«°S ɪH ábÓY É¡d »àdGh ,á≤HÉ°ùdG á∏MôªdG »a ò«ª∏àdG
AÉæÑd ájQhô°†dG ájQÉ¡ªdGh á«aô©ªdG ò«eÓàdG äÉÑ°ùàµe ¬H ¢üî°û«d ¢SQódG ájGóH »a ∂dòc º∏©ªdG ¬H Ωƒ≤jh
.ójóédG ¢SQódG
: »نjƒµà ال˃قàال
2
ƒëf ò«eÓàdG Ωó≤J ióe ójóëJ ≈dEG ±ó¡jh ,á«°SGQódG IóMƒdG º«∏©J / ºt∏©J á«∏ªY ÖMÉ°üj ôªà°ùe ºjƒ≤J ƒgh
uo n o
ó©Jo »àdGh áaó¡à°ùªdG á«YƒædG äÉjÉصdG øe áYƒªée IóMh πµd O uóM óbh ,Égô°UÉæY ∞«XƒJh á¨∏dG äGQÉ¡e ¿É≤JEG
tn
.ôªà°ùªdG ºjƒ≤àdG á«∏ª©H Ωƒ≤j ƒgh º∏©ªdG É¡æe ó«Øà°ùj ô«jÉ©e
äÉWÉ°ûf øY º¡JÉHÉLEG hCG ,º¡KóëJ ≈`` dEG hCG ,á`jô¡édG ò«eÓàdG IAGôb ≈dEG º∏©ªdG ´Éªà°SG : ∂`` dP á`` ∏ãeCG ø`` eh
... ´Éªà°S’G
:»©«ªéà ال˃قàال
3
: ≈dEG ±ó¡jh , á«°SGQódG IóMƒdG ájÉ¡f »a ºàj ºjƒ≤J ƒgh
. áaó¡à°ùªdG äGQÉ¡ªdG ¿É≤JEG ≥≤ëJ øe ócCÉà∏d IóMƒdG äÉfƒµe ∞∏àîe »a ò«eÓàdG äÉÑ°ùàµe ∞°ûc ` 1
o
. √ò«eÓJh Ö°SÉæàJ á«FGôKEG hCG á«LÓY èeGôH ìGôàbGh ,ò«eÓàdG âÑMÉ°U »àdG º∏©àdG äÉHƒ©°U ¢ü«î°ûJ ` 2
29
30. »FGóàH’G »fÉãdG ∞°üdG êÉ¡æe »a Ióªà©ªdG ºjƒ≤àdG äGhOCG
á∏HÉ≤ªdGh ¿É«Ñà°S’Gh á¶MÓªdG ∫hGóLh ,ºFGƒ≤dG É¡æeh ,É¡YGƒfCG áaɵH á∏Ä°SC’G É¡æªa ,G kóL áYƒæàe ºjƒ≤àdG äGhOCG
u
: »gh ,É¡≤«≤ëJ ܃∏£ªdG äÉjÉصdGh ±GógCÓd áÑ°SÉæªdG ºjƒ≤àdG äGhOCG á«Hô©dG á¨∏dG êÉ¡æe ∞Xƒjh .Égô«Zh
1
o n n
: á``n`ظMÓ`oŸا
á∏«°SƒdG »¡a ;ájƒ¨∏dG äGQÉ¡ªdG ∫Éée »a á≤Ñ£ªdG ºjƒ≤àdG πFÉ°Sh ºgCG øe á°ShQóªdGh Iôªà°ùªdG á¶MÓªdG ó©J
¬JQóbh ,ájƒ¨∏dG ∫É°üJ’G äGQÉ¡e º∏©àªdG ¿É≤JEG ióe øY á∏eÉc IQƒ°U »£©J ¿CG øµªjh ,º∏©àªdG AGOCG ºjƒ≤J »a ≈dhC’G
. á«©«Ñ£dG IÉ«ëdG ∞bGƒe »a É¡Ø«XƒJ ≈∏Y
»¨Ñæjh .áØ∏àîªdG IóMƒdG äÉWÉ°ûf ¿ƒ°SQɪj ºgh ò«eÓàdG ™e º∏©ªdG É¡H Ωƒ≤j á«YɪLh ájOôa á¶MÓªdG ¿ƒµJh
ájôãædG ¢Uƒ°üædG QÉ¡¶à°SGh ,áHÉàµdGh IAGô≤dGh çóëàdGh ´Éªà°S’G »a äGQÉ¡ªdG πc ≈dEG Ióàªe á¶MÓªdG ¿ƒµJ ¿CG
¿ƒ©é°û«a ,QƒeC’G AÉ«dhCG ∑ô°ûjo ¿CG øµªjh ,QGôªà°SÉH ¬©e ¿ƒµj ¢UÉN πé°S »a ¬JÉXƒë∏e º∏©ªdG ¿hójh ,ájô©°ûdGh
q
. â«ÑdG »a á«HÉàµdGh á«FGô≤dG º¡FÉæHCG äÉWÉ°ûf øY º¡JÉXƒë∏e AGóHEG ≈∏Y
2
: p∫É`ª``YnC’`∞ اn∏`e
t n
r
Ée π°†aCG πãªJh ,¬à«°üî°T ¢ùµ©J »àdG ∫ɪYC’Gh äÉWÉ°ûædG øe áYƒªéªd AÉYh πãªj ò«ª∏J πµd »°üî°T ∞∏e ƒg
k
’ɪYCG ∫ɪYC’G ∞∏e …ƒëj ¿CG øµªjh ,¬Ø∏e »a ɡ櫪°†J Qô≤j ¿CG πÑb É¡eƒ≤jh ¬dɪYCG ò«ª∏àdG ™LGôjh ,√õéfCGh ¬H ΩÉb
á«FGOCG äGQÉ¡e øe º∏©àªdG ¬H ΩÉb Ée í°VƒJ (â«°SÉc) áWô°TCGh (á«YGóHE’Gh ,á«Ø«XƒdG) É¡dɵ°TCG ∞∏àîªH á«HÉàc
§ÑJôJ Ωƒ°SQ hCG Qƒ°U hCG ¢Uƒ°üf ™ªL) á«ãëH äÉWÉ°ûf øe ¬H ΩÉbÉe ∂dòch (…ô©°ûdG OÉ°ûfE’G ,ájô¡édG IAGô≤dG)
. (IóMƒdG ∫ÉéªH
p
o
: äاQÉ```Ñà`N’ا
3
äÉeƒ¡Øe øe º∏©àªdG iód π°üëJ Ée ¢SÉ«≤d á©ÑàªdG ºjƒ≤àdG äGhOCG áeó≤e »a (áØ∏àîªdG É¡YGƒfCÉH) äGQÉÑàN’G »JCÉJ
IQÉ¡eh ßØëdG iƒà°ùe RhÉéàJ ¿CG É¡æe ™bƒàj »àdG á∏Ä°SC’G á©«ÑWh QÉÑàN’G AÉæH ¿CG ∂°T’h ,áØ∏àîe á«HOCG ±QÉ©eh ájƒ¨d
.áØ∏àîªdG á«∏≤©dG º¡JGOGó©à°SGh √ò«eÓJ iƒà°ùe øY áë°VGh Iôµa º∏©ªdG AÉ£YEG »a ô«Ñc ôKCG É¡d ò«ª∏àdG óæY ôcòàdG
p onun o
u o
á«s ∏«°üØJ áªFÉb •É°ûædG ÜÉàµH ≥ëdoCG : áª∏©ª`dG »àNoCG ,º∏©ª`dG »NCG
É¡«∏Y ´ÓW’G ò«ª∏àdG ôeCG »dh øµªoJ »àdG äGQÉ¡ªdGh , ±QÉ©ªdGh ,Ωƒ∏©dÉH
. É¡dÓN øe ¬æHG π«°üëJ á©HÉàeh
30
30
31. »`FGóà`H’G »`fÉ`ãdG ∞`°ü∏d äGQÉ`¡`ŸGh ±QÉ`©`ŸGh Ωƒ`∏`©dG á`ª`FÉ`b
.çóëàª∏d ô¶ædÉH ¬Lƒàjh ¢Sƒ∏édG ø°ùëj
.√ÉÑàfÉH »¨°üjh ™ªà°ùj
.¬«dEG ™ªà°ùj øe á©WÉ≤e Öæéàj
.äGƒ£N çÓK hCG ø«Jƒ£N øe áfƒµe áYƒª°ùe äɪ«∏©J òØæj
.É¡dɵ°TCÉH á«Jƒ°üdG RƒeôdG §Hôj h áÄ«ÑdG »a áØ∏àîªdG äGƒ°UC’G õ«ªj
.±ôëdG ¢ùØæH CGóÑJ »àdG Qƒ°üdGh äɪ∏µdG ø«H §Hôj
.Qó°üªdÉH äGƒ°UC’G , çGóMC’G , äÉØ°üdG ø«H §Hôj
.(óYGƒb , øcÉeCG , ΩÓYCG , ™FÉbhh çGóMCG , ïjQGƒJ) : ¬«dEG ™ªà°SG Ée §≤à∏j
.(GPÉe , ∞«c , ºc , ≈àe ,øjCG , øe) ` `H CGóÑJ ¬«dEG ™ªà°SG ɪ«a ájôcòJ á∏Ä°SCG ƃ°üjn
o
n
.(GPÉe , ∞«c,ºc , ≈àe ,øjCG , øe) ΩÉ¡Øà°SG äGhOCÉH CGóÑJ ájôcòJ á∏Ä°SCG øY Ö«éj
n
. ´ƒª°ùªdG ¢üæ∏d ΩÉ©dG ≈橪dG èàæà°ùj
äÉ«°üî°T , ájƒfÉK äÉ«°üî°T ,á°ù«FQ äÉ«°üî°T) : ¬«dEG ™ªà°SG ɪ«a äÉ«s °üî°ûdG ∞°üj
p p n
.(Iô«q N äÉ«°üî°T , Iôjô°T
o
n
,¿Éµeh á«°üî°T ,çóMh á«°üî°T) . ¬«dEG ™ªà°SG ɪ«a çGóMC’Gh äÉ«s °üî°ûdG ø«H §Hôjn
.( ¿ÉeRh çóM , ¿Éµeh çóM , ¿ÉeRh á«°üî°T
.(á«Ñ∏°ùdG äÉcƒ∏°ùdG ,á«HÉéjE’G äÉcƒ∏°ùdG) ¬«dEG ™ªà°SG ɪ«a äÉcƒ∏°ùdG ∞°üj
t
.´ƒª°ùªdG ∑ƒ∏°ù∏d OÉ°†ªdG ∑ƒ∏°ùdG ôcòj
,∫GƒWCG , ΩÉéMCG , äGƒ°UCG) É¡«dEG ™ªà°SG »àdG ¬°üFÉ°üN ∫ÓN øe Ée mA»°T ≈∏Y ∫ónà°ùjn
p p n n
n n
.( ... ¿GRhCG , ¿GƒdCG
. (QGƒM , ∫É©aCG , Qƒ°U) ≈dEG : ¬«dEG ™ªà°SG Ée ∫ƒëjo
qn
äÉ«°üî°T ¬H ∞°üàJ Ée (¢†aQ , ∫ƒÑb , ¿É°ùëà°SG) . ¬«dEG ™ªà°SG Ée √ÉéJ ¬YÉÑ£fG π∏©j
.¢üædG »a IOQGƒdG çGóMC’G hCG , á°ü≤dG
.¬JôÑN Aƒ°V »a ¬«dEG ™ªà°SG Ée ≈∏Y ºµëj
.(äÉ«°üî°ûdG) ¬«dEG ™ªà°SG ɪ«a ¬Øbƒe Oóëj
31
Ω
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
´É````````````ª``à```سS’ا
äاQÉ`````````````````¡``Ÿا
32. .ø«©ªà°ùªdG ≈∏Y √ô¶f ´Rƒj
. Qƒ°†ëdG Ö°SÉæj ɪH ¬Jƒ°U ™aôj
.¬ãjóëd OóëªdG âbƒdÉH Ωõà∏j
.QGƒëdGh á°ûbÉæªdG »a ∑Gôà°T’G Ö∏W óæY ΩɶædG Ωõà∏j
.åjóëdG »a øjôNB’G ≥M Ωôàëj
.Ö°SÉæªdG âbƒdG »a ¬à°ûbÉæªd øjôNBÓd ∫ÉéªdG í°ùØj
. Rƒa , ìÉéf , á«æWh äÉÑ°SÉæe , OÉ«YCG : Ió«©°S äÉÑ°SÉæe »a Åæ¡j
. IQÉ°ùN , ܃°SQ , π°ûa , IÉah : áæjõM ∞bGƒe »a »°SGƒj
. á≤F’ äGQÉÑ©H ¬aƒ«°V ´Oƒjh πÑ≤à°ùj
. Ö∏W øY Qòà©j
k
. ∫GDƒ°ùdG QòL ÉØXƒe á∏Ä°SCG øY Ö«éj
. GPɪd , ∞«c , ºc , ≈àe , øjCG , πg : `H ∫CÉ°ùj
. IóMGh á∏ªL »a ¬æ°S Ö°SÉæj ´ƒ°Vƒe »a ¢ûbÉæjh ¬jCGQ …óÑj
.¬£«ëe øe IQƒ°U ≈∏Y ≥∏©j
. ICGôéH çóëàj
.≈橪dG äÉ«°†à≤e ≥ah ¬Jƒ°U ¿ƒ∏j
.ójôj ɪY 샰VƒH çóëàj
k
.É¡ª∏©J Ö«dÉ°SCG Aƒ°V »a ÓªL Éfk ƒµe äɪ∏µdG ÖJôj
.πNGój ¿CG øe ’óH (hCG / hGƒdG) `H ∞£©j
.äɪ∏c ô°ûY OhóM »a á«eƒ«dG ¬JGógÉ°ûe ∞°üj
.É¡°ûjÉY ÉKk GóMCG ∞°üj
.É¡£HGôJh É¡KGóMCG π°ù∏°ùJ É«k YGôe É¡«dEG ™ªà°SG Iô«°üb ájɵM »µëj
.IQƒ°üe á°üb çGóMCG øY É«v ¡Ø°T ôÑ©j
Ω
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
çó``````ë`àال
äاQÉ`````````````````¡``Ÿا
32
32
33. .( »àdG , …òdG, , ¿ÉJÉg , ¿Gòg , √òg , Gòg) ájô°üH äɪ∏c IAGôb
.᪫∏°S IAGôb ` É¡°SQO ` ºjôµdG ¿BGô≤dG øe äÉjBG IAGôb
.(80-70) ¬Jɪ∏c OóY ∫ƒµ°ûe ¢üf IAGôb
x
.IQô≤ªdG Iô«°ü≤dG ó«°TÉfC’G QÉ¡¶à°SG
.OÉ°†àdGh ±OGôàdG ∫ÓN øe IójóédG äɪ∏µdG ád’O ±É°ûàcG
.(GPɪd - ∞«c - ºc - ≈àe - øjCG - øe ) ájôcòJ á∏Ä°SCG øY áHÉLE’G
.¢üædG »a äOQh ôYÉ°ûe ≈∏Y ∫ójÉe CGô≤j ɪe êÉàæà°S’G
.¿Éµeh á«°üî°T - ¿ÉeRh á«°üî°T : CGô≤j Ée äÉfƒµe ø«H §HôdG
.É¡°SQO ájƒ¨d / á«Jƒ°U ôgGƒX …ƒëJ äɪ∏c IAGôb
.»Jƒ°üdG π«∏ëàdG äGQÉ¡e IÉYGôe
.ßØ∏àdGh ≥£ædG äGQÉ¡e IÉYGôe
.äÉàaÓdGh äÓéªdGh ∞ë°üdG øe áë°VGƒdG øjhÉæ©dG IAGôb
.¢üædG É¡æY ôÑq ©j »àdG ∞bGƒª∏d áÑ°SÉæªdG äGQÉ°TE’G ∞«XƒJ
.É«v Jƒ°U É¡°SQO »àdG Ö«dÉ°SC’G øjƒ∏J
.ájƒ¨∏dG ¬à∏«°üM øe É¡Jɪ∏c Iô«°üb ó«°TÉfCG IAGôb
.¢üædG »a IOQGƒdG øcÉeC’Gh Aɪ°SC’G ôcòJ
.¢üædG »a IOQGƒdG º«≤dG ±É°ûàcG
.CGô≤j ɪd ΩÉ©dG QGóªdG êÉàæà°SG
.áÑMÉ°üªdG Qƒ°üdG hCG ¿Gƒæ©dG øe ¢üædG ¿ƒª°†e ™bƒJ
.( QGƒM , ádGO ∫É©aCG, Qƒ°U) ≈dEG CGô≤j Ée πjƒëJ
.¢üædG »a IOQGƒdG äÉcƒ∏°ùdG »a ¬jCGQ í«°VƒJ
33
Ω
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
IAالق````````را
äاQÉ`````````````````¡``Ÿا
34. Ω
.áØ∏àîªdG É¡àcôM ™e äɪ∏µdG º°SQ
.áÑ°SÉæªdG ¬eÉéMCÉHh ô£°ùdG øe ÜGƒ°üdG ¬∏ëe ±ôëdG ∫ÓMEG
.πµ°ûdÉH áWƒÑ°†e äɪ∏c º°SQ
.áfƒæe äɪ∏c º°SQ
k
.(ájÉ¡f , É£°Sh , GAóH) IRƒª¡e äɪ∏c º°SQ
k
.Öé©àdG áeÓY , áWƒ≤æªdG á∏°UÉØdG , ø«à£≤ædG º°SQ
.ádƒµ°ûe äɪ∏c â°S ≈dEG ™HQCG OhóM »a πªL ï°ùf
.ádƒµ°ûe ô£°SCG áKÓK ≈dEG øjô£°S OhóM »a Iô«°üb ¢Uƒ°üf ï°ùf
.øjòdG , ¿ÉJÉg , ¿Gòg : á«JB’G äɪ∏µdG áHÉàc
.áª∏c ( 20 -10) OhóM »a Iô«°üb ¢Uƒ°üf áHÉàc
.Iõª¡H »¡àæJ hCG , CGóÑJ ±hôMh ∫É©aCGh Aɪ°SCG áHÉàc
.(AÉj IQƒ°U ≈∏Y / áªFÉb ) áæ«d ∞dCG/ AÉj / hGh) `H »¡àæJ äɪ∏c áHÉàc
.á∏ªL äGOôØe º«¶æJ IOÉYEG
.á∏ªL »a IOôØe IOÉjR
.Ió«Øe á∏ªL AÉæÑd ᣫ°ùH äɪ∏c Ö«JôJ
. ¥É«°ùdG Ö°ùëH ¬JÉÑ°ùàµe øe äɪ∏µH Iô«°üb äGQÉÑY ∫ɪcEG
.É¡KGóMCG Ö«JôJ É«k YGôe Iô«°üb á°üb πµ°ûJ »àdG Qƒ°üdG ¢†©H øY áHÉàµdG
.á∏Ä°SCG (4``3) OhóM »a ô«°üb ´ƒ°Vƒe ∫ƒM á∏Ä°SCG áZÉ«°U
.§HGôàe ¢üf AÉæÑd ᣫ°ùH πªL Ö«JôJ
.§«°ùH ¢üf πªL º«¶æJ IOÉYEG
.IójóL á∏ªéH ¢üædG AÉæZEG
»`ëdGh ¬`àæjóeh ¬`∏°üah ¬`à`°SQó`eh »`KÓ`ãdG ¬`ª`°SG ø`ª°†àJ ¬`°ùØæH ∞`jô`©J á`bÉ£H Aπ`e
.¬`H øµ°ùj …ò`dG
.ºK / AÉØdG /hGƒdG : ∞£©dG ±hôëH πªédGh äɪ∏µdG ø«H §HôdG
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
á```````HÉ```à``µال
äاQÉ`````````````````¡``Ÿا
22
23
34
34
36. ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG áµ∏ªªdG
º«∏©àdGh á«HôàdG IQGRh
º«∏©àdGh á«Hôà∏d áeÉ©dG IQGOE’G
á°Só≤ªdG ᪰UÉ©dÉH
…ƒHôàdG ±Gô°TE’G IQGOEG
¢ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SEG ôjƒ£J ´hô°ûe
: OGó`` YEG
´hô°ûª∏d »∏ëªdG ≥`jô`ØdG
`g1428/27 á«fÉãdG á©Ñ£dG
36
36
37. : á`` eó≤e
¬Ñë°Uh ¬dBG ≈∏Yh , ˆGóÑY øH óªëe Éfó«°S ø«©ªLCG ¬≤∏N ô«N ≈∏Y ΩÓ°ùdGh IÓ°üdGh ˆ óªëdG
: ó©Hh , øjódG Ωƒj ≈dEG ¬jóg ≈∏Y QÉ°S øeh
âYô°T ,ájOƒ©°ùdG á«Hô©dG áµ∏ªªdÉH ᫪«∏©àdGh ájƒHôàdG á«∏ª©dG »a á«Yƒf á∏≤f çGóMEG ≈dEG Ék «©°ùa
ø«aô°ûªdG ôjQÉ≤J á°SGQO ∫ÓN øe ¬Jôµa äô¡X óFGQ ´hô°ûªd OGóYE’G »a º«∏©àdGh á«HôàdG IQGRh
m m
∞«c »æª∏Y) QÉ©°T âëJ z¢ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SEG ôjƒ£J ´hô°ûe{ ¬«∏Y ≥∏WCGh ,`g1419 ΩÉY ø«jƒHôàdG
ÖdÉ£∏d §°ûædG QhódG ≈∏Y óªà©J á∏≤f ¢ùjQóàdG π≤f ≈dEG ¬«a ≈©°ùj ≈ª°SCG ±óg ´hô°ûªdG Gò¡dh .(º∏©JCG
.º∏©àdG á«∏ªY »a
á«Hôà∏d äGQGOEG â°S øª°V ÉgQÉ«àNÉH á°Só≤ªdG ᪰UÉ©dÉH º«∏©àdGh á«Hôà∏d áeÉ©dG IQGOE’G âaô°T óbh
. ¬aGógCG ≥«≤ëJ ≈dEG ∫ƒ°UƒdG »a ºgÉ°ùJ »àdG á©LGôdG ájò¨àdG ô«aƒJh ´hô°ûªdG ≥«Ñ£àd º«∏©àdGh
¿Gó«ªdG »a É¡æ«Wƒàd Gk 󫡪J á«°ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SE’G øe áYƒªée OɪàYG ºJ ´hô°ûªdG ò«Øæàdh
É¡aGógCGh É¡eƒ¡Øe å«M øe äÉ«é«JGôà°SE’G ¢†©ÑH Ö«àµdG Gòg øe ≈dhC’G á©Ñ£dG äQó°Uh , …ƒHôàdG
§FGôN ,óbÉædG ô«µØàdG) äÉ«é«JGôà°SEG çÓK áaÉ°VEG âªJ á©Ñ£dG √òg »ah ,Égò«ØæJ äGAGôLEGh
øe »∏ëe ≥jôa É¡«∏Y ±ô°ûjo äÉ«é«JGôà°SEG ô°ûY É¡Yƒªée ¿ƒµ«d ;(»YGóHE’G ô«µØàdG ,º«gÉتdG
. á©HÉàªdGh ≥«Ñ£àdGh ÖjQóàdÉH ΩÉ«≤∏d ; äÉæÑdG º«∏©J äÉaô°ûe øe ôNBGh ø«æÑdG º«∏©J »aô°ûe
. πª©dG Gòg øe …ƒHôàdG ¿Gó«ªdG »a ¿ƒ∏eÉ©dG ó«Øà°ùj ¿CG ˆG ƒYóf
.π«Ñ°ùdG AGƒ°S ≈dEG …OÉ¡dG ˆGh
37
38. : ¢ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SEG ôjƒ£J äGQôÑe
: É¡ªgCG øeh , ´hô°ûªdG Gòg πãªd áLÉëdG äRôHCG »àdG äGQôѪdG øe ójó©∏d áHÉéà°SG ´hô°ûªdG Gòg AÉL
QɵàH’Gh ´GóHEÓd º¡d á°UôØdG áMÉJEGh ,ÜÓ£dG ô«µØJ ᫪æJ ≈∏Y óYÉ°ùJ Ö«dÉ°SCGh ≥FGôW ΩGóîà°SG ≈∏Y åëdG ■
.IQOÉѪdGh
»Ñ∏°S QhO OÉéjEG »a ºgÉ°S ɪe ,ójOôàdGh ßØëdÉH »¡àæj …òdG AÉ≤dE’G ≈∏Y ø«ª∏©ªdG øe Iô«Ñc áÑ°ùf OɪàYG ■
. º∏©àdG á«∏ªY »a ÖdÉ£∏d
»a á≤ãdG »ªæJh ,á«°SGQódG IOɪ∏d º¡bƒ°ûJh º∏©à∏d ÜÓ£dG á«©aGO ô«ãJ á«°ùjQóJ äÉ«é«JGôà°SEG ≈dEG áLÉëdG ■
. º∏©àdG ≈∏Y á«JGòdG IQó≤dG º¡Ñ°ùµJh ,º¡°SƒØf
.᫪«∏©àdGh ájƒHôàdG á«∏ª©∏d Ék £°ûf Gk Qƒëe ÖdÉ£dG π©éJ »àdG ¢ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SEÉH ø«ª∏©ªdG ¢†©H ΩɪdEG ∞©°V ■
äGAÉصdG ôjƒ£Jh ,»fhÉ©àdG πª©dG »a ÜÓ£dG äGQÉ¡e ᫪æJ øY Ék «dÉM É¡H ∫ƒª©ªdG ≥FGô£dGh Ö«dÉ°SC’G Qƒ°üb ■
. ≥jôØdG ìhôH πª©∏d áeRÓdG
É¡eóîà°ùj »àdG º∏©àdG πFÉ°Shh , ¢ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SEG ᫪æJ á«Ø«c ≈∏Y ø«jƒHôàdG ø«aô°ûªdG ÖjQóJ ≈dEG áLÉëdG ■
. º¡ª∏©J AÉæKCG ¿ƒª∏©àªdG
. ᫪«∏©àdG πFÉ°SƒdGh ≥FGô£dG »a ´ƒæàdGh ,¬Ñ«dÉ°SCGh ¢ùjQóàdG ÇOÉѪH ≥∏©àJ á«HôàdG »a áãjóM äÉgÉéJG Qƒ¡X ■
: ´hô``°ûªdG ø`e ΩÉ``©dG ±ó``¡dG
∞°üdG πNGO ᫪«∏©àdG ∞bGƒªdGh ,¬≤FGôWh ¢ùjQóàdG Ö«dÉ°SCG πª°ûJ »àdG ,á«°ùjQóàdG ø«ª∏©ªdG äÉ°SQɪe ôjƒ£J
.Ió«L ᫪«∏©J èJGƒf ≈∏Y ∫ƒ°üëdG πLCG øe ,¬LQÉNh
■
: á`` «∏«°üØàdG ±ó`` gC’G
,º∏©àdG á«∏ªY »a ÖdÉ£∏d §°ûædG QhódG ≈∏Y óªà©J á«Yƒf á∏≤f ¢ùjQóàdG π≤f ≈dEG ≈©°ùj …òdG ΩÉ©dG ±ó¡dG ≈dEG ∫ƒ°Uƒ∏d
: á«dÉàdG á«∏«°üØàdG ±GógC’G RôÑJ
. ¬Ñ«dÉ°SCGh ¢ùjQóàdG äGQÉ¡e øe Iô«NòH ø«ª∏©ªdG ójhõJ ■
. ¢ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SEG ∫Éée »a øjôjóªdGh ,ø«aô°ûªdG äGQÉ¡e ôjƒ£J ■
. º«∏©àdG äGQGOEG »a ¢ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SEÉH á≤∏©àªdG …ƒHôàdG ±Gô°TE’G äÉWÉ°ûf ∞«ãµJ ■
. º∏©àdG á«∏ªY ≈∏Y É¡JGóFÉY ¿É«Hh ¢ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SEG ∫ƒM …ƒHôàdG ™ªàéªdG »a »YƒdG ô°ûf ■
´hô°ûªdG Ωóîj ɪH ºgQhO π«©ØJh , ¢ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SEG ∫Éée »a ¿Gó«ªdG »a ø«jƒHôàdG øe ø«YóѪdG ±É°ûàcG ■
. ¬JÉÑ∏£àe ≥≤ëjh
. º¡æ«H »fhÉ©J ƒL ≥∏Nh , »æ¡ªdG ƒªædG ƒëf ø«ª∏©ªdG á«©aGO IQÉKEG ■
38
38
39. : ¢ùjQóàdG á«é«JGôà°SEG ∞jô©J
IóYÉ°ùªd á°SQóªdG »a ájô°ûÑdGh ájOɪdG äÉfɵeE’G ∞«Xƒàd ΩɵMEÉH É¡£«£îJ ºàj »àdG äGAGôLE’G øe á∏°ù∏°S »g
.¬JGhOCGh »JGòdG º∏©àdG äGQÉ¡e øe º¡æ«µªJh , º∏©àdG ±GógCG ≥«≤ëJ ≈∏Y ÜÓ£dG
: ´hô°ûª∏d Ióªà©ªdG äÉ«é«JGôà°SE’G
: »g äÉ«é«JGôà°SE’G øe áYƒªée ´hô°ûª∏d IQGRƒdG äóªàYG
∫É°üJ’G , AÉ°ü≤à°S’G , º∏©dG äÉ«∏ªY , á«°ùjQóàdG »FÉæÑdG ºjƒ≤àdG , »fhÉ©àdG º∏©àdG , QGhOC’G Ö©d , …ƒ¨∏dG π°UGƒàdG
, »ægòdG ∞°ü©dG , •ÉªfC’G ≈∏Y ±ô©àdG , óbÉædG ô«µØàdG , »YGóHE’G ô«µØàdG , á¡HÉ°ûªdÉH ô«µØàdG , º∏©àdG QOÉ°üªH
. º«gÉتdG §FGôN , ±É°ûàc’Gh åëÑdG
: ´hô°ûªdG »a á≤Ñ£ªdG äÉ«é«JGôà°SE’G ¢†©H øY IòÑf
k
: QGhOC’G Ö©d á«é«JGôà°SEG : ’hCG
: É``¡`eƒ¡Øe
»a ø«cQÉ°ûªdG øe Oôa πc ¢üª≤àjh ,™æ£°üe ∞bƒe »a Ék «©bGh Ék cƒ∏°S πãªJ »àdG ÖjQóàdGh º«∏©àdG Ö«dÉ°SCG ióMCG »g
. ºgQGhOCÉH √QhO ábÓY OhóM »a øjôNB’G ™e πYÉØàjh , »©bGƒdG ∞bƒªdG »a óLƒJ »àdG QGhOC’G óMCG »ª«∏©àdG •É°ûædG
: É``¡``aGó`gCG
. ÜÓ£dG iód ä’É©Øf’G øYh , äGòdG øY ô«Ñ©àdG ¢Uôa ô«aƒJ ■
Ωƒ≤j hCG, IójóédG ᫪∏©dG IOɪdG ɡ檰†j ¿CG º∏©ª∏d øµªj å«M , ìhô£ªdG ¢SQódG ´ƒ°VƒªH ÜÓ£dG ΩɪàgG IOÉjR ■
. á°ShQóªdG ᫪∏©dG IOɪdG õjõ©àH
∫OÉÑàd ;¢†©ÑdG º¡°†©H ™e ∫É°üJ’G ≈∏Y º¡©«é°ûJh ,ÉgóYGƒb ≈∏Y ±ô©àdGh á°ûbÉæªdG ≈∏Y ÜÓ£dG ÖjQóJ ■
. É¡æY QÉ°ùØà°S’G hCG äÉeƒ∏©ªdG
. É¡«a Gƒ©°Vh GPEG áæ«©e ∞bGƒe »a ±ô°üàdG ø°ùM ≈∏Y ºgóYÉ°ùJh ,º¡cƒ∏°S ∫ó©J äÉgÉéJGh Ék ª«b ÜÓ£dG ÜÉ°ùcEG ■
∞bGƒe »a á°UÉîHh ,ÜÓ£dG ø«H Ék «©«ÑWh Ék «FÉ≤∏J É¡dÓN QGƒëdG ¿ƒµj å«M , ÜÓ£dG iód á«FÉ≤∏àdG ìhQ ™«é°ûJ ■
. QGƒM hCG ¢üæH Ió«≤ªdG ô«Zh IôëdG QGhOC’G
. óMGƒdG …CGô∏d Ö°ü©àdG øY ó©ÑdGh , áØ∏àîªdG AGQB’G πÑ≤J ≈∏Y ÜÓ£dG IQób ᫪æJ ■
. ºgQɵaCG ΩGôàMGh ,ºgôYÉ°ûe IÉYGôeh , øjôNB’ÉH ÜÓ£dG ¢SÉ°ùMEG ájƒ≤J ■
39
40. :Égò«ØæJ äGAGôLEG
: »g äGƒ£N ™°ùJ πª°ûJh ,πMGôe çÓK øe QGhOC’G Ö©d •É°ûf ∞dCÉàj
OGóYEG ,ìô°ùªdG áÄ«¡J , ø«cQÉ°ûªdG QÉ«àNG , ø«î°ùàdG : á«dÉàdG äGƒ£îdG πª°ûJh , OGóYE’G á∏Môe : ≈dhC’G á∏MôªdG
. ø«¶MÓªdG
. QhódG π«ãªJ Iƒ£N πª°ûJh ,QGhOC’G π«ãªJ : á«fÉãdG á∏MôªdG
âYO GPEG) QhódG π«ãªJ IOÉYEG ,ºjƒ≤àdGh á°ûbÉæªdG : á«dÉàdG äGƒ£îdG πª°ûJh ,ºjƒ≤àdGh á©HÉàªdG : áãdÉãdG á∏MôªdG
.äGôÑîdG »a ácQÉ°ûªdG ,QhódG IOÉYEG ó©H) ºjƒ≤àdGh á°ûbÉæªdG ,(áLÉëdG
: »fhÉ©àdG º∏©àdG á«é«JGôà°SEG :É«fÉK
k
: É````¡`eƒ```¡Øe
»a ÉgOGôaCG ¿hÉ©àj á°ùfÉéàe ô«Z Iô«¨°U äÉYƒªée »a πª©dG ∫ÓN øe ÜÓ£dG É¡«a º∏©àj á«°ùjQóJ á«é«JGôà°SEG
. º¡H áWƒæªdG ᫪«∏©àdG äɪ¡ªdG RÉéfEG
: É```¡``aGó```gCG
. ôÑcCG πµ°ûH »d’óà°S’G ô«µØàdG äÉ«∏ªY ΩGóîà°SG ≈∏Y óYÉ°ùJ ■
. ÜÓ£∏d »°SGQódG π«°üëàdG iƒà°ùe ™aQ »a º¡°ùJ ■
. øjôNB’G ô¶f äÉ¡Lƒd OôØdG πÑ≤J ≈∏Y óYÉ°ùJh , á«HÉéjE’G äÉbÓ©dG »ªæJ ■
. ø«ª∏©àªdG iód á«©aGódG ô«ãJ ■
. ø«ª∏©ªdGh á°SQóªdG ƒëf π°†aCG á«HÉéjEG äÉgÉéJG øjƒµJ ≈∏Y óYÉ°ùJ ■
. äGò∏d ≈∏YCG Gôjó≤J ≥≤ëJ ■
k
. É«v YɪàLGh É«v °ùØf ÖdÉ£∏d »HÉéjE’G ∞«µàdG ≈∏Y óYÉ°ùJ ■
: Égò«ØæJ äGAGôLEG
πc »a ¿ƒµj å«ëH ( »°SGQódG ºgGƒà°ùe »a ¿ƒJhÉØàe ) á°ùfÉéàe ô«Z äÉYƒªée ≈dEG ÜÓ£dG º«°ù≤J ºàj ` ` 1
. ( ïdG ... çóëàe , Qô≤e , ¢ù«FQ ) ¬H Ωƒ≤j QhO áYƒªéªdG »a ÖdÉW πµd πcƒjh , ÜÓW 5 ` 3 áYƒªée
™e É¡≤«≤ëJ »a ÖZôj »àdG ±GógC’Gh ¢SQódG øY áeÉY Iôµa É¡«a »£©j á©jô°S áeó≤ªH ¬°SQO º∏©ªdG CGóÑj ` ` 2
. »fhÉ©àdG πª©dG ∫ÓN øe ÜÓ£dG
º¡d í°Vƒjh , πª©dG ábQh iƒàëªd ÜÓ£dG º¡a ¿Éª°†d ; •É°ûæ∏d 󫡪àdG ó©H , ≈dhC’G πª©dG ábQh º∏©ªdG ìô£j ` ` 3
.¬H ΩÉ«≤dG ܃∏£ªdG
iód (ÜÉàµdG »a ¢SQO IAGôb , ¢SQO áeó≤e , ≥HÉ°S ¢SQO , á≤HÉ°S äGôÑN) ᫪«∏©J á«Ø∏N ôaƒJ øe º∏©ªdG ócCÉàj ` ` 4
. πª©dG ábQh »a ìhô£ªdG »ª«∏©àdG •É°ûædG á°SQɪªd ; É¡æe ¿ƒ≤∏£æj ÜÓ£dG
40
40
41. óMƒe …CGôH ¢ü°üîªdG øeõdG ájÉ¡f »a êhôîdGh ,•É°ûædG á°ûbÉæe áYƒªée πc OGôaC’ á°UôØdG º∏©ªdG í«àj ` ` 5
.óMGh êÉàfh
k
≈∏Y É£«°ùH É°üî∏e º∏©ªdG Öàµj ºK ,¢Vô©j Ée ∫ƒM ¢TÉ≤f Qhójh ÜÓ£dG ΩÉeCG É¡∏ªY êÉàf áYƒªée πc ¢Vô©J ` ` 6
k
. ¬«∏Y ≥ØJG Ée ºgCG øY IQƒÑ°ùdG
.á°üëdG âbh ¬H íª°ùj Ée Ö°ùM á«dB’G ¢ùØæH (πª©dG ¥GQhCG) äÉWÉ°ûædG á«≤H òØæJ ` ` 7
á°UôØdG º¡d í«àjh , ÜÓ£dG iód ¢SQódG ±GógCG ≥≤ëJ øe ócCÉà∏d ; ºjƒ≤J á«∏ª©H ¢SQódG ájÉ¡f »a º∏©ªdG Ωƒ≤j ` ` 8
. …QƒÑ°ùdG ¢üî∏ªdG áHÉàµd
k
:á«°ùjQóàdG »FÉæÑdG ºjƒ≤àdG á«é«JGôà°SEG :ÉãdÉK
: É````¡`eƒ```¡Øe
±ó¡H ,»ª∏©àdG »ª«∏©àdG ∞bƒª∏d º∏©ªdG ájOCÉJ AÉæKCG ºàj …òdG »∏MôªdG ºjƒ≤àdG ≈∏Y óªà©J á«°ùjQóJ á«é«JGôà°SEG »g
≈∏Y ±ô©àdGh , ™bGƒdG Gòg ¢ü«î°ûJ ºK øeh , º¡ª∏©Jh ÜÓ£dG øY äÉeƒ∏©ªdG ™ªL øe IÉMƒà°ùe á©LGQ ájò¨J òNCG
. ≥MÓdG º¡ª∏©àd §«£îà∏d É¡«∏Y OɪàY’Gh º¡JÉLÉM
ò«ØæJ ó©Hh ∫ÓNh πÑb) º∏©àdGh º«∏©àdG á«∏ªY øe Ék «°SÉ°SCG Gk AõL ºjƒ≤àdG OɪàYG º∏©ªdG øe á«é«JGôà°SE’G √òg Ö∏£àJ
.É¡àédÉ©eh ÜÓ£dG º∏©J ¬LGƒJ »àdG äGôã©dGh äÉHƒ©°üdG ≈∏Y Ö∏¨à∏d ; (»ª∏©àdG »ª«∏©àdG ∞bƒªdG
: É```¡``aGó```gCG
. ø«ª∏©ªdG AGOCG ø«°ùëJh ,ÜÓ£dG º∏©J ø°ùëJ »a »Ø°üdG ºjƒ≤àdG á«∏ªY äÉLÉàf ∞«XƒJ ■
.ójóédG º∏©à∏d Ék °ù«FQ Ék Ñ∏£àeh Ék eÉg Gk ô°üæY ¬∏©Lh ≥HÉ°ùdG º∏©àdÉH Ωɪàg’G ■
k
k
. É¡æY ’ƒ°üØe ¢ù«dh É¡©e Óeɵàe íÑ°üj å«ëH ,º∏©àdGh º«∏©àdG á«∏ªY »a ºjƒ≤àdG èeO ■
.»ª∏©àdG »ª«∏©àdG ∞bƒªdG »a Gk ójôa Gk ô°üæY ÖdÉW πc íÑ°üj å«ëH º«∏©àdG ójôØJ ■
. º∏©à∏d ¬à«©aGOh ¬eɪàgG IQÉKEGh º∏©àdGh º«∏©àdG á«∏ªY »a ÖdÉ£dG QhO π«©ØJ ■
. Iƒ≤dG øWGƒe õjõ©Jh , ÜÓ£dG iód ∞©°†dG øWGƒe áédÉ©e ■
. »°SQóªdG è¡æªdG äÉÑ∏£àeh ,ÜÓ£dG äÉLÉM á«Ñ∏J »a º∏©ªdG QhO ᫪æJ ■
: Égò«ØæJ äGAGôLEG
ºjó≤àH ,»fhÉ©àdG πª©dÉH ∞°üdG πNGO òØæJh ,á«°ùjQóàdG »FÉæÑdG ºjƒ≤àdG á«é«JGôà°SEG ≥ah ¢SQO á£N OGóYEG ºàj
: »∏j Ée ≈∏Y …ƒàëJ πªY ¥GQhCG
. ÜÓ£dG iód á≤HÉ°ùdG ᫪«∏©àdG äGôÑî∏d ºjƒ≤J ` ` 1
. (áLÉëdG óæY) ÜÓ£dG iód á≤HÉ°ùdG ᫪«∏©àdG äGôÑî∏d êÓY ` ` 2
. IójóL ᫪«∏©J áaô©e ` ` 3
41
42. . á©bƒàªdG äÉHƒ©°üdG êÓYh ójóédG º∏©à∏d »∏Môe ºjƒ≤J ` ` 4
. (áLÉëdG óæY) á©bƒàªdG äÉHƒ©°ü∏d êÓY ` ` 5
. ¢SQódG ájÉ¡f »a »FGôKEG hCG ,…õjõ©J hCG ,»LÓY •É°ûæH º∏©àdG ºYO ` ` 6
: º∏©dG äÉ«∏ªY á«é«JGôà°SEG : É©HGQ
k
: É````¡`eƒ```¡Øe
»ªæJh ,±QÉ©ªdG ≈dEG ∫ƒ°UƒdG ≈∏Y º∏©àªdG óYÉ°ùJ »àdG á«∏eɵàdGh á«°SÉ°SC’G á«∏≤©dG äÉ«∏ª©dG øe áYƒªée »g
¢SÉ«bh ,¢VhôØdG ¢Vôah , äÉfÉ«ÑdG ™ªLh ,á¶MÓªdG ≥jôW øY äÓµ°ûªdG πMh ,»JGòdG º∏©àdGh ,IôHÉãªdG ≈∏Y ¬JQób
. »ª∏©dG ô«µØàdGh ¢SGƒëdG ΩGóîà°SÉH ᫪∏Y á≤jô£H Égô«°ùØJh ,äÉbÓ©dG
,øeõdGh ¿ÉµªdG äÉbÓY ,∫É°üJ’G ,∞«æ°üàdG ,á¶MÓªdG : »g äÉ«∏ªY »fɪK ≈∏Y á«°SÉ°SC’G º∏©dG äÉ«∏ªY πªà°ûJh
.(™bƒàdG) DƒÑæàdG ,¢SÉ«≤dG ,(ΩÉbQC’G) ó©dG äÉbÓY ,êÉàæà°S’G
¢Vôa ,äÉfÉ«ÑdG ô«°ùØJ ,äGô«¨àªdG »a ºµëàdG : »g äÉ«∏ªY ¢ùªN ≈∏Y πªà°ûàa á«∏eɵàdG º∏©dG äÉ«∏ªY ÉeCG
.ÖjôéàdG ,»FGôLE’G ∞jô©àdG ,¢VhôØdG
Ö∏£àj á«∏eɵàdG äÉ«∏ª©dG ΩGóîà°SG ¿CG ≈橪H ,Ék «eôg Ék ª«¶æJ πãªJ á«∏eɵàdGh á«°SÉ°SC’G º∏©dG äÉ«∏ªY ¿CG ßMÓjo h
. á«°SÉ°SC’G äÉ«∏ª©dG øe áYƒªée º°†J á«∏eɵàdG º∏©dG äÉ«∏ªY ¿CG ɪc ,á«°SÉ°SC’G äÉ«∏ª©dG ¿É≤JEG
: É```¡``aGó```gCG
k
. º∏©ªdG πÑb øe ¬d É¡ªjó≤J øe ’óH ¬°ùØæH äÉeƒ∏©ªdG ≈dEG ∫ƒ°UƒdG ≈∏Y º∏©àªdG IóYÉ°ùe ■
. áaô©ªdG ø«≤∏àd á«∏ªY ¢ù«dh , ±É°ûàc’Gh AÉ°ü≤à°S’Gh åëÑ∏d á«∏ªY º∏©àdG QÉÑàYG ó«cCÉJ ■
. ôgGƒ¶dG äÉÑÑ°ùe øY åëÑdGh ,´Ó£à°S’G ÖM πãe ø«ª∏©àªdG iód ᫪∏©dG äÉgÉéJ’G ¢†©H ᫪æJ ■
. ø«ª∏©àªdG iód …QɵàH’G ô«µØàdGh óbÉædG ô«µØàdG ᫪æJ ■
. »JGòdG º∏©àdGh IôHÉãªdG ≈∏Y º∏©àªdG IQób ᫪æJ ■
»àdG äÓµ°ûªdG πM ≈∏Y √óYÉ°ùj …òdG ôeC’G ,É¡«∏Y á¶aÉëªdGh áÄ«ÑdG ƒëf á«HÉéjEG äÉgÉéJG º∏©àªdG ÜÉ°ùcEG ■
.É¡LQÉNh á°SQóªdG πNGO ¬¡LGƒJ
. iôNCG á«JÉ«Mh ᫪«∏©J ∞bGƒe ≈dEG º∏©dG äÉ«∏ªY äGQÉ¡ªd º∏©àªdG ÜÉ°ùàcG ôKCG ∫É≤àfG ■
: Égò«ØæJ äGAGôLEG
á°SQɪªd ; äÉYƒªée »a á°SGQódGh ,ájOôØdG á°SGQódG Ö∏£àJ áYƒæàe á«ÑjQóJ äÉ«æ≤J ôaƒJ º∏©dG äÉ«∏ªY á«é«JGôà°SEG
. »ægòdG ∞°ü©dG hCG ,º∏©ªdG ™e á°ûbÉæªdG hCG ,»fhÉ©àdG º∏©àdG
,á«°SÉ°SC’G º∏©dG äÉ«∏ªY ≈∏Y Ωƒ≤J á«ÑjQóJ ᣰûfCG §«£îJ É¡æeh ,ΩÉ¡ªdG ¢†©ÑH ΩÉ«≤dÉH á«é«JGôà°SE’G ò«ØæJ ºàjh
∫ɪYE’ ; á©LGQ ájò¨Jh ,áYƒæàe ᣰûfCG ºjó≤Jh ,¬à©HÉàeh ,ÜÓ£dG πªY ¬«LƒàH É¡dÓN øe º∏©ªdG Ωƒ≤jh ,á«∏eɵàdG hCG
. ô«µØàdG ≥ªYh , QɵàH’G ≈dEG …ODƒj ɪe º∏©dG äÉ«∏ªY ¿É≤JEG »a π≤©dG
42
42
43. : AÉ°ü≤à°S’G á«é«JGôà°SEG : É°ùeÉN
k
: É````¡`eƒ```¡Øe
á¡LGƒe »a ÖdÉ£dG ™°Vƒj å«M ,πeɵàªdG »ª∏©dG è¡æªdG äGƒ£N ™e ÜÓ£dG É¡«a πeÉ©àj á«°ùjQóJ á«é«JGôà°SEG
. ÉgQÉÑàNGh äÉ«°VôØdG ó«dƒJ ≥jôW øY É¡∏M ≈∏Y ¬°ùØæH πª©jh åëÑjh §£î«a , äÓµ°ûªdG ióMEG
: »g , áYƒæàe Qƒ°U çÓK AÉ°ü≤à°SÓdh
πM ≈dEG ∫ƒ°Uƒ∏d ; áeRÓdG äGhOC’Gh OGƒªdGh á∏Ä°SC’Gh á≤jô£dG QÉ«àNÉH ÖdÉ£dG ¬«a Ωƒ≤j : ôëdG AÉ°ü≤à°S’G ` ` 1
. ¬¡LGƒJ »àdG á∏µ°ûªdG
. Ék eó≤e äóYCG á«ãëH á£N øª°V hCG , ¬¡«LƒJh º∏©ªdG ±Gô°TEG âëJ º∏©àªdG πª©j : ¬LƒªdG AÉ°ü≤à°S’G ` ` 2
ô¶f á¡Lh áYƒªée πc ≈æÑàJ ,ø«àYƒªée ≈dEG ∞°üdG ÜÓW º«°ù≤àH CGóÑJ πMGôªH ôªj : ∫OÉ©dG AÉ°ü≤à°S’G ` ` 3
áÄ«g ΩÉ≤e Ωƒ≤J áãdÉK áYƒªée ≈dEG áaÉ°VE’ÉH ,¢SQódG iƒàëe »a áMhô£ªdG á«°†≤dG hCG ´ƒ°VƒªdG √ÉéJ áØ∏àîe
. ø«ªµëªdG
: É```¡``aGó```gCG
. ≥FÉ≤ëdG ¬«a º¶àæJ …òdG »∏≤©dG AÉæÑdGh ,»cGQOE’G πµ«¡dG AÉæH ≈∏Y ÖdÉ£dG IóYÉ°ùe ■
. º¡°ùØfCÉH áaô©ªdG ≈dEG ∫ƒ°UƒdGh ,ø«ª∏©àªdG iód π≤à°ùªdG πª©dGh ,ô«µØàdG äGQÉ¡e ᫪æJ ■
.AÉ°ü≤à°S’ÉH º∏©àdG AÉæKCG º∏©dG (äÉ«∏ªY) äGQÉ¡e ᫪æJ ■
. ø«ª∏©àªdG iód »JGòdG º∏©àdG äGQÉ¡e ᫪æJ ■
. áahô©ªdG á«é¡æªdG äGƒ£îdG ≥ah »ª∏©dG åëÑdG á«∏ªY á°SQɪe ■
. ôNB’G …CGôdG πÑ≤Jh ,…CGôdG AGóHEG ≈∏Y IQó≤dGh ¢ùØædÉH á≤ãdG º∏©àªdG ÜÉ°ùcEG ■
: Égò«ØæJ äGAGôLEG
. ô«ëªdG ∞bƒªdÉH ÜÓ£dG á¡LGƒeh á∏µ°ûªdG ìôW ` ` 1
øe áYƒªée ìôW ∫ÓN øe ∂dPh ,á∏µ°ûªdG ∫ƒM º¡jód IôaƒàªdG äÉeƒ∏©ªdG ºjƒ≤àd ÜÓ£dG ™e á°ûbÉæe IQGOEG ` ` 2
. áYƒæàªdG á∏Ä°SC’G
. á∏µ°ûªdG πëd áeRÓdG äÉÑ∏£àªdGh äÉfÉ«ÑdG ™ªLh , ÜQÉéàdG øe á∏°ù∏°ùH ÜÓ£dG ΩÉ«b ` ` 3
»àdG á∏µ°ûªdG πM äÉ«é«JGôà°SEG ≈dEG º¡YƒLQ ™e ,Égô«°ùØJh Égƒ©ªL »àdG äÉfÉ«ÑdG º«¶æàH ÜÓ£dG ΩÉ«b ` ` 4
. AÉ°ü≤à°S’G AÉæKCG Égƒeóîà°SG
. AÉ°ü≤à°S’G á«∏ª©H ¢UÉN ôjô≤J áHÉàc ` ` 5
43
44. : º∏©àdG QOÉ°üªH ∫É°üJ’G á«é«JGôà°SEG :É°SOÉ°S
k
: É````¡`eƒ```¡Øe
ɪH ,IOó©àªdG É¡YGƒfCÉH º∏©àdG QOÉ°üªH ∫É°üJ’G á«Ø«c »a ø«ª∏©ªdG äGQób »ªæJ »àdG äGQÉ¡ªdG øe áYƒªée »g
. »JGòdG º∏©àdGh ±É°ûàc’G äGQÉ¡eh á«YGóHE’G äGQó≤dG ᫪æJ ≈∏Y óYÉ°ùjh ,ø«ª∏©àªdG iód º∏©àdG á«∏ªY Ωóîj
: »g ±Éæ°UCG á©HQCG ≈dEG º∏©àdG QOÉ°üe ∞æ°üJo ¿CG øµªjh
º¡H ¿É©à°ùj øjòdG hCG ,ø«ª∏©ªdÉc ô°TÉÑe »ª«∏©J QhóH ¿ƒeƒ≤j øjòdG ¢UÉî°TC’G πª°ûJ h : ájô°ûÑdG QOÉ°üªdG ` ` 1
. ºgô«Zh øeC’G ∫ÉLQh ø«°Só桪dGh AÉÑWC’G πãe í«°VƒàdG IOÉjõd
,∞MÉàªdGh ¢VQÉ©ªdG : É¡æeh iôNC’G QOÉ°üªdG ™e πYÉØàdG É¡«a ºàj »àdG ™bGƒªdG »gh : á«fɵªdG QOÉ°üªdG ` ` 2
.Égô«Zh óLÉ°ùªdGh çƒëÑdG õcGôeh
äGQÉjõdG : πãe IOóëe äGôÑN ÜÉ°ùcEG ≈dEG ±ó¡J á¡Lƒe ᣰûfCG øe º∏©àªdG ¬«a ∑ôà°ûj Ée πc πãªJh : ᣰûfC’G ` ` 3
. Égô«Zh äGhóædGh äGô°VÉëªdGh äÓMôdGh á«fGó«ªdG
äÉæ«©dGh êPɪædG : É¡æeh ,᫪«∏©J ±GógCG ≥«≤ëàd ; É¡ª«ª°üJ ºàj »àdG ᫪«∏©àdG OGƒªdG »g h : ᫪«∏©àdG OGƒªdG ` ` 4
.Égô«Zh áéeóªdG ¢UGôbC’Gh äGQƒÑ°ùdGh äGQƒ°üªdGh §FGôîdGh
: É```¡``aGó```gCG
. áØ∏àîe QOÉ°üe øe äÉeƒ∏©ªdG ≈∏Y ∫ƒ°üëdG »a º∏©àªdG IQób ᫪æJ ■
. ø«ª∏©àªdG iód äÓµ°ûªdG πMh ±É°ûàc’Gh åëÑdG äGQÉ¡e ᫪æJ ■
. äÉeƒ∏©ªdG º¶f »a áYQÉ°ùàªdG äGQƒ£àdG øe IOÉØà°S’G ≈∏Y øjQOÉb º¡∏©éJ äGQÉ¡ªH ø«ª∏©àªdG ójhõJ ■
. ¢ùjQóàdG Ö«dÉ°SCG »a ™jƒæà∏d á°Uôa ø«ª∏©ªdG AÉ£YEG ■
. ᫪«∏©àdG OGƒªdG ôjƒ£J »a ¿hÉ©àdGh,äGôÑîdG ∫OÉÑJ ≈∏Y ø«ª∏©ªdG IóYÉ°ùe ■
. ø«ª∏©àªdG πÑb øe »JGòdG º∏©à∏d á°UôØdG áMÉJEG ■
. ø«ª∏©àªdG ø«H ájOôØdG ¥hôØdG äÉLÉ«àMG á«Ñ∏J ■
. ɡ૪æJh ø«ª∏©àªdG äGQóbh äGOGó©à°SGh ∫ƒ«e ±É°ûàcG ■
: Égò«ØæJ äGAGôLEG
: É¡æe IójóY Ö«dÉ°SCÉH ,iôNC’G ¢ùjQóàdG äÉ«é«JGôà°SEG áaÉc »a º∏©àdG QOÉ°üªH ∫É°üJ’G äGQÉ¡e ∞«XƒJ øµªj
Égôaƒj »àdG äÉfɵeE’G øe IOÉØà°S’Gh ,çƒëÑdG OGóYEÉH ÜÓ£dG ∞«∏µJh ,º∏©àdG QOÉ°üe õcôeh ,á«°SQóªdG áÑ൪dG π«©ØJ
º∏©ªdG ø«H »fhôàµdE’G ójôÑdG π«©ØJh ,á«JƒÑµæ©dG áµÑ°ûdG ΩGóîà°SGh ,IójóY äÉ«éeôH øe ¬jƒëj ɪH »dB’G Ö°SÉëdG
.º∏©àdG ±GógCG ≥«≤ëJ ≈dEG …ODƒJ ¿CG øµªj iôNCG Ö«dÉ°SCG Ö«dÉ°SC’G √òg ≈∏Y ∞«°†j ¿CG º∏©ª∏dh .¬HÓWh
44
44
45. : π°UGƒàdG äGQÉ¡e : É©HÉ°S
k
: É````¡`eƒ```¡Øe
É¡Ø«XƒJ ºK øeh ,ø«ª∏©ªdG iód »¶Ø∏dG ô«Zh »¶Ø∏dG π°UGƒàdG ᫪æJ ≈∏Y óYÉ°ùJ »àdG äGQÉ¡ªdG øe áYƒªée »g
.ø«ª∏©àªdG iód º∏©àdG á«∏ªY Ωóîj ɪH
ƒ¡a ,»¶Ø∏dG ô«Z π°UGƒàdG ÉeCG .áHÉàµdG ,IAGô≤dG ,çóëàdG , ´Éªà°S’G : »g äGQÉ¡e ™HQCG »¶Ø∏dG π°UGƒàdG øª°†àjh
: ¿ÉYƒf ¬dh ,¿ÉµªdGh 䃰üdGh º°ùédG É¡æeh ,á«∏°UGƒàdG πFÉ°SôdG ∫É°SQE’ iôNCG §FÉ°Sh øY IQÉÑY
. iôNC’G ¢SGƒëdGh , ⪰üdGh ,䃰üdG øjƒ∏Jh , ø«©dGh ,¬LƒdG äGô«Ñ©Jh ,º°ùédG äÉcôëH : IQÉ`` °TE’G ` ` 1
. ¿GƒdC’Éc äÉ«dɪédGh , ¿ÉµªdÉc áYƒæ°üªdG : AÉ«°TC’G ád’O ` ` 2
: É```¡``aGó```gCG
.(ºFÓªdG ô«Ñ©àdG - ´Éªà°S’G - ∞WÉ©àdÉH) á«YɪàL’G §HGhôdG ájƒ≤J ■
. øjôNB’G ™e äÉbÓ©dG ¥É£f ™«°SƒJ ■
. Égôjó≤J ø°ùMh äGòdG áaô©e ■
. á«æ¡ªdG IÉ«ëdG »a ìÉéædG ■
. ᫪°ùédGh á«°ùØædG áë°üdG ø«°ùëJ ■
. Ék fÉeCGh á©àe ôãcCG IÉ«ëdG π©L ■
: Égò«ØæJ äGAGôLEG
: É¡æe áYƒæàe ᣰûfCGh ,äÉ¡«LƒJ ≥jôW øY iôNC’G äÉ«é«JGôà°SE’G áaÉc »a π°UGƒàdG äGQÉ¡e ∞«XƒJ øµªj
. º¡JÉcQÉ°ûe óæY …ô°üÑdG π°UGƒàdG ≈∏Y ÜÓ£dG ÖjQóJ ■
. øjôNBÓd äÉ°üfE’G ≈∏Y º¡ÑjQóJh ,√ÉÑàf’Gh õ«côàdG ≈∏Y ÜÓ£dG åM ■
. ájôëH çóëàdG ≈∏Y ÜÓ£dG åM ■
.∂dòd »aɵdG âbƒdG áMÉJEGh ,…CGôdG AGóHEGh ácQÉ°ûª∏d ÜÓ£dG IQÉãà°SG ■
.IôgÉédGh áàeÉ°üdG IAGô≤dG ≈∏Y ÜÓ£dG ÖjQóJ ■
. ÜÓ£dG iód QɵaC’G •ÉÑæà°SG IQÉ¡e ᫪æJ ■
.IóbÉædG IAGô≤dG ≈∏Y ÜÓ£dG õØëJ ᫪jƒ≤J á∏Ä°SCG ìôW ■
. ájôëH QɵaC’G áHÉàch ,¢ü«î∏àdG ≈∏Y ÜÓ£dG ÖjQóJ ■
.º¡d á©LGôdG ájò¨àdG ºjó≤Jh , »¶Ø∏dG π°UGƒàdG äGQÉ¡e ᫪æàd ; ᣰûfCG ≥«Ñ£J óæY ÜÓ£dG á©HÉàe ■
.á«dÉ©ØH ɪgô«Zh äÉ¡Lƒeh äÉë°Vƒe øe º°ùédG äGQÉ°TEG ΩGóîà°SG ■
. á«dÉ©ØH 䃰üdG øjƒ∏Jh ¬LƒdG ô«HÉ©J ΩGóîà°SG ■
45
46. k
: º«gÉتdG §FGôN á«é«JGôà°SEG : ÉæeÉK
: É````¡`eƒ```¡Øe
¢†©ÑdG É¡°†©ÑH º«gÉتdG §HôJ á«£«£îJ ∫ɵ°TCG ≥jôW øY áaô©ªdG π«ãªJ »a á∏YÉa á«°ùjQóJ á«é«JGôà°SEG »g
. §HôdG äɪ∏c ≈ª°ùJ äɪ∏c É¡«∏Y Öàµj º¡°SCG hCG •ƒ£îH
¢ü«î∏Jh ,º¡ØdG ≥«ª©Jh ,º«gÉتdG ø«H äÉbÓ©dG ±É°ûàcGh ,IójóL äÉeƒ∏©e ºjó≤J »a º«gÉتdG §FGôN Ωóîà°ùJh
. ¢SQódG ºjƒ≤Jh ,äÉeƒ∏©ªdG
: É```¡``aGó```gCG
. É¡YÉLôà°SG ádƒ¡°ùd ; ÖdÉ£dG ÆÉeO »a äÉeƒ∏©ªdG º«¶æJ ■
. äɪ∏ch Qƒ°U πµ°T ≈∏Y äÉeƒ∏©ªdG §«°ùÑJ ■
. ø«©e πµ°T »a ±QÉ©ªdG ôcòJ ≈∏Y IóYÉ°ùªdG ■
. º∏©àª∏d á«aô©ªdG á«æÑdÉH IójóédG º«gÉتdG §HQ ■
. º«gÉتdG ø«H äÉbÓY OÉéjEG »a º¡°ùJ ■
. É¡Ñ«JôJh É¡≤«Ñ£Jh º«gÉتdG º«¶æJ »a º∏©àªdG äGQÉ¡e ᫪æJ ■
. √ƒª∏©J ɪd õcôe »£«£îJ ¢üî∏ªH ø«ª∏©àªdG ójhõJ ■
: Égò«ØæJ äGAGôLEG
: á«dÉàdG äGƒ£îdG ´ÉÑJEÉH Ωƒ¡Øe á£jôN º«ª°üJ øµªj
. ¢ù«FôdG Ωƒ¡ØªdG ƒg øµ«dh ´ƒ°Vƒe QÉ«àNG ` ` 1
k
. Gk ójóëJ ôãcC’G ≈dEG ’ƒª°Th á«eƒªY ôãcC’G º«gÉتdÉH áªFÉb º«¶æJ hCG Ö«JôJ ` ` 2
. É¡æ«H ábÓ©dG RôÑj πµ°T »a º«gÉتdG º«¶æJ ` ` 3
. É¡æY ôÑ©J äɪ∏µH É¡æ«H ábÓ©dG á«Yƒf í«°VƒJh , •ƒ£îH É¡°†©H ™e º«gÉتdG §HQ ` ` 4
. ¿ÉµeE’G Qób Qƒ°üdGh ¿GƒdC’G ΩGóîà°SG ` ` 5
:óbÉædG ô«µØàdG á«é«JGôà°SEG : É©°SÉJ
k
: É````¡`eƒ```¡Øe
¿hO ᩪàée hCG IOôØæe IQƒ°üH Ωóîà°ùJ ¿CG øµªj »àdG ô«µØàdG äGQÉ¡e øe áYƒªée º°†J á«°ùjQóJ á«é«JGôà°SEG »g
∫ƒM ºµM QGó°UEG πLCG øe áæ«©e ô«jÉ©e ≈dEG OÉæà°S’ÉH ¬ªjƒ≤Jh ,´ƒ°VƒªdG hCG ,A»°ûdG øe ≥≤ëà∏d ;ø«©e Ö«JôJ …CÉH ΩGõàdG
. QGôb hCG , º«ª©J hCG êÉàæà°SG ≈dEG π°UƒàdG hCG ,A»°ûdG ᪫b
46
46
47. : »g á«°SÉ°SCG äGQÉ¡e çÓK óbÉædG ô«µØàdG øª°†àjh
IQÉ¡ªdG √ò¡H §ÑJôjh ,(É¡«∏Y ºµM QGó°UEG …CG) É¡ªjƒ≤Jh É¡àªcÉëeh É¡∏«∏ëJh äÉ«£©ªdGh ™FÉbƒdG ¢üëa ` ` 1
ø«gGôÑdG õ««ªJ ,äGAÉYO’Gh ≥FÉ≤ëdG ø«H õ««ªàdG , äÉ£dɨªdG ±É°ûàcG : É¡æe ,á«YôØdG äGQÉ¡ªdG øe áYƒªée
ójóëJ ,¬H §ÑJôJ ’ »àdG ∂∏Jh ´ƒ°VƒªdÉH ábÓ©dG äGP ÜÉÑ°SC’G ±ô©J ,á°†eɨdG èéëdG hCG äGAÉYO’G øe
t
»a á檰†àªdG áëjô°üdG ô«Z äÉ°VGôàa’G ±ô©J ,ájGhôdG hCG ôÑîdG ábO ójóëJ ,äÉeƒ∏©ªdG Qó°üe á«bGó°üe
. ¿ÉgôÑdG Iƒb áLQO ójóëJ ,AGQB’G »a πeÉëàdG hCG õ«ëàdG …ôëJ ,¢üædG
. êÉàæà°S’G áë°U áLQO ôjó≤J ` ` 2
. ∫’óà°S’G áë°U ≈∏Y ºµëdG ` ` 3
: É```¡``aGó```gCG
.É¡ªjƒ≤Jh É¡àªcÉëeh É¡∏«∏ëJh äÉ«£©ªdGh ™FÉbƒdG ¢üëa ∫ÓN øe ÜÓ£dG óæY óbÉædG ô«µØàdG ᫪æJ ■
.É¡æe ≥ãÑfG »àdG äÉ«£©ªdG Aƒ°V »a ø«©e êÉàæà°SG áë°U áLQO ôjó≤J ≈∏Y ÜÓ£dG ÖjQóJ ■
. ∫’óà°S’G áë°U ∫ƒM ºµëdG QGó°UEG ≈∏Y ÖdÉ£dG IQób ᫪æJ ■
QGô≤dG PÉîJGh äÓµ°ûªdG πMh AÉ°ü≤à°S’G ≈∏Y áªFÉb ᫪«∏©J ᣰûfCG á°SQɪªd ÜÓ£dG ΩÉeCG á°UôØdG áMÉJEG ■
. áfQÉ≤ªdGh π«∏ëàdGh ÖjôéàdGh
. øjôNB’G AGQBG πÑ≤Jh ô¶ædG äÉ¡Lh ìôW »a ájôëdG ≈∏Y ÖdÉ£dG ójƒ©J ■
. ±ÓàN’Gh ¬HÉ°ûàdG ¬LhCGh äÉbÓ©dG ±É°ûàcGh ó≤ædGh π«∏ëàdG ∞bGƒe »a ÖdÉ£dG ™°Vh ■
: Égò«ØæJ äGAGôLEG
. É¡àédÉ©e hCG ɡ૪æJ ójôJ »àdG óbÉædG ô«µØàdG äGQÉ¡e hCG IQÉ¡e OóM ` ` 1
. äGQÉ¡ªdG hCG IQÉ¡ªdG ΩóîJ »àdG ᫪«∏©àdG IôÑîdG ºª°U ` ` 2
. πªY ábQh πµ°T ≈∏Y ᫪«∏©J ¢Uôa hCG á°Uôa ≈dEG ᫪«∏©àdG IôÑîdG ºLôJ ` ` 3
. ÜÓ£∏d πª©dG ábQh Ωób ` ` 4
. »YɪédG πª©dG ∫ÓN øe πª©dG ábQh ò«Øæàd ÜÓ£∏d á°UôØdG íJCG ` ` 5
: »YGóHE’G ô«µØàdG á«é«JGôà°SEG :Gô°TÉY
k
: É````¡`eƒ```¡Øe
, ∫É«îdG ,á°VÉaE’G , ádÉ°UC’G , áfhôªdG , ábÓ£dG : É¡æe , äGQÉ¡ªdG øe áYƒªée º°†J á«°ùjQóJ á«é«JGôà°SEG »g
»àdG IójóédG iDhôdGh QɵaC’G ≈dEG ∫ƒ°Uƒ∏d Ωóîà°ùJh , »ægòdG ∞°ü©dG , á«còdG á∏Ä°SC’G , äÓµ°ûªdG πëd á«°SÉ°ùëdG
. á£HGôàe ô«Z É¡fCG Ék ≤Ñ°ùe ôÑà©J »àdG AÉ«°TC’G hCG , QɵaC’G ø«H ∞«dCÉàdGh èeódG ≈dEG …ODƒJ
47
48. : É```¡``aGó```gCG
. ÜÓ£dG iód »YGóHE’G ô«µØàdG äGQÉ¡e ᫪æJ ■
. áaƒdCÉe ô«Z á≤jô£H ô«µØàdG ≈∏Y ÖdÉ£dG ™«é°ûJ ■
. É¡æ«°ùëJ ≈∏Y πª©dGh É¡«∏Y ÜQóàdG øµªj IQÉ¡e √QÉÑàYÉH ô«µØàdG »a ô¶ædG ≈∏Y ÖdÉ£dG ™«é°ûJ ■
. »YGóHE’G ô«µØàdGh ´GóHE’G ƒëf ÜÓ£dG iód á«HÉéjE’G äÉgÉéJ’G ºYO ■
. á«YGóHEG ≥FGô£H É¡d ∫ƒ∏M ºjó≤Jh äÓµ°ûªdÉH ¢SÉ°ùME’G ≈∏Y IQó≤dG ÖdÉ£dG ÜÉ°ùcEG ■
: Égò«ØæJ äGAGôLEG
øe ø«ª∏©àªdG ió`d »`YGó`HE’G ô`«`µØàdG äGQÉ`¡e á`«`ªæàd Qô`≤ªdG äGOô`Øe QÉ`ªã`à°SÉH á`«`é«JGôà`°SE’G ≥`«Ñ£J º`àj
: »`∏j É`e ∫Ó`N
. ¢SQó∏d áÑ°SÉæªdG »YGóHE’G ô«µØàdG äGQÉ¡e QÉ«àNG ` ` 1
: »∏j Ée IÉYGôe ™e , äGQÉ¡ªdG √òg ᫪æàd ᣰûfC’G hCG á∏Ä°SC’G øe áYƒªée ºjó≤J ` ` 2
. IójóL QɵaCG ó«dƒJ ≈∏Y ÜÓ£dG ™«é°ûJ ■
. ÜÓ£dG πÑb øe áMhô£ªdG QɵaC’G Qɪãà°SG ■
. ÖdÉ£dG ∫É«N ΩGôàMG ■
. øjôNB’G AGQBG ΩGôàMG ≈∏Y ºgójƒ©Jh ÜÓ£dG AGQBG πÑ≤J ■
.ÜGô£°V’Gh ≥∏≤dG øY Gk ó«©H Ö°SÉæªdG »°ùØædG ƒédG ô«aƒJ ■
48
48
51. 5
:IóMƒdG
áaó¡à°ùªdG Ö«dÉ°SC’Gh äGQÉ¡ªdG
•
•
•
•
´Éªà°S’G
.∫GDƒ°ùdG QòL ÉkØXƒe á∏Ä°SCG øY Ö«éj
. IóMGh á∏ªéH √ôªY Ö°SÉæj ´ƒ°Vƒe »a ¬jCGQ …óÑj
.¬£«ëe øe IQƒ°U ≈∏Y ≥∏©j
k
.É¡ª∏©J Ö«dÉ°SCG Aƒ°V »a ÓªL Ékfƒµe äɪ∏µdG ÖJôj
•
•
•
•
çóëàdG
.É¡°SQO ájƒ¨d,á«Jƒ°U ôgGƒX …ƒëJ äɪ∏c CGô≤j
. ájƒ¨∏dG ¬à∏«°üM øe É¡Jɪ∏c Iô«°üb ó«°TÉfCG CGô≤j
k
.áª∏c (80-70 ) øe ¬Jɪ∏c OóY ’ƒµ°ûe É°üf CGô≤j
v
.OÉ°†àdGh ±OGôàdG ∫ÓN øe IójóédG áª∏µdG ád’O ∞°ûàµj
( ºc , GPɪd , ∞«c , øjCG , øe ) `H CGóÑJ ájôcòJ á∏Ä°SCG øY Ö«éj
n
. ¢üædG »a äOQh ôYÉ°ûe ≈∏Y ∫ój Ée CGô≤j ɪe èàæà°ùj
.É¡°SQO »àdG ájƒ¨∏dG Ö«dÉ°SC’G É«v Jƒ°U ¿ƒu ∏j
•
•
•
•
•
•
•
IAGô≤dG
.áÑ°SÉæªdG ¬àMÉ°ùe ¬ëæªjh ô£°ùdG øe ÜGƒ°üdG ¬∏ëe ±ôëdG πëj
. πµ°ûdÉH áWƒÑ°†e äɪ∏c º°Sôj
. ádƒµ°ûe äɪ∏c (6-4 ) OhóM »a ÓªL ï°ùæj
.≈橪dG á∏ªàµe ÓªL Ió«©ÑdG h, áÑjô≤dG ¬JôcGP øe Öàµj
. Iô«°üb äÉcôM …ƒëJ äɪ∏c Öàµj
k
.ô«°üb ¢üf AÉæÑd ᣫ°ùH ÓªL ÖJôj
x
. ¬ªé©e øe ᣫ°ùH IQÉÑ©H á∏ªédG »æ¨j
.á∏ªL äGOôØe º«¶æJ ó«©j
•
•
•
•
•
•
•
•
áHÉàµdG
. áWƒHôªdG AÉàdG •
.(¿EÉH) ᫪°S’G á∏ªédG ó«cCÉJ •
s
.OhóªªdG º°S’G •
á«Jƒ°üdG ôgGƒ¶dG
ájƒ¨∏dG Ö«dÉ°SC’G ¯
ájƒ¨∏dG ±Éæ°UC’G ¯
¯
IQÉjõdG ÜGOBG •
.≥jô£dG ÜGOBG •
.¿GòÄà°S’G ÜGOBG •
51
Ö«cGôàdG
ájƒ¨∏dG
.É¡©ª°S äÉ«°üî°Th ÉKk GóMCG ôcòàj
. çÓK hCG ø«Jƒ£N øe áfƒµe áYƒª°ùe äɪ«∏©J òØæj
( øcÉeCG , çGóMCG ) ¬«dEG ™ªà°SG Ée §≤à∏j
. ¬«dEG ™ªà°SG ɪ«a ájôcòJ á∏Ä°SCG øY Ö«éj
äÉgÉéJ’G
º«≤dGh
8
52. ´ƒسVƒªال
¢SQóال
∫Ééªال
IóMƒال
oø tªn«s``àال
´ÉªàسS¢ الüf
∑ƒ∏سSh ÜاOBا
¢�eÉîال
: ´ÉªàسS¢ الüf
øª«sn ``àال
o t
. …É°ûdG ™e ∂©µdG GƒdhÉæà«d AÉ°ùe ºgóL ™e O’hC’G ¢ù∏L ΩÉ©£dG IôéM »a
q
k
. É¡∏cCÉ«d ᵩc ¬dɪ°ûH §≤àdGh ÉYô°ùe »∏Y AÉL
k
w
: ∫Ébh √ó«H óédG ∂°ùeCG
t
? »∏Y Éj º∏°Sh ¬«∏Y ˆG ≈∏°U ˆG ∫ƒ°SQ åjóM ⩪°S ÉeCG
? …óL Éj åjóM …CG : »∏Y ∫Éb
ɪe πch , ∂櫪«H πch , ˆG º°S ΩÓZ Éj” : º∏°Sh ¬«∏Y ˆG ≈∏°U ∫Éb : óédG ∫Éb
u
. ҶǸj
? …óL Éj ø«ª«dÉH πcCÉf ¿CG …Qhô°†dG øe πgh : Aɪ°SCG âdÉb
≈∏°U ˆG ∫ƒ°Sôd ´ÉÑuJGh , º∏°ùª∏d QÉ©°T ø«ª«dG ¿EÉa ; Aɪ°SCG Éj ™Ñ£dÉH : óédG ∫Éb
, áHÉàµdGh , Üô°ûdÉc , ÉfQƒeCG πc »a πH , π``cC’G »a §≤a ¢ù«d , º∏°Sh ¬«∏Y ˆG
.∂dP ô«Zh , óé°ùªdG ∫ƒNOh , øjôNBÓd É¡FÉ£YEGh, AÉ«°TC’G òNCGh , áëaÉ°üªdGh
Üô°ûdGh πcC’G »a ≈檫dG …ój πª©à°SCÉ°S : ∫Ébh ≈檫dG √ój »a ᵩµdG »∏Y ™°Vh
. …óL Éj GóYÉ°Uh ¿B’G øe A»°T πch
k
52
53. ¢SQóال
∫Ééªال
IóMƒال
åلÉãالh يfÉãالh ∫hCال
∑ƒ∏سSh ÜاOBا
á�سeÉîال
:¿ƒµªال
q
Égó p°†H náª∏p µdG oπ°UnCG
u
n n p
lnu n lnrp
Ió«L Iôµa
يa áaó¡à�سª الäÉfƒµªال
É¡aاógC `` اá�سeÉî الIóMƒال
. É¡ لáMرàقª الπئÉسSƒالh
ßM’CG h CGôbCG
ln lnrp
á©FGQ Iôµa
l n lnrp
áë«Ñnb Iôµa
:±اógCال
. IOhó‡ ∞dCÉH áeƒà äɪ∏c IAGôb
k
. É≤£f AÉ¡dGh áWƒHôŸG AÉàdG ÚH õ««ªàdG
. ΩÉ¡Øà°S’G øY È©j Éæk jƒ∏J 䃰üdG øjƒ∏J
. »ØædG øY È©j Éæk jƒ∏J 䃰üdG øjƒ∏J
o p
ßM’oCGh CGo ôbnCG
nr
n s o n n o p
: áfƒ∏ªdG näɪ∏p µdG ßM’oCGh CGo ô`rbnCG
n
pnnrn n o n
. á°SQóª`dG pøY AÉah rânHÉZ
•
•
•
•
o n
n o o
? »àn≤aGôe ™«£nà°ùnJ søoµæe røªa , AÉ°ùª`dG Gòng ` ˆG AÉ°T r¿EG ` AÉah QhRCÉn °S
rp nn
n n o n
n
n no rn
on n
. AÉ≤ÑdG π«£of ’h , AÉØ u°ûdÉpH É¡d ƒYóf r¿nCG : πenCG râdÉb
n n n n n p
18
:áMرàقª الπئÉسSƒال
. ¢SCGôdG ¥ƒa ¢VQÉ©dG RÉ¡L , ¿ƒµª∏d Iôѵe áMƒd
:¿ƒµªال
q
»````HpQÉ```````nbCG
p o
¢üsædG nøe ê pô rînà°SnCG
u
r
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
1
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
k
’hCG
,(É¡`) pAÉ¡dÉp `H láeƒàîe äɪp∏ nc ¢üsædG »a
n r n l n u
:ÆGônØdG »a ɪ¡Ñà rcnCG ºo``K , ø«àæKG êôînà°SnCG
ooo s
p
rnnr o r r
Ωó rînà°SnCG
op r
kÉ«fÉK
p p n
: p∫hnC’G ∫Éã pª`dG É«cÉëe á«dÉsàdG ∞bGƒª`dG »`a ( s¿pEG) ΩGóîà°SÉH πªédG ócnDhoCG
p pp n n o ou
s n
k o pn
ln nnrp
á©FGQ IôµØdG s¿EG
p n on
¢†jôª`dG IQÉjpR
ln
áÑ pLGh
................................................
l n r n o n
á°†jôe AÉah
:±اógCال
.AÉ¡H áeƒà iôNCG h, áWƒHôe AÉàH áeƒà äɪ∏c êGôîà°SG •
..áYƒæàe ájƒ¨d Ö«cGôJ ‘ s¿EÉH ᫪°S’G á∏ª÷G ó«cCÉJ •
ln onrp
á©FGQ IôµØdG
................................................
19
Ωóîà°SCG - êôîà°SCG
n
r r
pêGôîà°SG »a »fQhÉéj øe ™e o≥nHÉ°ùnJCG
o n nn
páeƒàîª`dG päɪ∏nµdG øpe møµªe mO nóY pônãcnCG
n
n r n
o
: pπrµ s°ûdG »a É¡ÑàcnCG º oK ,(á`/I) `pH
oo s
:áMرàقª الπئÉسSƒال
äÉbÉ£H
53
54. :¿ƒµªال
q
ou n
∫ƒ` ` `MoCG
ôÑYCG ` ∫ƒMCG
kÉãdÉK
p∫hC’G p∫Éãpª`dG É«cÉëe Ip OhóªªdG Aɪ°SnC’G nâënJ É£ nN ™ n°VnCG
s
r v o
k o nrorn p r
:±اógCال
pnnrn
á°SQóª`dG rønY AÉah âHÉZ
o n n
.É¡dÉ©aCG øe IOhó‡ Aɪ°SCG ¥É≤à°TG
AÓ©a ¿Rhh , Ò°ùµàdG ™ªL ᣰSGƒH IOhó‡ Aɪ°SCG ¥É≤à°TG
rn
. §HGÎe ¢üf AÉæÑd ᣫ°ùH πªL Ö«JôJ
. Ò°üb ¢üf AÉæÑd ᣫ°ùH πªL Ö«JôJ
. ¬JÉÑ°ùàµe øe hCG ¬ªé©e øe IójóL á∏ªéH ¢üædG AÉæZEG
n
Aɪ«r n°Th áªWÉa rân≤àdG
o n on p
AÉ≤ÑdG π«£of ’ph
n n o
k n k n
Ó«ªL AÉ°ùe oâ«°ùenCG
•
•
•
•
•
p
n nrnn
pπ pLÉ©dG AÉØ u°ûdÉH É¡d ¿ƒYOh
:áMرàقª الπئÉسSƒال
20
.¢SCGôdG ¥ƒa ¢VQÉ©dG RÉ¡L , ¿ƒµª∏d Iôѵe áMƒd
¢SQóال
∫Ééªال
IóMƒال
åلÉãالh يfÉãالh ∫hCال
∑ƒ∏سSh ÜاOBا
á�سeÉîال
:¿ƒµªال
q
يa áaó¡à�سª الäÉWÉسûæال
É¡aاógC `` اá�سeÉî الIóMƒال
. É¡ لáMرàقª الπئÉسSƒالh
( s¿EG ) ΩGóîpà r°SÉp `H »peÉnenCG Qƒ°üdG »`a nÅWÉîdG ∑ƒ∏ t°ùdG ∞°UnCG
p
pn t
n
o p
.(¿EG) ΩGóîà°SÉH »eÉeCG IQƒ°üdG »a CÉ£îdG ∑ƒ∏°ùdG ∞°UCG
q
4
...........................................
...........................................
:±اógCال
. ¬JÉÑ°ùàµe øe É¡Jɪ∏c ᣫ°ùH πªL áHÉàc
...........................................
...........................................
:áMرàقª الπئÉسSƒال
. »°SQóªdG ÜÉàµdG , ¢SCGôdG ¥ƒa ¢Vô©dG RÉ¡édG , Iôѵe IQƒ°U
...........................................
...........................................
11
54
55. :¿ƒµªال
q
o
. oçóëJnCGh ßM’oCG , ÖoàcnCG ºK ßM’oCG
s
o s o
: oçsó` nënJnCGh ßM’oCG
o p n
3
pn
p pr p
p npr nn nn t o p
: á«dp ÉsàdG án∏Ä°SnC’G äÉHÉLEÉH ánfÉ©à°S’G ™e IQƒ°üdG ∞°UnCG
:±اógCال
h, IOhó‡ Aɪ°SCG iƒ– áÑjô≤dG ¬JôcGP øe πªL áHÉàc •
. AÉg iƒ– πªLh , áWƒHôe AÉJ …ƒ– iôNCG πªL
. É«v ¡Ø°T IQƒ°üdG ∞°Uh •
. IóMGh á∏ªL ‘ áæ°S Ö°SÉæj ´ƒ°Vƒe á°ûbÉæe •
o
onrn
? ò«ª∏uàdG π©Øj GPÉe
nt n n n nn r
? GPɪp ``dh ? o¬aô°üJ ∂ÑéYnCG rπ ng
? o¬ë°üræJ GPɪp ```H
o n n
n n
? ∂pàë«°üfn »`a o¬Ñ uZôj Ék``ãjóM o¬dn ôcPG
n ror
o no
:áMرàقª الπئÉسSƒال
¢üædÉH Iôѵe áMƒd , πªL äÉbÉ£H , äÉ«aÉØ°T , IQƒÑ°ùdG
»FÓeE’G
14
:¿ƒµªال
q
»∏n Y ≈∏n ªjo Ée ÖoàcnCG ` (AG) `H »¡àæj Ohóªe º°SÉH á∏ªédG πªcCG
s n r n o r
:±اógCال
Ö°ùëH ¬JÉÑ°ùàµe øe äɪ∏µH IÒ°üb äGQÉÑY ∫ɪcEG •
. ¥É«°ùdG
, IOhó‡ Aɪ°SCG iƒ– Ió«©ÑdG ¬JôcGP øe πªL áHÉàc •
AÉgh , áWƒHôŸG AÉJ …ƒ– iôNCGh
:áMرàقª الπئÉسSƒال
RÉ¡L , Iôѵe IQƒ°U , …QƒÑ°ùdG ìƒ∏dG , »°SQóªdG ÜÉàµdG
.¢Vô©dG
55
: ( AG )``H »¡nàænj mº r°SÉH nán∏ª oédG oπpªcoCG
r
r
2
ô«°ü©dG áÑ∏r Y ™°†J ................................
p n nn o o n n
n
. päÓª¡ª`dG pás∏°S »a páZpQÉØdG
nro
n
»a oó pYÉ°ùoj
................................
n
. ≥jô s£dG øY iPnC’G páWÉepEG
p
p n
≈∏Y ßpaÉëoJ ................................
n o
nr n n
. pá≤jóëdG páaɶfn
16
57. 6
:IóMƒdG
áaó¡à°ùªdG Ö«dÉ°SC’Gh äGQÉ¡ªdG
. IQƒ°ü≤ªdG ∞dC’G
. AÉYódG ,(’EG) `H AÉæãà°S’G ¯
¯
.(ó©H ` πÑb ` âëJ ` ¥ƒa) ±hô¶dG ¯
çóëàdG
IAGô≤dG
áHÉàµdG
á«Jƒ°üdG ôgGƒ¶dG ¯
ájƒ¨∏dG Ö«dÉ°SC’G
ájƒ¨∏dG ±Éæ°UC’G ¯
¯
, íeÉ°ùàdGh ƒØ©dG, √ôjó≤Jh ô«ÑµdG ΩGôàMG, ¬H AGóàb’Gh ˜ ∫ƒ°SôdG ÖM ¯
t o
.∫ƒ≤dG »a ¥ó°üdG
57
´Éªà°S’G
Ö«cGôàdG
ájƒ¨∏dG
.É¡©ª°S äÉ«°üî°Th ÉKk GóMCG ôcòàj
¯
( øcÉeCGh , ÉKk GóMCG ) ¬«dEG ™ªà°SG Ée §≤à∏j
¯
. ¬«dEG ™ªà°SG ɪ«a ájôcòJ á∏Ä°SCG øY Ö«éj
¯
.∫GDƒ°ùdG QòL ÉkØXƒe á∏Ä°SCG øY Ö«éj
¯
. IóMGh á∏ªéH √ôªY Ö°SÉæj ´ƒ°Vƒe »a ¬jCGQ …óÑj
¯
.¬£«ëe øe IQƒ°U ≈∏Y ≥∏©j
¯
k
.É¡ª∏©J Ö«dÉ°SCG Aƒ°V »a ÓªL Ékfƒµe äɪ∏µdG ÖJôj
¯
.É¡°SQO ájƒ¨d,á«Jƒ°U ôgGƒX …ƒëJ äɪ∏c CGô≤j
¯
. ájƒ¨∏dG ¬à∏«°üM øe É¡Jɪ∏c Iô«°üb ó«°TÉfCG CGô≤j
¯
.áª∏c (80-70 ) øe ¬Jɪ∏c OóY ’ƒµ°ûe É°üf CGô≤j
¯
.OÉ°†àdGh ±OGôàdG ∫ÓN øe IójóédG áª∏µdG ád’O ∞°ûàµj
¯
.( ºc , GPɪd , ∞«c , øjCG , øe ) `H CGóÑJ ájôcòJ á∏Ä°SCG øY Ö«éj
n
¯
. ¢üædG »a äOQh ôYÉ°ûe ≈∏Y ∫ój Ée CGô≤j ɪe èàæà°ùj
¯
.É¡°SQO »àdG ájƒ¨∏dG Ö«dÉ°SC’G É«Jƒ°U ¿ƒu ∏j
¯
.áÑ°SÉæªdG ¬àMÉ°ùe ¬ëæªjh ô£°ùdG øe ÜGƒ°üdG ¬∏ëe ±ôëdG πëj ¯
. πµ°ûdÉH áWƒÑ°†e äɪ∏c º°Sôj ¯
. ádƒµ°ûe äɪ∏c (6-4 ) OhóM »a ÓªL ï°ùæj ¯
.ájôª≤dGh á«°ùª°ûdG (∫G) …ƒëJ äɪ∏c Ió«©ÑdGh áÑjô≤dG ¬JôcGP øe Öàµj ¯
.äɪ∏c(10) OhóM »a ≈橪dG á∏ªàµe ÓªL Ió«©ÑdG ¬JôcGP øe Öàµj ¯
. Iô«°üb äÉcôM …ƒëJ äɪ∏c Öàµj ¯
.Ió«Øe á∏ªL AÉæÑd ᣫ°ùH äɪ∏c ÖJôj ¯
.¬JÉÑ°ùàµe øe äɪ∏µH Iô«°üb IQÉÑY πªµj
¯
äÉgÉéJ’G
º«≤dGh
44
